زینب کمایی

زینب کمایی؛ شهید شاخص دانش‌آموزی.

زینب کَمایی با نام پیشین میترا، دانش‌آموز فعال در عرصۀ سیاسی و فرهنگی زمان انقلاب و جنگ تحمیلی بود. توجه به خودسازی و نماز با سجده‌های طولانی را از ویژگی‌های او دانسته‌اند.

تولد و خانواده

زینب کمایی، در هشتم خرداد ماه 1346ش در آبادان متولد شد؛ مادرش زنی معتقد و خانه‌دار بود و پدرش در پالایشگاه نفت آبادان کارگری می‌کرد. او سه خواهر و سه برادر داشته و فرزند ششم خانواده بود.

کودکی و تحصیلات

زینب در کودکی به کلاس قرآن می‌رفت؛ قرآن، موجب اشتیاق او به حجاب شده و در کلاس چهارم ابتدایی باحجاب شد. حجاب کامل او در مدرسه، دست‌مايۀ تمسخر وی از سوی دیگران بود؛ اما او توجهی نمی‌کرد. زینب در اولین سالی که قصد روزه داشت، با وجود گرمای آبادان، ده روز پیش از ماه رمضان روزه گرفتن را آغاز کرد. مدتی پس از شروع جنگ تحمیلی، زینب و خانواده‌اش از آبادان کوچ کرده و در شاهین‌شهر اصفهان سکونت کردند. زینب به ادبیات، نویسندگی و هنر علاقه داشت و در پایۀ اول دبیرستان رشتۀ علوم انسانی را انتخاب کرد و قصد داشت برای تحصیل علوم دینی به شهر قم برود.

تغییر نام

پدرش نام میترا بر او نهاده بود اما پس از بزرگ شدن و شکل‌گیری اعتقادات در او، به اسم زینب علاقه‌مند شد و طی جشنی که ترتیب داده بود همۀ دوستان و خانواده‌اش را مجاب کرد که از این پس او را زینب بنامند.

فعالیت‌ها

• حضور در تمامی راهپیمایی‌های زمان انقلاب؛
• انجام فعالیت‌های انقلابی‌ در مدرسه در دوران راهنمایی؛
• فعالیت در جامعۀ معلمان و اجرای کارهای فرهنگی؛
• فعالیت در جامعۀ زنان و بسیج؛
• تشکیل گروه‌های سرود و تئاتر به نام خودش در دبیرستان؛
• مصاحبه با مجروحین جنگ دفاع مقدس، ضبط و پخش نوار مصاحبه برای دانش‌آموزان مدرسه (به‌ویژه توصیۀ رزمندگان به حجاب).

سبک زندگی

اهتمام ویژه به پرورش نفس، سبک زندگی او را متفاوت کرده بود؛ او در این زمینه، موارد زیر را مورد توجه قرار داده بود:

تهیۀ دفتری جهت خودسازی و توجه به اعمالی همچون نماز اول وقت، یاد مرگ، همیشه با وضو بودن، خواندن نماز شب، نماز غفیله و نماز امام زمان، ورزش صبحگاهی، قرآن خواندن بعد از نماز صبح، حفظ سوره‌های قرآن، دعا کردن، گناه کمتر، کم‌ غذا خوردن برای پرورش نفس؛

• پیاده رفتن به مدرسه و پس‌انداز پول تاکسی و خرید کتاب برای مجروحین جنگ با آن پول؛
• همیشه غسل شهادت کردن، سجده‌های طولانی و گریه در نماز، روزه گرفتن در روزهای دوشنبه‌ و پنجشنبه‌، پخت حلوا برای خیرات در پنجشنبه‌ها، علاقه‌مندی به مطالعه و کتاب، نوشتن عبارت «او می‌بیند» در بالای تمامی کتاب‌ها و دفترهایش.

سیرۀ اخلاقی

صبوری همراه با فعالیت، دلسوزی و سازگاری بالا را از ویژگی‌های خلقی زینب گفته‌اند. او از هیچ چیز ایراد نمی‌گرفت. کمک حال خانواده بود، برخلاف همسالانش بیش از اینکه به انواع لباس، خوردنی‌ها و بازی اشتیاق داشته باشد، نماز خواندن، روزه گرفتن و قرآن خواندن را دوست داشت و همواره به یادگیری مطالب اخلاقی علاقه‌مند بود.

شهادت

زینب با فعالیت‌‌های گستردۀ خود در مکان‌های عمومی و آموزشی و مطالعۀ کتاب‌های مرتضی مطهری (1298-1358ش) به بحث با مخالفان و منافقان می‌پرداخت و با آنان مقابله می‌کرد؛ این رفتار موجبات خشم آنان را فراهم کرده بود؛ سرانجام منافقان در آخرین شب از اسفندماه 1360ش هنگامی‌ که زینب در حال برگشت از مسجد بود، او را ربودند و در ساختمانی نیمه‌کاره با گره زدن چادر دور گردنش، او را به شهادت رساندند. بعد از سه روز جستجوی نیروهای امنیتی و خانواده، پیکر بی‌جانش پیدا شد و همزمان با شهدای عملیات فتح‌المبین، در گلستان شهدای اصفهان به خاک سپرده شد.

وصیت‌نامه

او در طول زندگی کوتاه خود سه بار وصیت‌نامه نوشته است. آخرین وصیت‌نامه‌اش مربوط به 18 روز پیش از شهادتش بود.

تصویرپردازی

کتاب‌های «راز درخت کاج»، «من میترا نیستم» و بخشی از کتاب «دفتر مشق» به زندگی‌نامۀ زینب کمایی پرداخته است.

مستند «من میترا نیستم» به کارگردانی محسن امانی و تهیه‌کنندگی مقداد اموری چافی، در گفتگویی با خانواده و نویسندۀ کتاب راز درخت کاج، داستان زندگی زینب را روایت می‌کند. نحوۀ شهادت او نیز در این مستند تصویرسازی شده است. زینب کمایی در سال 1369ش به‌عنوان شهید شاخص دانش‌آموزی انتخاب شد.

منابع

• اموری چافی، مقداد، مستند «من میترا نیستم»، به کارگردانی محسن امانی، 1397ش.
• «زنی که منافقین با چادر خفه‌اش کردند»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1396ش.
• «کتاب راز درخت کاج»، وب‌سایت مذهب بوک، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «مشق آخر؛ دفتر مشق شهادت دختران شهید ایران زمین»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 9 مهر 1398ش.
• «معرفی و دانلود کتاب من میترا نیستم»، وب‌سایت فراکتاب، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «من میترا نیستم»، وب‌سایت اکران مردمی، تاریخ بازدید: 21 آذر 1401ش.
• «نگاهی به زندگینامۀ زینب کمایی»، وب‌سایت نوید شاهد، تاریخ درج مطلب: 3 آبان 1395ش.