نوروز: تفاوت میان نسخه‌ها

نوروز اولین روز از ماه فروردین است که با شروع فصل بهار و سال نو خورشیدی هم‌زمان است. این آیین کهن<ref>بیدختی،‌ شریفی، سرمایه اجتماعی در عید نوروز و پیش از آن، ۱۳۹۳ش، ص۶۴۹.</ref>  بزرگ‌ترین جشن ملی ایرانیان و قدیمی‌ترین نماد فرهنگی ایران‌زمین است.<ref>[https://www.parsi.wiki/fa/wiki/searchresult?searchtype=0&word=2YbZiNix2YjYsg%3d%3d دهخدا، لغتنامه دهخدا، پارس ویکی، ذیل واژه نوروز.]</ref>  برخی پیدایش نوروز را به اولین پادشاهان ایرانی نسبت داده و برخی دیگر آن را از اعتقادات زرتشتیان قلمداد کرده‌اند.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۲.</ref>  اما هر چه باشد امروزه نوروز زمینه‌ای برای همزیستی فرهنگ‌های متفاوت در کنار هم و نشانی از فرهنگ کثرت‌گرای ایرانی است که افراد را با گرایش‌ها و ادیان و مذاهب مختلف، بر سر سفره هفت‌سین گردهم می‌آورد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/213801 طباطبایی، «نوروز؛ نمادی از تساهل و تسامح»، سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 23 اسفند 1396ش.]</ref>  نوروز علاوه بر اینکه در کشورهای مختلفی جشن گرفته می‌شود، در برخی از آنها، تعطیل رسمی است.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/details/46836 نفر، «آشنایی با مراسم نوروز در هشت کشور جهان»، سایت همشهری آنلاین، ۲۸ اسفند ۱۳۸۶ش.]</ref>  مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز و ایرانی بودن آن را در تقویم خود ثبت کرده است.<ref>»General Assembly Recognizes 21 March as International Day of Nowruz«, UNITED NATIONS تاریخ درج مطلب: 232010 february .</ref>  

از سنت‌های نوروز، آماده شدن برای جشن نوروز است که با خانه‌تکانی به استقبال آن رفته<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۰.</ref>  و برخی در شب چهارشنبه آخر سال با پریدن از روی آتش، مراسم چهارشنبه‌سوری برپا می‌کنند.<ref>شهمردان،‌ آتش و چهارشنبه‌سوری، ۱۳۵۲ش،‌ ص۴۳۷.</ref>  یاد کردن مردگان از دیگر آیین‌های استقبال از نوروز است که در آن مردم در پنج‌شنبه آخر سال بر مزار درگذشتگان حاضر شده و برای آنان دعا نموده و خیرات می‌کنند.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref> حضور در اماکن مقدس در هنگام تحویل سال و همگام با ورود به سال جدید و آغاز نوروز در بین ایرانیان مرسوم است. لباس نو پوشیدن،<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref>  پهن کردن سفره‌ای به نام سفره هفت‌سین متشکل از سبزه، سیر، سیب، سمنو، سنجد، سرکه و سماق، از سنت‌های ایرانیان در ایام نوروز بوده<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۴.</ref>  که بسیاری از مردم در اين سفره جايگاه ويژه‌ای برای قرآن در نظر می‌گیرند. سبزه سفره هفت‌سین تا 13 فروردین در سفره‌های هفت‌سین نگهداری می‌شود و بعد از آن در آب روان رها می‌گردد.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref>  رنگ‌کردن تخم‌مرغ،<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۰۴.</ref>  عیدی دادن و عیدی گرفتن،<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/213803 رحیمی، «جشنی تاریخی در دل مردم»، سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 23 اسفند 1396ش.]</ref>  از دیگر سنت‌های ایام نوروز است. صله ارحام و دیدوبازدید نیز از مهم‌ترین سنت‌های دیرین ایرانیان در نوروز است و بسیاری از مردم نیز در این ایام مسافرت می‌کنند.<ref>فجری، فرصت‌های طلایی نوروز، اسفند۱۳۸۶ش، ص۳۸.</ref>

 

# روایاتی که نوروز را تأیید کرده‌اند؛ معلی بن خنیس روایتی را نقل کرده است که در آن امام صادق نوروز را تأیید کرده و به اعمالی از قبیل: غسل، پوشیدن بهترین لباس، نماز و روزه توصیه کرده است.  علامه مجلسی روایت دیگری از امام صادق نقل کرده است که در آن، نوروز به عنوان روز وقوع غدیر و اولین روز طلوع خورشید، دانسته شده است.  

# روایتی که نوروز را به عنوان سنتی اسلامی نپذیرفته و رد کرده است؛ ابن شهرآشوب در روایتی نقل می‌کند امام کاظم در مجلسی که منصور در نوروز برای تهنیت و هدیه گرفتن برپا کرده بود، وجود چنین سنتی را در سیره پیامبر اسلام رد کرده و آن را سنتی مخصوص ایرانیان می‌داند که اسلام آن را محو کرده و امام کاظم نیز حاضر به احیای چیزی که اسلام آن را محو کرده، نیست.  

<br>

بسیاری از علما ضمن بررسی این دو دسته از روایات،  روایت تأیید نوروز را پذیرفته و بر اساس آن فتوا داده‌اند. امام خمینی به استحباب روزه  و غسل  در نوروز فتوا داده است. حلی، نوروز را جلیل‌القدر دانسته  و علامه مجلسی می‌گوید روایتی که نوروز را تأیید کرده، قوی‌تر و مشهورتر بوده و روایت مخالف نوروز از باب تقیه است.  

در آثار مکتوب علمای شیعه و بر اساس روایات، آدابی مانند پوشیدن لباس تمیز، استعمال عطر، روزه گرفتن و غسل برای نوروز ذکر شده است.  علامه مجلسی برای لحظه تحویل سال و آغاز نوروز این دعا را نقل کرده است: «يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ يَا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال»،  وی همچنین دعای دیگری برای نوروز نقل کرده است: «اللَّهُمَّ هَذِهِ‏ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ وَ أَنْتَ مَلِكٌ قَدِيمٌ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَ خَيْرَ مَا فِيهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ مَا فِيهَا وَ أَسْتَكْفِيكَ مَؤُنَتَهَا وَ شُغْلَهَا يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ».  شیخ حر عاملی نیز دو نماز دورکعتی برای نوروز نقل کرده است.  

از نوروز در اشعار فارسی و عربی  یاد شده است و بسیاری از شاعران فارسی‌زبان مانند سعدی، حافظ و مولوی اشعار زیادی درباره نوروز و تکریم آن، سروده‌اند:<br>

آدمی نیست که عاشق نشود وقت بهار *** هر گیاهی که به نوروز نجنبد حطب است <br>

ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزی *** از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی <br>

نوروز رخت دیدم خوش اشک بباریدم *** نوروز و چنین باران باریده مبارک باد