صفحهٔ اصلی
مقالهٔ منتخب
ماه محرم؛ نخستین ماه از ماه‌های دوازده‌گانۀ تقویم هجری قمری و یکی از ماه‌های حرام در فرهنگ اسلامی.
ماه محرم یا محرم الحرام، اولین ماه از تقویم هجری قمری است و بین ماه‌های ذی‌الحجة و صفر واقع شده است. ماه محرم در فرهنگ مسلمانان، از جمله ماه‌های حرام به‌شمار می‌آید. محرم‌الحرام بهدلیل وجود برخی مناسبت‌ها همچون شهادت امام حسین و یارانش و اسارت اهل‌بیت او در این ماه، جایگاه ویژه‌ای نزد شیعیان دارد. بهدلیل اینکه در اسلام و حتی عصر جاهلیت، جنگیدن در این ماه، حرام بوده است، این ماه را «محرم» نامیده‌اند. در روایتی از امام هشتم شیعیان نیز به حفظ حرمت این ماه در دورۀ جاهلیت و ممنوعیت جنگیدن در این ماه، اشاره شده است. در دورۀ حکمرانی آل‌بویه، نخستین مراسم عزاداری امام حسین به شکل رسمی برگزار شد. معزالدولۀ دیلمی، پایه‌گذار حکومت آل‌بویه در ایران، دستور داد در روز عاشورا همۀ بازارها تعطیل شود و مردم در مکان‌های عمومی به عزاداری برای امام حسین بپردازند. در این دوره، مراسم عزاداری با مرثیه‌‌خوانی و مقتل‌خوانی همراه بود. در دورۀ سلجوقیان شکل عمومی و رسمی عزاداری به حالت فردی و خانگی تغییر پیدا کرده بود؛ ولی در عصر صفویه و با رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، مراسم عزاداری امام حسین با گونه‌های متنوع سینه‌زنی و زنجیرزنی در ایران رواج یافت. مراسم عزاداری محرم در دورۀ زندیه و قاجاریه، رونق روزافزون یافت؛ تعزیه‌خوانی در دورۀ کریم‌خان زند و خون‌آلوده کردن سر و صورت با تیغ در عصر قاجاریه، به مراسم عزاداری اضافه شد. عزاداری محرم در دورۀ پهلوی با رکود همراه بود؛ اما از سال 1342ش عزاداری محرم، به قیام‌های مردمی و در نهایت به انقلاب اسلامی انجامید. پس از انقلاب اسلامی، عزاداری محرم در ایران به شکل گسترده‌تری برگزار می‌شود. برپایی دسته‌های عزاداری، زنجیرزنی، پختن نذری و علم‌کِشی از جمله مراسم‌های عمومی در سراسر ایران در ماه محرم است؛ اما بعضی از شهرها رسم‌های خاصی دارند همچون مراسم نخل‌گردانی در یزد، سنج و دمام در بوشهر، بیل‌زنی خراسانی‌ها، گِل‌مالی لُرستانی‌ها و قربانی هزاران رأس دام در زنجان.
دیگر مقالات منتخب: مقلوبه – ابوسهل بلخی – عمل زیبایی
تصویر منتخب هفته
تازه‌ها
برگزیده‌ها
- هویت ملی «احساس تعلق و وفاداری اعضای یک جامعه به عناصر و نمادهای مشترک اجتماع ملی»
- پروین اعتصامی «بلند آوازه‌ترین شاعر زن ایرانی»
- انقلاب اسلامی «قیام مردم ایران به‌رهبری امام خمینی»
- باباطاهر «عارف و شاعر دوبیتی‌سرای ایرانی»
- دین «مجموعه‌ای از باورهای پذیرفته شده و کنش‌های فردی و جمعی متناسب با آن»
- نوروز «آغاز سال نو خورشیدی و شروع فصل بهار»
- خانواده «بنیادی‌ترین نهاد و خاستگاه واحدهای بزرگ‌تر اجتماعی»
- مشهد «مرکز استان خراسان رضوی واقع در شمال شرقی ایران»
- مریم میرزاخانی «پر افتخارترين زن مسلمان و ایرانی در دانش ریاضی»
- راهیان نور «گردش‌گری معرفی فرهنگ و ارزش‌های دفاع مقدس»
فهرست موضوعی