ویکیزندگی
ویکیزندگی، دانشنامه‌ای برخط با هدف تولید محتوا در حوزۀ سبک زندگی است.
این حوزه، شامل آداب و رسوم، اخلاق اجتماعی، اوقات فراغت و گردشگری، بهداشت و تندرستی، خانواده، خوراک و سفره ایرانی، دین و معنویت، زبان و ادبیات، فرهنگ شهروندی، کسب‌وکار، محیط زیست، مصرف و مد، مشاهیر و نام‌آوران، مناسبات اجتماعی، هنر و معماری ایرانی می‌شود.
در ویکیزندگی از ارائه تحلیل‌ها و نظرهای شخصی و نیز نظریات جدیدِ اثبات‌نشده پرهیز می‌شود. قضاوت درباره اختلافات علمی و تاریخی بر عهده خوانندگان است و ویکیزندگی در این موارد بی‌طرف است. بنای نویسندگان ویکی بر این است که از منابع دست‌اول و پذیرفته‌شدۀ علمی، استفاده کنند.
انگیزه و هدف راه‌اندازی
امروزه مردم با استفاده از فناوری‌های فضای مجازی، انواع داده‌های آگاهی‌بخش را با رسانه‌هايی تازه‌تر و در قالب‌های کوچک‌تر و در زمانی کوتاه‌تر به دست می‌آورند. سبک زندگی از حوزه‌هايی است که مردم، انواع آگاهی‌های مربوط به آن را از طریق بسترهای اینترنتی مانند شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و وب‌سایت‌ها به‌دست می‌آورند؛ اما از آن‌جا که نویسندگان یا تولیدکنندگان این محتواها، آشنایی کامل یا درستی با مفاهیم سبک زندگی ندارند، در برخی محتواها، مطالب اشتباه یا ناقص مشاهده می‌شود. ویکیزندگی تلاش می‌کند که آگاهی‌ها و اطلاعات سودمند و روزآمد در همه سویه‌های سبک زندگی تولید و ارائه کند. اعتبار علمی مقالات برای ویکیزندگی مهم است و تلاش می‌کند که روزآمدی و کارآمدی نیز در مقالات وجود داشته باشد.
تاریخچه
در فروردین 1400ش، جلسات هماهنگی نویسندگان ویکیزندگی برگزار شد و پس از آماده‌سازی زیرساخت‌های فنی، نخستین مقاله ویکیزندگی در تیر 1400ش بارگذاری شد. از تابستان 1400ش، دسترسی مشاهده وب‌سایت ویکیزندگی برای همگان فراهم بوده است.
ویژگی‌ها
برخی ویژگی‌های ویکیزندگی عبارت است از:
گسترۀ محتوایی
سبک زندگی، حوزۀ گسترده و کلانی دارد و ویکیزندگی تلاش می‌کند تا برای تمام محورهای این حوزۀ گسترده، محتوا تولید کند.
نظارت بر محتوا
- بر محتوای ویکیزندگی نظارت علمی و شکلی می‌شود. بنابراین منبعی معتبر برای معرفی مفاهیم و حوزه‌های گوناگون سبک زندگی، به شمار می‌رود.
- ویکیزندگی دانشنامه‌ای است که فعلاً با محدودیت فعالیت می‌کند؛ اما در افق آینده، آزادسازی را مدنظر دارد تا تمام علاقمندان بتوانند در تکمیل آن نقش ایفا کنند.
- ورود به این دانشنامه با تأیید مدیران امکان‌پذیر است. این امکان در ویکیزندگی به کاربران اجازه می‌دهد که با مشارکت و هم‌افزایی در نوشتن مقاله‌ها، ارزش علمی مقاله‌ها را افزایش دهند.
سیاست بی‌طرفی
- ویکیزندگی با حفظ سیاست بی‌طرفی در مباحث فکری، مروج سبک زندگی سازگار با فرهنگ دینی ایرانیان است.
- مقاله‌های ویکیزندگی، مقاله علمی پژوهشی نیستند؛ به این معنا که تحقیقات دست‌اول و منتشرنشده نیستند و در پی حل معضلات علمی بر نمی‌آیند.
- اساس ویکیزندگی ارائه اطلاعات بر اساس منابع موجود است از این‌رو نویسندگان نباید نظریات خود را منتشر کنند.
ویژگی‌های ویکی‌ها
- قابلیت ویرایش دائمی مقاله‌ها.
- امکان به‌روزرسانی و افزودن اطلاعات مقاله‌ها.
- وجود صفحه تاریخچه مقاله؛ در صفحه تاریخچه هر تغییری که در مقاله رخ داده، قابل مشاهده است. مراجعه‌کنندگان می‌توانند از تغییرات ایجادشده و نویسندگان مطالب آگاهی یابند.
- صفحه تغییرات اخیر؛ این صفحه آخرین تغییرات ایجادشده در همه صفحات ویکی را در معرض دید کاربران قرار می‌دهد.
- امکان بازیابی مطالب و تغییرات گذشته.
- ارتباط مدخل‌ها با یکدیگر؛ به این صورت که خواننده مقاله می‌تواند برای فهم هر یک از عبارات به‌کاررفته در متن، بدون جستجو و در همان لحظه، صفحه مربوط به آن مفهوم را باز کرده و مطالعه کند. این ویژگی باعث می‌شود مراجعه‌کننده بتواند هنگام مطالعه هر مدخل، به‌سادگی به تمام مفاهیم به‌کاررفته در آن مدخل نیز دست یابد و اطلاعات کاملی درباره موضوع موردمطالعه به‌دست بیاورد.
- استفاده از رده‌ها در انتهای مقاله؛ رده عنوانی کلی است که عنوان مقاله زیرمجموعه آن رده محسوب می‌شود. رده‌ها فهرست موضوعی ویکی هستند.
- الگوی ناوبری یا ناوباکس (Navigation templates)؛ الگوهای ناوبری الگوهایی هستند که مفاهیم مرتبط با مقاله را در جعبه‌ای افقی در پایین مقاله جمع‌آوری می‌کنند. ناوبری‌ها گاه به‌صورت جعبه عمودی در بالای مقالات کاربرد دارند. ارتباط بین عناوین مندرج در این جدول‌ها به‌صورت عرضی است؛ یعنی همه عناوین ذیل یک عنوان جامع قرار می‌گیرند.
- جعبه اطلاعات (Infobox)؛ جعبه‌هایی که در بالای مقاله قرار می‌گیرند و نقش جمع‌آوری اطلاعات مهم مقاله به‌صورت مختصر را دارند. با مراجعه به جعبه اطلاعات، می‌توان بدون مطالعه مقاله از اطلاعات اصلی مندرج در متن مقاله آگاه شد.
- صفحه بحث؛ هر صفحه و مقاله، در ویکی، یک صفحه بحث دارد. کاربران در صفحه بحث می‌توانند نظراتشان را درباره مقاله به اطلاع نویسنده یا نویسندگان و ویرایشگران مقاله برسانند. صفحه بحث، در واقع، محلی برای گفت‌وگوی صاحب‌نظران و علاقمندان به موضوع مقاله است و به غنای شکلی و محتوایی مقاله نوشته‌شده کمک می‌کند.
- صفحه‌های مرتبط؛ در انتهای هر مقاله، بخشی با عنوان صفحه‌های مرتبط قرار دارد که سه مقاله مرتبط با مقاله پیش‌رو را به کاربر نشان می‌دهد. این ارتباط بر اساس درختواره موضوعی ویکیزندگی است که در صفحه اصلی سایت، تحت عنوان فهرست موضوعی قابل مشاهده است.