محمدسَرور رجایی؛ شاعر، نویسنده و فعال فرهنگی افغانستانی.
محمدسَرور رجایی، شاعر، نویسنده و فعال فرهنگی افغانستانی است که برای معرفی اشتراکات فرهنگی، تاریخی، زبانی و اجتماعی مردم افغانستان به مردم ایران تلاش کرده و در این زمینه آثار متعددی به یادگار گذاشته است.
کودکی و نوجوانی
محمدسَرور در 28 اسد (مرداد) 1347ش در محلۀ «وزیرآباد» کابل به دنیا آمد. اصالت او به روستای «یاری» منطقۀ «قول خویش» ولسوالی «حصۀ اول بهسود» در ولایت «میدان وردک» برمی‌گردد. محمدسَرور در پنج‌سالگی به مکتب‌خانه‌ای در مسجد محل رفت تا سواد فارسی و قرآن بیاموزد و در هفت‌سالگی تحصیلات رسمی را در مدرسه‌ای دور از خانه آغاز کرد؛ با انتقال به شرق کابل، به‌دلیل ناتوانی مالیِ پدر، محمدسَرور به‌اجبار ترک تحصیل کرد. زمانی‌که خانوادۀ او در «قلعه‌شاده» کابل ساکن شدند، او به تحصیل حوزوی پرداخت؛ ولی بعد از یک‌ونیم سال آن را نیز رها کرد و به شاگردی در بازار روی آورد.
جوانی
محمدسَرور رجایی در سال ۱۳۶۵ش برای تحصیل علوم دینی، راهی ایران شد؛ اما به‌دلیل نداشتن مدرک اقامتی، نتوانست به حوزۀ علمیه راه یابد؛ بنابراین برای شرکت در فتح بامیان، در سال ۱۳۶۷ش به افغانستان بازگشت. بعد از حاکمیت طالبان، در سال ۱۳۷۳ش، او دوباره ساکن ایران شد و برای گذران زندگی، به خیاطی پرداخت. در بهار سال ۱۳۷۴ش مصادف با عید غدیر با دخترعمۀ خود در تهران ازدواج کرد که ثمرۀ این ازدواج چهار دختر به‌نام‌های «عاطفه»، «بتول»، «هانیه» و «اسماء» است.
مآخذ فکری
شاگردی در بازار، فرصت خوبی بود تا محمدسرور، کتاب‌ها و مجلات ایرانی را بخواند. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، با امام خمینی که تصویر او در هر خانه، مسجد و پایگاهی وجود داشت و آیت‌الله محسنی آشنا شد. در کتابخانۀ پایگاه نظامی مجاهدین، کتاب «ولایت‌فقیه» امام خمینی، آثار آیت‌الله مکارم شیرازی و آیت‌الله فاضل لنکرانی را خواند و نیز مجذوب کتاب‌های دکتر شریعتی و شهید مطهری شد.
سیرۀ اخلاقی
تواضع، بی‌ادعایی، صفا، صداقت، همت، آرمان‌خواهی، انعطاف‌پذیری و تعهد از ویژگی‌های اخلاقی محمدسَرور رجایی به شمار می‌روند.
کنشگری اجتماعی
دایی محمدسَرور رجایی از فرماندهان جهادی بود، از این‌رو، او خیلی زود به فعالیت‌های نظامی و سیاسی گام نهاد. در بهار سال ۱۳۶۳ش راهی «قول خویش بهسود» شد و در بخش فرهنگی پایگاه ۲۲شهید سعادت، به فعالیت پرداخت. در آخرین سفر به ایران، به «جلسۀ فرهنگیان افغانستان» در «حوزۀ هنری» و نشریۀ دانشجویی «عصر نوین» راه یافت. در سال 1382ش با جمعی دیگر «خانۀ ادبیات افغانستان» را تأسیس کرد، همکار «جبهۀ فرهنگی انقلاب اسلامی» شد و سال‌ها یادداشت‌نویس ثابت روزنامۀ «شهرآرا» بود. او، مجلۀ «باغ» را در حوزۀ ادبیات کودکان و «تندرستی» را برای ورزشکاران افغانستانی جنوب تهران منتشر کرد و مدیریت تیم فوتبال آنها را به عهده گرفت. با جمعی، هیئتی را در باقرشهر سامان داد و برای رسیدگی به نیازمندان و حمایت از کار و تولید مهاجرین، صندوق قرض‌الحسنه‌ای تأسیس کرد. محمدسرور رجایی برای آموزش کودکان کار نیز تلاش بسیاری کرد.
دیدگاه‌ها
محمدسَرور رجایی، انقلاب اسلامی را به ایرانی‌ها محدود نمی‌دانست. او، بر این باور بود که مردم افغانستان و ایران بر «سفرۀ مشترک فرهنگ» نشسته و از هم‌دلی به «خون شریکی» رسیده‌اند. محمدسرور معتقد بود که رسانه‌ها نقش مهمی در ارائۀ تصویر مثبت از مهاجرین دارند. او، گفت‌وگو را حلقۀ مفقودۀ ارتباطات فرهنگی دو ملت و ایران را وطن فرهنگی مهاجران افغانستانی می‌دانست.
آثار
از جمله آثار محمدسرور رجایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: «گل‌های باغ کابل»، مجموعه شعر کودکان. «گرگ‌های مهربان کوه تخت»، داستانی از افغانستان. «سفیدتر از آفتاب»، گزیدۀ شعرهای حیدری وجودی. «مأموریت خدا»، هفت روایت از احمدرضا سعیدی شهید ایرانی جهاد اسلامی افغانستان. «خون شریکی»، یادداشت‌های مطبوعاتی محمدسَرور رجایی. «در آغوش قلب‌ها»، اشعار و خاطرات مردم افغانستان دربارۀ امام خمینی. «وطن‌دار»، روایت ۲۸ افغانستانی از مهاجرت به ایران. «از دشت لیلی تا جزیرۀ مجنون»، خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس.
درگذشت
محمدسَرور رجایی در ۷ اسد (مرداد) ۱۴۰۰ش درگذشت و در قطعۀ ۲۹ بهشت‌زهرای تهران در کنار «شهید آوینی» به خاک سپرده شد.
پانویس
منابع
- رجایی، محمدسَرور، «از دشت لیلی تا جزیرۀ مجنون»، خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس، تهران، راه یار، چ3،۱۴۰۰ش.
- رجایی، محمدسَرور، «خون شریکی»، یادداشت‌های مطبوعاتی محمدسَرور رجایی، به کوشش پژمان عرب، تهران، راه یار، چ1، ۱۴۰۰ش.
- رجایی، محمدسَرور، «در آغوش قلب‌ها»، اشعار و خاطرات مردم افغانستان دربارۀ امام خمینی، تهران، راه یار، چ2، ۱۳۹۸ش.
- رجایی، محمدسَرور، «سفیدتر از آفتاب: گزیدۀ شعرهای حیدری وجودی»، تهران، نشر آمو، چ1، ۱۳۹۹ش، وب‌سایت گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۱ش.
- رجایی، محمدسَرور، «شعر کودک»، وب‌سایت باغ بالا، تاریخ درج مطلب: ۲۷ مهر ۱۳۸۶ش.
- رجایی، محمدسَرور، «گرگ‌های مهربان کوه تخت»، تهران، علمی و فرهنگی، چ1، ۱۳۹۹ش، وب‌سایت ایران کتاب، تاریخ بازدید: ۱۰ دی ۱۴۰۱ش.
- رجایی، محمدسَرور، «مأموریت خدا»، هفت روایت از احمدرضا سعیدی شهید ایرانی جهاد اسلامی افغانستان، تهران، راه یار، چاپ اول،۱۴۰۰ش.
- رجایی، محمدسَرور، «وطن‌دار»، روایت ۲۸ افغانستانی از مهاجرت به ایران، تهران، مؤسسۀ جام جم، چ1، ۱۴۰۰ش.
- زال، فروغ، «محمدسَرور»، گردآوری و تحقیق علی ناصری باغبادرانی، تهران، راه یار، چ2، ۱۴۰۱ش.
- «محمدسرور رجایی در جوار شهدا آرام گرفت»، وب‌سایت تابناک، تاریخ درج مطلب: ۹ مرداد ۱۴۰۰ش.