ولنتاین

ولنتاین؛ روز عشق یا عشاق که با آیین عشق‌ورزی ویژه‌ای همراه است.

در سال‌های اخیر در ایران پدیده‌ای فرهنگی به‌نام «ولنتاین» یا «روز عشق» در میان جوانان، نوجوانان و حتی بزرگ‌ترها، جا باز کرده است. ولنتاین، سنتی ایرانی و حتی شرقی هم نیست، بلکه پدیده‌ای غربی و برآمده از فرهنگ مسیحی به‌ویژه کشور ایتالیا است که امروزه در بسیاری ار فرهنگ‌های جوامع، نفوذ کرده است.

مفهوم‌شناسی

۱۴ فوریه هر سال میلادی که مصادف با ۲۵ بهمن ماه خورشیدی است، به روز عشق یا روز ولنتاین معروف است. عشق‌ورزی که در این روز نشان داده می‌شود به قشر اجتماعی یا سن خاصی تعلق ندارد؛ پیر و جوان و مرد و زن می‌توانند با دادن هدیه و گفتن جملات عاشقانه، عشق خود را به عزیزان‌شان، یادآوری کنند و این روز را با هم جشن بگیرند. این عشق می‌تواند عشق به همسر، به فرزند، به مادر، به پدر و یا عشق خواهر به برادر و برعکس باشد.

تاریخچه

خاستگاه ولنتاین، در گذر زمان، با افسانه‌هایی همراه شده است؛ روایت معروف‌ آن است که کلودیوس دوم، امپراتور روم، عواطف و احساسات عاشقانۀ زن و شوهرها را مانع بزرگی برای داشتن یک سپاه مقتدر می‌دانست. به‌همین دلیل دستور داد از ازدواج جوانان جلوگیری شود تا آنها بدون وابستگی و دلبستگی، در خدمت سپاه و امپراتوری باشند. سرسختی و بی‌رحمی امپراتور موجب شد که کسی یارای سرپیچی از فرمان او را نداشته باشد؛ اما کشیشی کاتولیک به نام «ولنتاین»، جوانان عاشق را مخفیانه به عقد هم در می‌آورد. امپراتور، آن کشیش را به زندان انداخت. ولنتاین در زندان، عاشق دختر زندان‌بان ‌شد و برای او نامه‌هایی می‌نوشت؛ وی، آخر نامه‌ها را با کلمۀ «ولنتاین تو» امضا می‌کرد. سرانجام ولنتاین به جرم خواندن عقد عشاق، در سال 269م اعدام شد و به‌عنوان فدایی و شهید راه‌ عشق شناخته شد. کم‌کم، این روز تبدیل به نماد «روز عشق» شد.

هدیۀ ولنتاین

در اواسط قرن هجده میلادی هدایای کوچک، گل رز و یادداشت‌های دست‌نویس به‌مناسبت ولنتاین، بین اروپایی‌ها رواج داشت؛ اما از اوایل قرن نوزده با پیشرفت صنعت چاپ، کارت‌ پستال‌های چاپ‌شده جایگزین کارت‌های دست‌نویس شدند. این کارت‌های آماده که با تصاویری از فرشته، قلب و گل و با تور و روبان تزئین شده بودند، مورد استقبال قرار گرفت و به‌دلیل متن‌های پر از احساس، همچنان در جشن ولنتاین استفاده می‌شوند. آمارها نشان می‌دهد که سالانه حدود یک میلیارد کارت تبریک ولنتاین ارسال می‌شود که پس از آمار 2/6 میلیاردی کارت تبریک کریسمس، در رتبه دوم جهان قرار دارد.

امروزه معمولاً یک شاخه گل رز ‌قرمز همراه با شکلات جعبه‌ای و عروسک کوچک خرسی، هدیۀ نمادین روز ولنتاین است. رنگ قرمز در گل رز و هدایای این روز نماد عشق و محبت است. لوازم آرایشی، جواهرات، عطر و کارت تبریک به عزیزان، از دیگر هدایایی هستند که در این روز استفاده می‌شوند.

روز عشق ایرانی

در تقویم ایرانی، روز بیست‌ونهم بهمن، یعنی چهار روز بعد از ولنتاین، جشن روز عشق یا «سپندارمذگان» است. امروزه بعضی ایرانیان با تکیه بر فرهنگ اجداد خود، روز بیست‌و‌نهم بهمن را جشن می‌گیرند. ایرانیان باستان در این روز به زنان خود احترام ویژه‌ای می‌گذاشتند و از آنان تقدیر می‌کردند؛ مردان به همسران خود هدیه می‌دادند و آنان را بر تخت شاهی می‌نشاندند و از آن‌ها پیروی می‌کردند. این جشن برای مردان یک یادآوری بود تا قدر مادران و همسران خود را بدانند و آنها را گرامی بدارند.

امروزه هنوز هم در برخی نقاط ایران مانند سپاهان در اصفهان، پهله، ری و برخی شهرهای مرکزی و غربی ایران، این جشن را مانند گذشته برگزار می‌کنند. بانوان در این روز، لباس‌ها و کفش‌های نو می‌پوشند و به‌خاطر مهر و محبتی که نثار خانواده کرده‌اند و فرزندانی که به خانواده و میهن، هدیه کرده‎‌اند، مورد احترام قرار می‌گیرند و از مردان خود هدایایی دریافت می‌کنند. آن‎ها در این روز برخلاف روزهای گذشته، کارهای خانه را انجام نمی‌دهند و مردان و پسران این وظایف را به‌عهده می‌گیرند.

ولنتاین در ایران

در ایران طی سال‌های اخیر با گسترش فضای ارتباطی و شکل‌گیری فرهنگ جهانی، روز ولنتاین به‌طور چشم‌گیری مورد توجه قرار گرفته است. با آن‌که از سال ۱۳۸۹ش تولید انواع پوستر، بروشور، جعبه و کارت‌ پستال با نمادهای قلب، گل رز قرمز و هرگونه فعالیت در راستای تبلیغ این روز ممنوع اعلام شده، اما یافته‌های کارشناسان مطالعات فرهنگی نشان داده است که حدود 92 درصد جوانان ایرانی با ولنتاین کاملاً آشنا هستند.

در ایران برخی موافق و برخی مخالف گسترش فرهنگی ولنتاین هستند. برخی جامعه‌شناسان بر این باورند که ولنتاین، یک جریان ضد فرهنگی اما رو به گسترش در جهان است که بر پایۀ بی‌بندوباری، از هم پاشیدن خانواده‌ها، جلوگیری از ازدواج و رواج پدیده دوست‌یابی بنا شده و باید با آن مقابله کرد. سیاست‌گزاران فرهنگی ایران نیز ولنتاین را نوعی تهاجم فرهنگی و مغایر با ارزش‌های دینی و سیاسی ایران می‌دانند.

گروه دیگری از جامعه‌شناسان بر این باورند که ولنتاین روز عشق و محبت است و این عشق می‌تواند عشق مادر به فرزند یا عشق به یک دوست صمیمی باشد. از این منظر، جذابیت ولنتاین به گونه‌ای است که نمی‌توان جوانان را به زور از این عنصر فرهنگی وارداتی، دور کرد. در این راستا برخی جامعه‌شناسان توصیه کرده‌اند که از ظرفیت‌های مثبت ولنتاین استفاده شود و با تلفیق آن با آیین‌های باستانی و ملی و مذهبی، آن را وسیله‌ای برای پرورش جوانانی شاد و سرزنده، برای ساختن آینده‌ای بهتر قرار داد.

روز عشق در جهان

ولنتاین در آمریکا، کانادا، مکزیک، انگلیس، فرانسه و استرالیا جشن گرفته می‌شود. در برزیل روز عشق در 12 ژوئن برگزار می‌شود و دختران، اسم خود را روی روزنامـۀ مچاله شده یا تکه‌های بریده شدۀ کاغذ، نوشته و بیرون می‌اندازند. آن‌ها معتقدند هر مردی که این کاغذ را بردارد دوست یا همسر آینده‌شان خواهد بود. در ژاپن و کرۀ جنوبی؛ در این روز زنان به مردان شکلات هدیه می‌دهند و مردان هم در 14 مارس که به روز سفید معروف است برای زنان هدایایی تهیه می‌کنند. در دانمارک، مردان به زنان گل سفید به‌همراه کارت پستالی که در آن شعرهای بامزه و خنده‌دار نوشته شده، هدیه می‌دهند. در بیرمنگهام انگلیس، دختران در گوشه‌های بالشت‌ خود برگ بو می‌گذارند و معتقدند به این وسیله رؤیای همسر آیندۀ خود را می‌بینند. در مناطق دیگری از انگلیس مردی با لباس قرمز به منزل یا ایوان خانه‌ها می‌آید و برای کودکان شیرینی و شکلات می‌آورد. در فیلیپین جشن‌های عروسی زیادی در این روز برگزار می‌شود و زوج‌های قدیمی‌تر هم، در این روز با هم تجدید پیمان می‌کنند و در مراسمی عشق خود را به هم نشان می‌دهند. در ایتالیا مردم با دادن کادو و شکلات‌های مغز فندقی که در روی آن‌ها شعرهایی به چهار زبان نوشته شده، این روز را جشن می‌گیرند. در آفریقا زنان، اسم همسران یا مردان مورد علاقۀ خود را در کاغذهایی که به شکل قلب هستند می‌نویسند و به لباس خود سنجاق می‌کنند و این‌گونه عشق خود را به همه و همسران یا مردان دلخواه خود ثابت می‌کنند. در کشور چین روز عشق، در هفتمین روز از ماه هفتم تقویم چینی برگزار می‌شود. دختران چینی در این روز به امید پیداکردن همسر مناسب، میوه و به‌خصوص طالبی پخش می‌کنند و زن و شوهرها هم در شب به ستاره‌ها نگاه می‌کنند و برای هم آرزوی شادی و خوشبختی می‌کنند. در کشور عربستان در روز ولنتاین به گل‌فروشی‌ها و مغازه‌ها اجازه فروش نمی‌دهند؛ زیرا معتقدند که این جشن موجب ایجاد روابط غیراخلاقی بین دختران و پسران مجرد می‌شود. برخی هندوها هم این جشن را مردود اعلام کرده‌اند. کشورهای دیگری همچون مالزی، اندونزی، پاکستان و ایالت بلگورود در روسیه هم این روز را به دلیل حفظ فرهنگ و مخالف بودن با ارزش‌های‌ اجتماعی خود، ممنوع اعلام کرده‌اند.

 

منابع

• «تاریخچه ولنتاین و روز عشق ایرانی (سپندارمذگان)»، وب‌سایت تصویر زندگی، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
• «جشن «ولنتاین» در کدام کشورها ممنوع است؟»، وب‌سایت ساعت24، تاریخ درج مطلب: 25 بهمن 1396ش.
• خالدی، حمیدرضا، «ولنتاین، روز عشاق محدود شده در عشق و تنگناهای جامعه»، خبرگزاری موج، تاریخ درج مطلب: 25 بهمن 1400ش.
• رحیمی، زینب، «ولنتاین؛ تهاجم یا کمبود فرهنگی؟»، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایسنا، تاریخ درج مطلب: 16 بهمن 1398.
• «روز ولنتاین، تاریخچه ولنتاین، ولنتاین در کشورهای مختلف، نمادها و رسوم روز ولنتاین»، وب‌سایت حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
• «روز ولنتاین چیست + تاریخچه، آداب و رسوم و هدایا در کشورهای مختلف»، وب‌سایت مجله کوروش، تاریخ درج مطلب: 12 بهمن 1400ش.
• «سنت‌های متفاوت جشن روز ولنتاین در کشورهای مختلف جهان»، وب‌سایت حقوق نیوز، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
• «علت نام گذاری روز ۲۵ بهمن به اسم «ولنتاین» چیست؟»، وب‌سایت سرپوش، تاریخ بازدید: 26 آذر 1401ش.
• فتاحی، محمد، «ولنتاین چیست و چگونه به وجود آمد؟ تاریخچه و حقیقت ولنتاین»، وب‌سایت کجارو، تاریخ درج مطلب: 8 آبان 1399ش.
• «ولنتاین نه، سپندارمذگان؛ روز عشق ایرانی فرخنده باد.»، وب‌‌سایت کول دانلود، تاریخ درج مطلب: 24 بهمن 1394ش.
• «همه چیز در مورد ولنتاین»، وب‌سایت ساعد نیوز، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1400ش.