تنگه شیرز

تنگه شیرز؛ دره‌ای در قلب رشته‌کوه‌های زاگرس، مجاور رود بزرگ سیمره در محدوده شهرستان کوهدشت. تنگه شیرز یکی از مناطق دیدنیِ غرب ایران در مرز استان‌های لرستان و ایلام است. این منطقه به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و در میان جنگل‌های بلوط زاگرس منظرة دیدنی با طبیعتی بکر برای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به گردشگری فراهم کرده است. این پدیده‌ی طبیعی، در سال 1393ش، در فهرست آثار طبیعی کشور به‌ثبت رسیده است. تنگه شیرز نمونه‌ای از فرسایش طبیعی زمین در طول میلیون‌ها سال است که شکل ظاهری صخره‌ها را به‌شکل امروزی درآورده و به‌همین دلیل، از تنگه شیرز به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های طبیعی زمین یاد می‌کنند. سازمان جهانی یونسکو نیز به‌دلیل جاذبه‌های ژئوتوریستی و قابلیت‌های تاریخی و فرهنگی تنگه شیرز، آن را به‌عنوان یکی از مناطق مناسب جهت تبدیل شدن به ژئوپارک ثبت کرده است.

موقعیت جغرافیایی

تنگه شیرز در مختصات جغرافیایی با طول 50 درجه و 9 دقیقه و 7 ثانیه و عرض 28 درجه و 9 دقیقه و 3 ثانیه، قرار دارد. این منطقه در 50 کیلومتری شهرستان کوهدشت، در نقطه تلاقی استان لرستان، ایلام و کرمانشاه در کنار رود سیمره واقع شده است. دره شیرز در دهستان کوهدشت شمال بخش زردلان و در منطقه‌ای به نام اولادقباد در ارتفاع حدود 1620 متری از سطح دریا قرار دارد. تنگه شیرز مانند شهرستان کوهدشت دارای اقلیم نیمه‌مرطوب با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد است.

پیشینه

مطالعات باستان‌شناسی در تنگه شیرز، وجود محوطه‌های باستانی ویژه انسان غارنشین را تأیید کرده است. فراتر از این یافته‌ها، در اطراف این تنگه، ستون‌های طبیعی دیده می‌شود که شکل‌گیری آنها، به میلیون‌ها سال زمان نیاز دارد.

نام‌گذاری

شیرز ترکیب دو واژه‌ی "شی" و "رز" است. در زبان محلی، تنگه شیرز مکانی بوده که شیرها را در خود جای داده و محلی برای زاد‌و‌ولد آنان بوده ‌است.

ویژگی‌های طبیعی

تنگه شیرز از زیباترین جاذبه‌های طبیعی کوهدشت در جوار رودخانه سیمره است. اطراف این تنگه را زیباترین چشم‌اندازهای طبیعی پوشانده است. تنگه شیرز در میان صخره‌های کوهستانی و در دل دره‌ای عمیق قرار گرفته است که جریان آب در آن سبب سرسبزی دوچندان منطقه شده است. این تنگه ۵ کیلومتر طول دارد و در میان آن رودخانه‌ای در جریان است که در دهانه ورودی شیرز به رودخانه سیمره می‌پیوندد. دیواره‌های تنگه شیرز با ارتفاعی کمتر از 10 متر در نزدیکی روستای گُدارگَه آغاز می‌شوند و در پرتگاه هفت‌رَک و بخش‌های انتهای دره به ۲۰۰ متر هم می‌رسد. قدمت دیواره‌های تنگه شیرز به دوران سوم زمین‌شناسی برمی‌گردد. چشمه‌های کوچک و بزرگ و یک آبشار نیز در این تنگه وجود دارد. همچنین غاری طبیعی در انتهای مسیر تنگه شیرز قرار دارد که مردمان محلی از آن با نام «پل خدا» یاد می‌کنند. عمق این غار در حدود ۱۵۰ متر است و نور خورشید فقط تا حدود 20 متری آن نفوذ می‌کند. این دره، زیست‌گاه بسیاری از پرندگان و بز کوهی است. پوشش گیاهی آن هم شامل انواع درختان وحشی است و جریان دائمی آب رودخانه در این تنگه سبب رشد درختان بلوط، آلو، انگور، گلابی و انجیر در میان صخره‌ها شده است. نزدیک ورودی تنگه، ماهی قزل‌آلا پرورش داده می‌شود.

گردشگری

مهم‌ترین ویژگی تنگه شیرز، جاذبه‌های ژئومورفولوژیک داخل دره و مناطق اطراف آن است که از آن جمله می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. منظر طبیعی؛
2. محیطی آرام؛
3. فضای ویژه روستایی در مجاورت تنگه؛
4. آب و هوای مطبوع؛
5. تنوع زیستی گیاهی و جانوری؛
6. رودخانه‌ها و منابع آب دایمی؛
7. کوه‌های مرتفع؛
8. درختان سایه‌گستری که موجب ایجاد استراحتگاه‌های متعدد در داخل دره شده است.

تنگه شیرز از برجسته‌ترین جاذبه‌های طبیعی با ساختار صخره‌های لایه‌ای در ایران و جهان به‌شمار می‌رود. حضور و اقامت در این تنگه پرپیچ‌وخم و صخره‌ای برای طبیعت‌گردان و کوهنوردان حرفه‌ای می‌تواند بسیار جذاب باشد. آبشار شیرز از زیباترین بخش‌های این تنگه است؛ این آبشار در کنار دیواره‌های رسوبی و لایه‌لایه دره شیرز منظره‌ای زیبا به وجود آورده است. در طول تنگه، آبشارهای کوچک دیگری نیز قرار دارند. آبشار بزرگ شیرز را با نام «آبشار پرندگان» نیز می‌شناسند. دلیل این نامگذاری، قرارگیری پرندگان کوچک در سوراخ‌های دیواره اطراف این آبشار است. علاوه بر طبیعت بکر و زیبایی‌های منحصر‌به‌فرد تنگه شیرز، جاذبه‌های گردشگری دیگری نیز در اطراف آن وجود دارد که عبارت‌اند از:

1. غار میرملاس، از عصر حجر برجای مانده و دیوارنگاره‌هایی از هزاران سال پیش در آن دیده می‌شود.
2. پل سی‌پله، در دوره ساسانیان در حاشیه رودخانه سیمره، بنا شده است.
3. دره سرطرهان، دره‌ای تماشایی در نزدیکی تنگه شیرز و یکی از بکرترین مناطق گردشگری در غرب شهرستان کوهدشت است. این دره که رودخانه سیمره نیز از آن می‌گذرد، وسعت زیادی دارد و دشت‌های سرسبز، مراتع زیبا، گل‌های رنگارنگ و دامنه‌های مملو از گیاهان معطر و دارویی، آن را پوشانده‌ است.
4. منطقه جنگلی بلوران، از قدیمی‌ترین جنگل‌های بلوط ایران در نزدیکی تنگه شیرز است. آب‌وهوای مطبوع و پوشش گیاهی خاص آن، بسیاری از مردم را برای تفریح و خوش‌گذرانی به این جنگل زیبا می‌کشاند.

امکانات رفاهی

در اطراف تنگه شیرز روستاهای بسیاری وجود دارد و در برخی از آن‌ها، خانه‌های اجاره‌ای برای مسافران یافت می‌شود. هتل‌ها و مسافرخانه‌های شهرستان کوهدشت و کرمانشاه نیز مکان‌هایی مناسب برای گردشگران هستند.

نکات ایمنی

1. درون غار «پل خدا»، کاملا تاریک و نیازمند چراغ‌قوه است.
2. آب جاری در تنگه، بسیار سرد است و حرکت در مسیر تنگه نیازمند شرایط جسمانی مناسب است.
3. پس از عبور از تنگه شیزر، محلی برای تهیه غذا وجود ندارد و مواد خوراکی باید از پیش تهیه شود.
4. کف سنگی غار «پل خدا»، تیز و بُرنده است و ورود به غار نیازمند کفش مناسب است.
5. اقامت در تنگه، نیازمند چادر و تجهیزات مناسب است.

مسیر دسترسی

مناسب‌ترین مسیر دسترسی به تنگه شیرز، حرکت از شهرستان کوهدشت به‌سوی منطقه اولادقباد است. در دو کیلومتر پایانی مسیر منطقه اولادقباد، یک راه خاکی دیده می‌شود که به پارکینگ و مجتمع شیلات در نزدیکی دهانه تنگه، منتهی می‌شود. دسترسی به تنگه شیرز از جاده کرمانشاه به‌سمت جیران بلاغ و هلشی نیز میسر است.

منابع

• «تنگه شیرز، دره رویایی استان لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری اِلی‌گشت، تاریخ درج مطلب: 14 مهر 1398ش.
• «تنگه شیرز»، وب‌سایت مجله گردشگری سفر مارکت، تاریخ بازدید: 29 تیر 1401ش.
• «تنگه شیرز»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 29 تیر 1401ش.
• «تنگه شیرز در کجاست»، وب‌سایت ساتین، تاریخ درج مطلب: 8 اسفند 1400ش.
• «تنگه شیرز؛ ماجراجویی در دل دره‌ای سرسبز با دیواره‌های دیدنی»، وب‌سایت پینورست، تاریخ بازدید: 29 تیر 1401ش.
• «دره شیرز؛ گوشه‌ای از بهشت در طبیعت لرستان»، وب‌سایت فارس، تاریخ درج مطلب: 2 فروردین 1401ش.
• «دره شیرز لرستان»، وب‌سایت ره‌بال آسمان، تاریخ درج مطلب: 26 فروردین 1400ش.
• «دره شیرز لرستان؛ گرند کانیون ایران»، وب‌سایت مجله علی‌بابا، تاریخ درج مطلب: 2 خرداد 1400ش.
• «راهنمای سفر به تنگه شیرز؛ دره‌ای شگفت‌انگیز و زیبا در لرستان»، وب‌سایت مجله گردشگری سپنجا، تاریخ درج مطلب: 12 آبان 1400ش.
• «سفر به رؤیایی‌ترین دره ایران در دل زاگرس»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: 8 فروردین 1401ش.
• «شیرز؛ تنگه و دره‌ اعجاب‌آوری در دل زاگرس»، وب‌سایت چمدان، تاریخ درج مطلب: 7 بهمن 1397ش. یاراحمدی، داریوش و شرفی، سیامک، «قابلیت‌هاي ژئوتوریستی دره شیرز در استان لرستان به‌عنوان ژئوپارك»، فضای گردشگری، شماره 21، زمستان 1395ش.