شهرقائم

شهرقائم؛ از قدیمی‌ترین محله‌های شهر قم که مهاجرین افغانستانی در آن ساکن هستند.

محلهٔ شهرقائم در استان قم و در ضلع شرقی شهر قم واقع شده است. این محله از جنوب شرق به جمکران و از شمال به شهرک منتظرالمهدی محدود می‌شود. از جمله راه‌های دسترسی به این محله می‌توان به «بلوار پیامبر اعظم»، «بلوار خلیج‌فارس»، «بلوار شهید دل آذر» و «بلوار شهید کبیری» اشاره کرد. مهاجران افغانستانی بیش از نیمی از جمعیت شهر قائم را تشکیل می‌دهند.

قوم و مذهب

غالب جمعیت افغانستانی‌ها در شهرقائم را مردم هزاره‌ تشکیل می‌دهند که به زبان فارسی دری صحبت ‌کرده و مسلمان و پیرو مذهب جعفری هستند. بخشی از این جمعیت مهاجر را نیز مردم تاجیک تشکیل می‌دهند که آنها نیز فارسی‌زبان هستند.

تحصیلات و سواد

بخش زیادی از مهاجرین ساکن در شهرقائم، به تحصیل در مدارس، دانشگاه و حوزهٔ علمیه مشغول هستند؛ اما نرخ بی‌سوادی در میان این جمعیت بالا است. برخی کودکان این منطقه در مدارس خودگردان که توسط افغانستانی‌ها اداره می‌شوند، تحصیل می‌کنند. با فرمان آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، مبنی بر آموزش رایگان کودکان، بخش زیادی از دانش‌آموزان مدارس خودگردان در مدارس دولتی ایران مشغول به تحصیل شده‌اند. نداشتن چشم‌انداز شغلی و مشکلات روزافزون اقتصادی موجب شده تا تعدادی از دانش‌آموزان ترک تحصیل کرده و یا تمایلی به تحصیلات دانشگاهی نداشته باشند.

اشتغال

بر اساس بررسی‌های صورت گرفته، یکی از مهم‌ترین دلایل مهاجرت افغانستانی‌ها به ایران، اشتغال و کسب درآمد است. شغل بیشتر ساکنان شهرقائم کارگری است. فراگیری علوم دینی از دیگر گروه‌های شغلی این محله به شمار می‌رود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که کارگران افغانستانی از تعهد کاری بالایی برخوردار بوده و در پی جلب نظر صاحب‌کار خود هستند.

خانواده و مسکن

مهاجرین افغانستانی خانواده‌هایی با جمعیت متوسط داشته و به‌صورت میانگین پنج نفر در یک خانه زندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها در خانه‌های استیجاری زندگی کرده و تعداد کمی از آن‌ها نیز خانهٔ ملکی دارند.

هنرهای دستی

هنرهای دستی در میان زنان افغانستانی شهر قائم رواج دارد که از آن جمله می‌توان به قالی‌بافی، گلیم‌بافی، دستمال‌دوزی، خامه‌دوزی و گل‌دوزی اشاره کرد.

ورزش و سرگرمی

در آغاز سال نو و تعطیلات نوروزی، مسابقات کشتی سنتی باستانی افغانستانی با کشتی‌گیران افغانستانی مقیم شهرهای ایران در حاشیهٔ شهرقائم برگزار می‌شود.

منابع

• شرف‌الدین، سید حسین، «مطالعه میدانی در خصوص مهاجران افغانی مقیم شهر قائم قم در استان قم»، در پایگاه اطلاع‌رسانی دکتر سیدحسین شرف‌الدین، تاریخ انتشار: 1384ش.
• میرزایی، حسین، «بررسی انسان‌شناختی روزمرگی راهبردهای اقتصادی مهاجران افغانستانی»، دو فصلنامه مطالعات فرهنگ و هنر آسیا، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال اول، شماره اول، پاییز و زمستان 1398ش.
• میرزایی، حسین، «بررسی انطباق تحصیلی مهاجران افغانستانی در ایران»، پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، سال سوم، شماره 11، بهار 1396ش.
• «مسابقات کشتی سنتی باستانی افغانستانی در قم»، خبرگزاری دانشجویان ایران، تاریخ انتشار: 5 فروردین 1401ش.