بلخ: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منبع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
==جمعیت‌شناسی== | ==جمعیت‌شناسی== | ||
در استان بلخ اقوام مختلفی همچون تاجیک، هزاره، پشتون، ازبیک و ترکمن زندگی می‌کنند. زبان مردمان بلخ از آغاز، زبان اوستایی بوده و در زمان هخامنشیان، فارسی باستان نیز وارد این قلمرو شده است. با ورود قبایل سیتی به باختر، در اثر آمیزش زبان‌های پهلوی، اسکایی و تخاری، زبان سعدی زاده شد.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۴۲.</ref> همین زبان در پیدایش فارسی دری سهمی فراوان داشت.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۴۲.</ref> امروزه، در بلخ، زبان‌های فارسی دری، پشتو، ازبیکی و ترکمنی رایج است، اما بیشتر مردم به زبان فارسی دری صحبت می‌کنند.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.] </ref> | در استان بلخ اقوام مختلفی همچون تاجیک، هزاره، پشتون، ازبیک و ترکمن زندگی می‌کنند. زبان مردمان بلخ از آغاز، زبان اوستایی بوده و در زمان هخامنشیان، فارسی باستان نیز وارد این قلمرو شده است. با ورود قبایل سیتی به باختر، در اثر آمیزش زبان‌های پهلوی، اسکایی و تخاری، زبان سعدی زاده شد.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۴۲.</ref> همین زبان در پیدایش فارسی دری سهمی فراوان داشت.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۴۲.</ref> امروزه، در بلخ، زبان‌های فارسی دری، پشتو، ازبیکی و ترکمنی رایج است، اما بیشتر مردم به زبان فارسی دری صحبت می‌کنند.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.] </ref> | ||
بیشترین جمعیت از مردم بلخ، پیرو مذهب تسنن بوده و مذهب تشیع در اقلیت قرار دارد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/___ «بلخ»، ویکی شیعه.]</ref> | بیشترین جمعیت از مردم بلخ، پیرو مذهب تسنن بوده و مذهب [[شیعه|تشیع]] در اقلیت قرار دارد.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/___ «بلخ»، ویکی شیعه.]</ref> | ||
==جغرافیا== | ==جغرافیا== | ||
===موقعیت جغرافیایی=== | ===موقعیت جغرافیایی=== | ||
بلخ از شمال با کشورهای تاجیکستان و ازبکستان، در شرق با استان کندز، در غرب با استان جوزجان و در جنوب با استان‌های سرپل و سمنگان هم‌مرز است.<ref>[https://momp.gov.af/_____-_____-_____-___ «ظواهر معدنی ولایت بلخ»، وب‌سایت وزارت معادن و پطرولیم.]</ref> | بلخ از شمال با کشورهای تاجیکستان و ازبکستان، در شرق با استان کندز، در غرب با استان جوزجان و در جنوب با استان‌های سرپل و سمنگان هم‌مرز است.<ref>[https://momp.gov.af/_____-_____-_____-___ «ظواهر معدنی ولایت بلخ»، وب‌سایت وزارت معادن و پطرولیم.]</ref> | ||
==منابع آبی== | ==منابع آبی== | ||
منابع آبی بلخ از رود بلخاب تامین می‌شود. این رود افسانه‌ای و تاریخی که سرچشمۀ آن بند امیر ولایت بامیان است، بعد از ورود به بلخاب ولایت سرپل با آب‌های دیگری مخلوط شده و با گذر از بلخاب، در ولایت بلخ به «هیجده‌نهر» تقسیم می‌شود. این رود با آبیاری بلخ در نهایت به ولسوالی آقچه ولایت جوزجان می‌ریزد.<ref>رهیاب، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع) ج2، 1401ش، ص250.</ref> | منابع آبی بلخ از رود [[بلخاب]] تامین می‌شود. این رود افسانه‌ای و تاریخی که سرچشمۀ آن بند امیر ولایت بامیان است، بعد از ورود به بلخاب ولایت سرپل با آب‌های دیگری مخلوط شده و با گذر از بلخاب، در ولایت بلخ به «هیجده‌نهر» تقسیم می‌شود. این رود با آبیاری بلخ در نهایت به ولسوالی آقچه ولایت جوزجان می‌ریزد.<ref>رهیاب، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع) ج2، 1401ش، ص250.</ref> | ||
===آب‌وهوا=== | ===آب‌وهوا=== | ||
بلخ از نظر آب‌وهوا، تابستانی گرم، زمستانی بسیار سرد و بهاری مرطوب و بارانی دارد. در روزهای گرم تابستانی دمای هوا تا ۴۳ درجه سانتی‌گراد و در روزهای سرد زمستان تا ۱۰- درجه سانتی‌گراد می‌رسد.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | بلخ از نظر آب‌وهوا، تابستانی گرم، زمستانی بسیار سرد و بهاری مرطوب و بارانی دارد. در روزهای گرم تابستانی دمای هوا تا ۴۳ درجه سانتی‌گراد و در روزهای سرد زمستان تا ۱۰- درجه سانتی‌گراد می‌رسد.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته توسط وزارت معادن و پطرولیم افغانستان، استان بلخ دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد است که از آن جمله، سلفر در ساحۀ البرز، نمک در ده نو، کوارتز در چشمه شفا، زغال سنگ در سفیدخاک، گچ در سیغانچی، سنگ چونه در غَرمین و شفتلک و سنگ تعمیراتی در چَتگری وجود دارد.<ref>[https://momp.gov.af/_____-_____-_____-___ «ظواهر معدنی ولایت بلخ»، وب‌سایت وزارت معادن و پطرولیم.]</ref> | بر اساس ارزیابی‌های صورت‌گرفته توسط وزارت معادن و پطرولیم افغانستان، استان بلخ دارای معادن و ظواهر معدنی متعدد است که از آن جمله، سلفر در ساحۀ البرز، نمک در ده نو، کوارتز در چشمه شفا، زغال سنگ در سفیدخاک، گچ در سیغانچی، سنگ چونه در غَرمین و شفتلک و سنگ تعمیراتی در چَتگری وجود دارد.<ref>[https://momp.gov.af/_____-_____-_____-___ «ظواهر معدنی ولایت بلخ»، وب‌سایت وزارت معادن و پطرولیم.]</ref> | ||
===کشاورزی=== | ===کشاورزی=== | ||
مهمترین محصولات کشاورزی بلخ، | مهمترین محصولات کشاورزی بلخ، [[بادام]]، سیب، زردآلو، انگور، خربزه، تربز (هندوانه)، شفتالو (هلو)، آلو، چهارمغز (گردو)، گندم، جو، برنج، نخود، سیر، پیاز، کچالو (سیب زمینی)، جواری (ذرت) و کنجد است.<ref> [http://2007baktash.blogfa.com/post/3 «نوعیت خاک‌های زراعتی در ولایت بلخ»، وب‌سایت A l H.]</ref> بادام‌های ستاربایی، شَهرستانی و تَلخَک‌کوهی از مهمترین نوع بادام در بلخ هستند که به کشورهای آلمان، ترکیه و امارات متحدة عربی صادر می‌شوند.<ref>[https://tolonews.com/fa/business/___%E2%80%8C____-________-__-___-__-______-_______%E2%80%8C___-_____-__-___-_____ «خوش‌بینی کشاورزان در بلخ از افزایش فراورده‌های بادام در این ولایت»، طلوع نیوز.]</ref> | ||
===تجارت=== | ===تجارت=== | ||
بندر حَیرتان در این ولایت قرار دارد. این بندر که از مهمترین بندرگاه‌های تجاری افغانستان محسوب می‌شود، این کشور را به آسیای میانه متصل کرده است.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | بندر حَیرتان در این ولایت قرار دارد. این بندر که از مهمترین بندرگاه‌های تجاری افغانستان محسوب می‌شود، این کشور را به آسیای میانه متصل کرده است.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
دومین دورهٔ ادبی بلخ باستان، دورهٔ خلق شدن اوستا است. این اثر توسط زردشت سپنتمان وخشور بلخی پدید آمده است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۲۷.</ref> <br> | دومین دورهٔ ادبی بلخ باستان، دورهٔ خلق شدن اوستا است. این اثر توسط زردشت سپنتمان وخشور بلخی پدید آمده است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۲۷.</ref> <br> | ||
از دیگر دوره‌های مهم ادبی در بلخ باستان، دورۀ هخامنشیان است. در این دوره زبان پارسی وارد قلمرو بلخ شد. بعد از پیروزی اسکندر بر قلمرو هخامنشی، بلخ باستان نیز در تصرف اسکندر قرار گرفت. در این دوره نفوذ ادبیات و فرهنگ یونانی در بلخ مشهود است. دوره‌های کوشانیان و ساسانیان نیز از دیگر دوره‌هایی بوده که بیش از صد کتاب و رساله از آن، به‌جا مانده است. ادبیات بودایی نیز محصول این دورهٔ تاریخی است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص36-۴۱.</ref> <br> | از دیگر دوره‌های مهم ادبی در بلخ باستان، دورۀ هخامنشیان است. در این دوره زبان پارسی وارد قلمرو بلخ شد. بعد از پیروزی اسکندر بر قلمرو هخامنشی، بلخ باستان نیز در تصرف اسکندر قرار گرفت. در این دوره نفوذ ادبیات و فرهنگ یونانی در بلخ مشهود است. دوره‌های کوشانیان و ساسانیان نیز از دیگر دوره‌هایی بوده که بیش از صد کتاب و رساله از آن، به‌جا مانده است. ادبیات بودایی نیز محصول این دورهٔ تاریخی است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص36-۴۱.</ref> <br> | ||
در دورهٔ اسلامی نیز، بلخ خاستگاه پرورش بزرگان دانش و فرهنگ بوده است. در سدۀ هشتم و نهم میلادی، بلخ در حوزۀ فقه، حدیث، | در دورهٔ اسلامی نیز، بلخ خاستگاه پرورش بزرگان دانش و فرهنگ بوده است. در سدۀ هشتم و نهم میلادی، بلخ در حوزۀ فقه، حدیث، [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، تصوف و عرفان اسلامی شُهره بود. سدهٔ دهم میلادی در بلخ، آغاز شعرسرایی به زبان فارسی دری است. بلخ در این سدة تاریخی نسبت به هر منطقهٔ فارسی‌زبان دیگر، تعداد شاعران بیشتری داشته است. شاعرانی همچون صانع، احمد برمکی، ابوالموئذ، ابوشکور، معروفی، دقیقی، بدیع و بعدها رابعۀ بلخی محصول این دورهٔ تاریخی هستند. قصیده، غزل، قطعه، مثنوی و رباعی از جمله سبک‌های ادبی در این دوره هستند. در دوره‌های سلجوقیان، غوریان و خوارزمشاهیان دو نوع نثر ساده و نثر هنری رواج داشت. در این دوره نیز ادبیات همچنان رونق داشته است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص52، 69 و ۱۶۱.</ref> <br> | ||
هجوم چنگیزخان در بلخ، مهاجرت بیشتر شاعران و دانشمندان این مرزوبوم به هندوستان و آسیای صغیر را در پی داشت. بخش بزرگی از آثار ادبی این دورهٔ بلخ در سرزمین‌های دور از آن خلق شده است. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، امیر خسرو بلخی، بهاء‌الدین احمد و برهان‌الدین مظفر به این دوره تعلق دارند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۷.</ref> <br> | هجوم چنگیزخان در بلخ، مهاجرت بیشتر شاعران و دانشمندان این مرزوبوم به هندوستان و آسیای صغیر را در پی داشت. بخش بزرگی از آثار ادبی این دورهٔ بلخ در سرزمین‌های دور از آن خلق شده است. مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، امیر خسرو بلخی، بهاء‌الدین احمد و برهان‌الدین مظفر به این دوره تعلق دارند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۱۷۷.</ref> <br> | ||
در دورهٔ تیموریان که در آن هرات شاهد درخشش ادبی- هنری بود، بلخ نیز شاهد ظهور شخصیت‌های ادبی بوده است. در این دوره، علاوه بر مدرسه‌های سنتی، محافل ادبی نیز فعال بوده و بسیاری از سخنوران بلخ با مکتب هرات در تماس بودند. خواجه محمدپارسای بلخ، حسین بلخی، یوسف بلخی، سودایی بلخی، حسن بلخی، ملک‌الشعرا مولانا صاحب بلخی، دیوانه بلخی، شوقی، جاروبی بلخی و باطنی بلخی در این دوره می‌زیسته‌اند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص236 و ۲۶۴.</ref> در سدۀ هفدهم، بلخ از لحاظ دارا بودن نهاد‌های فرهنگی بعد از بخارا، دومین شهر به‌شمار می‌رفت.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص236 و ۲۶۴.</ref> در سدهٔ نوزدهم، بلخ از نظر ادبی دچار رکود بوده، هرچند، برخی شاعران نیز در این دوره به شهرت رسیده‌اند. سدة بیستم نشست‌های ادبی به ریاست مولوی خسته برگزار می‌شد. این نشست‌ها هستة انجمن ادبی بلخ (انجمن نویسندگان بلخ) را به وجود آورد. اواخر سدهٔ بیستم و اوایل سدهٔ بیست‌ویکم، تاریخ ادبیات بلخ فصل نوینی را گشوده است. صنعت چاپ باعث شد تا نویسندگان بلخ، بخشی از آثار خودشان را به چاپ رسانده و رونق ادبی را رقم بزنند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص392 و ۳۹۵.</ref> | در دورهٔ تیموریان که در آن هرات شاهد درخشش ادبی- هنری بود، بلخ نیز شاهد ظهور شخصیت‌های ادبی بوده است. در این دوره، علاوه بر مدرسه‌های سنتی، محافل ادبی نیز فعال بوده و بسیاری از سخنوران بلخ با مکتب [[هرات]] در تماس بودند. خواجه محمدپارسای بلخ، حسین بلخی، یوسف بلخی، سودایی بلخی، حسن بلخی، ملک‌الشعرا مولانا صاحب بلخی، دیوانه بلخی، شوقی، جاروبی بلخی و باطنی بلخی در این دوره می‌زیسته‌اند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص236 و ۲۶۴.</ref> در سدۀ هفدهم، بلخ از لحاظ دارا بودن نهاد‌های فرهنگی بعد از بخارا، دومین شهر به‌شمار می‌رفت.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص236 و ۲۶۴.</ref> در سدهٔ نوزدهم، بلخ از نظر ادبی دچار رکود بوده، هرچند، برخی شاعران نیز در این دوره به شهرت رسیده‌اند. سدة بیستم نشست‌های ادبی به ریاست مولوی خسته برگزار می‌شد. این نشست‌ها هستة انجمن ادبی بلخ (انجمن نویسندگان بلخ) را به وجود آورد. اواخر سدهٔ بیستم و اوایل سدهٔ بیست‌ویکم، تاریخ ادبیات بلخ فصل نوینی را گشوده است. صنعت چاپ باعث شد تا نویسندگان بلخ، بخشی از آثار خودشان را به چاپ رسانده و رونق ادبی را رقم بزنند.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص392 و ۳۹۵.</ref> | ||
===ورزش=== | ===ورزش=== | ||
در بلخ ورزش‌های رزمی، ورزش با توپ و ورزش‌های محلی رایج است. رشته‌هایی همچون فوتبال، والیبال، بسکتبال، بالینگ، بلیارد، تکواندو، کاراته، فول رزم، کشتی، کونکفو توآ و رشته‌های ورزشی محلی همچون بزکشی و کشتی محلی پر طرفدار است.<ref>[https://bakhtarnews.af/dr/_________-___-_______-__-______-____-_/ ورزش‌کاران تیم والیبال بلخ تشویق مالی شدند»، خبرگزاری باختر.]</ref> | در بلخ ورزش‌های رزمی، ورزش با توپ و ورزش‌های محلی رایج است. رشته‌هایی همچون فوتبال، والیبال، بسکتبال، بالینگ، بلیارد، تکواندو، کاراته، فول رزم، کشتی، کونکفو توآ و رشته‌های ورزشی محلی همچون بزکشی و کشتی محلی پر طرفدار است.<ref>[https://bakhtarnews.af/dr/_________-___-_______-__-______-____-_/ ورزش‌کاران تیم والیبال بلخ تشویق مالی شدند»، خبرگزاری باختر.]</ref> | ||
===سوغات و صنایع محلی=== | ===سوغات و صنایع محلی=== | ||
قالین‌بافی (قالی‌بافی)، | قالین‌بافی (قالی‌بافی)، [[گلیم‌بافی]]، دسترخوان، لباس گَند افغانی، قُرص‌دوزی، یَخن‌دوزی، مهره‌دوزی و غَجِری از جمله صنایع دستی است که در حال حاضر در استان بلخ رایج بوده و توسط زنان ساخته می‌شود.<ref>[https://8am.media/activities-in-the-handicraft-production-sector-in-balkh-province-have-decreased-significantly-compared-to-the-past/ « فعالیت‌ها در بخش تولید صنایع دستی در ولایت بلخ نسبت به گذشته کاهش چشمگیری یافته است»، روزنامه هشت صبح.]</ref> | ||
===رسانه=== | ===رسانه=== | ||
در استان بلخ ۱۸ شبکة رادیویی، ۱۶ شبکة تلویزیونی و ۳۰ نشریۀ چاپی فعالیت دارند.<ref>[http://www.farsi.ru/doc/8871.html «مسولین رسانه‌ها در بلخ وضعیت مطبوعات در کشور را بررسی کردند»، وب‌سایت افغانستان.رو.]</ref> | در استان بلخ ۱۸ شبکة رادیویی، ۱۶ شبکة تلویزیونی و ۳۰ نشریۀ چاپی فعالیت دارند.<ref>[http://www.farsi.ru/doc/8871.html «مسولین رسانه‌ها در بلخ وضعیت مطبوعات در کشور را بررسی کردند»، وب‌سایت افغانستان.رو.]</ref> | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۱: | ||
در استان بلخ بیشتر از ۶۰ کتابخانه وجود دارد. مولانا خسته، خُلم، دانشگاه بلخ، کمیسیون مستقل حقوق بشر زون شمال، مدرسۀ اسعدیه، خاتم‌الانبیا، دقیقی بلخی، عامه، ناکامورا، رابعه بلخی و خوشحال بابا از کتابخانه‌های بزرگ، غنی و نامدار استان بلخ هستند. همچنین، بیشتر ادارات دولتی، مکاتب و دانشگاه‌های خصوصی نیز کتابخانه دارند. در سال‌های اخیر، هفتة مطالعه و کتاب نیز به‌کمک ریاست اطلاعات و فرهنگ و کتابخانه‌های بلخ برگزار می‌شود.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/55156/________-____-_____-____-_____-___-______ «کتابخانه عامه رابعه بلخی در ولایت بلخ افتتاح شد»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref> | در استان بلخ بیشتر از ۶۰ کتابخانه وجود دارد. مولانا خسته، خُلم، دانشگاه بلخ، کمیسیون مستقل حقوق بشر زون شمال، مدرسۀ اسعدیه، خاتم‌الانبیا، دقیقی بلخی، عامه، ناکامورا، رابعه بلخی و خوشحال بابا از کتابخانه‌های بزرگ، غنی و نامدار استان بلخ هستند. همچنین، بیشتر ادارات دولتی، مکاتب و دانشگاه‌های خصوصی نیز کتابخانه دارند. در سال‌های اخیر، هفتة مطالعه و کتاب نیز به‌کمک ریاست اطلاعات و فرهنگ و کتابخانه‌های بلخ برگزار می‌شود.<ref>[https://www.payam-aftab.com/fa/news/55156/________-____-_____-____-_____-___-______ «کتابخانه عامه رابعه بلخی در ولایت بلخ افتتاح شد»، خبرگزاری پیام آفتاب.]</ref> | ||
==تقسیمات کشوری== | ==تقسیمات کشوری== | ||
ولایت بلخ دارای 14 واحد اداری و یک شهرک بندری بوده و مرکز ولایت بلخ، شهر مزارشریف است. خُلم، دِهدادی، نَهرشاهی، بلخ، چَمتال، چَهاربولک، شورتَپه، کَلدار، چهارکِنت، کشنده، زارع، دولت‌آباد و مارمَل ولسوالی‌های بلخ را تشکیل می‌دهند و شهرک بندری حیرتان نیز یک واحد اداری جداگانه است.<ref>[http://masif89.blogfa.com/post/69 «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت ناچارنویسی.]</ref> | ولایت بلخ دارای 14 واحد اداری و یک شهرک بندری بوده و مرکز ولایت بلخ، شهر [[مزارشریف]] است. خُلم، دِهدادی، نَهرشاهی، بلخ، چَمتال، چَهاربولک، شورتَپه، کَلدار، چهارکِنت، کشنده، زارع، دولت‌آباد و مارمَل ولسوالی‌های بلخ را تشکیل می‌دهند و شهرک بندری حیرتان نیز یک واحد اداری جداگانه است.<ref>[http://masif89.blogfa.com/post/69 «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت ناچارنویسی.]</ref> | ||
==گردشگری== | ==گردشگری== | ||
بلخ، محل عبور شاهراه «جادۀ ابریشم» بوده که هزاران کاروان تجارتی در آن رفت‌وآمد داشتند. از جمله آبدات تاریخی مهم در این استان می‌توان به مزار حضرت علی، بالا حصار بلخ، دیوارهای شهر بلخ، مزار خواجه اکاشا، قلعة تخت، پل‌تَپه زَرگَران، تپه بابا علی‌شیر، مسجد خواجه ابونصر پارسا، قلعة بابر، منار زادیان، نه گنبد، برج عیاران، آتشکَده نوبَهار، شَهر بانو، کاخ جهان نما و قَلعه دختران، تپة سالاران، درة شادیان، بازرَک، بَهراب، تپهٔ آب لای، کافر قلعه چارکِنت، پل امام بکری، مزار بابا حاتم اصم، مزار زین‌العابدین عقیل، شهر جَمشید، کوته سنگی مارمل اشاره کرد.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | بلخ، محل عبور شاهراه «جادۀ ابریشم» بوده که هزاران کاروان تجارتی در آن رفت‌وآمد داشتند. از جمله آبدات تاریخی مهم در این استان می‌توان به مزار حضرت علی، بالا حصار بلخ، دیوارهای شهر بلخ، مزار خواجه اکاشا، قلعة تخت، پل‌تَپه زَرگَران، تپه بابا علی‌شیر، مسجد خواجه ابونصر پارسا، قلعة بابر، منار زادیان، نه گنبد، برج عیاران، آتشکَده نوبَهار، شَهر بانو، کاخ جهان نما و قَلعه دختران، تپة سالاران، درة شادیان، بازرَک، بَهراب، تپهٔ آب لای، کافر قلعه چارکِنت، پل امام بکری، مزار بابا حاتم اصم، مزار زین‌العابدین عقیل، شهر جَمشید، کوته سنگی مارمل اشاره کرد.<ref>[https://atis.af/balkh-province/ «معرفی ولایت بلخ»، وب‌سایت سیستم معلوماتی گردشگری افغانستان.]</ref> | ||