تخار: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
محمد میرزایی (بحث | مشارکتها) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
در دوران اسکندر مقدونى، تخار از شهرهای افسانه‌ای قلمداد می‌شد. استرابو و بطلیموس جغرافی‌دانان یونانی، در آثار خود، از اسکندریۀ آمودریا یا اسکندریۀ اوکسیانا خبر داده‌‌اند که تخار امروزی در افغانستان است.<ref>[https://tourism.gov.af/persian/takhar.php «ولایت تخار»، وب‌سایت گردشگری افغانستان.]</ref> | در دوران اسکندر مقدونى، تخار از شهرهای افسانه‌ای قلمداد می‌شد. استرابو و بطلیموس جغرافی‌دانان یونانی، در آثار خود، از اسکندریۀ آمودریا یا اسکندریۀ اوکسیانا خبر داده‌‌اند که تخار امروزی در افغانستان است.<ref>[https://tourism.gov.af/persian/takhar.php «ولایت تخار»، وب‌سایت گردشگری افغانستان.]</ref> | ||
==جمعیت‌شناسی== | ==جمعیت‌شناسی== | ||
در این ولایت اقوام | در این ولایت [[قوم پشتون|اقوام پَشتون]]، ترک، تاجیک، [[قوم هزاره|هَزاره]]، ازبیک، گُجراتی، قزاق و بلوچ به صورت مسالمت‌آمیز زندگی می‌کنند، در صورت بروز اختلاف نیز تلاش‌هایی برای رفع اختلاف و ایجاد اتحاد صورت می‌گیرد.<ref>[https://mobta.gov.af/index.php/dr/%D8%AC%D8%B1%DA%AF%D9%87-%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D8%B4%D8%AF جرگه هماهنگی اقوام در ولایت تخار برگزار شد، وب‌سایت وزارت امور سرحدات، اقوام و قبایل]</ref> جمعیت تخار در حدود ۱۰۹۳۰۹۲ نفر اعلام شده است. زبان فارسی دری، [[زبان پشتو|پشتو]]، ازبیکی و ترکی، زبان‌های رایج در ولایت تخار هستند. ساکنان تخار، [[مسلمان]] و غالباً سنی‌مذهب هستند.<ref>[https://newsmedia.tasnimnews.com/Tasnim/Uploaded/Document/1400/01/31/140001311234299482260266.pdf سالنامۀ احصائیوی ۱۳۹۹ش، ص۱۰.]</ref> | ||
==موقعیت جغرافیایی== | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
ولایت تخار در چهارصد کیلومتری کابل موقعیت دارد. این ولایت از شرق با ولایت | ولایت تخار در چهارصد کیلومتری کابل موقعیت دارد. این ولایت از شرق با ولایت [[بدخشان]]، از غرب با ولایت قُندوز، از جنوب با ولایت بَغلان، از جنوب شرق با ولایت پَروان و از شمال با کشور تاجیکستان دارای مرز مشترک است.<ref>[https://atis.af/takhar-province/ «ولایت تخار»، وب‌سایت سیستم معلوماتی و گردشگری افغانستان.]</ref> | ||
==آب‌وهوا== | ==آب‌وهوا== | ||
ولایت تخار، دارای تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد است.<ref>[https://atis.af/takhar-province/ «ولایت تخار»، وب‌سایت سیستم معلوماتی و گردشگری افغانستان.]</ref> | ولایت تخار، دارای تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد است.<ref>[https://atis.af/takhar-province/ «ولایت تخار»، وب‌سایت سیستم معلوماتی و گردشگری افغانستان.]</ref> | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
===کشاورزی=== | ===کشاورزی=== | ||
تخار با داشتن ١٣٠ هزار هکتار زمین آبی و سیصد هزار هکتار زمین للمی (دیمی)، برای کشاورزی مناسب بوده و محصولات مهم زراعتی این ولایت، | تخار با داشتن ١٣٠ هزار هکتار زمین آبی و سیصد هزار هکتار زمین للمی (دیمی)، برای کشاورزی مناسب بوده و محصولات مهم زراعتی این ولایت، [[گندم]]، [[برنج]]، جو، جواری، نخود، کنجد، زعفران، سویابین زغر، کچالو، پیاز، گلپی، کرم، بادرنگ (خیار)، [[بادمجان]] رومی، [[کدو]]، [[لوبیا]]، [[خربزه]]، تربُز ([[هندوانه]]) و سبزیجات و میوه‌هایی مانند [[سیب]]، ناک ([[گلابی]])، [[توت]]، زردالو، [[آلو]]، آلوچه و شفتالو ([[هلو]]) از مهم‌ترین محصولات زراعتی این ولایت هستند.<ref>«[https://mail.gov.af/dr/_____-__%DB%B0-_____%E2%80%8C___-_______-______-__-_____-____ توزیع ۱۸۰ ذخیره گاه حصولات زراعتی در ولایت تخار»، وب‌سایت وزارت زراعت، آ‌بیاری و مالداری.] </ref> | ||
===معادن=== | ===معادن=== | ||
بر اساس بررسی وزارت معادن و پطرولیم افغانستان، تخار دارای ظواهر معدنی متعدد بوده که طلای پاشان در ساحة سَمتی، نورابه و حصار، انجیر و نمک در تاقچه و چال، کوارتز در فرخار، ازبست در دهنۀ سلطان و زغال سنگ در فرخار و بازارک از مهم‌ترین معادن این ولایت به شمار می‌روند.<ref>[https://momp.gov.af/dr/_____-_____-_____-____ «ظواهر معدنی ولایت تخار»، وب‌سایت وزارت معادن و پیرولیم افغانستان.]</ref> | بر اساس بررسی وزارت معادن و پطرولیم افغانستان، تخار دارای ظواهر معدنی متعدد بوده که طلای پاشان در ساحة سَمتی، نورابه و حصار، [[انجیر]] و نمک در تاقچه و چال، کوارتز در فرخار، ازبست در دهنۀ سلطان و زغال سنگ در فرخار و بازارک از مهم‌ترین معادن این ولایت به شمار می‌روند.<ref>[https://momp.gov.af/dr/_____-_____-_____-____ «ظواهر معدنی ولایت تخار»، وب‌سایت وزارت معادن و پیرولیم افغانستان.]</ref> | ||
==فرهنگ و هنر== | ==فرهنگ و هنر== | ||
===ادبیات=== | ===ادبیات=== | ||
در حوزهٔ ادبیات، تخار در قلمرو بلخ باستان قرار دارد. بخشی از شاعران و ادیبان قلمرو بلخ مربوط به جغرافیای تخار بوده و نام آنها در منابع تاریخی به‌عنوان افتخارات ادبی بلخ باستان به ثبت رسیده است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> بستر ادبی- فرهنگی دریاچه یکی از مراکز فرهنگی است که در حوزۀ ادبیات در تخار فعالیت داشته و برگزاری برنامه‌های ادبی و انتشار کتاب‌های شعر و داستان از جمله دستاوردهای این نهاد به شمار می‌رود.<ref>[https://8am.media/___-__-______%E2%80%8F_-___-_-__-______%E2%80%8F_-____/ «چاپ دو مجموعه شعری و یک مجموعه داستان در تخار»، روزنامۀ ۸ صبح.]</ref> | در حوزهٔ ادبیات، تخار در قلمرو [[بلخ]] باستان قرار دارد. بخشی از شاعران و ادیبان قلمرو بلخ مربوط به جغرافیای تخار بوده و نام آنها در منابع تاریخی به‌عنوان افتخارات ادبی بلخ باستان به ثبت رسیده است.<ref>خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، ۱۳۸۷ش، ص۲۵.</ref> بستر ادبی- فرهنگی دریاچه یکی از مراکز فرهنگی است که در حوزۀ ادبیات در تخار فعالیت داشته و برگزاری برنامه‌های ادبی و انتشار کتاب‌های شعر و داستان از جمله دستاوردهای این نهاد به شمار می‌رود.<ref>[https://8am.media/___-__-______%E2%80%8F_-___-_-__-______%E2%80%8F_-____/ «چاپ دو مجموعه شعری و یک مجموعه داستان در تخار»، روزنامۀ ۸ صبح.]</ref> | ||
===موسیقی=== | ===موسیقی=== | ||
موسیقی محلی از سبک‌های دیرینهٔ مردم تخار است. علاقهٔ مردم به آلات موسیقی محلی به‌خصوص | موسیقی محلی از سبک‌های دیرینهٔ مردم تخار است. علاقهٔ مردم به آلات موسیقی محلی به‌خصوص [[دمبوره]]، [[غیچک]]، [[طبله]] و [[رباب]]، بیشتر بوده که در محافل خوشی (جشن) با دعوت نمودن هنرمندان محلی می‌نوازند.<ref>[https://www.beytoote.com/art/music-cinema/introduction-afghan2-history.html «آشنایی با تاریخچهٔ موسیقی افغانستان»، وب‌سایت بیتوته.]</ref> | ||
===رسانه=== | ===رسانه=== | ||
در تخار ۲۳ رسانۀ چاپی، تصویری و صوتی فعالیت دارند که نشریهٔ تصویری طلوع آفتاب، آئینهٔ ناب، خورشید، روزنامهٔ جوان و هفته‌نامهٔ لِمَر از مهم‌ترین رسانه‌های فعال در ولایت تخار هستند.<ref>[https://www.ariananews.af/fa/_______-__-____-_____-__-______-____/ «رسانه‌ها در تخار: حکومت به مشکلات خبرنگاران رسیدگی کند»، آریانا نیوز.]</ref> | در تخار ۲۳ رسانۀ چاپی، تصویری و صوتی فعالیت دارند که نشریهٔ تصویری طلوع آفتاب، آئینهٔ ناب، خورشید، روزنامهٔ جوان و هفته‌نامهٔ لِمَر از مهم‌ترین رسانه‌های فعال در ولایت تخار هستند.<ref>[https://www.ariananews.af/fa/_______-__-____-_____-__-______-____/ «رسانه‌ها در تخار: حکومت به مشکلات خبرنگاران رسیدگی کند»، آریانا نیوز.]</ref> | ||
===ورزش و بازی‌های محلی=== | ===ورزش و بازی‌های محلی=== | ||
۲۲ فدراسیون ورزشی در ولایت تخار فعالیت دارند. | ۲۲ فدراسیون ورزشی در ولایت تخار فعالیت دارند. [[فوتبال]]، [[والیبال]]، [[فوتسال]]، [[کاراته]]، [[تکواندو]]، کانکفو توآ، فری‌فایت، [[بوکس]] و [[کشتی]] از جملۀ ورزش‌های پرطرفدار در این ولایت بوده و علاوه بر آن، بزکشی، پهلوانی (کشتی سنتی)، بادبادک بازی، تخم مرغ جنگی و توپ‌دنده از جملهٔ بازی‌های محلی این ولایت به شمار می‌روند.<ref>[https://shahraranews.ir/fa/news/62174/_____-__-____%E2%80%8C___-____-____-_________-__-_____-___ «نگاهی به بازی‌های سنتی مردم افغانستان در نوروز»، شهرآرا نیوز.]</ref> | ||
===غذاهای محلی=== | ===غذاهای محلی=== | ||
[[قابلی‌پلو]]، [[شیر برنج]]، [[منتو]]، [[شورچای]]، [[چارمغز چای]] و [[کچری قروت]] از جملهٔ غذاهای محلی افغانستان بوده که در ولایت تخار نیز رایج هستند.<ref>[https://atis.af/_____-______-__________/ محمدی، «انواع غذاهای افغانی»، وب‌سایت سیستم معلوماتی افغانستان.]</ref> | |||
===پوشاک=== | ===پوشاک=== | ||
چَپَن | [[چپن|چَپَن ]]از لباس‌های محلی ولایت تخار است. صنعت چپن‌دوزی در تخار سابقۀ طولانی دارد و خانواده‌های زیادی مشغول دوخت این لباس محلی هستند.<ref>[https://www.avapress.com/fa/news/261288/_____-___-_____-____-_____-___-____ «کمرنگ شدن بازار صنعت قدیمی چپن در تخار»، خبرگزاری صدای افغان.]</ref> | ||
===نوروز=== | ===نوروز=== | ||
مردم تخار جشن نوروز را با آمادگی ویژه در دو مراسم جهنده‌بالا برگزار می‌کنند. یکی از این مراسم‌ها به نام جهنده‌بالای تالقان‌جان و دیگری به‌نام جهنده بالای خواجه چنگال یاد می‌شود. مردم این ولایت دَه روز پیش از روز عید، برای تجلیل از نوروز آمادگی میگیرند. این آماد‌گی‌ها شامل پاک‌کاری شهر، تهیۀ میوۀ هفت‌سین و رنگ کردن درختان و خانه‌ها است. مردم در اولین روز از نوروز به دامنه‌های تپه‌ها رفته و این روز را با دوستان و خانواده‌های خود جشن میگیرند.<ref>[https://8am.media/poverty-and-limitations-this-year-the-7th-takharian-counter-was-not-spread/ «فقر و محدودیت: امسال دسترخوان هفت سین تخاریان پهن نشد»، روزنامه ۸ صبح.]</ref> | مردم تخار جشن نوروز را با آمادگی ویژه در دو مراسم جهنده‌بالا برگزار می‌کنند. یکی از این مراسم‌ها به نام جهنده‌بالای تالقان‌جان و دیگری به‌نام جهنده بالای خواجه چنگال یاد می‌شود. مردم این ولایت دَه روز پیش از روز عید، برای تجلیل از نوروز آمادگی میگیرند. این آماد‌گی‌ها شامل پاک‌کاری شهر، تهیۀ میوۀ هفت‌سین و رنگ کردن درختان و خانه‌ها است. مردم در اولین روز از نوروز به دامنه‌های تپه‌ها رفته و این روز را با دوستان و خانواده‌های خود جشن میگیرند.<ref>[https://8am.media/poverty-and-limitations-this-year-the-7th-takharian-counter-was-not-spread/ «فقر و محدودیت: امسال دسترخوان هفت سین تخاریان پهن نشد»، روزنامه ۸ صبح.]</ref> | ||
===عید فطر=== | ===عید فطر=== | ||
عید فطر از جشن‌هایی است که در سراسر افغانستان رایج بوده و مردم تخار نیز این عید را جشن میگیرند. رسم است که مردم در ۲۶ و ۲۷ ماه رمضان به استقبال عید فطر رفته و خانه‌تکانی و پاک‌کاری می‌کنند. در این روزها برای اعضای خانواده لباس‌های نو خریداری کرده و برای پختن غذای عیدانه مواد لازم را تهیه می‌کنند. روز ۲۹ رمضان را عرفه نامیده‌اند و شام آن روز را عید مردگان می‌نامند. در روز عید، همۀ مردم، زن و مرد برای خواندن نماز عید به مسجد رفته و بعد از ادای نماز عید، عید را یکدیگر تبریک می‌گویند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۶.</ref> | [[عید فطر]] از جشن‌هایی است که در سراسر افغانستان رایج بوده و مردم تخار نیز این عید را جشن میگیرند. رسم است که مردم در ۲۶ و ۲۷ ماه رمضان به استقبال عید فطر رفته و خانه‌تکانی و پاک‌کاری می‌کنند. در این روزها برای اعضای خانواده لباس‌های نو خریداری کرده و برای پختن غذای عیدانه مواد لازم را تهیه می‌کنند. روز ۲۹ رمضان را عرفه نامیده‌اند و شام آن روز را عید مردگان می‌نامند. در روز عید، همۀ مردم، زن و مرد برای خواندن نماز عید به مسجد رفته و بعد از ادای نماز عید، عید را یکدیگر تبریک می‌گویند.<ref>عابدوف، آداب، آیین‌ها و باورهای مردم افغانستان، ۱۳۹۳ش، ص۱۴۶.</ref> | ||
==آموزش و پژوهش== | ==آموزش و پژوهش== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
==گردشگری== | ==گردشگری== | ||
تخار داراى مناطق تاريخى زیاد بوده که مى‌توان از | تخار داراى مناطق تاريخى زیاد بوده که مى‌توان از [[آي‌خانم]]، [[زيارت خواجه بهاءالدين]]، [[زیارت خواجه خضر]]، [[زیارت حضرت واقف]]، [[زیارت خواجه چنگال]]، [[پير فرخار]] و [[قلعۀ ذوبين]] نام برد.<ref>[https://shahed.news/2021/03/2-2/ «ولایت تخار، نفوس و ولسوالی‌های آن»، خبرگزاری شاهد.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||