زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''زبان فارسی؛'''</big> زبان کهن و زنده در جهان و اثرگذار در گسترش فرهنگ اسلامی ـ ایرانی. زبان فارسی، ميراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و ا...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
زبان فارسی، ميراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و از زبان‌های زنده و مهم در جهان محسوب می‌شود. زبان فارسی علاوه بر نقشی که در گفت‌وگو دارد، کارکردهای فرازبانی داشته و در انتقال احساس، باورها، اندیشه، دانش و نیز در گسترش فرهنگ اسلامی و ایرانی اثرگذار بوده است. | زبان فارسی، ميراث بزرگ ایرانیان است که امروزه در گویش مردمان ایران، افغانستان و تاجیکستان رواج دارد. این زبان از قدمت طولانی و ادبیات غنی برخوردار بوده و از زبان‌های زنده و مهم در جهان محسوب می‌شود. زبان فارسی علاوه بر نقشی که در گفت‌وگو دارد، کارکردهای فرازبانی داشته و در انتقال احساس، باورها، اندیشه، دانش و نیز در گسترش فرهنگ اسلامی و ایرانی اثرگذار بوده است. | ||
==نام‌گذاری== | ==نام‌گذاری== | ||
در دورۀ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد. امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود. | در دورۀ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225278/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA رضایی باغ‌بیدی، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.<ref>[http://khane-adabiat.com/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.]</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
زبان فارسی از شاخۀ هندواروپایی، زیرشاخۀ هندوایرانی و زیرشاخۀ زبان‌های ایرانی است. پیشینۀ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورۀ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است. دورۀ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورۀ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است. پس از پیروزی مسلمانان عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت و زبان علم و ادب در ایران شد. دورۀ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورۀ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونۀ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد. این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت | زبان فارسی از شاخۀ هندواروپایی، زیرشاخۀ هندوایرانی و زیرشاخۀ زبان‌های ایرانی است. پیشینۀ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/215908/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 محمدی فومنی، «تأثير فرهنگي زبان و ادبيات فارسي در جهان»، وب‌سایت تابناک.]</ref> و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورۀ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دورۀ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورۀ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.]</ref> پس از پیروزی مسلمانان عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت و زبان علم و ادب در ایران شد. دورۀ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورۀ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونۀ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9543 رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت <ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/281869/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7 «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانى کشور عثمانى بود و در هند و چين زبان مذهبى، ادارى، ادبيات و هنر محسوب می‌شد. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.] </ref> | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
===الف) در کشورهای فارسی‌زبان=== | ===الف) در کشورهای فارسی‌زبان=== | ||
# ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛ | # ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
# زبان رسمی و ملی در سه کشور ایران، افغانستان و تاجکستان است؛ | # زبان رسمی و ملی در سه کشور ایران، افغانستان و تاجکستان است؛ <ref> [https://www.ibna.ir/fa/shortint/332436/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | ||
# قدمت طولانی دارد و از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛ | # قدمت طولانی دارد و از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛ | ||
# جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛ | # جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛ | ||
# از ارکان مهم هویت و استقلال فرهنگی کشورهای فارسی زبان است؛ | # از ارکان مهم هویت و استقلال فرهنگی کشورهای فارسی زبان است؛ | ||
#عامل انسجام فرهنگی و اجتماعی کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شود؛ | #عامل انسجام فرهنگی و اجتماعی کشورهای فارسی زبان محسوب می‌شود؛<ref> [https://www.imna.ir/news/444720/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%88-%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7 «زبان فارسی؛ دیروز، امروز و فردا»، خبرگزاری ایمنا.]</ref> | ||
# متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛ | # متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛ | ||
# نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛ | # نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
# در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمي، هنري و فرهنگي در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمين‌هاي پيراموني مانند شبه‌قارۀ هند، امپراتوري عثماني و جهان عرب بوده و براي دنیای غرب نیز در قرون اخير مايۀ آموزش و الهام بوده است. | # در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمي، هنري و فرهنگي در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمين‌هاي پيراموني مانند شبه‌قارۀ هند، امپراتوري عثماني و جهان عرب بوده و براي دنیای غرب نیز در قرون اخير مايۀ آموزش و الهام بوده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | ||
==ب) در جهان== | ==ب) در جهان== | ||
# زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛ | # زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | ||
# اسناد تاریخي نشان می‌دهد که زبان فارسی چندین قرن در کشورهای مختلف جهان از جایگاه بسیار مهم برخوردار بوده است. برای مثال، در دوران عثماني، مكاتبات اداری عثماني‌ها به زبان فارسي بوده و شعرای فارسي داشتند؛ | # اسناد تاریخي نشان می‌دهد که زبان فارسی چندین قرن در کشورهای مختلف جهان از جایگاه بسیار مهم برخوردار بوده است. برای مثال، در دوران عثماني، مكاتبات اداری عثماني‌ها به زبان فارسي بوده و شعرای فارسي داشتند؛ | ||
# در حال‌حاضر کشورهایي مانند هند، پاکستان، بنگلادش و ترکمنستان از اشعار حافظ، سعدی، مولانا، رودکي و فردوسي استفاده مي‌کنند؛ | # در حال‌حاضر کشورهایي مانند هند، پاکستان، بنگلادش و ترکمنستان از اشعار حافظ، سعدی، مولانا، رودکي و فردوسي استفاده مي‌کنند؛ | ||
#بعد از انقلاب اسلامی ایران، بسياری از افراد بهمنظور‌آشنایي با انقلاب ایران، به یادگیری زبان فارسی پرداختند. | #بعد از انقلاب اسلامی ایران، بسياری از افراد بهمنظور‌آشنایي با انقلاب ایران، به یادگیری زبان فارسی پرداختند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص48.]</ref> | ||
==زبان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان== | ==زبان فارسی در کشورهای غیرفارسی‌زبان== | ||
===1. ازبکستان=== | ===1. ازبکستان=== | ||
اقلیت تاجیك در ازبكستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشكیل می‌دهند. | اقلیت تاجیك در ازبكستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشكیل می‌دهند. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===2. بحرین=== | ===2. بحرین=== | ||
كشور بحرین در سال 1971م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد. | كشور بحرین در سال 1971م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===3. هند=== | ===3. هند=== | ||
زبان فارسی در هند ریشۀ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود 30 سلسلۀ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که 9 قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود. | زبان فارسی در هند ریشۀ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود 30 سلسلۀ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که 9 قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود<ref>[https://farhangeeslami.com/1397/09/10/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%80-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8/ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.] </ref> و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/01/1471185/%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%90%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D8%B1%D8%A7%D8%BA-130-%D8%AF%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
===4. پاکستان=== | ===4. پاکستان=== | ||
بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این كشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاكستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌كنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی پاكستان نیز به‌گونه‌ای سروده شده كه به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است. | بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این كشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاكستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌كنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی پاكستان نیز به‌گونه‌ای سروده شده كه به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===5. عراق=== | ===5. عراق=== | ||
زبان فارسی در میان كردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیكی تاریخی این منطقه به ایران، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا كمتر از 100 سال پیش، فارسی بهعنوان زبان ادبی منطقۀ كردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد. | زبان فارسی در میان كردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیكی تاریخی این منطقه به ایران، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا كمتر از 100 سال پیش، فارسی بهعنوان زبان ادبی منطقۀ كردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==گسترش زبان فارسی در جهان== | ==گسترش زبان فارسی در جهان== | ||
زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورۀ معاصر به‌بسیاری از كشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریكای شمالی، اروپا، كشورهای حوزۀ خلیج فارس، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌كنند. | زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورۀ معاصر به‌بسیاری از كشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریكای شمالی، اروپا، كشورهای حوزۀ خلیج فارس، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌كنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==ظرفیت‌های زبان فارسی== | ==ظرفیت‌های زبان فارسی== | ||
زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است. | زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
==عوامل ماندگاری زبان فارسی== | ==عوامل ماندگاری زبان فارسی== | ||
===1. تولید اندیشه=== | ===1. تولید اندیشه=== | ||
زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند. در دورۀ میانه نیز فرهنگ و اندیشۀ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است. | زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.<ref>فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلۀ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.</ref> در دورۀ میانه نیز فرهنگ و اندیشۀ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===2. ادبیات غنی و شعر=== | ===2. ادبیات غنی و شعر=== | ||
زبان فارسی از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینۀ آن به سروده‌های زرتشت در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های رودكي، سنایی غزنوی، فردوسي، نظامي، خاقاني، سعدي، مولوي، حافظ، جامي، صائب تبریزی، بيدل دهلوی، شهريار، نيما، اخوان و هزاران شاعر فارسی‌گوی دیگر، آثار حماسی، عرفانی، اخلاقی و ادبی در قالب شعر پدید آمده و موجب ماندگاری این زبان شده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 «زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | |||
===3. همراهی با معارف دینی=== | ===3. همراهی با معارف دینی=== | ||
همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛ زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را بهعنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود. | همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را بهعنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265526/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.]</ref> | ||
==خط فارسی== | ==خط فارسی== | ||
فارسی در دوران باستان با «خط میخی» و از چپ به راست نوشته می‌شد و 36 حرف داشت اما فارسی میانه با «خط پهلوی» از راست به چپ بود و 14 حرف داشت. خط زبان فارسی نو، در دورۀ اسلام از «خط عربی» با اصلاحات و اضافاتی در نوشتن گرفته شد و در طول دوره‌های مختلف توسط فارسی زبان‌ها، ساده و نشانه‌های ویژه‌ای برای واج‌های مخصوص فارسی در آن به وجود آمد. امروزه زبان فارسی با دو خط نوشته می‌شود. خط اصلی كه توسط اکثریت فارسی زبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد «خط فارسی» است اما خط رایج در تاجیكستان، به‌نام خط «سیریلیك» خوانده می‌شود. | فارسی در دوران باستان با «خط میخی» و از چپ به راست نوشته می‌شد و 36 حرف داشت اما فارسی میانه با «خط پهلوی» از راست به چپ بود و 14 حرف داشت. خط زبان فارسی نو، در دورۀ اسلام از «خط عربی» با اصلاحات و اضافاتی در نوشتن گرفته شد و در طول دوره‌های مختلف توسط فارسی زبان‌ها، ساده و نشانه‌های ویژه‌ای برای واج‌های مخصوص فارسی در آن به وجود آمد.<ref>[https://www.ariananews.af/fa/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%AE%D8%B7%D9%88%D8%B7-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%88-%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C/ شهری، «نگاهی به خطوط گذشته و امروز فارسی»، وب‌سایت آریانا نیوز.]</ref> امروزه زبان فارسی با دو خط نوشته می‌شود. خط اصلی كه توسط اکثریت فارسی زبانان مورد استفاده قرار می‌گیرد «خط فارسی» است اما خط رایج در تاجیكستان، به‌نام خط «سیریلیك» خوانده می‌شود.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==کارکردهای فرازبانی== | ==کارکردهای فرازبانی== | ||
===الف) گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی=== | ===الف) گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی=== | ||
یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدۀ فلسفه، دین، عرفان، اخلاق و سياست ریشۀ اسلامی و ایرانی دارد و طي قرن‌ها به زبان فارسي در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است. | یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدۀ فلسفه، دین، عرفان، اخلاق و سياست ریشۀ اسلامی و ایرانی دارد و طي قرن‌ها به زبان فارسي در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====1. عرفان و معارف اسلامی==== | ====1. عرفان و معارف اسلامی==== | ||
زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و اسلام را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارۀ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم پاکستان است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند. | زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و اسلام را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارۀ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم پاکستان است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====2. فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی==== | ====2. فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی==== | ||
زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونۀ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطۀ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است. | زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونۀ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطۀ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====3. ترجمۀ گستردۀ قرآن==== | ====3. ترجمۀ گستردۀ قرآن==== | ||
زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود. | زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====4. تدوین و ترویج معارف دینی=== | ====4. تدوین و ترویج معارف دینی=== | ||
بسیاری از معارف دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار مسلمانان قرار گرفته است؛ | بسیاری از معارف دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار مسلمانان قرار گرفته است؛<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====5. زبان دوم دین اسلام==== | ====5. زبان دوم دین اسلام==== | ||
به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود. | به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
===ب) معرف اقتدار تمدنی ایران در جهان=== | ===ب) معرف اقتدار تمدنی ایران در جهان=== | ||
====1. رتبۀ ادبی==== | ====1. رتبۀ ادبی==== | ||
به‌نظر کارشناسان، زبان فارسی از نظر جایگاه در رتبه‌بندی ادبی می‌تواند معرف اقتدار فرهنگی و تمدنی ایران در جهان باشد؛ این زبان در رتبه‌بندی جهانی، جایگاه بالایی دارد و از ۱۰ شاعر برجستۀ جهان، دست‌کم پنج تن متعلق به زبان فارسی است. | به‌نظر کارشناسان، زبان فارسی از نظر جایگاه در رتبه‌بندی ادبی می‌تواند معرف اقتدار فرهنگی و تمدنی ایران در جهان باشد؛ این زبان در رتبه‌بندی جهانی، جایگاه بالایی دارد و از ۱۰ شاعر برجستۀ جهان، دست‌کم پنج تن متعلق به زبان فارسی است.<ref>[https://www.khabaronline.ir/news/1555948/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «چرا زبان فارسی یک «اَبَرزبان» است؟»، خبرآنلاین.]</ref> | ||
====2. رتبۀ علمی==== | ====2. رتبۀ علمی==== | ||
بر اساس مدارک منتشر شده، تولید علم به زبان فارسی در 40 سال اخیر با افزایش 140 و متوسط رشد سالانه 13 درصد، بالاترین میزان رشد در میان سایر زبان‌ها را بهعنوان زبان علمی داشته است و با 23 پله ارتقا از رتبۀ 38 به‌رتبۀ 15 در میان سایر زبان‌های دنیا رسیده است. | بر اساس مدارک منتشر شده، تولید علم به زبان فارسی در 40 سال اخیر با افزایش 140 و متوسط رشد سالانه 13 درصد، بالاترین میزان رشد در میان سایر زبان‌ها را بهعنوان زبان علمی داشته است و با 23 پله ارتقا از رتبۀ 38 به‌رتبۀ 15 در میان سایر زبان‌های دنیا رسیده است.<ref>[https://isc.ac/fa/news/1280/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7 «بررسی جایگاه زبان فارسی بهعنوان زبان علم در دنیا»، وب‌سایت مؤسسۀ استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام.]</ref> | ||
====3. یکی از چهار زبان کلاسیک دنیا==== | ====3. یکی از چهار زبان کلاسیک دنیا==== | ||
در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت بهعنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارۀ عمر خود را داشته باشد. | در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت بهعنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارۀ عمر خود را داشته باشد.<ref>[https://www.ibna.ir/fa/naghli/116616/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D9%8A%D9%83%D9%8A-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%83-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 زبان فارسي يكي از چهار زبان كلاسيك جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | ||
==روز زبان و ادبیات فارسی== | ==روز زبان و ادبیات فارسی== | ||
۲۵ اردیبهشت بهعنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است. | ۲۵ اردیبهشت بهعنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3106265/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.]</ref> | ||
متون ماندگار و مهم به زبان فارسی | ==متون ماندگار و مهم به زبان فارسی== | ||
آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و بهعنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از: | آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و بهعنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از: | ||
# «دانشنامۀ علائی»، نخستین دائرةالمعارف علوم و فلسفه از «ابن‌سینا»؛ | # «دانشنامۀ علائی»، نخستین دائرةالمعارف علوم و فلسفه از «ابن‌سینا»؛<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/245466/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C پزشک و خضرایی، «دانشنامه علائی»، وب‌سایت مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.]</ref> | ||
# «هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛ | # «هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛ | ||
# «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارۀ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛ | # «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارۀ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛<ref>[http://parsianjoman.org/?p=8121 متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.]</ref> | ||
# «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «فردوسی»؛ | # «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «فردوسی»؛<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=172 رویین، «ما و شـاهنـامۀ فـردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref> | ||
# «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛ | # «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7215 صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
# سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارۀ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره». | # سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارۀ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره».<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.]</ref> | ||
==نهادهای ترویج زبان فارسی== | ==نهادهای ترویج زبان فارسی== | ||
امروزه نهادهای رسمی و غیررسمی گوناگونی مانند مدرسه، رسانه و انجمن‌های ادبی، متولی حفظ و ترویج زبان فارسی هستند. در کشور ایران سه نهاد به‌صورت رسمی، متولی اصلی حفظ و ترویج زبان فارسی شناخته می‌شوند: | امروزه نهادهای رسمی و غیررسمی گوناگونی مانند مدرسه، رسانه و انجمن‌های ادبی، متولی حفظ و ترویج زبان فارسی هستند. در کشور ایران سه نهاد به‌صورت رسمی، متولی اصلی حفظ و ترویج زبان فارسی شناخته می‌شوند: | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
# صدا و سیما؛ | # صدا و سیما؛ | ||
# آموزش و پرورش؛ | # آموزش و پرورش؛ | ||
بنیاد سعدی نیز متولی ترویج زبان فارسی در بیرون از ایران است. | # بنیاد سعدی نیز متولی ترویج زبان فارسی در بیرون از ایران است.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref> | ||
==ترویج زبان فارسی در دنیا== | ==ترویج زبان فارسی در دنیا== | ||
===1. بورسیه‌های ترویج زبان فارسی=== | ===1. بورسیه‌های ترویج زبان فارسی=== | ||
در سال‌های اخیر برنامۀ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند. | در سال‌های اخیر برنامۀ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | ||
===2. کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی=== | ===2. کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی=== | ||
امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است. | امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | ||
==عوامل تهدیدکنندۀ زبان فارسی== | ==عوامل تهدیدکنندۀ زبان فارسی== | ||
===الف) آموزشی=== | ===الف) آموزشی=== | ||
====1. مدارس==== | ====1. مدارس==== | ||
تهدیدهای آموزشی عبارت از سهل‌انگاری در تدریس زبان و ادبیات فارسی و بی‌توجهی به املا و انشا در مدارس است. به‌نظر برخی کارشناسان مشکلات زیادی در رسم‌الخط، نگارش، گزینش متن و منابع و نیز غلط‌های املایی بسیار در کتاب‌های درسی ایران وجود دارد. | تهدیدهای آموزشی عبارت از سهل‌انگاری در تدریس زبان و ادبیات فارسی و بی‌توجهی به املا و انشا در مدارس است. به‌نظر برخی کارشناسان مشکلات زیادی در رسم‌الخط، نگارش، گزینش متن و منابع و نیز غلط‌های املایی بسیار در کتاب‌های درسی ایران وجود دارد.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref | ||
====2. دانشگاه==== | ====2. دانشگاه==== | ||
در نهاد دانشگاه نیز مسئلۀ پاسداشت زبان فارسی به‌طور شایسته، جدی گرفته نشده و متون درسی و کنشگران دانشگاهی با واژگان فارسی همراهی نمی‌کنند. | در نهاد دانشگاه نیز مسئلۀ پاسداشت زبان فارسی به‌طور شایسته، جدی گرفته نشده و متون درسی و کنشگران دانشگاهی با واژگان فارسی همراهی نمی‌کنند. <ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref | ||
====ب) فرهنگی==== | ====ب) فرهنگی==== | ||
کاربرد اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی و غفلت از وضع اصطلاحات جایگزین فارسی، از مهم‌ترین تهدیدهای فرهنگی دربارۀ زبان فارسی است. | کاربرد اصطلاحات انگلیسی و فرانسوی و غفلت از وضع اصطلاحات جایگزین فارسی، از مهم‌ترین تهدیدهای فرهنگی دربارۀ زبان فارسی است. <ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/01/20/1373752/%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C-%DB%8C%D8%A7-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C تهدید برای زبان فارسی؛ عربی یا انگلیسی؟»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> امروزه بسیاری از محصولات فناوری و تجاری در کشورهای فارسی‌زبان، نام‌های فرنگی و بیگانه دارند.<ref>[https://www.nasim.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C-148/2376446-%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «مروری بر عملکرد نهادهای متولی زبان فارسی»، نسیم آنلاین.]</ref | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۱۲۶: | خط ۱۲۶: | ||
*«نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 21 دی 1392ش. | *«نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 21 دی 1392ش. | ||
[[رده:ویکی‌زندگی]] | [[رده:ویکی‌زندگی]] | ||
[[رده:]] | [[رده:ادبیات فارسی]] | ||
[[رده:]] | [[رده:زبان فارسی]] | ||
[[رده:]] | [[رده:میراث فرهنگی]] | ||