زبان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
در دورۀ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225278/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA رضایی باغ‌بیدی، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.<ref>[http://khane-adabiat.com/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.]</ref> | در دورۀ ساسانی زبان رایج در استان پارت (پارتی) را «پهلویگ» و زبان رسمی پادشاهان ساسانی را پارسیگ می‌نامیدند، زیرا خاستگاه و مرکز آن استان پارس (فارس) بود. از سده ۳ هجری قمری به بعد، اصطلاح «پارسی» یا «فارسی» به «فارسی دری» اطلاق شد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/article/225278/%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA رضایی باغ‌بیدی، «زبان و ادبیات پهلوی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی.]</ref> امروزه این زبان در ایران و کشورهای جهان به‌نام «زبان فارسی» اما در افغانستان به «زبان دری» و در تاجیکستان به «زبان تاجیکی» خوانده می‌شود.<ref>[http://khane-adabiat.com/%D8%AD%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%84-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/ «حداد عادل: زبان فارسی، سرمایۀ مشترک ایران، افغانستان و تاجیکستان است»، وب‌سایت خانۀ ادبیات افغانستان.]</ref> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
زبان فارسی از شاخۀ هندواروپایی، زیرشاخۀ هندوایرانی و زیرشاخۀ زبان‌های ایرانی است. پیشینۀ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/215908/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 محمدی فومنی، «تأثير فرهنگي زبان و ادبيات فارسي در جهان»، وب‌سایت تابناک.]</ref> و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورۀ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دورۀ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورۀ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.]</ref> پس از پیروزی مسلمانان عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت و زبان علم و ادب در ایران شد. دورۀ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورۀ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونۀ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9543 رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت <ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/281869/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7 «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانى کشور عثمانى بود و در هند و چين زبان مذهبى، ادارى، ادبيات و هنر محسوب می‌شد. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.] </ref> | زبان فارسی از شاخۀ هندواروپایی، زیرشاخۀ هندوایرانی و زیرشاخۀ زبان‌های ایرانی است. پیشینۀ کهن زبان فارسی به ایران باستان بازمی‌گردد؛ این زبان ریشه در فارسی میانه دارد و فارسی میانه از فارسی باستان و از زبان‌های اوستایی، سغدی، مادی، پارسی باستان و سکایی پدید آمده<ref>[https://www.tabnak.ir/fa/news/215908/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%D9%8A%D8%B1-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%D9%8A-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%8A%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 محمدی فومنی، «تأثير فرهنگي زبان و ادبيات فارسي در جهان»، وب‌سایت تابناک.]</ref> و به‌طور کلی دارای سه مقطع تاریخی مهم است: دورۀ اول، «فارسی قدیم» خوانده می‌شود که در زمان هخامنشی رواج داشته و به‌صورت سنگ‌نوشته‌ها، کتیبه‌ها و خطوط میخی باقی مانده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> دورۀ دوم «فارسی میانه» (پهلوی) است که نقش واسطه میان فارسی باستان و فارسی نو امروزی را دارد و در دورۀ اشکانیان و ساسانی به‌مدت هزار سال در مناطق مختلف ایران قدیم رایج بوده است.<ref>[https://vajehyab.com/dehkhoda/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87 دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژۀ فارسی میانه.]</ref> پس از پیروزی [[مسلمانان]] عرب و سقوط ساسانیان، زبان فارسی میانه، به‌تدریج از رسمیت افتاد و جای آن را زبان عربی گرفت و زبان علم و ادب در ایران شد. دورۀ سوم که «فارسی نوین» نامیده می‌شود، در اوائل دورۀ اسلامی به‌وجود آمد. در آن زمان در شرق ایران، زبان دری که گونۀ گفتاری زبان فارسی میانه بود، بیش از پیش رایج شد و به «ماوراءالنهر» رسید و به‌مرور زمان جای دیگر زبان‌های ایرانی را گرفت و در سراسر ایران گسترش و رواج پیدا کرد.<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/9543 رضایی باغ‌بیدی، «دری زبان»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> این زبان از قرن چهارم هجری تا زمان شیوع استعمار غربی در کشورهای اسلامی و شرقی در اوج شکوفایی در دنیا قرار داشت <ref>[https://www.ibna.ir/fa/longint/281869/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%AC-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D9%86%D8%AF-%D8%AA%D9%88%D8%B7%D8%A6%D9%87-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF-%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7 «خروج زبان فارسی از هند توطئه بزرگ انگلیسی‌ها بود»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> و در خارج از کشورهای فارسی‌زبان، از غرب استانبول تا شرق آسیا را در بر می‌گرفت و زبان دیوانى کشور عثمانى بود و در هند و چين زبان مذهبى، ادارى، ادبيات و هنر محسوب می‌شد. <ref>[http://ensani.ir/fa/article/456298/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86-%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85-%D9%85%D8%B9%D8%B8%D9%85-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C میرزایی حصاریان، «جایگاه زبان فارسی در تمدن نوین اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری»، 1399ش، ص60.] </ref> | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
===الف) در کشورهای فارسی‌زبان=== | ===الف) در کشورهای فارسی‌زبان=== | ||
# ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | # ابزار ارتباط، گفت‌وگو و تفاهم میان اقوام مختلف در کشورهای فارسی‌زبان است؛<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
# زبان رسمی و ملی در سه کشور | # زبان رسمی و ملی در سه کشور [[ایران]]، [[افغانستان]] و تاجکستان است؛ <ref> [https://www.ibna.ir/fa/shortint/332436/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87-%D8%AA%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9-%D8%A8%DB%8C%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «زبان فارسی اصالت خود را حفظ کرده است»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | ||
# قدمت طولانی دارد و از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛ | # قدمت طولانی دارد و از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی برخوردار است؛ | ||
# جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛ | # جزء زبان‌های زنده و مهم در جهان امروز است؛ | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
# متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛ | # متون علمی مهم در رشته‌های مختلف به این زبان نوشته شده است؛ | ||
# نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | # نماد هویت، فرهنگ و تمدن ایران فرهنگی در جهان است؛ <ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
# در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمي، هنري و فرهنگي در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمين‌هاي پيراموني مانند شبه‌قارۀ | # در طول تاریخ پرچم‌دار آثار علمي، هنري و فرهنگي در ایران، افغانستان، تاجیکستان و سرزمين‌هاي پيراموني مانند شبه‌قارۀ [[هند]]، امپراتوري عثماني و جهان عرب بوده و براي دنیای غرب نیز در قرون اخير مايۀ آموزش و الهام بوده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | ||
==ب) در جهان== | ==ب) در جهان== | ||
# زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | # زبان فارسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، زبان دوم دین محسوب می‌شود؛<ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
اقلیت تاجیك در ازبكستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشكیل می‌دهند. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | اقلیت تاجیك در ازبكستان، بزرگ‌ترین اقلیت پارسی‌گوی جهان را تشكیل می‌دهند. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===2. بحرین=== | ===2. بحرین=== | ||
كشور بحرین در سال 1971م از ایران جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | كشور بحرین در سال 1971م از [[ایران]] جدا شد و به‌واسطه پیوندهای تاریخی با ایران، شهروندان ایرانی‌تبار زیادی دارد و زبان فارسی به‌طور گسترده‌ای در آن رواج دارد.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===3. هند=== | ===3. هند=== | ||
زبان فارسی در هند ریشۀ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود 30 سلسلۀ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که 9 قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود<ref>[https://farhangeeslami.com/1397/09/10/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%80-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8/ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.] </ref> و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/01/1471185/%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%90%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D8%B1%D8%A7%D8%BA-130-%D8%AF%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | زبان فارسی در هند ریشۀ دیرینه دارد و از زمان تسلط محمود غزنوی بر هند، حدود 30 سلسلۀ حاکمان فارسی‌زبان در هند به سلطنت رسیده که 9 قرن را در بر می‌گیرد. در این مدت، زبان فارسی، زبان رسمی حکومت‌های هند بود<ref>[https://farhangeeslami.com/1397/09/10/%DA%A9%D8%A7%D9%88%D8%B4-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%80-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8/ شهریار، «کاوش در پیشینۀ زبان و ادبیات فارسی در شبه‌قارۀ هند فرهنگ»، وب‌سایت فرهنگ اسلامی.] </ref> و این زبان بر اندیشه، روابط اجتماعی، سیاست، اقتصاد و فرهنگ مردم هند سیطره داشت. همچنین سرزمین هند در این مدت، مرکز پرورش شعر و ادب فارسی بود.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/05/01/1471185/%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D9%90%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%AF-%DA%86%D8%B1%D8%A7%D8%BA-130-%D8%AF%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D8%B4%D8%AF «تأسیس کرسی‌های زبان عِبری با حمایت آمریکا در هند، چراغ ۱۳۰ دپارتمان فارسی خاموش شد»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> | ||
===4. پاکستان=== | ===4. پاکستان=== | ||
بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این كشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاكستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌كنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی پاكستان نیز به‌گونه‌ای سروده شده كه به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | بسیاری از نخبگان پاکستانی به زبان فارسی سخن می‌گویند و شاعر پارسی‌گوی بزرگ، اقبال لاهوری هم در این كشور می‌زیسته و بیش از هفت‌هزار بیت شعر به فارسی سروده است. مردم پاكستان در حین استفاده از زبان اردو، از ضرب‌المثل‌های فارسی استفاده می‌كنند و زبان آنها ارتباطی تنگاتنگ با زبان فارسی دارد. سرود ملی [[پاكستان]] نیز به‌گونه‌ای سروده شده كه به هردو زبان فارسی و اردو، قابل فهم است. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===5. عراق=== | ===5. عراق=== | ||
زبان فارسی در میان كردهای عراق هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیكی تاریخی این منطقه به | زبان فارسی در میان كردهای [[عراق]] هم شناخته شده است؛ به‌واسطه نزدیكی تاریخی این منطقه به [[ایران]]، زبان فارسی همواره از محبوبیت و نفوذ خاصی در این منطقه برخوردار بوده و تا كمتر از 100 سال پیش، فارسی بهعنوان زبان ادبی منطقۀ كردستان عراق در مدارس تدریس می‌شد. <ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==گسترش زبان فارسی در جهان== | ==گسترش زبان فارسی در جهان== | ||
زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورۀ معاصر به‌بسیاری از كشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریكای شمالی، اروپا، كشورهای حوزۀ خلیج | زبان فارسی به‌واسطه مهاجرت ایرانیان و افغانستانی‌ها در دورۀ معاصر به‌بسیاری از كشورهای جهان راه یافته است. امروزه جمعیت بزرگی از فارسی‌زبانان در آمریكای شمالی، اروپا، كشورهای حوزۀ [[خلیج فارس]]، شرق آسیا و استرالیا زندگی می‌كنند.<ref>[https://www.irna.ir/news/81983832/%D8%A7%D8%B3-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%A8%DB%8C%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B5%D9%88%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «اس.بی.اس: زبان فارسی بیش از حد تصور در جهان گسترده است»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
==ظرفیت‌های زبان فارسی== | ==ظرفیت‌های زبان فارسی== | ||
زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | زبان فارسی، به‌دلیل ظرفیت و غنای ادبیات خود، امکان انتقال مفاهیم عرفانی، فرهنگی و هنری و مباحث علمی، ادبی و تاریخی وسیعی را برای فارسی‌زبانان فراهم آورده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.<ref>فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلۀ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.</ref> در دورۀ میانه نیز فرهنگ و اندیشۀ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | زبان فارسی در طول حیات خود، زبان اندیشه‌ورزی و ابزار انتقال اندیشه بوده است؛ برای مثال، کورش و داریوش در زمان باستان به این زبان سخن می‌گفتند و خرد جمعی مردمان ایران قدیم را در قالب منشورها و فرمان‌های سیاسی و حقوقی بر صخره‌ها و ستون‌ها حک می‌کردند.<ref>فلاح، «نقش زبان فارسی در گسترش هویت ملی و فرهنگی ایران»، مجلۀ مطالعات ملی، 1387ش، ص3.</ref> در دورۀ میانه نیز فرهنگ و اندیشۀ عرفانی، سیاسی و اخلاقی ایرانی در آثاری مانند یادگار زَریران، دینْکرد، بُنْدَهِش، اَرداویراف‌نامه با این زبان تدوین شده است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83528457/%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%88-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D9%88-%DA%86%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B1%DB%8C «زایایی و مانایی زبان فارسی و چرایی تبدیل آن به دُرّ دَری»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===2. ادبیات غنی و شعر=== | ===2. ادبیات غنی و شعر=== | ||
زبان فارسی از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینۀ آن به سروده‌های زرتشت در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های رودكي، سنایی غزنوی، | زبان فارسی از پشتوانۀ ادبیات بسیار غنی و بی‌نظیر در جهان برخوردار بوده است. شعر، رکن اصلی ادبیات فارسی است که پیشینۀ آن به سروده‌های زرتشت در سه‌هزار سال پیش می‌رسد و در دوران جدید با تلاش و سروده‌های رودكي، سنایی غزنوی، [[فردوسي]]، [[نظامي]]، [[خاقاني]]، [[سعدي]]، [[مولوي]]، [[حافظ]]، [[جامي]]، [[صائب تبریزی]]، بيدل دهلوی، [[شهريار]]، نيما، اخوان و هزاران شاعر فارسی‌گوی دیگر، آثار حماسی، عرفانی، اخلاقی و ادبی در قالب شعر پدید آمده و موجب ماندگاری این زبان شده است. <ref>[https://www.pishkhan.com/news/43332 «زبان فارسي و اهميت آن»، وب‌سایت پیشخوان.]</ref> | ||
===3. همراهی با معارف دینی=== | ===3. همراهی با معارف دینی=== | ||
همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را بهعنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265526/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.]</ref> | همراهی زبان فارسی با دین و معارف اسلامی و محتوای عرفانی آن یکی از عوامل ماندگاری و بالندگی این زبان محسوب می‌شود؛<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/5211/6083/63824/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C?SearchText=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&LPhrase= جدیدی، «پاسداشت زبان فارسی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.]</ref> زیرا این زبان، نوعی گفتمان دینی را بهعنوان اسلام حکیمانه در خود پرورش داد که بر فلسفه و عرفان کهن ایرانی و آداب و سنن بومی منطبق بود. <ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/265526/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85-%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C موسوی بجنوردی، کاظم، «افغانستان و زبان و ادب فارسی»، وب‌سایت مرکز دائرةالمعارف اسلامی.]</ref> | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
==کارکردهای فرازبانی== | ==کارکردهای فرازبانی== | ||
===الف) گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی=== | ===الف) گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی=== | ||
یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدۀ فلسفه، | یکی از کارکردهای فرازبانی زبان فارسی، نقش آن در گسترش فرهنگ و تمدن اسلامی در جهان بوده است؛ یعنی بخش عمدۀ فلسفه، [[دین]]، عرفان، اخلاق و سياست ریشۀ اسلامی و ایرانی دارد و طي قرن‌ها به زبان فارسي در جهان اسلام منتشر و ترویج شده است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====1. عرفان و معارف اسلامی==== | ====1. عرفان و معارف اسلامی==== | ||
زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و اسلام را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارۀ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم پاکستان است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | زبان فارسی، عامل مهم گسترش معنویت اسلامی در جهان بوده است. برای مثال، در آسیای میانه به سمت شرق تا کشور مغولستان، تعداد زیادی از مزار عارفان ایرانی دیده می‌شود که به این سرزمین‌ها سفر و [[اسلام]] را با زبان فارسی ترویج کرده‌اند. در شبه‌قارۀ هند نیز «ابوالحسن علی بن عثمان هجویری» از عرفای قرن پنجم هجری است که اسلام را ترویج کرد و امروزه مرقد وی در لاهور زیارتگاه مردم [[پاکستان]] است. همچنین به‌صورت عموم، مردم بخش‌هایی از چین، ویتنام، مالزی، لائوس، کامبوج، فیلیپین و اندونزی توسط عارفان فارسی‌زبان ایرانی با اسلام آشنا شدند.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====2. فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی==== | ====2. فرهنگ و هنر اسلامی ـ ایرانی==== | ||
زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونۀ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطۀ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | زبان فارسی، عامل ترویج فرهنگ و هنر اسلامی و ایرانی در جهان بوده است و نمونۀ آن را می‌توان در «تاج‌محل» هند نشان داد. همچنین، در مساجد پکن که دورترین نقطۀ چین نسبت به عالم اسلام محسوب می‌شود، آثار هنری از جمله کتیبه‌هایی با اشعار فارسی دیده می‌شود. بسیاری از واژگان فارسی نیز در زبان‌های مردم این مناطق به‌صورت دخیل وجود دارد که نشان از تأثیر فرهنگ ایران و اسلامی در این مناطق است.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====3. ترجمۀ گستردۀ قرآن==== | ====3. ترجمۀ گستردۀ قرآن==== | ||
زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، قرآن به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | زبان فارسی، اولین و قدیمی‌ترین زبانی است که هزار سال پیش، [[قرآن]] به آن ترجمه شده است؛ در حالی‌که قرن‌ها طول کشیده تا قرآن به زبان‌های غیرفارسی ترجمه شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====4. تدوین و ترویج معارف دینی==== | ====4. تدوین و ترویج معارف دینی==== | ||
بسیاری از معارف دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار مسلمانان قرار گرفته است؛<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | بسیاری از معارف دینی به زبان فارسی تدوین شده و در اختیار [[مسلمانان]] قرار گرفته است؛<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
====5. زبان دوم دین اسلام==== | ====5. زبان دوم دین اسلام==== | ||
به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | به‌دلیل نقش زبان فارسی در ترویج معارف اسلامی، این زبان در بین کشورهای دوردست تمدن اسلامی پس از زبان عربی، دومین زبان دین اسلام محسوب می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=24911 «نقش زبان فارسی در گسترش تمدن اسلامی»، وب‌سایت دیگران.]</ref> | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت بهعنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارۀ عمر خود را داشته باشد.<ref>[https://www.ibna.ir/fa/naghli/116616/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D9%8A%D9%83%D9%8A-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%83-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 زبان فارسي يكي از چهار زبان كلاسيك جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | در سال ۱۸۷۲م در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های فارسی، یونانی، لاتین و سانسکریت بهعنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر اساس تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که سه ویژگی باستانی بودن، ادبیات غنی داشتن و تغییرات اندک در آخرین هزارۀ عمر خود را داشته باشد.<ref>[https://www.ibna.ir/fa/naghli/116616/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A-%D9%8A%D9%83%D9%8A-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1-%D9%83%D9%84%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D9%83-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 زبان فارسي يكي از چهار زبان كلاسيك جهان شد»، خبرگزاری ایبنا.]</ref> | ||
==روز زبان و ادبیات فارسی== | ==روز زبان و ادبیات فارسی== | ||
۲۵ اردیبهشت بهعنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3106265/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.]</ref> | ۲۵ [[اردیبهشت]] بهعنوان روز پاسداشت زبان فارسی در تقویم ایران ثبت شده است.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/3106265/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرامی‌داشت روز زبان و ادبیات فارسی»، خبرگازی صدا و سیما.]</ref> | ||
==متون ماندگار و مهم به زبان فارسی== | ==متون ماندگار و مهم به زبان فارسی== | ||
آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و بهعنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از: | آثار علمی، ادبی، فلسفی، تاریخی و دینی زیادی به زبان فارسی نوشته شده و بهعنوان میراث ماندگار این زبان، شناخته می‌شوند که برخی از نمونه‌های قدیمی آن عبارت‌اند از: | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
# «هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛ | # «هدایة المتعلمین فی‌الطب»، قدیمی‌ترین متن پزشکی از «ابوبکر ربیع بن احمد الأخوینی البخاری»؛ | ||
# «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارۀ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛<ref>[http://parsianjoman.org/?p=8121 متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.]</ref> | # «التفهیم لاوائل صناعه التنجیم» دربارۀ هندسه، حساب، هیئت، اسطرلاب و احکام نجوم از «ابوریحان بیرونی»؛<ref>[http://parsianjoman.org/?p=8121 متینی، «نوآوری‌های ابوریحان بیرونی در ساختن واژه‌های دانشی پارسی»، وب‌سایت پارسی انجمن.]</ref> | ||
# «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از | # «شاهنامه» شاهکار ادبی و اثر حماسی منظوم از «[[فردوسی]]»؛<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=172 رویین، «ما و شـاهنـامۀ فـردوسی»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref> | ||
# «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7215 صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | # «تاریخ بیهقی» شاهکار ادبی و تاریخی از «ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی»؛<ref>[https://rch.ac.ir/article/Details/7215 صطفوی سبزواری، «تاریخ بیهقی»، وب‌سایت دانشنامۀ جهان اسلام.]</ref> | ||
# سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارۀ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره».<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.]</ref> | # سِرَاجُ التَوَارِیخ، کتابی دربارۀ تاریخ افغانستان از «ملا فیض‌محمد کاتب هزاره».<ref>[https://fa.wikizendegy.ir/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE «سراج التواریخ»، ویکی زندگی.]</ref> | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
در سال‌های اخیر برنامۀ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | در سال‌های اخیر برنامۀ ترویج زبان فارسی در خارج از ایران با اعطای بورسیه و جذب دانشجو از کشورهای جهان برنامه‌ریزی شده و در این چارچوب، بیش از ۱۰۰ هزار دانشجوی خارجی در دانشگاه‌های ایران در ضمن تحصیل دانش‌های گوناگون، زبان فارسی را نیز فرامی‌گیرند.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | ||
===2. کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی=== | ===2. کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی=== | ||
امروزه جمهوری اسلامی ایران در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | امروزه [[جمهوری اسلامی ایران]] در ۴۵ نقطه از جهان با همکاری رایزنان فرهنگی خود و زیر نظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، کرسی‌های ترویج و آموزش زبان فارسی را بنیان نهاده است.<ref>[https://intlcollege.tums.ac.ir/news/%DA%AF%D8%B1%D8%AF-%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C «گرد همایی موسسه‌ها و نهادهای فعال در حوزۀ آموزش زبان فارسی»، وب‌سایت کالج بین الملل.]</ref> | ||
==عوامل تهدیدکنندۀ زبان فارسی== | ==عوامل تهدیدکنندۀ زبان فارسی== | ||
===الف) آموزشی=== | ===الف) آموزشی=== | ||