بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
تحکیم خانواده و جستجوی راه‌کارهای آن امروزه از منظر کارشناسان در جامعه ایرانی به یک ضرورت اجتماعی تبدیل شده است. موقعیت خود را در مجموعۀ مباحث [[خانواده]] احراز کرده است. این مفهوم شامل عوامل، ضرورت، سیاست‌ها و مرزهای تحکیم می‌شود و با فعال‌کردن ظرفیت طبیعی، فرهنگی و دینی خانواده‌ها، آنها را نسبت به خطر فروپاشی، آگاه می‌سازد. | تحکیم خانواده و جستجوی راه‌کارهای آن امروزه از منظر کارشناسان در جامعه ایرانی به یک ضرورت اجتماعی تبدیل شده است. موقعیت خود را در مجموعۀ مباحث [[خانواده]] احراز کرده است. این مفهوم شامل عوامل، ضرورت، سیاست‌ها و مرزهای تحکیم می‌شود و با فعال‌کردن ظرفیت طبیعی، فرهنگی و دینی خانواده‌ها، آنها را نسبت به خطر فروپاشی، آگاه می‌سازد. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
تحکیم خانواده در جامعه مسلمان به‌معنای تقویت روابط زن و شوهر در خانواده و صیانت از فروپاشی آن<ref>[https://imanoor.com/blog/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87/ «عوامل تحکیم خانواده»، وب‌سایت ایمانور.]</ref> بر اساس اصول اخلاق و حقوق اسلامی است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/101204 «اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم و تعالی آن»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref> انجام تعهدات قرارداد ازدواج و رعایت حقوق ایجاد شده ازسوی طرفین عقد نسبت به خود و فرزندان و رفتار مهربانانه در خانواده از الزامات اولیۀ تحکیم خانواده به‌شمار آمده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | تحکیم خانواده در جامعه [[مسلمان]] به‌معنای تقویت روابط زن و شوهر در خانواده و صیانت از فروپاشی آن<ref>[https://imanoor.com/blog/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87/ «عوامل تحکیم خانواده»، وب‌سایت ایمانور.]</ref> بر اساس اصول اخلاق و حقوق اسلامی است.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/law/show/101204 «اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم و تعالی آن»، وب‌سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.]</ref> انجام تعهدات قرارداد [[ازدواج]] و رعایت حقوق ایجاد شده ازسوی طرفین عقد نسبت به خود و فرزندان و رفتار مهربانانه در خانواده از الزامات اولیۀ تحکیم خانواده به‌شمار آمده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | ||
==مرزهای تحکیم خانواده== | ==مرزهای تحکیم خانواده== | ||
از منظر دینی، هر خانواده‌ای که به فحشای قطعی، آلوده نشود قابلیت حفظ کانون و بنیان آن وجود دارد.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص416.</ref> | از منظر دینی، هر خانواده‌ای که به فحشای قطعی، آلوده نشود قابلیت حفظ کانون و بنیان آن وجود دارد.<ref>ابراهیمی‌پور، شاخص‌های خانوادۀ مطلوب در اسلام، 1391ش، ص416.</ref> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
====2. اقتصاد==== | ====2. اقتصاد==== | ||
از عوامل پیرامونی مؤثر در روابط خانواده، اقتصاد است؛<ref>[https://jwfs.alzahra.ac.ir/article_2196.html خطیبی، «بررسی نگرش زنان نسبت به‌عوامل مؤثر بر تحکیم خانواده (پژوهشی در بین کارکنان زن دانشگاه‌های پیام نور استان همدان)»، وب‌سایت مطالعات زن و خانواده.]</ref>اقتصاد ضعیف، خانواده‌های فقیر را در جامعه افزایش می‌دهد و تمام اعضای خانواده، حتی مادر، به‌ناچار وارد بازار کار می‌شوند. این رویه تنظیم روابط عاطفی اعضای خانواده را به‌هم‌زده و موجب گسست خانوادگی می‌شود. | از عوامل پیرامونی مؤثر در روابط خانواده، اقتصاد است؛<ref>[https://jwfs.alzahra.ac.ir/article_2196.html خطیبی، «بررسی نگرش زنان نسبت به‌عوامل مؤثر بر تحکیم خانواده (پژوهشی در بین کارکنان زن دانشگاه‌های پیام نور استان همدان)»، وب‌سایت مطالعات زن و خانواده.]</ref>اقتصاد ضعیف، خانواده‌های فقیر را در جامعه افزایش می‌دهد و تمام اعضای خانواده، حتی مادر، به‌ناچار وارد بازار کار می‌شوند. این رویه تنظیم روابط عاطفی اعضای خانواده را به‌هم‌زده و موجب گسست خانوادگی می‌شود. | ||
اقتصاد در روابط خانواده‌های غنی نیز به‌گونۀ دیگر تأثیرگذار است. تأمین خواسته‌های متنوع اعضای خانواده در داخل و خارج از منزل، موجبات ازهم‌گسیختگی روابط خانوادگی را فراهم آورده و ناخواسته از هم‌نشینی، هم‌زیستی و هم‌کلامی و نیز از وابستگی‌های عاطفی و روانی آنان می‌کاهد<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | اقتصاد در روابط خانواده‌های غنی نیز به‌گونۀ دیگر تأثیرگذار است. تأمین خواسته‌های متنوع اعضای خانواده در داخل و خارج از منزل، موجبات ازهم‌گسیختگی روابط خانوادگی را فراهم آورده و ناخواسته از هم‌نشینی، هم‌زیستی و هم‌کلامی و نیز از وابستگی‌های عاطفی و روانی آنان می‌کاهد<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | ||
====3. خانواده‌های زوجین==== | ====3. خانواده‌های زوجین==== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۷: | ||
زن و مرد با انعقاد قرارداد ازدواج، به یک سلسله حقوق و اصول اخلاقی متعهد می‌شوند که در طول زندگی مشترک باید به آنها پایبند بمانند. آنها به مشارکت در تربیت فرزندان، معاشرت نیکو و ادای حقوق و تکالیف قانونی و اخلاقی به‌هم‌دیگر متعهد می‌شوند.<ref>قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358ش، مادۀ 1104.</ref> از میان تعهدات مبتنی بر قرارداد ازدواج، حسن معاشرت، سرپرستی خانواده توسط مرد و تمکین زن، مهم‌ترین ضمانت اصلاح روابط و تحکیم خانواده شمرده شده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | زن و مرد با انعقاد قرارداد ازدواج، به یک سلسله حقوق و اصول اخلاقی متعهد می‌شوند که در طول زندگی مشترک باید به آنها پایبند بمانند. آنها به مشارکت در تربیت فرزندان، معاشرت نیکو و ادای حقوق و تکالیف قانونی و اخلاقی به‌هم‌دیگر متعهد می‌شوند.<ref>قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358ش، مادۀ 1104.</ref> از میان تعهدات مبتنی بر قرارداد ازدواج، حسن معاشرت، سرپرستی خانواده توسط مرد و تمکین زن، مهم‌ترین ضمانت اصلاح روابط و تحکیم خانواده شمرده شده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/107391/%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C حسینی، «خانواده در آموزه‌های قرآنی»، پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | ||
==پژوهش‌های تحکیم خانواده== | ==پژوهش‌های تحکیم خانواده== | ||
برخی پژوهش‌های صورت‌گرفته دربارۀ عوامل و چالش‌های تحکیم خانواده نشان می‌دهد که حدود 93 درصد زنان، رعایت ادب را مهم‌ترین عامل أثرگذار بر تحکیم بنیان خانواده برشمرده‌اند. پس از آن، تعهد و صمیمیت همسران، اعتماد در خانواده، تفاهم و درک یکدیگر، احترام به خانواده همسر، اجتماعی بودن، داشتن روابط با خویشان و دوستان، برخوردار بودن آقایان از شغل مناسب، تلاش برای صیانت از سلامت و بهداشت خانواده، درآمد مکفی، درآمد بالا، تفریح و | برخی پژوهش‌های صورت‌گرفته دربارۀ عوامل و چالش‌های تحکیم خانواده نشان می‌دهد که حدود 93 درصد زنان، رعایت ادب را مهم‌ترین عامل أثرگذار بر تحکیم بنیان خانواده برشمرده‌اند. پس از آن، تعهد و صمیمیت همسران، اعتماد در خانواده، تفاهم و درک یکدیگر، احترام به خانواده همسر، اجتماعی بودن، داشتن روابط با خویشان و دوستان، برخوردار بودن آقایان از شغل مناسب، تلاش برای صیانت از سلامت و بهداشت خانواده، درآمد مکفی، درآمد بالا، تفریح و سفرهای فراوان، به‌ترتیب در فهرست عواملی جای گرفته‌اند که از منظر زنان در تحکیم بنیان خانواده اثرگذار است.<ref>[https://jwfs.alzahra.ac.ir/article_2196.html خطیبی، «بررسی نگرش زنان نسبت به‌عوامل مؤثر بر تحکیم خانواده (پژوهشی در بین کارکنان زن دانشگاه‌های پیام نور استان همدان)»، وب‌سایت مطالعات زن و خانواده.]</ref> | ||
در پژوهش دیگری که نظر مردان طلاق‌داده را جویا شده به نقش شناخت از یکدیگر، وجود عشق و علاقه، بلوغ فکری، استقلال مادی، ازدواج انتخابی، همسانی در سن، تحصیلات، قومیت و محل زندگی در تحکیم خانواده، اشاره شده است.<ref>پنجه‌بند و عنایت، «واکاوي فرایند انتخاب همسر از نگاه مردان طلاق داده»، 1398ش، ص127- 148.</ref> | در پژوهش دیگری که نظر مردان طلاق‌داده را جویا شده به نقش شناخت از یکدیگر، وجود عشق و علاقه، بلوغ فکری، استقلال مادی، ازدواج انتخابی، همسانی در سن، تحصیلات، قومیت و محل زندگی در تحکیم خانواده، اشاره شده است.<ref>پنجه‌بند و عنایت، «واکاوي فرایند انتخاب همسر از نگاه مردان طلاق داده»، 1398ش، ص127- 148.</ref> | ||
پژوهش دیگری درباره عوامل استحکام خانوادۀ ایرانی، بیشترین فراوانی به‌ترتیب مربوط است به: عقاید و سلامت معنوی، مسئولیت‌پذیری، ادراک همسران از تفاوت نقش‌ها، شیوة مثبت تعامل، کنش متقابل، مناسبات تربیتی خانواده، رابطة عاطفی همسران با یکدیگر، سلامت روحی و روانی، هماهنگی و انسجام در روابط زناشویی و همدلی در خانواده.<ref>روشنی و دیگران، «روایت زنان از موانع آرامش در زندگی زناشویی»، 1399ش، ص29-74.</ref> | پژوهش دیگری درباره عوامل استحکام خانوادۀ ایرانی، بیشترین فراوانی به‌ترتیب مربوط است به: عقاید و سلامت معنوی، مسئولیت‌پذیری، ادراک همسران از تفاوت نقش‌ها، شیوة مثبت تعامل، کنش متقابل، مناسبات تربیتی خانواده، رابطة عاطفی همسران با یکدیگر، سلامت روحی و روانی، هماهنگی و انسجام در روابط زناشویی و همدلی در خانواده.<ref>روشنی و دیگران، «روایت زنان از موانع آرامش در زندگی زناشویی»، 1399ش، ص29-74.</ref> | ||
==سیاست‌های تحکیم خانواده== | ==سیاست‌های تحکیم خانواده== | ||
شورای عالی انقلاب فرهنگی اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم و تعالی آن را در 7 هدف اصلی تصویب کرده است که عبارتند از: | شورای عالی انقلاب فرهنگی اهداف و اصول تشکیل خانواده و سیاست‌های تحکیم و تعالی آن را در 7 هدف اصلی تصویب کرده است که عبارتند از: | ||
# تحقق دیدگاه اسلام در خصوص اهمیت جایگاه و کارکردهای خانواده در نظام اسلامی؛ | |||
# حمایت از تشکیل، تحکیم و تعالی نهاد خانواده و پیش‌گیری از تزلزل و فروپاشی آن؛ | |||
# ارتقای سطح فرهنگی و تربیتی اعضای خانواده به‌منظور ایفای نقش آن در سلامت و بهبود فرهنگی جامعه؛ | |||
# همگرایی در کلیه سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در موضوع خانواده به‌منظور بهبود وضعیت تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده؛ | |||
# آگاهی افراد خانواده نسبت به حقوق و وظایف یکدیگر و زدودن نگرش‌های غلط جامعه؛ | |||
# گسترش و تعمیق ارزش‌های اصیل اسلامی در خانواده برای تربیت نسل سالم، با [[ایمان]]، مسؤول و مؤثر در رشد خود، خانواده و جامعه؛ | |||
# ایمن‌سازی خانواده از آسیب و بحران‌های اجتماعی و حمایت از خانواده‌های آسیب دیده.<ref>موسوی ویایه، صدقی الهرد، «بررسی رویکرد نظری قانون تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن»، 1398ش، ص63-75.</ref> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||