تولّی و تبرّی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
زهرا حلیمی (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''تولّی و تبرّی؛'''</big> دوستی و دشمنی بر مبنای فطرت توحیدی. تولّی و تبرّی، از آموزه‌های اجتماعی اسلام و از اصول اساسی سبک زندگی اسلامی است که ریشه در فطرت توحیدی انسان دارد. پذیرش این اصل علاوه‌بر جهت‌دهی زندگی فردی، در بهبود تعاملات و رواب...» ایجاد کرد) |
مهدی مهدوی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''تولّی و تبرّی؛'''</big> دوستی و دشمنی بر مبنای فطرت توحیدی. | <big>'''تولّی و تبرّی؛'''</big> دوستی و دشمنی بر مبنای فطرت توحیدی. | ||
تولّی و تبرّی، از آموزه‌های اجتماعی اسلام و از اصول اساسی سبک زندگی اسلامی است که ریشه در فطرت توحیدی انسان دارد. پذیرش این اصل | تولّی و تبرّی، از آموزه‌های اجتماعی اسلام و از اصول اساسی سبک زندگی اسلامی است که ریشه در [[فطرت]] توحیدی انسان دارد. پذیرش این اصل علاوه بر جهت‌دهی زندگی فردی، در بهبود تعاملات و روابط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نیز حائز اهمیت بوده و با مرتبط کردن [[مسلمان|مسلمانان]] با یک‌دیگر و تمایز روحی و روانی آنها از غیرمسلمانان موجب تحقق جامعۀ ایمانی منسجم و پیوسته می‌شود. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
واژۀ عربی تولّی به‌معنای نزدیکی<ref>جوهری، تاج اللغۀ و صحاح العربیۀ، 1376ق، ج6، ص2528.</ref> و قرار گرفتن چیزی در کنار چیز دیگر به‌نحوی که فاصله‌ای در کار نباشد<ref>إبن‌فارس، معجم مقاییس اللغۀ، 1404ق، ج6، ص141.</ref> یا دوست، یاور و سرپرست<ref>إبن‌منظور، لسان العرب، 1414ق، ج15، ص407.</ref> همراه با تبعیت به کار رفته است. اصطلاح تولّی در متون دینی شامل تولای حق و تولای باطل می‌شود؛ تولّی حق، به‌معنای تسلیم‌شدن در برابر ارادۀ الهی و چنگ‌زدن به ریسمان محبّت او است.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n117650/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84 امیری، «کمال انسان و انسان کامل»، وب‌سایت پرتال امام خمینی.]</ref> در مقابل، تولای باطل عبارت است از دوستی و نزدیکی با غیرمسلمان به‌گونه‌ای که در باورهای طرف مقابل، اثرگذار نباشد.<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/730605/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D نیک‌خواه بهرامی، «انسان‌ها را دوست بداریم و مؤمنین را دوست‌تر»، وب‌سایت روزنامۀ جوان.]</ref> | واژۀ عربی تولّی به‌معنای نزدیکی<ref>جوهری، تاج اللغۀ و صحاح العربیۀ، 1376ق، ج6، ص2528.</ref> و قرار گرفتن چیزی در کنار چیز دیگر به‌نحوی که فاصله‌ای در کار نباشد<ref>إبن‌فارس، معجم مقاییس اللغۀ، 1404ق، ج6، ص141.</ref> یا دوست، یاور و سرپرست<ref>إبن‌منظور، لسان العرب، 1414ق، ج15، ص407.</ref> همراه با تبعیت به کار رفته است. اصطلاح تولّی در متون دینی شامل تولای حق و تولای باطل می‌شود؛ تولّی حق، به‌معنای تسلیم‌شدن در برابر ارادۀ الهی و چنگ‌زدن به ریسمان محبّت او است.<ref>[http://www.imam-khomeini.ir/fa/n117650/%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84 امیری، «کمال انسان و انسان کامل»، وب‌سایت پرتال امام خمینی.]</ref> در مقابل، تولای باطل عبارت است از دوستی و نزدیکی با غیرمسلمان به‌گونه‌ای که در باورهای طرف مقابل، اثرگذار نباشد.<ref>[https://www.javanonline.ir/fa/news/730605/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86%D9%8A%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D نیک‌خواه بهرامی، «انسان‌ها را دوست بداریم و مؤمنین را دوست‌تر»، وب‌سایت روزنامۀ جوان.]</ref> | ||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
==حقیقت تولّی و تبرّی== | ==حقیقت تولّی و تبرّی== | ||
بر اساس آموزه‌های | بر اساس آموزه‌های [[دین|دینی]]، بر عالم هستی، قانون جذب و دفع حاکم است. تجلّی این قانون در انسان به‌نحو تولّی و تبرّی نمود می‌یابد. در این چارچوب، انسان نیازمند جذب‌هایی از قبیل معنویت، دوستی با خدا، اهل‌بیت، اولیای الهی و [[ایمان|مؤمنین]] و دفع هر چیز ناسازگار با آنها است. <ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/1442249/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AD%D8%AF-%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AC%D8%B0%D8%A8-%D9%88-%D8%AF%D9%81%D8%B9-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8% «تولّی و تبرّی، حد تعالی قانون جذب و دفع برای انسان‌هاست»، خبرگزاری ایکنا.]</ref> از منظر فرهنگ اسلامی، جهان عرصۀ تقابل دو ولایت است؛ ولایت خدا و اولیای او و ولایت شیطان و پیروان او،<ref>سورۀ بقره، آیۀ 257.</ref> که هدایت و ضلالت انسان در گرو پذیرش هر یک از آنها است.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5003239/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D9%88-%D8%B1%DA%A9%D9%86-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%A8%D8%A7-%D9%81%D8% «تولّی و تبرّی؛ دو رکن انتظار»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==تولّی و تبرّی در آموزه‌های اسلامی== | ==تولّی و تبرّی در آموزه‌های اسلامی== | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
مسئلۀ تولّی و تبرّی از آموزه‌های قرآنی است؛ هر یک از اعمال عبادی و غیر عبادی انسان که در مسیر مستقیم الهی انجام شود مصداق دوستی با خدا و هر عملی که در خلاف این جهت صورت بگیرد از مصادیق دشمنی الهی تلقّی می‌شود. <ref>[https://kayhan.ir/fa/news/259449/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%C2%A0 حسینی، «اهمیت تولّی و تبرّی در قرآن»، وب‌سایت کیهان.]</ref> هم‌چنین در قرآن ابلیس،<ref>سورۀ کهف، آیۀ 50.</ref> شیطان،<ref>سورۀ اعراف، آیۀ 27؛ سورۀ فاطر، آیۀ 6.</ref> یاران و دوستان‌شان، <ref>سورۀ کهف، آیۀ 50.</ref> کفّار،<ref>سورۀ نساء، آیۀ 144.</ref> مشرکان، <ref>سورۀ مائده، آیۀ 82.</ref> یهودیان، <ref>سورۀ مائده، آیۀ 51.</ref> فرعونیان، طاغوت و پیشوایان باطل <ref>سورۀ نحل، آیۀ 36.</ref> به‌عنوان دشمنان خدا معرفی شده است.<ref>احمدی، «مصادیق و معیارهای تولّی و تبرّی در قرآن و حدیث»، 1393ش، ص50.</ref> | مسئلۀ تولّی و تبرّی از آموزه‌های قرآنی است؛ هر یک از اعمال عبادی و غیر عبادی انسان که در مسیر مستقیم الهی انجام شود مصداق دوستی با خدا و هر عملی که در خلاف این جهت صورت بگیرد از مصادیق دشمنی الهی تلقّی می‌شود. <ref>[https://kayhan.ir/fa/news/259449/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%C2%A0 حسینی، «اهمیت تولّی و تبرّی در قرآن»، وب‌سایت کیهان.]</ref> هم‌چنین در قرآن ابلیس،<ref>سورۀ کهف، آیۀ 50.</ref> شیطان،<ref>سورۀ اعراف، آیۀ 27؛ سورۀ فاطر، آیۀ 6.</ref> یاران و دوستان‌شان، <ref>سورۀ کهف، آیۀ 50.</ref> کفّار،<ref>سورۀ نساء، آیۀ 144.</ref> مشرکان، <ref>سورۀ مائده، آیۀ 82.</ref> یهودیان، <ref>سورۀ مائده، آیۀ 51.</ref> فرعونیان، طاغوت و پیشوایان باطل <ref>سورۀ نحل، آیۀ 36.</ref> به‌عنوان دشمنان خدا معرفی شده است.<ref>احمدی، «مصادیق و معیارهای تولّی و تبرّی در قرآن و حدیث»، 1393ش، ص50.</ref> | ||
===2.روایات=== | ===2.روایات=== | ||
در روایات امامان شیعه، تولّی و تبرّی نه به‌عنوان فروع دین، بلکه به‌عنوان تمام دین و ایمان معرفی شده است. <ref> کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص125.</ref> فردی که برای خدا دوستی و دشمنی کند مانند کسی است که ایمان او کامل شده است. <ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص124.</ref> از سوی دیگر، استوارترین دستاویز ایمان، دوستی در راه خدا، پیروی از اولیای الهی و بیزاری‌جستن از دشمنان خدا است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعۀ، 1409ق، ج16، ص178.</ref> | در روایات امامان شیعه، تولّی و تبرّی نه به‌عنوان فروع دین، بلکه به‌عنوان تمام [[دین]] و [[ایمان]] معرفی شده است. <ref> کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص125.</ref> فردی که برای خدا دوستی و دشمنی کند مانند کسی است که ایمان او کامل شده است. <ref>کلینی، الکافی، 1407ق، ج2، ص124.</ref> از سوی دیگر، استوارترین دستاویز ایمان، دوستی در راه خدا، پیروی از اولیای الهی و بیزاری‌جستن از دشمنان خدا است.<ref>حرعاملی، وسائل الشیعۀ، 1409ق، ج16، ص178.</ref> | ||
==ملازمت تولّی و تبرّی== | ==ملازمت تولّی و تبرّی== | ||
در اسلام، تولّی ملازم تبرّی است <ref>[https://meftahnews.ir/%d8%aa%d9%88%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%aa%d8%a8%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%87%d9%85%e2%80%8c%d8%b3%d9%86%da%af%e2%80%8c%d8%a7%d9%86%d8%af-%d8%b1%d8%a7%d8%a8%d8%b7%d9%87/ «تولّی و تبرّی در اسلام هم‌سنگ‌اند»، وب‌سایت خبری مفتاح.]</ref> نادیده‌گرفتن تلازم این دو اصل به آفت قشری‌گرایی در دین می‌انجامد. <ref>[https://www.teribon.ir/archives/100135 فردباستانی، «دین‌داران و اعلام برائت از اهل باطل در گور پوسیده»، وب‌سایت تریبون مستضعفین.]</ref> این اندیشه باید در عمل نیز نمودار شود؛ بنابراین دشمنی خدا را در دل داشتن ولی انجام عمل در جهت خشنودی آنها باعث خروج از دایرۀ اهل ایمان می‌شود.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/259449/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%C2%A0 حسینی، «اهمیت تولّی و تبرّی در قرآن»، وب‌سایت کیهان.]</ref> | در اسلام، تولّی ملازم تبرّی است <ref>[https://meftahnews.ir/%d8%aa%d9%88%d9%84%db%8c-%d9%88-%d8%aa%d8%a8%d8%b1%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85-%d9%87%d9%85%e2%80%8c%d8%b3%d9%86%da%af%e2%80%8c%d8%a7%d9%86%d8%af-%d8%b1%d8%a7%d8%a8%d8%b7%d9%87/ «تولّی و تبرّی در اسلام هم‌سنگ‌اند»، وب‌سایت خبری مفتاح.]</ref> نادیده‌گرفتن تلازم این دو اصل به آفت قشری‌گرایی در دین می‌انجامد. <ref>[https://www.teribon.ir/archives/100135 فردباستانی، «دین‌داران و اعلام برائت از اهل باطل در گور پوسیده»، وب‌سایت تریبون مستضعفین.]</ref> این اندیشه باید در عمل نیز نمودار شود؛ بنابراین دشمنی خدا را در دل داشتن ولی انجام عمل در جهت خشنودی آنها باعث خروج از دایرۀ اهل ایمان می‌شود.<ref>[https://kayhan.ir/fa/news/259449/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%C2%A0 حسینی، «اهمیت تولّی و تبرّی در قرآن»، وب‌سایت کیهان.]</ref> | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
==کارکردهای تولّی و تبرّی== | ==کارکردهای تولّی و تبرّی== | ||
===الف-معنوی=== | ===الف-معنوی=== | ||
بر اساس روایات، بهره‌مندی از حیات و مماتی مانند | بر اساس روایات، بهره‌مندی از حیات و مماتی مانند [[حضرت محمد|پیامبر]]، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج23، ص123.</ref> محشورشدن با اولیای الهی، <ref>سورۀ هود، آیۀ 98؛ سورۀ انفال، آیۀ 37.</ref> برخورداری از [[شفاعت]] اهل‌بیت، <ref>طوسی، الأمالی، 1414ق، ص298.</ref> امنیت در قیامت، <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج24، ص367.</ref> ورود به [[بهشت]]، <ref>عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، 1415ق، ج5، ص292.</ref> بخشیده‌‌شدن گناهان <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج44، ص24.</ref> و پذیرفته‌‌شدن طاعت‌ها <ref>مجلسی، بحارالأنوار، 1403ق، ج27، ص172.</ref> از کارکردهای معنوی پذیرش دو اصل مهم تولّی و تبرّی است. | ||
===ب-تربیتی=== | ===ب-تربیتی=== | ||
====1.تقویت ایمان==== | ====1.تقویت ایمان==== | ||
اندیشمندان | اندیشمندان [[مسلمان]]، تقویت ایمان به خدا را از جمله آثار تربیتی تولّی و تبرّی و به‌عنوان محکم‌ترین دستگیره‌های ایمان معرفی کرده‌اند. <ref>حرعاملی، وسائل الشیعۀ، 1409ق، ج16، ص178.</ref> در قرآن کریم ضمن اشاره به این مسئله <ref>سورۀ مجادله، آیۀ 22، سورۀ توبه، آیۀ 23.</ref> بر حفظ پیوندهای الهی در برابر حفظ پیوندهای خویشاوندی که سبب دوری انسان از صراط حق و گرایش به طاغوت می‌شود تأکید شده است؛ <ref>آلوسی، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، 1415ق، ج14، ص822.</ref> زیرا محبّت به خدا و اولیای او عاملی برای حرکت در همۀ زمینه‌های اعمال خوب و صفات نیک و تربیت اسلامی است <ref>مکارم شیرازی، اخلاق در قرآن، 1378ش، ج1، ص370.</ref> و منجر به تکامل روحی و معنوی انسان و حفظ سلامت جامعه می‌شود.<ref>اندیشه و عابدی، «آثار تربیتی تبرّی در قرآن و حدیث»، 1398ش، ص5.</ref> | ||
====2.مایۀ هدایت و آرامش روان==== | ====2.مایۀ هدایت و آرامش روان==== | ||
هدایت انسان و قرار گرفتن در مسیر ولایت الهی سبب ایجاد حالت آرامش در روح و روان انسان می‌شود. آیات فراوانی از قرآن نسبت به این مسئله اشاره کرده <ref>سورۀ بقره، آیۀ 257؛ سورۀ مائده، آیۀ 16</ref> و تنها راه هدایت به‌سوی رشد و کمال را در پذیرش ولایت الهی که اطاعت از اولیای الهی نیز از مصادیق آن محسوب می‌شود، بیان کرده‌اند؛ <ref>سورۀ سجده، آیۀ 24.</ref> زیرا خدا تنها نقطۀ اتکایی است که در معرض تزلزل و سقوط نیست.<ref>جعفری تبریزی، روان‌شناسی اسلامی، 1378ش، ص108.</ref> | هدایت انسان و قرار گرفتن در مسیر ولایت الهی سبب ایجاد حالت آرامش در روح و روان انسان می‌شود. آیات فراوانی از قرآن نسبت به این مسئله اشاره کرده <ref>سورۀ بقره، آیۀ 257؛ سورۀ مائده، آیۀ 16</ref> و تنها راه هدایت به‌سوی رشد و کمال را در پذیرش ولایت الهی که اطاعت از اولیای الهی نیز از مصادیق آن محسوب می‌شود، بیان کرده‌اند؛ <ref>سورۀ سجده، آیۀ 24.</ref> زیرا خدا تنها نقطۀ اتکایی است که در معرض تزلزل و سقوط نیست.<ref>جعفری تبریزی، روان‌شناسی اسلامی، 1378ش، ص108.</ref> | ||
====3.تعالی اخلاق و صفات انسانی==== | ====3.تعالی اخلاق و صفات انسانی==== | ||
مسئلۀ تولّی و تبرّی به‌معنای دوستی خدا و دوستان او و بیزاری از دشمنان خدا، حالتی نفسانی است که نقطۀ آغاز تهذیب نفس و تربیت اخلاقی به‌شمار می‌آید. انسان با پذیرش ولایت و کنترل قوای نفسانی مانند خشم و غضب، امکان دستیابی به فضایل و ارزش‌های اخلاقی مانند رضا، تسلیم، | مسئلۀ تولّی و تبرّی به‌معنای دوستی خدا و دوستان او و بیزاری از دشمنان خدا، حالتی نفسانی است که نقطۀ آغاز تهذیب نفس و تربیت [[اخلاق|اخلاقی]] به‌شمار می‌آید. انسان با پذیرش ولایت و کنترل قوای نفسانی مانند خشم و غضب، امکان دستیابی به فضایل و ارزش‌های اخلاقی مانند رضا، تسلیم، [[ایمان]]، یقین، [[توکل]] و شکر را به‌دست می‌آورد.<ref> [http://hekmateislami.com/?p=11749 «بررسی ارزش اخلاقی تولّی و تبرّی از منظر محقق طوسی»، وب‌سایت مجمع عالی حکمت اسلامی.]</ref> | ||
====4.ارائۀ الگوهای عملی مناسب==== | ====4.ارائۀ الگوهای عملی مناسب==== | ||
مکاتب الهی از جمله اسلام، با ارائۀ الگوهای مناسب به‌عنوان شاخص جهت‌دهی عواطف به‌سمت خداوند، سهم مؤثری در سازمان‌دهی رفتارهای افراد بر عهده دارند. الگوگیری از اسوه‌های حسنه مانند | مکاتب الهی از جمله اسلام، با ارائۀ الگوهای مناسب به‌عنوان شاخص جهت‌دهی عواطف به‌سمت خداوند، سهم مؤثری در سازمان‌دهی رفتارهای افراد بر عهده دارند. الگوگیری از اسوه‌های حسنه مانند [[حضرت محمد|پیامبر]]، ائمه، عالمان و پیشوایان دین، در ارزیابی و تطابق رفتاری افراد مؤثر بوده و لازمۀ آن، همسان‌سازی رفتاری است.<ref>جمعی از نویسندگان، شاخص‌های سبک زندگی اسلامی، 1394ش، ص346-349.</ref> | ||
====5.برقراری پیوندهای درونی و عاطفی==== | ====5.برقراری پیوندهای درونی و عاطفی==== | ||
در نگرش اسلامی، ایجاد و تحکیم پیوندهای روحی و عاطفی میان مسلمانان در جهت قرب به خداوند از مسائل ارزشی مورد تأکید است. زیرا برقراری چنین روابط عاطفی در سبک زندگی مؤمنانه، استوارتر و منجر به رعایت مسائل اخلاقی از قبیل گذشت، احسان و نیکی، | در نگرش اسلامی، ایجاد و تحکیم پیوندهای روحی و عاطفی میان مسلمانان در جهت قرب به خداوند از مسائل ارزشی مورد تأکید است. زیرا برقراری چنین روابط عاطفی در سبک زندگی مؤمنانه، استوارتر و منجر به رعایت مسائل اخلاقی از قبیل گذشت، احسان و نیکی، [[صله رحم|صلۀ‌رحم]]، اکرام ایتام، حق همسایه، حفظ آبرو و حرمت یک‌دیگر، دوری از اهانت به همدیگر و رعایت اصول انسانی روابط اجتماعی از جمله احساس مسئولیت نسبت به یک‌دیگر می‌شود.<ref>اسماعیلی، تولّی و تبرّی از نگاهی دیگر، 1384ش، ص25-26.</ref> | ||
===ج-اجتماعی=== | ===ج-اجتماعی=== | ||
====1.اتحاد و انسجام==== | ====1.اتحاد و انسجام==== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
امروزه تنظیم مناسبات جامعۀ اسلامی بر اساس اصل تولّی و تبرّی با چالش‌های زیر مواجه است: | امروزه تنظیم مناسبات جامعۀ اسلامی بر اساس اصل تولّی و تبرّی با چالش‌های زیر مواجه است: | ||
# غرب‌زدگی در روابط اجتماعی که فاصله‌گرفتن مسلمانان از معناگرایی و روی‌آوری به منفعت‌گرایی فردی و بی‌تفاوتی در برابر مشکلات دیگران را در پی دارد؛ | # غرب‌زدگی در روابط اجتماعی که فاصله‌گرفتن مسلمانان از معناگرایی و روی‌آوری به منفعت‌گرایی فردی و بی‌تفاوتی در برابر مشکلات دیگران را در پی دارد؛ | ||
# ضعف ایمان در رقابت‌های سیاسی که زمینۀ بروز تخریب شخصیت، توهین، تهمت و دروغ می‌شود؛ | # ضعف ایمان در رقابت‌های سیاسی که زمینۀ بروز تخریب شخصیت، توهین، [[تهمت]] و [[دروغ]] می‌شود؛ | ||
# حرکت در مسیر منافع سیاسی احزاب بدون درنظرگرفتن مصلحت امت و جامعۀ اسلامی؛ | # حرکت در مسیر منافع سیاسی احزاب بدون درنظرگرفتن مصلحت امت و جامعۀ اسلامی؛ | ||
# افراط و تفریط در واقع‌گرایی و ارزش‌گرایی؛ | # افراط و تفریط در واقع‌گرایی و ارزش‌گرایی؛ | ||