نوروز: تفاوت میان نسخه‌ها

نوروز اولین روز از ماه فروردین است که با شروع [[فصل بهار]] و سال نو خورشیدی هم‌زمان است. این آیین کهن<ref>بیدختی،‌ شریفی، سرمایه اجتماعی در عید نوروز و پیش از آن، ۱۳۹۳ش، ص۶۴۹.</ref>  بزرگ‌‌ترین جشن ملی ایرانیان و قدیمی‌ترین نماد فرهنگی ایران‌زمین است.<ref>[https://www.parsi.wiki/fa/wiki/searchresult?searchtype=0&word=2YbZiNix2YjYsg%3d%3d دهخدا، لغتنامه دهخدا، پارس ویکی، ذیل واژه نوروز.]</ref>  برخی پیدایش نوروز را به اولین پادشاهان ایرانی نسبت داده و برخی دیگر آن را از اعتقادات زرتشتیان قلمداد کرده‌اند.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۲.</ref>  اما هر چه باشد امروزه نوروز زمینه‌ای برای همزیستی فرهنگ‌های متفاوت در کنار هم و نشانی از فرهنگ کثرت‌گرای ایرانی است که افراد را با گرایش‌ها و ادیان و مذاهب مختلف، بر سر [[سفره هفت‌سین]] گردهم می‌آورد.<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/213801 طباطبایی، «نوروز؛ نمادی از تساهل و تسامح»، سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 23 اسفند 1396ش.]</ref>  نوروز علاوه بر اینکه در کشورهای مختلفی جشن گرفته می‌شود، در برخی از آنها، تعطیل رسمی است.<ref>[http://www.hamshahrionline.ir/details/46836 نفر، «آشنایی با مراسم نوروز در هشت کشور جهان»، سایت همشهری آنلاین، ۲۸ اسفند ۱۳۸۶ش.]</ref>  مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز و ایرانی بودن آن را در تقویم خود ثبت کرده است.<ref>»General Assembly Recognizes 21 March as International Day of Nowruz«, UNITED NATIONS تاریخ درج مطلب: 232010 february .</ref>  

از سنت‌های نوروز، آماده شدن برای [[جشن نوروز]] است که با خانه‌تکانی به استقبال آن رفته<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۰.</ref>  و برخی در شب چهارشنبه آخر سال با پریدن از روی آتش، مراسم [[چهارشنبه‌سوری]] برپا می‌کنند.<ref>شهمردان،‌ آتش و چهارشنبه‌سوری، ۱۳۵۲ش،‌ ص۴۳۷.</ref>  یاد کردن مردگان از دیگر آیین‌های استقبال از نوروز است که در آن مردم در پنج‌شنبه آخر سال بر مزار درگذشتگان حاضر شده و برای آنان دعا نموده و خیرات می‌کنند.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref> حضور در اماکن مقدس در هنگام [[تحویل سال]] و همگام با ورود به سال جدید و آغاز نوروز در بین ایرانیان مرسوم است. لباس نو پوشیدن،<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref>  پهن کردن سفره‌ای به نام [[سفره هفت‌سین]] متشکل از سبزه، [[سیر]]، [[سیب]]، سمنو، [[سنجد]]، [[سرکه]] و [[سماق]]، از سنت‌های ایرانیان در ایام نوروز بوده<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۴.</ref>  که بسیاری از مردم در اين سفره جايگاه ويژه‌ای برای قرآن در نظر می‌گیرند. سبزه [[سفره هفت‌سین]] تا 13 فروردین در [[سفره هفت‌سین|سفره‌های هفت‌سین]] نگهداری می‌شود و بعد از آن در آب روان رها می‌گردد.<ref>افشار، جشن نوروز، ۱۳۸۲ش، ص۲۳.</ref>  رنگ‌کردن تخم‌مرغ،<ref>دارابی، نوروز از دید سفرنامه نویسان دوره صفویه و قاجاریه، ۱۳۹۵ش، ص۱۰۴.</ref>  عیدی دادن و عیدی گرفتن،<ref>[https://www.cgie.org.ir/fa/news/213803 رحیمی، «جشنی تاریخی در دل مردم»، سایت مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، 23 اسفند 1396ش.]</ref>  از دیگر سنت‌های ایام نوروز است. [[صله رحم|صله ارحام]] و دیدوبازدید نیز از مهم‌ترین سنت‌های دیرین ایرانیان در نوروز است و بسیاری از مردم نیز در این ایام مسافرت می‌کنند.<ref>فجری، فرصت‌های طلایی نوروز، اسفند۱۳۸۶ش، ص۳۸.</ref>

در منابع روایی شیعه دو دسته روایت درباره نوروز وجود دارد:

# روایاتی که نوروز را تأیید کرده‌اند؛ معلی بن خنیس روایتی را نقل کرده است که در آن امام صادق نوروز را تأیید کرده و به اعمالی از قبیل: غسل، پوشیدن بهترین لباس، نماز و روزه توصیه کرده است.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۱۷۲.</ref>  علامه مجلسی روایت دیگری از [[امام صادق]] نقل کرده است که در آن، نوروز به‌عنوان روز وقوع غدیر خم|غدیر و اولین روز طلوع خورشید، دانسته شده است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۶، ص۹۲-۱۰۰.</ref>  

# روایتی که نوروز را به‌عنوان سنتی اسلامی نپذیرفته و رد کرده است؛ ابن شهرآشوب در روایتی نقل می‌کند [[امام کاظم]] در مجلسی که منصور در نوروز برای تهنیت و هدیه گرفتن برپا کرده بود، وجود چنین سنتی را در سیره [[پیامبر اسلام]] رد کرده و آن را سنتی مخصوص ایرانیان می‌داند که اسلام آن را محو کرده و [[امام کاظم]] نیز حاضر به احیای چیزی که اسلام آن را محو کرده، نیست.<ref>[http://lib.eshia.ir/12566/4/318 ابن‌شهرآشوب، مناقب آل أبی‌طالب، ۱۳۷۹ش، ج۴، ص۳۱8.]</ref>  

بسیاری از علما ضمن بررسی این دو دسته از روایات،<ref>فاضل استرآبادی، مجموعه مقالات در زمینه عاشورا، اربعین، و نوروز، ۱۳۹۲ش،ص۱۱۲-۱۲۰.</ref>  روایت تأیید نوروز را پذیرفته و بر اساس آن فتوا داده‌اند. [[امام خمینی]] به استحباب روزه<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۲۳۷.</ref>  و غسل<ref>امام خمینی، تحریر الوسیله، ۱۳۷۹ش، ج۱، ص۸۲.</ref>  در نوروز فتوا داده است. حلی، نوروز را جلیل‌القدر دانسته<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۶، ص۱۱۷.</ref>  و علامه مجلسی می‌گوید روایتی که نوروز را تأیید کرده، قوی‌تر و مشهورتر بوده و روایت مخالف نوروز از باب تقیه است.<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۴۰۳ق، ج۵۶، ص۱۰۱.</ref>

در آثار مکتوب علمای [[شیعه]] و بر اساس روایات، آدابی مانند پوشیدن لباس تمیز، استعمال [[عطر]]، روزه گرفتن و غسل برای نوروز ذکر شده است.<ref>حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ۱۴۰۹ق،ج۸، ص۱۷۲.</ref>  علامه مجلسی برای لحظه [[تحویل سال]] و آغاز نوروز این [[دعا]] را نقل کرده است: «يَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ يَا مُدَبِّرَ اللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَا مُحَوِّلَ الْحَوْلِ وَ الْأَحْوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إِلَى أَحْسَنِ الْحَال»،<ref>مجلسی، زاد المعاد (مفتاح الجنان)، ۱۴۲۳ق، ص۳۲۸.</ref>  وی همچنین دعای دیگری برای نوروز نقل کرده است: «اللَّهُمَّ هَذِهِ‏ سَنَةٌ جَدِيدَةٌ وَ أَنْتَ مَلِكٌ قَدِيمٌ أَسْأَلُكَ خَيْرَهَا وَ خَيْرَ مَا فِيهَا وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّهَا وَ شَرِّ مَا فِيهَا وَ أَسْتَكْفِيكَ مَؤُنَتَهَا وَ شُغْلَهَا يَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِكْرَامِ».<ref>مجلسی، زاد المعاد (مفتاح الجنان)، ۱۴۲۳ق، ص۳۲۸.</ref>  شیخ حر عاملی نیز دو نماز دورکعتی برای نوروز نقل کرده است.<ref>حر عاملی، هداية الأمة إلى أحكام الأئمة، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۳۱۶.</ref>  

از نوروز در اشعار فارسی و عربی<ref>ابن‌فوطى، مجمع الآداب فی معجم الألقاب، ۱۴۱۶ق،‌ ج۴، ص۳۸۰.</ref>  یاد شده است و بسیاری از شاعران فارسی‌زبان مانند [[سعدی]]، [[حافظ]] و [[مولوی]] اشعار زیادی درباره نوروز و تکریم آن، سروده‌اند:<br>