آل (زائوترسان): تفاوت میان نسخه‌ها
←روش‌های دور کردن آل
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
Murodov, Drevnie obrazy mifologii u tadzhikov doliny Zeravshana, 1979, P56-69.</ref> | Murodov, Drevnie obrazy mifologii u tadzhikov doliny Zeravshana, 1979, P56-69.</ref> | ||
==روش‌های دور کردن آل== | ==روش‌های دور کردن آل== | ||
روش‌های دور کردن آل، شبیه روش‌های مقابله با دیوان است؛ مانند تعویذها، وردها، | روش‌های دور کردن آل، شبیه روش‌های مقابله با دیوان است؛ مانند تعویذها، وردها، [[دعا]]ها، بخورها، اشیاء آهنی، پیاز و [[سیر]]. برخی از این روش‌ها، در راستای پیش‌گیری از آل‌زدگی و برخی دیگر به‌منظور رفع پیامدهای آل‌زدگی است. برای مثال، در برخی نقاط [[ایران]]، ابتدا سوزن یا سنجاقی را در جفت بچه فرو کرده و سپس در پارچه‌ای سفید پیچیده و در کوزه‌ای سفالی نگهداری می‌کنند. برخی نیز، کوزه را همراه با زغال در باغچه خانه دفن کرده و عده‌ای دیگر آن را در چاه فاضلاب خانه می‌انداختند. گروهی از مردم، یک ریسمان پشمی سیاه را دور اتاق زن زائو نصب کرده و 12 فتیله‌ی پنبه‌ای را نیز به اتاق او می‌آویختند.<ref>Masse, Croyances et coutumes persanes, 1938, V.I, P45.</ref> ساخت آدمک‌هایی سربازگونه و آویزان کردن آنها از بام اتاق زائو نیز از اقدامات دورکننده‌ی آل‌ها بوده است.<ref>Dieulafoy, La Perse, la Chaldée et la Susiane, 1990, P106.</ref> <br> | ||
اقداماتی دیگر همچون گذاشتن نان روغنی شیرین همراه با کوزه‌ای آب در بالای درب اتاق زائو،<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم مردم خراسان، ۱۳۶۳ش، ص۱۴۴.</ref> دودی یا خاکستری کردن چهره نوزاد، بستن دستمال سیاه به سر نوزاد،<ref>Masse, Croyances et coutumes persanes, 1938, V.I, P45.</ref> بستن چند رشته نخ سیاه و سفید بر مچ دست زائو، بر دست کردن چند النگوی آهنی توسط زن زائو،<ref>اسدیان خرم‌آبادی، باورها و دانسته‌ها در لرستان و ایلام، ۱۳۵۸ش، ص۱۶7.</ref> قرار دادن اشیاء آهنی مانند شمشیر، چاقو، سیخ، قیچی و پیاز به سیخ کشیده شده در کنار تخت زائو، تغییر دادن نام زن زائو و صدا زدن او با نامی دیگر تا 40 روز نیز در راستای دور کردن آل از زن زائو بوده است. <br> | اقداماتی دیگر همچون گذاشتن نان روغنی شیرین همراه با کوزه‌ای آب در بالای درب اتاق زائو،<ref>شکورزاده، عقاید و رسوم مردم خراسان، ۱۳۶۳ش، ص۱۴۴.</ref> دودی یا خاکستری کردن چهره نوزاد، بستن دستمال سیاه به سر نوزاد،<ref>Masse, Croyances et coutumes persanes, 1938, V.I, P45.</ref> بستن چند رشته نخ سیاه و سفید بر مچ دست زائو، بر دست کردن چند النگوی آهنی توسط زن زائو،<ref>اسدیان خرم‌آبادی، باورها و دانسته‌ها در لرستان و ایلام، ۱۳۵۸ش، ص۱۶7.</ref> قرار دادن اشیاء آهنی مانند شمشیر، چاقو، سیخ، قیچی و پیاز به سیخ کشیده شده در کنار تخت زائو، تغییر دادن نام زن زائو و صدا زدن او با نامی دیگر تا 40 روز نیز در راستای دور کردن آل از زن زائو بوده است. <br> | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
در برخی از نقاط [[ایران]]، مانند عشایر فارس، به کسی که آل را دیدار کرده «اودومدار» می‌گویند و اودومدار، معمولا از آل، یک تار مو، زیور یا هر چیزی، در دست داشته و آن را نگه می‌دارد؛ زیرا بر این باور هستند که نگهداری چیزی از آل موجب می‌شود تا آل، گوش به فرمان آن فرد و 7 نسل پسینی او باشد و به زنان آن قوم نیز حمله نمی‌کند. مردم این مناطق معمولا یک اودومدار را بر بالین زن زائو می‌آورند تا از او محافظت کند.<ref>بهمن‌بیگی، عرف و عادت در عشایر فارس، ۱۳۲۴ش، ص۸۱-۸۲ ؛ صفی‌نژاد، مونوگرافی ده طالب‌آباد، ۱۳۵۵ش، ص۴۳۰؛ باستانی‌پاریزی، سنگ هفت قلم، ۱۳۵۸ش، ص۵۳۷.</ref> | در برخی از نقاط [[ایران]]، مانند عشایر فارس، به کسی که آل را دیدار کرده «اودومدار» می‌گویند و اودومدار، معمولا از آل، یک تار مو، زیور یا هر چیزی، در دست داشته و آن را نگه می‌دارد؛ زیرا بر این باور هستند که نگهداری چیزی از آل موجب می‌شود تا آل، گوش به فرمان آن فرد و 7 نسل پسینی او باشد و به زنان آن قوم نیز حمله نمی‌کند. مردم این مناطق معمولا یک اودومدار را بر بالین زن زائو می‌آورند تا از او محافظت کند.<ref>بهمن‌بیگی، عرف و عادت در عشایر فارس، ۱۳۲۴ش، ص۸۱-۸۲ ؛ صفی‌نژاد، مونوگرافی ده طالب‌آباد، ۱۳۵۵ش، ص۴۳۰؛ باستانی‌پاریزی، سنگ هفت قلم، ۱۳۵۸ش، ص۵۳۷.</ref> | ||
زنان در [[یزد]]، برای دور کردن آل، از [[حضرت فاطمه]] مدد می‌گیرند. زنان مسیحی نیز به حضرت مریم توسل می‌کنند.<ref>Abeghian, Der armenische Volksglaube, 1899, P96.</ref> در [[همدان]]، در اتاق نوزاد تازه متولدشده، دو گهواره می‌گذارند تا آل نتواند نوزاد را شناسایی کند. در برخی مناطق دیگر، جگر و شُش [[گوسفند]] را در حیاط خانه می‌آویزند تا آل به همان‌ها بسنده کند.<ref>Asatrian, Obriady detstva i vospitanie detei v trabitsionnoi Kulture persovi Etnografiia detstva, 1983, P152. </ref> | زنان در [[یزد]]، برای دور کردن آل، از [[حضرت فاطمه]] مدد می‌گیرند. زنان مسیحی نیز به حضرت مریم توسل می‌کنند.<ref>Abeghian, Der armenische Volksglaube, 1899, P96.</ref> در [[همدان]]، در اتاق نوزاد تازه متولدشده، دو گهواره می‌گذارند تا آل نتواند نوزاد را شناسایی کند. در برخی مناطق دیگر، جگر و شُش [[گوسفند]] را در حیاط خانه می‌آویزند تا آل به همان‌ها بسنده کند.<ref>Asatrian, Obriady detstva i vospitanie detei v trabitsionnoi Kulture persovi Etnografiia detstva, 1983, P152. </ref> | ||
==آل در سینما== | ==آل در سینما== | ||
بر پایه افسانه و خرافۀ آل، فیلم سینمایی «شب بیست‌ونهم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی حمید رخشانی در سال 1367ش و در ژانر وحشت ساخته شد. در این فیلم، محترم و اسماعیل، مطابق یک سنت خانوادگی، از کودکی برای یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند تا در جوانی با هم ازدواج کنند. پدر محترم، هنگام به دنیا آمدن محترم و خاک کردن جفت او، با دیدن جنی بر بام خانه، نگران آینده محترم می‌شود. سال‌ها بعد، محترم در راه بازگشت به خانه، جنی را بر بام خانه‌شان می‌بیند و سپس در چند متری خود در آشپزخانه با جن روبه‌رو می‌شود. همچنین در سال 1388ش فیلمی سینمایی در ژانر وحشت به کارگردانی بهرام بهرامیان ساخته شد که بخش‌های زیادی از آن در ارمنستان، فیلمبرداری شده است. این فیلم، داستان مهندس جوانی را واگویه می‌کند که از طرف هیئت‌مدیره شرکت محل کارش، همراه زن باردار خود عازم یک مأموریت کاری در ایروان می‌شود. به تدریج روزهای خوش این زوج، جای خود را به روزهای تیره می‌دهد و رویدادهای بدی به سراغ آنها می‌آید. فیلم «شب بیست‌ونهم» و فیلم «آل» هر دو خرافۀ «آل» را در فرهنگ عامیانه ایرانی، بازنمایی کرده‌اند. <ref>کرمعلی، «بازتاب فرهنگ و باورهای عامیانه در سینمای وحشت ایران»، 1396ش، ص25.</ref> | بر پایه افسانه و خرافۀ آل، فیلم سینمایی «شب بیست‌ونهم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی حمید رخشانی در سال 1367ش و در ژانر وحشت ساخته شد. در این فیلم، محترم و اسماعیل، مطابق یک سنت خانوادگی، از کودکی برای یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند تا در جوانی با هم ازدواج کنند. پدر محترم، هنگام به دنیا آمدن محترم و خاک کردن جفت او، با دیدن جنی بر بام خانه، نگران آینده محترم می‌شود. سال‌ها بعد، محترم در راه بازگشت به خانه، جنی را بر بام خانه‌شان می‌بیند و سپس در چند متری خود در آشپزخانه با جن روبه‌رو می‌شود. همچنین در سال 1388ش فیلمی سینمایی در ژانر وحشت به کارگردانی بهرام بهرامیان ساخته شد که بخش‌های زیادی از آن در ارمنستان، فیلمبرداری شده است. این فیلم، داستان مهندس جوانی را واگویه می‌کند که از طرف هیئت‌مدیره شرکت محل کارش، همراه زن باردار خود عازم یک مأموریت کاری در ایروان می‌شود. به تدریج روزهای خوش این زوج، جای خود را به روزهای تیره می‌دهد و رویدادهای بدی به سراغ آنها می‌آید. فیلم «شب بیست‌ونهم» و فیلم «آل» هر دو خرافۀ «آل» را در فرهنگ عامیانه ایرانی، بازنمایی کرده‌اند. <ref>کرمعلی، «بازتاب فرهنگ و باورهای عامیانه در سینمای وحشت ایران»، 1396ش، ص25.</ref> | ||