اهلبیت از دیدگاه اهل‌سنت افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) (←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''اهلبیت از دیدگاه اهل‌سنت افغانستان'''</big>؛ جایگاه و نقش اهلبیت پیامبر اسلام در سبک زندگی اهل‌سنت افغانستان. <br> | <big>'''اهلبیت از دیدگاه اهل‌سنت افغانستان'''</big>؛ جایگاه و نقش اهلبیت پیامبر اسلام در سبک زندگی اهل‌سنت افغانستان. <br>اهل‌سنت در افغانستان با پیشینه‌ای غنی از فرهنگ اسلامی، از دیرباز جایگاه خاصی برای [[اهل بیت|اهلبیت]] [[حضرت محمد|پیامبراکرم]] قائل بوده‌اند. تکریم خاندان پیامبر بر سبک زندگی، فرهنگ و تعاملات اجتماعی اهل‌سنت در افغانستان تاثیر گذاشته است. اهل‌سنت افغانستان که بیشتر پیرو مذهب حنفی هستند احترام و محبت به اهلبیت را جزء الزامات دینی و بخش جدایی‌ناپذیر از [[ایمان]] می‌دانند. | ||
اهل‌سنت در افغانستان با پیشینه‌ای غنی از فرهنگ اسلامی، از دیرباز جایگاه خاصی برای [[اهل بیت|اهلبیت]] [[حضرت محمد|پیامبراکرم]] قائل بوده‌اند. تکریم خاندان | |||
==اهلبیت در منابع تفسیری و روایی اهل‌سنت== | ==اهلبیت در منابع تفسیری و روایی اهل‌سنت== | ||
| خط ۹: | خط ۷: | ||
==اهلبیت در آثار علمای اهل‌سنت افغانستان== | ==اهلبیت در آثار علمای اهل‌سنت افغانستان== | ||
علمای اهل‌سنت افغانستان که بیشتر پیرو ابوحنیفه و بعضی پیرو شافعی هستند، احترام به اهلبیت را جزء واجبات | علمای اهل‌سنت افغانستان که بیشتر پیرو ابوحنیفه و بعضی پیرو شافعی هستند، احترام به اهلبیت را جزء واجبات دین اسلام دانسته‌اند. ابوحنیفه، بنیان‌گذار مکتب فقهی حنفی، محبت به اهلبیت را بخشی از [[ایمان]] معرفی کرده است.<ref> ابن‌ابی‌شیبۀ، المصنف، 1972م، ص54؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، 2002م، ج3، ص1103.</ref> امام شافعی نیز در اشعار خود به وجوب محبت اهلبیت اشاره کرده است.<ref> شافعی، الام، 1981م، ج1، ص203؛ هیتمی، الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، 1997م، ص88.</ref> | ||
بسیاری از علمای حنفی افغانستان در آثار خود به جایگاه اهلبیت پرداخته‌اند. به‌عنوان نمونه، خداداد قندهاری، در کتاب «فضائل اهلبیت» محبت به این خاندان را واجب دانسته و به آیات و احادیث مختلفی استناد کرده که در شأن اهلبیت آمده است.<ref>قندهاری، فضائل اهلبیت 1374ش، ص254.</ref> | |||
شیخ عبدالغفور افغان غزنوی در کتاب «السراج المنیف فی حبّ آل‌المصطفی» محبت به اهلبیت را جزء ایمان [[مسلمان|مسلمانان]] بیان کرده است.<ref>غزنوی، السراج المنیف فی حبّ آ المصطفی، 1379ش، ص135.</ref> | |||
مولانا محمد عثمان صدیقی (ننگرهاری) در کتاب «معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت» به تفصیل دربارۀ حقوق اهلبیت صحبت کرده و محبت به آنان را در پیوند با آیات قرآن و احادیث معتبر دانسته است.<ref>صدیقی، معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت، 1376ش، ص180.</ref> | مولانا محمد عثمان صدیقی (ننگرهاری) در کتاب «معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت» به تفصیل دربارۀ حقوق اهلبیت صحبت کرده و محبت به آنان را در پیوند با آیات قرآن و احادیث معتبر دانسته است.<ref>صدیقی، معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت، 1376ش، ص180.</ref> | ||
مولوی محمد انور بدخشانی در کتاب «القول السدید فی حب اهل‌البیت» تاکید کرده است که محبت و احترام به اهلبیت یکی از ارکان اتحاد مسلمانان و از پایه‌های استحکام ایمان است.<ref>بدخشانی، القول السدید فی حب اهل‌البیت، 1380ش، ص57.</ref> | مولوی محمد انور بدخشانی در کتاب «القول السدید فی حب اهل‌البیت» تاکید کرده است که محبت و احترام به اهلبیت یکی از ارکان اتحاد مسلمانان و از پایه‌های استحکام [[ایمان]] است.<ref>بدخشانی، القول السدید فی حب اهل‌البیت، 1380ش، ص57.</ref> | ||
==اهلبیت در فرهنگ اهل‌سنت افغانستان== | ==اهلبیت در فرهنگ اهل‌سنت افغانستان== | ||
===اخلاق و تربیت دینی=== | ===اخلاق و تربیت دینی=== | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
===آیین‌ها و مراسم=== | ===آیین‌ها و مراسم=== | ||
در مناطق مختلف افغانستان، از جمله [[کابل]]، هرات، بلخ، قندهار و [[ننگرهار]] مراسم‌هایی به یادبود اهلبیت برگزار می‌شود؛ در هرات، مراسم [[عزاداری]] برای امام حسین در روز [[عاشورا]] با حضور گستردۀ اهل‌سنت و [[شیعه|شیعیان]] برگزار می‌شود. این مراسم شامل سینه‌زنی، [[تعزیه‌خوانی]] و ذکر مصائب امام حسین است.<ref>کاظمی، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، 1395ش، ص67.</ref> | در مناطق مختلف افغانستان، از جمله [[کابل]]، هرات، بلخ، قندهار و [[ننگرهار]] مراسم‌هایی به یادبود اهلبیت برگزار می‌شود؛ در هرات، مراسم [[عزاداری]] برای امام حسین در روز [[عاشورا]] با حضور گستردۀ اهل‌سنت و [[شیعه|شیعیان]] برگزار می‌شود. این مراسم شامل سینه‌زنی، [[تعزیه‌خوانی]] و ذکر مصائب [[امام حسین]] است.<ref>کاظمی، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، 1395ش، ص67.</ref> | ||
در [[مزارشریف]] که بیشتر اقوام [[قوم ازبک|ازبک]] و [[تاجیک‌های افغانستان|تاجیک]] حضور دارند، [[جشن نوروز]] با آیین برافراشتن | در [[مزارشریف]] که بیشتر اقوام [[قوم ازبک|ازبک]] و [[تاجیک‌های افغانستان|تاجیک]] حضور دارند، [[جشن نوروز]] با آیین برافراشتن پرچم سبز برگزار می‌شود که نماد [[امام علی]] است. این آیین با نام [[میله سخی|میلۀ سخی]] یا «جهنده بالا» در زیارتگاه منسوب به حضرت علی برپا می‌شود نفوذ محبت به اهلبیت در فرهنگ محلی اهل‌سنت را نشان می‌دهد. | ||
در | در [[قندهار]]، مراسم میلاد [[حضرت محمد|پیامبر اکرم]] با ذکر فضایل اهلبیت همراه می‌شود. در مناطق شرقی از جمله ننگرهار نیز مراسم ذکر اهلبیت در [[مسجد|مساجد]] و خانقاه‌ها برگزار می‌شود. خواندن اشعاری در مدح اهلبیت، بخش مهمی از فرهنگ اهل‌سنت افغانستان است.<ref>کهزاد، تاریخ بلخ، 1364ش، ص302.</ref> | ||
===زیارتگاهها=== | ===زیارتگاهها=== | ||
در افغانستان، زیارتگاه‌های متعددی مانند زیارت امام علی در مزار شریف، [[زیارتگاه سخی|زیارت سخی]] در کابل، زیارت سیدمحمد در قندهار و زیارت خواجه عبدالله انصاری در هرات وجود دارد که نشان‌دهندۀ احترام مردم به اهلبیت است. این زیارتگاهها نه تنها برای | در افغانستان، زیارتگاه‌های متعددی مانند زیارت امام علی یا [[روضه سخی|روضۀ سخی]] در مزار شریف، [[زیارتگاه سخی|زیارت سخی]] در کابل، زیارت سیدمحمد در قندهار و زیارت [[پیر هرات|خواجه عبدالله انصاری]] در [[هرات]] وجود دارد که نشان‌دهندۀ احترام مردم به اهلبیت است. این زیارتگاهها نه تنها برای [[شیعیان افغانستان|شیعیان]]، بلکه برای اهل سنت نیز مقدس هستند.<ref>کاکر، تاریخ افغانستان 1385ش، ص145.</ref> | ||
===ادبیات و هنر=== | ===ادبیات و هنر=== | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
}} | }} | ||
نسفی، در خلال چند سروده، از فاجعۀ دردناک کربلا و ظلم و ستم اشقیا به امام حسین سخن گفته: | نسفی، در خلال چند سروده، از فاجعۀ دردناک کربلا و ظلم و ستم اشقیا به [[امام حسین]] سخن گفته: | ||
{{شعر جدید | {{شعر جدید | ||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
===مناسبات اجتماعی=== | ===مناسبات اجتماعی=== | ||
محبت به اهلبیت در افغانستان به‌عنوان حلقه‌ای مشترک میان اهل‌سنت و شیعیان، نقشی محوری در همبستگی اجتماعی ایفا کرده و در ارزش‌های | محبت به اهلبیت در افغانستان به‌عنوان حلقه‌ای مشترک میان اهل‌سنت و شیعیان، نقشی محوری در همبستگی اجتماعی ایفا کرده و در ارزش‌های اخلاقی و روابط اجتماعی نیز تاثیرگذار بوده است. اهلبیت به‌عنوان نمادی از عدالت و الگویی برای همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام و مذاهب مختلف در جامعۀ افغانستان شناخته می‌شوند.<ref>کاظمی، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، 1389ش، ص67.</ref> | ||
شیعیان و اهل‌سنت در افغانستان، با برگزاری سمینارهای علمی و بازخوانی آموزه‌های اهلبیت با توجه به نیازهای معاصر، می‌کوشند تا زمینه‌های هم‌گرایی را در جامعه افغانستان افزایش داده<ref>کاظمی، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، 1389ش، ص78.</ref> و جامعه را به‌سوی تقویت برادری دینی و همزیستی مسالمت‌آمیز سوق دهند.<ref>احمدی، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، 1395ش، ص104.</ref> | شیعیان و اهل‌سنت در افغانستان، با برگزاری سمینارهای علمی و بازخوانی آموزه‌های اهلبیت با توجه به نیازهای معاصر، می‌کوشند تا زمینه‌های هم‌گرایی را در جامعه افغانستان افزایش داده<ref>کاظمی، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، 1389ش، ص78.</ref> و جامعه را به‌سوی تقویت [[برادری دینی]] و همزیستی مسالمت‌آمیز سوق دهند.<ref>احمدی، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، 1395ش، ص104.</ref> | ||
در سال ۱۳۹۷ش سمینار | در سال ۱۳۹۷ش سمینار «امام جعفر صادق و تاثیر او بر مکاتب فقهی اهل‌سنت» در [[کابل]] برگزار شد و نقش [[امام جعفر بن محمد|امام صادق]] به‌عنوان استاد ابوحنیفه مورد تاکید قرار گرفت. این رویداد با حضور علمای اهل‌سنت ازجمله ملا محمد قسیم عثمانی برگزار شد.<ref> [https://af.shafaqna.com/FA/25989 «گزارشی از برگزاری سمینار علمی معنوی امام صادق و مذاهب اسلامی در کابل»؛ وب‌سایت شفقنا افغانستان.]</ref> | ||
تفاوت برداشت شیعیان و اهل‌سنت از رویدادهای تاریخی مانند واقعۀ [[واقعه غدیر|غدیر خم]] و کربلا نیز معمولاً در فضای عمومی افغانستان به گونه‌ای مطرح نمی‌شود که انسجام دینی مردم را تهدید کند. <ref>موسوی، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، 1397ش، دوره 14، شماره 50، صص 104-92.</ref> | تفاوت برداشت شیعیان و اهل‌سنت از رویدادهای تاریخی مانند واقعۀ [[واقعه غدیر|غدیر خم]] و کربلا نیز معمولاً در فضای عمومی افغانستان به گونه‌ای مطرح نمی‌شود که انسجام دینی مردم را تهدید کند. <ref>موسوی، مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، 1397ش، دوره 14، شماره 50، صص 104-92.</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
وهابی‌ها با خوانش تنگ‌نظرانه از مفاهیم دینی و مذهبی، زیارت قبور اهلبیت و برگزاری مراسم میلاد و سوگواری برای اهلبیت را [[بدعت]] می‌دانند. شاخه خراسان از جریان تکفیری داعش با حمله بر اماکن مذهبی، مساجد و زیارتگاهها، زمینه‌های هم‌گرایی در جامعه افغانستان را به چالش کشیده‌اند.<ref>احمدی، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، 1395ش، ص100.</ref> | وهابی‌ها با خوانش تنگ‌نظرانه از مفاهیم دینی و مذهبی، زیارت قبور اهلبیت و برگزاری مراسم میلاد و سوگواری برای اهلبیت را [[بدعت]] می‌دانند. شاخه خراسان از جریان تکفیری داعش با حمله بر اماکن مذهبی، مساجد و زیارتگاهها، زمینه‌های هم‌گرایی در جامعه افغانستان را به چالش کشیده‌اند.<ref>احمدی، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، 1395ش، ص100.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۷: | ||
*قرآن کریم. | *قرآن کریم. | ||
*ابن ابی‌شیبة، محمد، المصنف، قاهره، دارالمعارف، 1972م. | *ابن ابی‌شیبة، محمد، المصنف، قاهره، دارالمعارف، 1972م. | ||
*ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2002م. | *ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2002م. | ||
*ابن‌کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالفکر، 1996م. | *ابن‌کثیر، اسماعیل، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالفکر، 1996م. | ||
*احمدی، عبدالغفور، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1395ش. | *احمدی، عبدالغفور، نقش اهلبیت در وحدت اسلامی، تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1395ش. | ||
*احمدی، محمدابراهیم، هویت دینی و فرهنگی افغانستان، کابل، عرفان، 1389ش. | *احمدی، محمدابراهیم، هویت دینی و فرهنگی افغانستان، کابل، عرفان، 1389ش. | ||
*بدخشانی، محمدانور، القول السدید فی حب اهل‌البیت، کابل، علمی، 1380ش. | *بدخشانی، محمدانور، القول السدید فی حب اهل‌البیت، کابل، علمی، 1380ش. | ||
*ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، قاهره، دارالسلام، 1983م. | *ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، قاهره، دارالسلام، 1983م. | ||
*حسین‌زاده، علی، تحلیل چالش‌های مذهبی در افغانستان، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی، 1399ش. | *حسین‌زاده، علی، تحلیل چالش‌های مذهبی در افغانستان، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی، 1399ش. | ||
*شافعی، محمد بن ادریس، الام، بیروت، دارالفکر، 1981م. | *شافعی، محمد بن ادریس، الام، بیروت، دارالفکر، 1981م. | ||
*صدیقی، محمدعثمان، معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت، ننگرهار، ارمغان، 1376ش. | *صدیقی، محمدعثمان، معارج الولایة فی حقوق آل‌البیت، ننگرهار، ارمغان، 1376ش. | ||
*طبری، محمد بن جریر، تفسیر الطبری، قاهره، دارالمعارف، 1961م. | *طبری، محمد بن جریر، تفسیر الطبری، قاهره، دارالمعارف، 1961م. | ||
*غبار، میر غلام‌محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، کابل، فردوس، 1378ش. | *غبار، میر غلام‌محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، کابل، فردوس، 1378ش. | ||
*غزنوی، عبدالغفور افغان، السراج المنیف فی حبّ آل‌المصطفی، هرات، دارالسلام، 1379ش. | *غزنوی، عبدالغفور افغان، السراج المنیف فی حبّ آل‌المصطفی، هرات، دارالسلام، 1379ش. | ||
*فایق، سید یوسف، تصوف و فرهنگ اسلامی در افغانستان، کابل، عرفان، 1380ش. | *فایق، سید یوسف، تصوف و فرهنگ اسلامی در افغانستان، کابل، عرفان، 1380ش. | ||
*قندهاری، خداداد، فضائل اهلبیت، کابل، ستاره، 1390ش. | *قندهاری، خداداد، فضائل اهلبیت، کابل، ستاره، 1390ش. | ||
*کاظمی، محمدکاظم، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، مشهد، سپیده‌باوران، 1389ش. | *کاظمی، محمدکاظم، فرهنگ عاشورایی در افغانستان، مشهد، سپیده‌باوران، 1389ش. | ||
*کهزاد، احمد علی، تاریخ بلخ، کابل، مؤسسه مطبوعاتی بلخ، 1364ش. | *کهزاد، احمد علی، تاریخ بلخ، کابل، مؤسسه مطبوعاتی بلخ، 1364ش. | ||
*«گزارشی از برگزاری سمینار علمی معنوی امام صادق و مذاهب اسلامی در کابل» ؛ وب‌سایت شفقنا افغانستان، تاریخ بازدید: 28 بهمن 1403ش. | *«گزارشی از برگزاری سمینار علمی معنوی امام صادق و مذاهب اسلامی در کابل» ؛ وب‌سایت شفقنا افغانستان، تاریخ بازدید: 28 بهمن 1403ش. | ||
*مجددی، فضل‌الله، «مراسم عاشورا در هرات»، هرات، مجله فرهنگ افغانستان، 1381ش. | *مجددی، فضل‌الله، «مراسم عاشورا در هرات»، هرات، مجله فرهنگ افغانستان، 1381ش. | ||
*مسلم، امام، صحیح مسلم، بیروت، دارالکتاب العربی، 2005م. | *مسلم، امام، صحیح مسلم، بیروت، دارالکتاب العربی، 2005م. | ||
*موسوی، سید امیر، «نگاهی به دو جریان اصلی سلفیه و امکان همزیستی آن‌ها با دیگر مذاهب اسلامی»، فصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، تهران، دانشگاه مذاهب اسلامی، دوره 14، شماره 50، اسفند 1397ش. | *موسوی، سید امیر، «نگاهی به دو جریان اصلی سلفیه و امکان همزیستی آن‌ها با دیگر مذاهب اسلامی»، فصلنامه مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، تهران، دانشگاه مذاهب اسلامی، دوره 14، شماره 50، اسفند 1397ش. | ||
*نسفی، دیوان سیدای نسفی، تصحیح و تعلیقات حسن رهبری، تهران، الهدی، 1382ش. | *نسفی، دیوان سیدای نسفی، تصحیح و تعلیقات حسن رهبری، تهران، الهدی، 1382ش. | ||
*نیشابوری، حاکم، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتاب العربی، 1990م. | *نیشابوری، حاکم، المستدرک علی الصحیحین، بیروت، دارالکتاب العربی، 1990م. | ||
*هیتمی، ابن‌حجر، الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، بیروت، دارالمعرفه، 1997م. | *هیتمی، ابن‌حجر، الصواعق المحرقة علی اهل الرفض والضلال والزندقة، بیروت، دارالمعرفه، 1997م. | ||