مینیاتور ایرانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:مینیاتوری فرشچیان.jpg|thumb|نقاشی مینیاتوری استاد فرشچیان با نام ضامن آهو]]<big>'''مینیاتور ایرانی'''</big>؛ هنری با اصالت ایرانی برای خلق تصاویر کوچک و زیبا، با ترکیب رنگ‌های درخشان، جزئیات ظریف، نقوش تزئینی و مضامین غنی. <br> | [[پرونده:مینیاتوری فرشچیان.jpg|thumb|نقاشی مینیاتوری استاد فرشچیان با نام ضامن آهو|جایگزین=نقاشی مینیاتوری فرشچیان - ضامن آهو]]<big>'''مینیاتور ایرانی'''</big>؛ هنری با اصالت ایرانی برای خلق تصاویر کوچک و زیبا، با ترکیب رنگ‌های درخشان، جزئیات ظریف، نقوش تزئینی و مضامین غنی. <br> | ||
مینیاتور ایرانی یا [[نگارگری]] ایرانی، سبکی از نقاشی‌های ظریف و دقیق است که در ایران، در دوره‌های مختلف تاریخی، به‌خصوص در دوران اسلامی، توسعه یافته و به‌دلیل ظرافت، رنگ‌آمیزی زیبا و توجه به جزئیات، در جهان شناخته شده است. این هنر ظریفِ ایرانی، به‌عنوان رسانه‌ای برای انتقال مفاهیم فرهنگی، تاریخی و مذهبی اهمیت داشته و همواره بازتاب‌دهندۀ فرهنگ، باورها، آداب‌ورسوم و زیبایی‌شناسی ایرانی بوده است. مینیاتور ایرانی، امروزه با حفظ اصالت خود و تطبیق با نیازهای عصر جدید، به حیات خود ادامه داده و بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان است. در سال ۱۳۹۹ش، هنر نگارگری ایرانی در فهرست آثار ناملموس جهانی سازمان یونسکو ثبت شد. | مینیاتور ایرانی یا [[نگارگری]] ایرانی، سبکی از نقاشی‌های ظریف و دقیق است که در ایران، در دوره‌های مختلف تاریخی، به‌خصوص در دوران اسلامی، توسعه یافته و به‌دلیل ظرافت، رنگ‌آمیزی زیبا و توجه به جزئیات، در جهان شناخته شده است. این هنر ظریفِ ایرانی، به‌عنوان رسانه‌ای برای انتقال مفاهیم فرهنگی، تاریخی و مذهبی اهمیت داشته و همواره بازتاب‌دهندۀ فرهنگ، باورها، آداب‌ورسوم و زیبایی‌شناسی ایرانی بوده است. مینیاتور ایرانی، امروزه با حفظ اصالت خود و تطبیق با نیازهای عصر جدید، به حیات خود ادامه داده و بخشی از هویت فرهنگی ایرانیان است. در سال ۱۳۹۹ش، هنر نگارگری ایرانی در فهرست آثار ناملموس جهانی سازمان یونسکو ثبت شد. | ||
==تعریف منیاتور ایرانی== | ==تعریف منیاتور ایرانی== | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
نویسندۀ کتاب نگارگری ایرانی نیز معتقد است که نقاشی‌های مینیاتور ایرانی همانند دنیای کوچکی از شکوفه‌های جاودان، نسیم‌های خوش‌بو، مردم آرام و نجیب و روشنایی خیره‌کننده، انسان را دعوت می‌کند تا لحظه‌ای تامل کرده و جزئیات را بنگرد. علاوه بر آن، مینیاتور ایرانی به تپه‌ها، حیوانات، ابرها و درختانی که در صحنۀ داستان قرار گرفته‌اند، جان می‌بخشند.<ref> [https://www.digikala.com/mag/best-iranian-paintings/ امینی، «بهترین نگارگری‌های ایرانی؛ از نگارۀ هزارویک‌شب تا خمسۀ نظامی»، وب‌سایت دیجی کالا.]</ref> | نویسندۀ کتاب نگارگری ایرانی نیز معتقد است که نقاشی‌های مینیاتور ایرانی همانند دنیای کوچکی از شکوفه‌های جاودان، نسیم‌های خوش‌بو، مردم آرام و نجیب و روشنایی خیره‌کننده، انسان را دعوت می‌کند تا لحظه‌ای تامل کرده و جزئیات را بنگرد. علاوه بر آن، مینیاتور ایرانی به تپه‌ها، حیوانات، ابرها و درختانی که در صحنۀ داستان قرار گرفته‌اند، جان می‌بخشند.<ref> [https://www.digikala.com/mag/best-iranian-paintings/ امینی، «بهترین نگارگری‌های ایرانی؛ از نگارۀ هزارویک‌شب تا خمسۀ نظامی»، وب‌سایت دیجی کالا.]</ref> | ||
==پیشینۀ مینیاتور ایرانی== | ==پیشینۀ مینیاتور ایرانی== | ||
[[پرونده:مینیاتوری.jpg|thumb|نگاره سبک مینیاتور صفویه]] | [[پرونده:مینیاتوری.jpg|thumb|نگاره سبک مینیاتور صفویه|جایگزین=مینیاتور صفویه]] | ||
مینیاتور ایرانی، در هنر پیش از اسلام ریشه داشته اما اوج شکوفایی آن، در دوره‌های پس از اسلام، به‌ویژه در دوران [[سلجوقیان|سلجوقی]]، ایلخانی، [[تیموریان|تیموری]] و [[صفویه|صفوی]] رخ داده است. همچنین، این هنر، در هر دوره، سبک‌ها و ویژگی‌های خاصی را شامل می‌شده است؛ برای مثال، در دورۀ تیموری، مینیاتورهای بسیار ظریف و پیچیده‌ای خلق شدند. | مینیاتور ایرانی، در هنر پیش از اسلام ریشه داشته اما اوج شکوفایی آن، در دوره‌های پس از اسلام، به‌ویژه در دوران [[سلجوقیان|سلجوقی]]، ایلخانی، [[تیموریان|تیموری]] و [[صفویه|صفوی]] رخ داده است. همچنین، این هنر، در هر دوره، سبک‌ها و ویژگی‌های خاصی را شامل می‌شده است؛ برای مثال، در دورۀ تیموری، مینیاتورهای بسیار ظریف و پیچیده‌ای خلق شدند. | ||
| خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
استفاده از نقوش مینیاتور ایرانی برای تزئین دیوارها، سقف‌ها و حتی پنجره‌ها، در معماری سنتی ایرانی، همواره رایج بوده است؛ مانند دیوارهای برخی کاخ‌ها در عالی‌قاپو و چهلستون در اصفهان. استفاده از این نقوش نه‌تنها زیبایی بصری ایجاد کرده بلکه فضایی روح‌نواز و آرامش‌بخش نیز برای ساکنان و امروزه، برای بازدیدکنندگانِ این آثار فراهم کرده است.<ref>[https://jfaup.ut.ac.ir/article_92951_1f2a954cd4bcafb7399f148c391fec7a.pdf انصاری و دیگران، «شیوه‌های بازنمایی معماری در نگارگری ایرانی»، 1401ش، ص32-33.]</ref> | استفاده از نقوش مینیاتور ایرانی برای تزئین دیوارها، سقف‌ها و حتی پنجره‌ها، در معماری سنتی ایرانی، همواره رایج بوده است؛ مانند دیوارهای برخی کاخ‌ها در عالی‌قاپو و چهلستون در اصفهان. استفاده از این نقوش نه‌تنها زیبایی بصری ایجاد کرده بلکه فضایی روح‌نواز و آرامش‌بخش نیز برای ساکنان و امروزه، برای بازدیدکنندگانِ این آثار فراهم کرده است.<ref>[https://jfaup.ut.ac.ir/article_92951_1f2a954cd4bcafb7399f148c391fec7a.pdf انصاری و دیگران، «شیوه‌های بازنمایی معماری در نگارگری ایرانی»، 1401ش، ص32-33.]</ref> | ||
===استفاده در هنرهای کاربردی=== | ===استفاده در هنرهای کاربردی=== | ||
[[پرونده:مینیاتوری۲.jpg|thumb|مینیاتوری گذشتن سیاوش از آتش؛ اثر مهین افشان‌پور]]مینیاتورهای ایرانی در هنرهای کاربردی مانند قالی‌بافی، کاشی‌کاری، [[منبت کاری|منبت‌کاری]] و نگارگری روی سفال نیز به‌کار گرفته می‌شوند؛ برای مثال، طرح‌هایی از مینیاتورهای مشهور مانند صحنه‌هایی از داستان‌های شاهنامه یا داستان‌های عاشقانه در فرش‌های ایرانی پرکاربرد بوده است. این هنرها، بخشی از زندگی روزمرۀ ایرانیان بوده و در [[خانه|خانه‌ها]]، مساجد و اماکن عمومی استفاده می‌شدند که اهمیت زیبایی‌شناسی و هنر در زندگی ایرانیان را نشان می‌دهند. | [[پرونده:مینیاتوری۲.jpg|thumb|مینیاتوری گذشتن سیاوش از آتش؛ اثر مهین افشان‌پور|جایگزین=مینیاتوری سیاوش - مهین افشان‌پور]]مینیاتورهای ایرانی در هنرهای کاربردی مانند قالی‌بافی، کاشی‌کاری، [[منبت کاری|منبت‌کاری]] و نگارگری روی سفال نیز به‌کار گرفته می‌شوند؛ برای مثال، طرح‌هایی از مینیاتورهای مشهور مانند صحنه‌هایی از داستان‌های شاهنامه یا داستان‌های عاشقانه در فرش‌های ایرانی پرکاربرد بوده است. این هنرها، بخشی از زندگی روزمرۀ ایرانیان بوده و در [[خانه|خانه‌ها]]، مساجد و اماکن عمومی استفاده می‌شدند که اهمیت زیبایی‌شناسی و هنر در زندگی ایرانیان را نشان می‌دهند. | ||
===کتاب‌آرایی و فرهنگ مطالعه=== | ===کتاب‌آرایی و فرهنگ مطالعه=== | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
ترسیم صحنه‌هایی از نماز خواندن یا [[عبادت]] افراد که بر اهمیت نماز، عبادت، [[دعا]] و [[نیایش]] در زندگی [[مسلمان|مسلمانان]] تاکید داشته‌اند.<ref> [https://www.irna.ir/news/80210124/%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%8A-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%8A-%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A «مینیاتور، هنری برای اشاعۀ فرهنگ و آداب‌ورسوم ایرانی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ترسیم صحنه‌هایی از نماز خواندن یا [[عبادت]] افراد که بر اهمیت نماز، عبادت، [[دعا]] و [[نیایش]] در زندگی [[مسلمان|مسلمانان]] تاکید داشته‌اند.<ref> [https://www.irna.ir/news/80210124/%D9%85%D9%8A%D9%86%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%8A-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%8A-%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D9%88-%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D8%A8-%D9%88-%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A «مینیاتور، هنری برای اشاعۀ فرهنگ و آداب‌ورسوم ایرانی»، خبرگزاری ایرنا.]</ref> | ||
===حضور شخصیت‌های مذهبی=== | ===حضور شخصیت‌های مذهبی=== | ||
[[پرونده:نقاشی-عاشورا.jpg|thumb|نقاشی عصر عاشورا استاد فرشچیان]]در برخی مینیاتورها، شخصیت‌های مذهبی مانند [[امام علی]] و [[امام حسین]] به تصویر کشیده شده‌اند که بیان‌گر احترام و تقدیس شخصیت‌های مذهبی در فرهنگ اسلامی‌ایرانی هستند. | [[پرونده:نقاشی-عاشورا.jpg|thumb|نقاشی عصر عاشورا استاد فرشچیان|جایگزین=نقاشی عصر عاشورا فرشچیان]]در برخی مینیاتورها، شخصیت‌های مذهبی مانند [[امام علی]] و [[امام حسین]] به تصویر کشیده شده‌اند که بیان‌گر احترام و تقدیس شخصیت‌های مذهبی در فرهنگ اسلامی‌ایرانی هستند. | ||
===صحنه‌های محرم و عاشورا=== | ===صحنه‌های محرم و عاشورا=== | ||
این گروه از صحنه‌های مذهبی، به‌ویژه در دوران صفویان و فرمانروایی شاه طهماسب، بسیار به تصویر کشیده شده که اهمیت سوگواری، اقامۀ عزا و حفظ یاد واقعۀ عاشورا در [[ماه محرم]] در فرهنگ شیعی ایرانیان را نشان می‌دهد.<ref> [https://rasekhoon.net/article/show/1643165 «مینیاتور یا نگارگری مذهبی»، وب‌سایت راسخون.]</ref> | این گروه از صحنه‌های مذهبی، به‌ویژه در دوران صفویان و فرمانروایی شاه طهماسب، بسیار به تصویر کشیده شده که اهمیت سوگواری، اقامۀ عزا و حفظ یاد واقعۀ عاشورا در [[ماه محرم]] در فرهنگ شیعی ایرانیان را نشان می‌دهد.<ref> [https://rasekhoon.net/article/show/1643165 «مینیاتور یا نگارگری مذهبی»، وب‌سایت راسخون.]</ref> | ||
| خط ۱۹۵: | خط ۱۹۵: | ||
==مینیاتورهای کهن ایرانی (نگارگری‌های ایرانی)== | ==مینیاتورهای کهن ایرانی (نگارگری‌های ایرانی)== | ||
[[پرونده:مینیاتوری۴.jpg|thumb|نگاره‌ای از نسخۀ دیوان خواجوی کرمانی اثر جُنید نقاش؛ محل نگهداری: کتابخانۀ بریتانیا]] | [[پرونده:مینیاتوری۴.jpg|thumb|نگاره‌ای از نسخۀ دیوان خواجوی کرمانی اثر جُنید نقاش؛ محل نگهداری: کتابخانۀ بریتانیا|جایگزین=نسخۀ دیوان خواجوی کرمانی اثر جُنید نقاش]] | ||
[[پرونده:مینیاتوری۳.jpg|thumb|نگارۀ ساخت کاخ خَوَرنَق اثر کمال الدین بهزاد|راست]] | [[پرونده:مینیاتوری۳.jpg|thumb|نگارۀ ساخت کاخ خَوَرنَق اثر کمال الدین بهزاد|راست|جایگزین=نقاشی ساخت کاخ خَوَرنَق اثر کمال الدین بهزاد]] | ||
===کتاب هزارویک شب اثر صنیع الدوله=== | ===کتاب هزارویک شب اثر صنیع الدوله=== | ||
این کتاب مصور به‌دستور ناصرالدین شاه قاجار به فرجام رسیده و از شاهکارهای کتاب‌آرایی و کتاب‌سازی در دورۀ قاجار به‌شمار می‌رود. مهم‌ترین ویژگی تصاویر این کتاب، پیوندِ میان اتفاقات داستان با فضای اجتماعی و فرهنگی دوران قاجاریان بوده و به‌همین دلیل، مرجع کاملی برای شناخت ویژگی‌های منحصربه‌فرد در جامعۀ قاجار به‌شمار می‌رود. | این کتاب مصور به‌دستور ناصرالدین شاه قاجار به فرجام رسیده و از شاهکارهای کتاب‌آرایی و کتاب‌سازی در دورۀ قاجار به‌شمار می‌رود. مهم‌ترین ویژگی تصاویر این کتاب، پیوندِ میان اتفاقات داستان با فضای اجتماعی و فرهنگی دوران قاجاریان بوده و به‌همین دلیل، مرجع کاملی برای شناخت ویژگی‌های منحصربه‌فرد در جامعۀ قاجار به‌شمار می‌رود. | ||
| خط ۲۱۳: | خط ۲۱۳: | ||
از جمله هنرمندان مشهور این رشتۀ هنری می‌توان به هنرمندان زیر اشاره کرد: | از جمله هنرمندان مشهور این رشتۀ هنری می‌توان به هنرمندان زیر اشاره کرد: | ||
===کمال‌الدین بهزاد=== | ===کمال‌الدین بهزاد=== | ||
[[پرونده:مینیاتوری۱.jpg|thumb|نگارهٔ یوسف و زلیخا اثر کمال‌الدین بهزاد]][[کمال‌الدین بهزاد]]، از بزرگ‌ترین مینیاتوریست‌های دورۀ تیموری و صفوی که سبک و تکنیک‌های او الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان معاصر بوده است. | [[پرونده:مینیاتوری۱.jpg|thumb|نگارهٔ یوسف و زلیخا اثر کمال‌الدین بهزاد|جایگزین=نقاشی یوسف و زلیخا اثر کمال‌الدین بهزاد]][[کمال‌الدین بهزاد]]، از بزرگ‌ترین مینیاتوریست‌های دورۀ تیموری و صفوی که سبک و تکنیک‌های او الهام‌بخش بسیاری از هنرمندان معاصر بوده است. | ||
===رضا عباسی=== | ===رضا عباسی=== | ||