مرگ آگاهی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
سلمان قاسمی (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>مرگ‌آگاهی</big>'''؛ حضور مستمر و هدفمند آگاهی از مرگ در زندگی انسان مرگ به...» ایجاد کرد) |
سلمان قاسمی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>مرگ‌آگاهی</big>'''؛ حضور مستمر و هدفمند آگاهی از مرگ در زندگی انسان | '''<big>مرگ‌آگاهی</big>'''؛ حضور مستمر و هدفمند آگاهی از مرگ در زندگی انسان | ||
مرگ به‌معنای مردن و ضد حیات، | مرگ به‌معنای مردن و ضد حیات،<ref>ابن¬منظور، لسان العرب، 1414ق، ج2، ص91.</ref> در هر چیزی به‌مقتضای خصوصیات وجودی‌اش جاری است.<ref>مصطفوی، التحقیق، 1368ش، ج11، ص169.</ref> در منابع اسلامی، تعبیرات مختلفى پیرامون مرگ وجود دارد اما همه در این جهت مشترک‌اند که مرگ، فنا و نابودى نیست، بلکه انتقال از خانه‌اى به خانه دیگر است؛ زیرا انسان، مرکب از روح و بدن است و با مرگ، که فقدان حیات و زندگى بدن ظاهرى است، روح به جهان آخرت منتقل می‌شود. | ||
امروزه در کنار پیشرفت‌های فنّاورانه، عطش انسان نسبت به مسائل معنوی نیز فزونی گرفته است؛ توجه و دلبستگی انسان به معنویت حتی معنویت‌های سطحی و تهی از دین، در همین راستا ارزیابی می‌شود و تحقیقات بسیاری در زمینه ارتباط دین و مؤلفه‌های دینی از جمله مباحث آخرت‌گرایانه و تأثیر آن بر کاهش آلام روانی و افزایش امید و سلامت روانی انجام و منتشر شده است. | امروزه در کنار پیشرفت‌های فنّاورانه، عطش انسان نسبت به مسائل معنوی نیز فزونی گرفته است؛ توجه و دلبستگی انسان به معنویت حتی معنویت‌های سطحی و تهی از دین، در همین راستا ارزیابی می‌شود و تحقیقات بسیاری در زمینه ارتباط دین و مؤلفه‌های دینی از جمله مباحث آخرت‌گرایانه و تأثیر آن بر کاهش آلام روانی و افزایش امید و سلامت روانی انجام و منتشر شده است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20100930182352-%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87%20%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%20%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%20%D8%AF%DB%8C%D9%86.pdf خدایاری فرد و دیگران، «گستره پژوهش‌های روانشناختی در حوزه دین»، 1380ش، ص48.]</ref> | ||
مرگ‌آگاهی به‌معنای تلاش فرد برای حضور و یادآوری مرگ در ذهن و زندگی انسان، یکی از عوامل موثر در معنادهی و تعالی‌بخشی به زندگی انسان به‌شمار می‌رود. جهت‌دهندگی و انگیزه‌بخشی یاد مرگ موجی از تحرک و تلاش را به زندگی افراد وارد می‌کند و به‌معنای این نیست که انسان در گوشه‌ای بنشیند و با یاد مرگ و برزخ و قیامت، از کار و زندگی دست بکشد. مرگ‌آگاهی، جهت فعالیت‌های زندگی را در راستای مقصد نهایی تنظیم می‌کند و برخلاف برخی که یاد مرگ را موجب نگرانی و پریشانی می‌دانند، مرگ‌آگاهی مصونیت‌بخش انسان از ارتکاب خطاها است. | مرگ‌آگاهی به‌معنای تلاش فرد برای حضور و یادآوری مرگ در ذهن و زندگی انسان، یکی از عوامل موثر در معنادهی و تعالی‌بخشی به زندگی انسان به‌شمار می‌رود. جهت‌دهندگی و انگیزه‌بخشی یاد مرگ موجی از تحرک و تلاش را به زندگی افراد وارد می‌کند و به‌معنای این نیست که انسان در گوشه‌ای بنشیند و با یاد مرگ و برزخ و قیامت، از کار و زندگی دست بکشد. مرگ‌آگاهی، جهت فعالیت‌های زندگی را در راستای مقصد نهایی تنظیم می‌کند و برخلاف برخی که یاد مرگ را موجب نگرانی و پریشانی می‌دانند، مرگ‌آگاهی مصونیت‌بخش انسان از ارتکاب خطاها است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/1567324033-10216-6-5.pdf زاهدی، «یاد مرگ و آثار آن از دیدگاه قرآن و روایات»، 1397ش، ص68.]</ref> | ||
در قرآن، مرگ و زندگی در یک راستا و با هدف آزمون انسان در نیک‌رفتاری بیشتر معنا شده است. | در قرآن، مرگ و زندگی در یک راستا و با هدف آزمون انسان در نیک‌رفتاری بیشتر معنا شده است.<ref>سوره ملک، آیه 2.</ref> مرگ، آزمونی است برای رشد و نمایاندن استعدادهای نهفته و رساندن انسان‌ها به کمال مطلوب. قرآن با اشاره به اصل معاد و زندگي ابدي انسان در آيات متعدد، از انسان‌ها ميخواهد اين حقيقت را در دنيا به‌عنوان يكي از محورهاي اصلي جهتگيري در نظر داشته باشند چراکه تمرکز بر زندگی دنیا و رضایت به آن در مقایسه با جهان پس از مرگ ارزش چندانی ندارد.<ref>سوره توبه، آیه 38.</ref> یاد مرگ وسیله‌ای است تا انسان از پایداری و خیر آخرت<ref>سوره اعلی، آیه 16.</ref> غفلت نورزد و از بهره‌های آن بی‌نصیب نماند؛ زیرا دامنه منافع مرگ‌آگاهی در دنیا نیز جریان دارد. | ||
==مرگ‌آگاهی و سلامت روان== | ==مرگ‌آگاهی و سلامت روان== | ||
گذشته از منابع فرابشری، تجربه بشری نیز روند مثبت یاد مرگ بر سلامت روان را به‌عنوان یک عامل موثر، شناخته است. در ادامه، به مواردی از این دست اشاره می‌شود. | گذشته از منابع فرابشری، تجربه بشری نیز روند مثبت یاد مرگ بر سلامت روان را به‌عنوان یک عامل موثر، شناخته است. در ادامه، به مواردی از این دست اشاره می‌شود. | ||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
آرزوها و تمایلات انسانی اگرچه یکی از وجوه جداناشدنی انسان‌ها است اما نیازمند مدیریت و کنترل عقلانی است. انسانی که خواسته‌ها و موفقیت‌هایش را در قالب آرزوها دنبال کند هیچ‌گاه به آن دست نخواهد یافت و سرشکستگی و ناکامی در عدم دسترسی به اهداف و خواسته‌ها در وضعیت روحی و روانی وی آشکار خواهد شد. | آرزوها و تمایلات انسانی اگرچه یکی از وجوه جداناشدنی انسان‌ها است اما نیازمند مدیریت و کنترل عقلانی است. انسانی که خواسته‌ها و موفقیت‌هایش را در قالب آرزوها دنبال کند هیچ‌گاه به آن دست نخواهد یافت و سرشکستگی و ناکامی در عدم دسترسی به اهداف و خواسته‌ها در وضعیت روحی و روانی وی آشکار خواهد شد. | ||
===ج: رشد و تعالی انسانی=== | ===ج: رشد و تعالی انسانی=== | ||
بر اساس تحقیقات روانشناختی، مهم‌ترین و بالاترین نیاز انسان، نیاز به تعالی و خودشکوفایی است. این امر در سایه سعی و تلاش و نگاه واقع‌گرایانه به زندگی است. انسان با توجه به حقیقت مرگ و فرصت محدود دنیایی می‌تواند برنامه‌ای دقیق و زمان‌بندی‌شده داشته باشد و از همه ظرفیت‌های وجودی و پیرامونی خود در جهت رشد و تعالی شخصی استفاده نماید. در آموزه‌های اسلامی یاد مرگ با ایجاد مانع در برابر شهوات، غفلت‌زدایی و امیدبخشی به وعده‌های الهی موجبات رشد و تعالی انسان را فراهم می‌سازد. | بر اساس تحقیقات روانشناختی، مهم‌ترین و بالاترین نیاز انسان، نیاز به تعالی و خودشکوفایی است. این امر در سایه سعی و تلاش و نگاه واقع‌گرایانه به زندگی است. انسان با توجه به حقیقت مرگ و فرصت محدود دنیایی می‌تواند برنامه‌ای دقیق و زمان‌بندی‌شده داشته باشد و از همه ظرفیت‌های وجودی و پیرامونی خود در جهت رشد و تعالی شخصی استفاده نماید. در آموزه‌های اسلامی یاد مرگ با ایجاد مانع در برابر شهوات، غفلت‌زدایی و امیدبخشی به وعده‌های الهی موجبات رشد و تعالی انسان را فراهم می‌سازد.<ref>منسوب به امام صادق، مصباح الشریعه، باب 81.</ref> | ||
===د: مدیریت سختی‌ها=== | ===د: مدیریت سختی‌ها=== | ||
سخت‌رویی یا سختی‌پذیری از ویژگی‌های شخصیتی است که فرد را در برابر حوادث و مشکلات زندگی نسبت به برخی آسیب‌ها مانند افسردگی و اضطراب ایمن می‌سازد. افراد سخت‌رو به‌نسبت دیگران از سلامت روان بالاتری برخوردارند و در هنگامه مشکلات و سختی‌ها کارکرد و توانمندی بهتری از خود نشان می‌دهند و دارای شادکامی پایدارتری نیز هستند. یاد مرگ به‌عنوان یکی از سخت‌ترین رویدادهای هستی و پذیرش آن به‌عنوان قله سختی‌ها انسان را در برابر سایر مشکلات واکسینه می‌نماید و تحمل سختی‌های گریزناپذیر زندگی را امکان‌پذیر می‌سازد. به‌همین دلیل، آموزه‌های اسلام به حضور دائمی یاد مرگ در زندگی سفارش کرده است. | سخت‌رویی یا سختی‌پذیری از ویژگی‌های شخصیتی است که فرد را در برابر حوادث و مشکلات زندگی نسبت به برخی آسیب‌ها مانند افسردگی و اضطراب ایمن می‌سازد. افراد سخت‌رو به‌نسبت دیگران از سلامت روان بالاتری برخوردارند و در هنگامه مشکلات و سختی‌ها کارکرد و توانمندی بهتری از خود نشان می‌دهند و دارای شادکامی پایدارتری نیز هستند. یاد مرگ به‌عنوان یکی از سخت‌ترین رویدادهای هستی و پذیرش آن به‌عنوان قله سختی‌ها انسان را در برابر سایر مشکلات واکسینه می‌نماید و تحمل سختی‌های گریزناپذیر زندگی را امکان‌پذیر می‌سازد. به‌همین دلیل، آموزه‌های اسلام به حضور دائمی یاد مرگ در زندگی سفارش کرده است.<ref>مجلسی، بحار الانوار، ج6، ص132.</ref> | ||
===ه: کنترل ناهنجاری‌های اخلاقی و رفتاری=== | ===ه: کنترل ناهنجاری‌های اخلاقی و رفتاری=== | ||
انسان با اثرپذیری از خواسته‌های درونی گاهی به زیرپا گذاشتن چارچوب‌ها و هنجارهای پذیرفته‌شده اجتماعی و قانونی میل پیدا می‌کند. یاد مرگ یکی از عواملی است که نقش موثری در تعدیل و کنترل این گونه از خواسته‌ها و تمایلات ناهنجار دارد. | انسان با اثرپذیری از خواسته‌های درونی گاهی به زیرپا گذاشتن چارچوب‌ها و هنجارهای پذیرفته‌شده اجتماعی و قانونی میل پیدا می‌کند. یاد مرگ یکی از عواملی است که نقش موثری در تعدیل و کنترل این گونه از خواسته‌ها و تمایلات ناهنجار دارد.<ref>منسوب به امام صادق، مصباح الشریعة، 1400ق، ص171.</ref> | ||
پانویس | پانویس | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||