امام حسن: تفاوت میان نسخه‌ها
←مفاد صلح‌نامه
(←منابع) |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
عدم آمادگی روحی کوفیان، عافیت طلبی<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص295.</ref> و سستی مردم در حمایت از امام،<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص148.</ref> اهمال در آمادگی برای مشارکت در جنگ،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص290.</ref> یکدل نبودن مردم عراق<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص297.</ref> و عدم انسجام لازم برای جنگ،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص294 و 296.</ref> ناخشنودی اکثر مردم از تداوم جنگ<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص152 و 153.</ref> و تمایل اکثر مردم به برقراری صلح، خستگی از جنگ به‌دلیل مشارکت در جنگ‌های فرسایشی و طولانی،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص294.</ref> تطمیع یاران و فرماندهان امام توسط معاویه، خیانت برخی فرماندهان به امام<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص298.</ref> و حفظ جان شیعیان<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص153 و 155.</ref> به‌عنوان دلایل صلح معرفی شده است. | عدم آمادگی روحی کوفیان، عافیت طلبی<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص295.</ref> و سستی مردم در حمایت از امام،<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص148.</ref> اهمال در آمادگی برای مشارکت در جنگ،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص290.</ref> یکدل نبودن مردم عراق<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص297.</ref> و عدم انسجام لازم برای جنگ،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص294 و 296.</ref> ناخشنودی اکثر مردم از تداوم جنگ<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص152 و 153.</ref> و تمایل اکثر مردم به برقراری صلح، خستگی از جنگ به‌دلیل مشارکت در جنگ‌های فرسایشی و طولانی،<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص294.</ref> تطمیع یاران و فرماندهان امام توسط معاویه، خیانت برخی فرماندهان به امام<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص298.</ref> و حفظ جان شیعیان<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص153 و 155.</ref> به‌عنوان دلایل صلح معرفی شده است. | ||
===مفاد صلح‌نامه=== | ===مفاد صلح‌نامه=== | ||
امام حسن شروطی را برای انعقاد صلح مقرر کرده بود که معاویه با پذیرش ابتدایی آن، موجبات مصالحه را فراهم آورد. شروط صلح‌نامه از این قرار بود: معاویه باید بر اساس کتاب خدا و سنت رسول الله عمل کند؛<ref>قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص429؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص159-161؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص83 و 87؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص570؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص300.</ref> | امام حسن شروطی را برای انعقاد صلح مقرر کرده بود که معاویه با پذیرش ابتدایی آن، موجبات مصالحه را فراهم آورد. شروط صلح‌نامه از این قرار بود: | ||
معاویه پس از انعقاد صلح‌نامه، | * معاویه باید بر اساس کتاب خدا و سنت رسول الله عمل کند؛<ref>قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص429؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص159-161؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص83 و 87؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص570؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص300.</ref> | ||
واکنش یاران امام حسن به صلح با معاویه، متفاوت بود. برخی اظهار تأسف و ناخشنودی کردند<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۲۹.</ref> | * برای بعد از خود، جانشین تعیین نکند؛<ref>قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص429-430؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص159؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص83؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص570 و 598؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص300.</ref> | ||
* پس از او، حسن و پس از حسن، حسین خلیفه خواهند بود؛<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص83 و 88؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص570؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص300.</ref> | |||
* معاویه نباید نسبت به حسن، حسین و اهل‌بیت پیامبر مکر و خدعه کند و به آنها ضرر نرساند؛<ref>قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص430؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص160-161؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص571؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص302.</ref> | |||
* علی را دشنام ندهد<ref>مفید، الإرشاد، 1399ق، ص191 ؛ قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص430 ؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص161 ؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص88 ؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص571 ؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص301.</ref> و در قنوت نمازش، به علی و شیعیان ناسزا نگوید؛<ref>قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص430.</ref> | |||
* تمام مردم و شیعیان علی در امان باشند و به آنها سوءقصد نشود؛<ref>مفید، الإرشاد، 1399ق، ص191؛ قمی، منتهی الآمال، 1371ش، ج1، ص430؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص159؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص84، 89-90؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص571 و 593؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص301-302.</ref> بر ضد امام حسن توطئه نکند،<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص160.</ref> | |||
* یک میلیون درهم از خراج دارابجرد، صرف بازماندگان شهدای جمل و صفین شود؛<ref>مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص89؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص571 و 597؛ عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص301.</ref> | |||
* از بیت المال کوفه دو میلیون<ref>جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص159؛ مطهری، سیری در سیره ائمه اطهار، 1383ش، ص89.</ref> یا پنج میلیون درهم<ref>عبدالحمید، سیرۀ اهل بیت، ص301.</ref> در اختیار حسن باشد؛<ref>معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص571.</ref> | |||
* آنچه را که اهالی مدینه، حجاز و عراق از علی گرفته‌اند، از ایشان باز نستاند.<ref>معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص570.</ref> <br> | |||
معاویه پس از انعقاد صلح‌نامه، همۀ شروط را زیر پا گذاشت و به آنها عمل نکرد.<ref>مفید، الإرشاد، 1399ق، ص191؛ جعفریان، حیات فکری سیاسی امامان شیعه، 1387ش، ص164؛ معروف حسنی، زندگی دوازده امام، 1389ش، ج1، ص592-593.</ref> <br> | |||
واکنش یاران امام حسن به صلح با معاویه، متفاوت بود. برخی اظهار تأسف و ناخشنودی کردند<ref>مجلسی، بحار الأنوار، ۱۳۶۳ش، ج۴۴، ص۲۹.</ref> و بعضی پا را فراتر نهاده و به ملامت و سرزنش امام رو آوردند و او را خوارکنندۀ مؤمنان نامیدند.<ref>بلاذری، أنساب الأشراف، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۴۵ و ۴۸.</ref> | |||
==میراث معنوی امام حسن== | ==میراث معنوی امام حسن== | ||
از امام حسن 250 روایت در زمینه‌های مختلف بر جای مانده که در مجامع روایی و حدیثی، در دسترس است.<ref>پیشوایی، تاریخ اسلام، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۴۰.</ref> | از امام حسن 250 روایت در زمینه‌های مختلف بر جای مانده که در مجامع روایی و حدیثی، در دسترس است.<ref>پیشوایی، تاریخ اسلام، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۴۰.</ref> | ||