محبت در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

محبت به‌عنوان اصلی مهم در خانواده، از جمله نیازهای روانی انسان است که همواره مورد تأکید آموزه‌های دینی و روان‌شناسی بوده است. محبت میان همسران از جمله عناصر تحکیم روابط خانوادگی است. ایثار، صفا، گذشت، صمیمیت و اخلاص، در زندگی توأم با محبت، وجود دارد و تأمین نشدن این نیاز پیامدهای ناگواری را برای اعضای خانواده و جامعه دارد.

از نظر روان‌شناسان، نیازهای روانی به اندازۀ نیازهای بدنی ضروری هستند. از جمله نیازهای روانی که همواره مورد تأکید روان‌شناسان و آموزه‌های دینی بوده، محبت است. بشر در هر دوره از زندگی به محبت نیاز دارد. منابع تأمین کنندۀ محبت پدر و مادر، خواهر و برادر، همسر و فرزندان، خویشان و بستگان، هم‌سالان و دوستان هستند. کمبود و فقدان محبت عوارض دردناکی در روح افراد به وجود می‌آورد و روابط آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فردی که مورد بی‌مهری قرار گرفته، با دچار شدن به خود کم‌بینی، در او عقدۀ حقارت ایجاد می‌شود، حسود و کینه‌توز بار می‌آید یا به تنهایی و انزوا متمایل می‌شود. همچنین اگر نوجوان و جوانی، در کانون خانواده از محبت سیراب نشود، آن را در خارج از خانواده جست‌و‍جو می‌کنند که زمینۀ بسیاری از فریب‌ها و انحرافات از همین جا فراهم می‌شود.<ref>شرفی، مراحل رشد و تحول انسان، 1364ش، ص68.</ref>

'''الف. محبت حسی یا طبیعی'''؛ محبت حسی، حالتی است که بر اثر ملایمت با یکی از قوای حسی در انسان پدید می‌آید؛ مانند دیدن صورت زیبا، درک آواز خوش، احساس بوی خوش، لذت حاصل از غذای لذیذ، لذت درک نرمی و نازکی حاصل با لمس کردن.<br>

'''ب. محبت خیالی'''؛ این نوع محبت بر اثر جذب خاصِ شعوری، میان انسان و قوۀ خیال او پدید می‌آید؛ مانند حب ریاست و شهرت.<br>

'''ج. محبت عقلی'''؛ این محبت از عقل آدمی سرچشمه می‌گیرد؛ مانند محبت انسان به معلم به جهت اینکه به او علم آموخته است.<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، [بی‌تا]، ج4، ص275.</ref>

همۀ انسان‌ها در داشتن محبت مشترک‌اند؛ اما در شدت و ضعف آن با هم متفاوت‌اند. رکن اصلی و علت قوام محبت، معرفت و شناخت است. هر چه معرفت و شناخت انسان به اشیا و اشخاص بیشتر باشد، محبت او نیز به همان نسبت، رشدِ مطلوب‌تر و رضایت بخش‌تری خواهد داشت.<ref>غزالی، إحیاء علوم الدین، [بی‌تا]، ج4، ص296. </ref>  

# حب ذات؛ مانند محبت انسان به خودش؛

# محبت معلول به علتِ خود؛ مانند محبت فرزند به مادر و پدر؛

از آنجا که قرآن کریم به نیازهای اساسی و فطری انسان توجه کرده، به محبت به‌عنوان یکی از نیازهای اساسی روانی، عنایت خاص کرده است. تصریح به نقش محبت در گرمی خانواده و تأکید خاص بر محبت به پدر و مادر از جمله مواردی است که توجه قرآن را به نیازهای اساسی نشان می‌دهد. ابعاد محبت در قرآن کریم عبارت‌اند از:<br>

الف. خداوند الهام‌کنندۀ دوستی و محبت است.<br>

پیامبر خدا محبت و دوستی را نیمی از خردمندی ذکر می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1408ق، ج2، ص643.</ref>  به نقل از امام صادق، خداوند به بنده، به‌خاطر محبت به فرزندش رحم می‌کند.<ref>کلینی، الکافی، 1408ق، ج2، ص50.</ref>

کانون خانواده شبیه جامعۀ انسانی کوچکی است که از افرادی تشکیل شده است؛ اگر این افرادِ پراکنده با هم ارتباط و پیوند برقرار نکنند، جامعه‌ای وجود نخواهد داشت. این پیوند و ارتباط، در سایۀ محبت و مودتی ایجاد می‌شود که خداوند آن را در انسان‌ها خصوصاً در میان همسران قرار داده است. تداوم زندگی در گرو محبت است؛ از این رو محبت به همسر در زندگی ضروری است.<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، 1973م، ج16، ص166.</ref>  بر اساس نظر روان‌شناسان، ابراز محبت در خانواده دارای سه شاخۀ ابراز عشق و علاقه بین زن و شوهر، عشق و علاقه بین والدین و فرزندان و روابط عاطفی و دوستانه بین فرزندان است.<ref>[https://newmiind.com/12194/expressing-love-in-the-family/ «ابراز عشق و محبت در خانواده»، وب‌سایت ذهن‌نو.]</ref>  

==پیامدهای بی‌توجهی و محبت نکردن به همسر==

==عواقب بی‌توجهی زن به همسر==

با توجه به اینکه پدر و مادر سمبل نیکی به فرزندان هستند و از جان خود برای پرورش آنها مایه می‌گذارند، سزاوار قدردانی و احترام هستند. احسان و محبت بدون منّت به والدین به‌خاطر سپاسگزاری از زحمات طاقت‌فرسای آنهاست، نه اینکه فرزند این محبت را تفضلی از خود بداند. برخی از شیوه‌های محبت به والدین که در آموزه‌های دینی به آنها سفارش شده است؛ عبارت‌اند از خوش‌زبانی، خوش‌رویی، قدردانی و سپاسگزاری، اطاعت، احترام، هدیه دادن، دیدار.<ref>کاشفی، آیین مهرورزی، 1391ش، ص 237-244.</ref>

نیازهای اساسیِ روانی، به‌ویژه نیاز به محبت، از مباحث مهم روان‌شناسی تربیتی و حتی روان‌کاوی است. اگر کودک در نخستین سال‌های زندگی خود از محبت والدین محروم بماند، هستۀ اصلی و اساسی عصبیت و بیماری‌های روانی در وی رشد می‌یابد که بعدها و در بزرگسالی منشأ بسیاری از درگیری‌های عاطفی و اضطراب عمیق می‌شود.<ref>شرفی، مراحل رشد و تحول در انسان، 1364ش، ص78.</ref>