←1. شعر
(←1. شعر) |
|||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
واقعۀ عاشورا به نبرد امام حسین، یاران و اصحاب او در کربلا با سپاه یزید اشاره دارد که «قیام سیدالشهدا»، «نهضت امام حسین»<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ عاشورایی،1382ش، ج1، ص10. </ref> و «حرکت ابی‌عبدالله» نیز خوانده می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=3329&nt=2&year=1384&tid=3926 «وجود سه عنصر منطق و عقل، حماسه و عزت، و عاطفه در حرکت حضرت ابی‌عبدالله»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.] </ref> رویداد عاشورا در دهم محرم سال ۶۱ق و به دنبال بیعت نکردن امام حسین با یزید بن معاویه واقع شد که به شهادت امام حسین و یاران او و نیز اسارت خاندان امام انجامید. رویداد عاشورا دلخراش‌ترین رویداد در تاریخ اسلام دانسته شده است؛ به‌همین دلیل شیعیان بزرگ‌ترین مراسم عزاداری خود را در دهم محرم برگزار می‌کنند.<ref>محدثى، فرهنگ عاشورا، 1388ش، ص۲۷۶.</ref> | واقعۀ عاشورا به نبرد امام حسین، یاران و اصحاب او در کربلا با سپاه یزید اشاره دارد که «قیام سیدالشهدا»، «نهضت امام حسین»<ref>جمعی از نویسندگان، فرهنگ عاشورایی،1382ش، ج1، ص10. </ref> و «حرکت ابی‌عبدالله» نیز خوانده می‌شود.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/newspart-index?id=3329&nt=2&year=1384&tid=3926 «وجود سه عنصر منطق و عقل، حماسه و عزت، و عاطفه در حرکت حضرت ابی‌عبدالله»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.] </ref> رویداد عاشورا در دهم محرم سال ۶۱ق و به دنبال بیعت نکردن امام حسین با یزید بن معاویه واقع شد که به شهادت امام حسین و یاران او و نیز اسارت خاندان امام انجامید. رویداد عاشورا دلخراش‌ترین رویداد در تاریخ اسلام دانسته شده است؛ به‌همین دلیل شیعیان بزرگ‌ترین مراسم عزاداری خود را در دهم محرم برگزار می‌کنند.<ref>محدثى، فرهنگ عاشورا، 1388ش، ص۲۷۶.</ref> | ||
==اهمیت و جایگاه== | ==اهمیت و جایگاه== | ||
عاشورا در تاریخ اسلام به‌ویژه در فرهنگ شیعه، به‌عنوان شعار و مفهوم سازنده و آگاهی‌دهنده مطرح است و از نظر اهمیت، در ردیف بعثت [[پیامبر اسلام]] و عید غدیر محسوب می‌شود؛<ref>[https://ensani.ir/fa/article/53503/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-1- استادی، «پیشینۀ عاشورا (1)»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> | [[عاشورا]] در تاریخ اسلام به‌ویژه در فرهنگ شیعه، به‌عنوان شعار و مفهوم سازنده و آگاهی‌دهنده مطرح است و از نظر اهمیت، در ردیف بعثت [[پیامبر اسلام]] و [[عید غدیر]] محسوب می‌شود؛<ref>[https://ensani.ir/fa/article/53503/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-1- استادی، «پیشینۀ عاشورا (1)»، وب‌سایت پرتال جامع علوم انسانی.]</ref> به گفتۀ آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اگر عاشورا و فداکارى عظیم [[امام حسین]] در تاریخ اسلام پیش نمى‌آمد، دین اسلام به‌طور یقین دچار انحراف می‌شد و چیزى از حقیقت و نورانیت اسلام، باقى نمی‌ماند.<ref> [https://www.tasnimnews.com/fa/news/1393/08/10/546260/%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%DA%A9%D9%84-%DB%8C%D9%88%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%DA%A9%D9%84-%D8%A7%D8%B1%D8%B6-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%DB%8C%D8%A7% «تفسیر کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا در بیان امام خامنه‌ای»، خبرگزاری تسنیم.]</ref> به‌همین دلیل، مورخان عاشورا را از جملۀ رویدادهای کم‌نظیر عالم دانسته‌اند که از نظر کیفیت، بزرگی مصیبت، جاودانگی آن در یادها و آثار مختلفی که در پی داشته است، با هیچ رویداد دیگری قابل مقایسه نیست و برای هیچ رویدادی در تاریخ بشر، در حد عاشورا وقت و هزینه صرف نشده و مردم در هیچ مصیبتی به این میزان هم‌نوایی نکرده‌اند.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/103790/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7 «اهمیت بزرگداشت قیام عاشورا»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.] </ref> | ||
==مراسم عاشورایی== | ==مراسم عاشورایی== | ||
مراسم عاشورا به آداب و رسوم عزاداری اطلاق می‌شود که هر ساله در ماه محرم و [[صفر]]، به‌ویژه در دهۀ اول محرم و روز عاشورا برای بزرگداشت شهادت امام حسین و یاران او برگزار می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1067785/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%8 صادق‌نیا و ربانی، «تحلیل کارکردی سوگواری‌های محرم در ایران پس از انقلاب»، 1393ش، ص75.]</ref> | مراسم عاشورا به آداب و رسوم عزاداری اطلاق می‌شود که هر ساله در ماه محرم و [[صفر]]، به‌ویژه در دهۀ اول محرم و روز عاشورا برای بزرگداشت شهادت امام حسین و یاران او برگزار می‌شود.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1067785/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%8 صادق‌نیا و ربانی، «تحلیل کارکردی سوگواری‌های محرم در ایران پس از انقلاب»، 1393ش، ص75.]</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۶: | ||
عاشورا باعث ایجاد گونه‌ای خاص از ادبیات شده که به ادبیات عاشورایی مشهور شده است.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۴۲.</ref> برخی معتقدند در تاریخ بشر هیچ شخصیتی مانند امام حسین وجود ندارد که این همه شعر و نثر در مدح و رثای او تولید شده باشد.<ref>حجازی، حسین بن علی در آیینۀ شعر، ۱۳۸۱ش، ص۴۷.</ref> | عاشورا باعث ایجاد گونه‌ای خاص از ادبیات شده که به ادبیات عاشورایی مشهور شده است.<ref>محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۳۸۸ش، ص۴۲.</ref> برخی معتقدند در تاریخ بشر هیچ شخصیتی مانند امام حسین وجود ندارد که این همه شعر و نثر در مدح و رثای او تولید شده باشد.<ref>حجازی، حسین بن علی در آیینۀ شعر، ۱۳۸۱ش، ص۴۷.</ref> | ||
===1. شعر=== | ===1. شعر=== | ||
بیشتر ادبیات عاشورایی، اشعار و مرثیه‌هایی هستند که توسط شاعران مختلف سروده شده‌اند. در منابع بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن اول تا قرن ۱۵ قمری ثبت شده است<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامۀ امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> که شاعران معروفی مانند کمیت اسدی، سید حمیری و دعبل خزاعی در بین آنها دیده می‌شوند.<ref>احمدی بیرجندی، تأثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی، 1381ش، ص۳۷.</ref> در [[زبان فارسی]] نیز شاعران مشهوری مانند [[باباطاهر]]، [[ناصر خسرو]]، سنائی | بیشتر ادبیات عاشورایی، اشعار و مرثیه‌هایی هستند که توسط شاعران مختلف سروده شده‌اند. در منابع بیش از ۵۰۰ شاعر عاشورایی از قرن اول تا قرن ۱۵ قمری ثبت شده است<ref>محمدی ری‌شهری، دانشنامۀ امام حسین، ۱۳۸۸ش، ج۱۰، ص۱۸۷.</ref> که شاعران معروفی مانند کمیت اسدی، سید حمیری و دعبل خزاعی در بین آنها دیده می‌شوند.<ref>احمدی بیرجندی، تأثیر فرهنگ عاشورا بر هنر و ادبیات فارسی، 1381ش، ص۳۷.</ref> در [[زبان فارسی]] نیز شاعران مشهوری مانند [[باباطاهر]]، [[ناصر خسرو]]، [[سنایی|سنائی غزنوی]]، عطار نیشابوری، خواجوی کرمانی، [[صائب تبریزی]] و محتشم کاشانی بر غنای اشعار حسینی افزودند. برخی از محققان، در بررسی‌های خود، تا قرن ۱۳ قمری، 72 شاعر فارسی‌زبان را شناسایی کرده‌اند که در مورد امام حسین شعر گفته‌اند. آنها از میان شاعران معاصر نیز 236 شاعر فارسی‌زبان را یافته‌اند که در اشعار خود به شهادت امام حسین توجه کرده‌اند.<ref>حجازی، حسین بن علی در آیینۀ شعر، 1381ش، ص۶۱-۶۸</ref> برخی از پژوهشگران معتقدند که در دوران 40 سالۀ بعد از پیروزی [[انقلاب اسلامی]] ایران، بيش از هزار سال گذشته، شعر عاشورايي سروده شده كه از نظر كيفي نیز قابل توجه است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83064498/%D8%A7%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D9%8A-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D8%A8%D9%8A%D8%B4-%D8%A7%D8%B2-%D8%B4%D8%B9%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%B9%D8 «اشعار عاشورايي پس از انقلاب بيش از شعرهاي عاشورا در هزار سال»، خبرگزاری ایرنا.] </ref> | ||
===2. مقتل‌نگاری=== | ===2. مقتل‌نگاری=== | ||
مقتل‌نگاری بخشی از ادبیات عاشورایی است که گزارش‌های مربوط به رویداد کربلا را دربر دارد و برخی از محققان بیش از ۱۵۰ مقتل نام برده‌اند که در خصوص واقعۀ کربلا نوشته شده است.<ref>تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بی‌تا، ج۲۲، ص۲۳-۲۴</ref> | مقتل‌نگاری بخشی از ادبیات عاشورایی است که گزارش‌های مربوط به رویداد کربلا را دربر دارد و برخی از محققان بیش از ۱۵۰ مقتل نام برده‌اند که در خصوص واقعۀ کربلا نوشته شده است.<ref>تهرانی، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بی‌تا، ج۲۲، ص۲۳-۲۴</ref> | ||