←منابع
(←منابع) |
(←منابع) |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
حسنک مردی نيكوكردار، بخشنده، عادل، دانـش‌پرور و جوانمرد بود.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1356ش، ص997.</ref> وی به زيبـایی، فصاحت کلام، گشاده‌دستی و تمکن مالی شهرت داشت.<ref>اسلامي ندوشن، سرو سایه‌فکن، 1369ش، ص34.</ref> | حسنک مردی نيكوكردار، بخشنده، عادل، دانـش‌پرور و جوانمرد بود.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1356ش، ص997.</ref> وی به زيبـایی، فصاحت کلام، گشاده‌دستی و تمکن مالی شهرت داشت.<ref>اسلامي ندوشن، سرو سایه‌فکن، 1369ش، ص34.</ref> | ||
==حسنک در عصر سلطان محمود== | ==حسنک در عصر سلطان محمود== | ||
حسنک به‌دلیل تجربه و دانشی که داشت، از سوی سلطان محمود به وزارت رسید. وی در حیات سلطان محمود به حج ّ مشرّف شد ولی ناامنی جاده‌ها موقع برگشت از سفر، موجب شد از راه مصر به غزنین برگردد. در مصر، خلعت اهدایی خلیفۀ فاطمی مصر، از شیعیان اسماعیلیه، را پذیرفته و در غزنی به سلطان محمود تقدیم کرد. در آن زمان، خلیفۀ وقت عباسی، از سلطان محمود خواست حسنک را به بهانۀ قرمطی بودن اما در اصل به‌دلیل این‌که خلعت فاطمی را پذیرفته و به خدمت خلیفه نرسیده، تسلیم وی کند. سلطان محمود نپذیرفت چراکه از وزیر خود مطمئن بود و یقین داشت که او اسماعیلی نیست.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5635242/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «ماجرای بَر دار کردن حسنک وزیر منتشر شد»، خبرگزاری مهر.] </ref> | حسنک به‌دلیل تجربه و دانشی که داشت، از سوی سلطان محمود به وزارت رسید. وی در حیات سلطان محمود به [[حج |حج ّ]] مشرّف شد ولی ناامنی جاده‌ها موقع برگشت از سفر، موجب شد از راه مصر به غزنین برگردد. در مصر، خلعت اهدایی خلیفۀ فاطمی مصر، از شیعیان اسماعیلیه، را پذیرفته و در غزنی به سلطان محمود تقدیم کرد. در آن زمان، خلیفۀ وقت عباسی، از سلطان محمود خواست حسنک را به بهانۀ قرمطی بودن اما در اصل به‌دلیل این‌که خلعت فاطمی را پذیرفته و به خدمت خلیفه نرسیده، تسلیم وی کند. سلطان محمود نپذیرفت چراکه از وزیر خود مطمئن بود و یقین داشت که او اسماعیلی نیست.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5635242/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «ماجرای بَر دار کردن حسنک وزیر منتشر شد»، خبرگزاری مهر.] </ref> | ||
==دشمنان حسنک== | ==دشمنان حسنک== | ||
حسنک در جایگاه عالی‌ترین مقام حکمرانی غزنویان پس از سلطان، دشمنانی داشت به‌خصوص که وی محمد فرزند سلطان محمود را برای جانشینی برتر می‌دانست. بدین ترتیب، مسعود فرزند دیگر سلطان که مدعی جانشینی بود، از حسنک رنجیده‌خاطر شد. براساس نوشتۀ تاریخ‌نگاران، حسنک مخالف فرقۀ زاهدنمای کرّامیه بود که این امر خود، زمینه‌های دشمنی با او را فراهم کرده بود. به‌علاوه، در زمانی که مسعود، حاکم هرات بود حسنک او را متهم کرد که اموال شهر بلخ را نابه‌جا مصرف می‌کند و این اتّهام و افشاگری، نتایج بدی برای حسنک در پی داشت.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1350ش، ص467-468.</ref> | حسنک در جایگاه عالی‌ترین مقام حکمرانی غزنویان پس از سلطان، دشمنانی داشت به‌خصوص که وی محمد فرزند سلطان محمود را برای جانشینی برتر می‌دانست. بدین ترتیب، مسعود فرزند دیگر سلطان که مدعی جانشینی بود، از حسنک رنجیده‌خاطر شد. براساس نوشتۀ تاریخ‌نگاران، حسنک مخالف فرقۀ زاهدنمای کرّامیه بود که این امر خود، زمینه‌های دشمنی با او را فراهم کرده بود. به‌علاوه، در زمانی که مسعود، حاکم هرات بود حسنک او را متهم کرد که اموال شهر بلخ را نابه‌جا مصرف می‌کند و این اتّهام و افشاگری، نتایج بدی برای حسنک در پی داشت.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1350ش، ص467-468.</ref> | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
==خدمات مردمی حسنک== | ==خدمات مردمی حسنک== | ||
آيين‌های تازه‌ای را حسنک در شهر نيشابور بنا كرد که در تاریخ به نام رسم‌های حسنک معروف شده‌اند. آنها رسومی نيكو و سنت‌هایی عام‌المنفعه بودند که در شهرسازی آن دوران به‌عنوان اقداماتی مفيـد و مؤثر در زيبـاسـازی و آبادانی شهرها مورد توجه بودند.<ref>فرّخی سيستانی، ديوان حكيم فرّخی سيستانی، 1349ش، ص132.</ref> به‌گفتۀ تاریخ‌نگاران، حسنک در زمان وزارت خود، در نیشابور اقدامات عام‌المنفعه زیادی انجام داده بود؛ برای مثال، سقفی بر بالای بازار نیشابور ساخت تا در برابر باد و باران ایمن باشد و هزینۀ ساخت آن را خود پرداخت کرد.<ref>عتبی، الیمینی فی شرح اخبار السلطان یمین‌الدولة و امین‌الملة محمود الغزنوی، 1424ق، ص394-399.</ref> | آيين‌های تازه‌ای را حسنک در شهر نيشابور بنا كرد که در تاریخ به نام رسم‌های حسنک معروف شده‌اند. آنها رسومی نيكو و سنت‌هایی عام‌المنفعه بودند که در شهرسازی آن دوران به‌عنوان اقداماتی مفيـد و مؤثر در زيبـاسـازی و آبادانی شهرها مورد توجه بودند.<ref>فرّخی سيستانی، ديوان حكيم فرّخی سيستانی، 1349ش، ص132.</ref> به‌گفتۀ تاریخ‌نگاران، حسنک در زمان وزارت خود، در نیشابور اقدامات عام‌المنفعه زیادی انجام داده بود؛ برای مثال، سقفی بر بالای بازار نیشابور ساخت تا در برابر باد و باران ایمن باشد و هزینۀ ساخت آن را خود پرداخت کرد.<ref>عتبی، الیمینی فی شرح اخبار السلطان یمین‌الدولة و امین‌الملة محمود الغزنوی، 1424ق، ص394-399.</ref> | ||
به‌رغم زورگویی و سختگیر‌ی‌هایی که حسنک در دوران وزارت خود داشت، اما عوام مردم با او همدل بودند و از او حمایت می‌کردند به‌خصوص اهل نیشابور در مراسم دارزدن حسنک برخلاف دستورات مأموران سلطان مسعود، به سمت حسنک سنگی پرتاب نکردند.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1350ش، ص233ـ234.</ref> | به‌رغم زورگویی و سختگیر‌ی‌هایی که حسنک در دوران وزارت خود داشت، اما عوام مردم با او همدل بودند و از او حمایت می‌کردند به‌خصوص اهل نیشابور در مراسم دارزدن حسنک برخلاف دستورات مأموران سلطان مسعود، به سمت حسنک سنگی پرتاب نکردند.<ref>بیهقی، تاریخ بیهقی، 1350ش، ص233ـ234.</ref> | ||
==جایگاه حسنک نزد شعرا== | ==جایگاه حسنک نزد شعرا== | ||
| خط ۲۸: | خط ۲۹: | ||
محور اصلی و درون‌مایۀ رویداد بر دارشدن حسنک وزیر، اصل مبارزۀ حق و باطل است که از ابتدای تاریخ در حیات آدمیان دیده شده است و تا پایان تاریخ ادامه دارد. گرچه ظاهر امر بیان‌گر کشتن حسنک بود و باطل در نظر اول پیروز شد؛ اما پیامد کار که شالودۀ واقعۀ بر دارکردن حسنک وزیر است تلاش برای کندن ریشه‌های ظلم و بیداد، آگاهی مردم و بیداری و حق‌جویی آنها در رویارویی با ستم ظالمان می‌تواند باشد.<ref>[http://golgashte-adab.blogfa.com/post/53 جوادی، «حریر سخن»، وب‌سایت گلگشت.]</ref> | محور اصلی و درون‌مایۀ رویداد بر دارشدن حسنک وزیر، اصل مبارزۀ حق و باطل است که از ابتدای تاریخ در حیات آدمیان دیده شده است و تا پایان تاریخ ادامه دارد. گرچه ظاهر امر بیان‌گر کشتن حسنک بود و باطل در نظر اول پیروز شد؛ اما پیامد کار که شالودۀ واقعۀ بر دارکردن حسنک وزیر است تلاش برای کندن ریشه‌های ظلم و بیداد، آگاهی مردم و بیداری و حق‌جویی آنها در رویارویی با ستم ظالمان می‌تواند باشد.<ref>[http://golgashte-adab.blogfa.com/post/53 جوادی، «حریر سخن»، وب‌سایت گلگشت.]</ref> | ||
==تصویرپردازی== | ==تصویرپردازی== | ||
=== | ===کتب درسی=== | ||
داستان «بر دارکردن حسنک» در میان روایات تاریخی کتاب تاریخ بیهقی، از داستان‌های معروف و جذاب است به‌طوری‌که اکثر ایرانیان ادب‌دوست با آن آشنا هستند. به گفته کارشناسان، این امر دو دلیل دارد: داستان حسنک وزیر، کوتاه و مختصر اما پرمحتوا است و قهرمان داستان شناخته‌شده است. قهرمان‌سازی بیهقی و مظلومیتی که از حسنک به تصویر کشیده، موجب شده داستان مورد بحث قرار گیرد و حتی در کتب درسی آورده شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401072715405/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%D9%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «چرا حسنک وزیر آنقدر مشهور شد؟»، خبرگزاری ایسنا.] </ref> | داستان «بر دارکردن حسنک» در میان روایات تاریخی کتاب تاریخ بیهقی، از داستان‌های معروف و جذاب است به‌طوری‌که اکثر ایرانیان ادب‌دوست با آن آشنا هستند. به گفته کارشناسان، این امر دو دلیل دارد: داستان حسنک وزیر، کوتاه و مختصر اما پرمحتوا است و قهرمان داستان شناخته‌شده است. قهرمان‌سازی بیهقی و مظلومیتی که از حسنک به تصویر کشیده، موجب شده داستان مورد بحث قرار گیرد و حتی در کتب درسی آورده شود.<ref>[https://www.isna.ir/news/1401072715405/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%D9%86%D9%82%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D8%B4%D8%AF «چرا حسنک وزیر آنقدر مشهور شد؟»، خبرگزاری ایسنا.] </ref> | ||
=== | ===کتاب صوتی=== | ||
داستان حسنک وزیر علاوه بر این‌که در کتب درسی دبیرستان گنجانده شده است به صورت کتاب صوتی نیز در دسترس است. نویسندۀ اثر، ابوالفضل بیهقی؛ راوی اثر، اردلان ضرغام؛ و ناشر این کتاب صوتی، نوین کتاب گویا است.<ref>[https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1/book/47830 «معرفی و دانلود کتاب صوتی داستان بر دار کردن حسنک وزیر»، وب‌سایت کتاب‌راه.]</ref> | داستان حسنک وزیر علاوه بر این‌که در کتب درسی دبیرستان گنجانده شده است به صورت کتاب صوتی نیز در دسترس است. نویسندۀ اثر، ابوالفضل بیهقی؛ راوی اثر، اردلان ضرغام؛ و ناشر این کتاب صوتی، نوین کتاب گویا است.<ref>[https://www.ketabrah.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86-%D8%AD%D8%B3%D9%86%DA%A9-%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1/book/47830 «معرفی و دانلود کتاب صوتی داستان بر دار کردن حسنک وزیر»، وب‌سایت کتاب‌راه.]</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۵۱: | خط ۵۲: | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] | ||
[[رده: رهبران]] | [[رده: رهبران]] | ||