←نقش ایل شاهسون در اقتصاد ملی
| (۱۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
==جغرافیا و جمعیت== | ==جغرافیا و جمعیت== | ||
ایل شاهسون از اقوام کوچ‌نشین <ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> و از بزرگ‌ترین اتحادیه‌های ایلی ایران هستند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614754/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9% . کشاورز و همکاران، «فرآیند اسکان شاهسون‌های دشت مغان در دورۀ رضاشاه(1310-1320ش)»، 1398ش، ص2.]</ref> که از اصالت و فرهنگ غنی برخوردارند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.] </ref> اگر‌چه دامنۀ تردد آنها به مراتع دشت مغان (قشلاق) و دامنه‌های کوه سبلان (ییلاق) محدود می‌شود؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص4.]</ref> اما گروه‌های محدودی از شاهسون‌ها نیز به‌طور پراکنده در هشترود، میانه، بیجار، | ایل شاهسون از اقوام کوچ‌نشین <ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> و از بزرگ‌ترین اتحادیه‌های ایلی ایران هستند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614754/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9% . کشاورز و همکاران، «فرآیند اسکان شاهسون‌های دشت مغان در دورۀ رضاشاه(1310-1320ش)»، 1398ش، ص2.]</ref> که از اصالت و فرهنگ غنی برخوردارند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.] </ref> اگر‌چه دامنۀ تردد آنها به مراتع دشت مغان (قشلاق) و دامنه‌های کوه سبلان (ییلاق) محدود می‌شود؛<ref>[https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص4.]</ref> اما گروه‌های محدودی از شاهسون‌ها نیز به‌طور پراکنده در هشترود، میانه، بیجار، [[ورامین]]، قم، زنجان، نی‌ریز استان فارس و جنوب دریاچه بختگان،<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> قزوین، ساوه، همدان و استان مرکزی زندگی می‌کنند. <ref> [https://journals.iau.ir/article_690225.html . امیری و جدیدی، «کوچ نشینی ایل شاهسون در استان مرکزی»، 1400ش، ص26.] </ref> | ||
زبان آنها تُرکی و دارای لهجۀ ترکی اِلسَوَنی، شَسَوَن یا شَهسَوَن هستند. دین آنها اسلام و اغلب شیعه‌مذهب هستند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.] </ref> | زبان آنها تُرکی و دارای لهجۀ ترکی اِلسَوَنی، شَسَوَن یا شَهسَوَن هستند. دین آنها اسلام و اغلب شیعه‌مذهب هستند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.] </ref> | ||
جمعیت شاهسون از دو ایل بزرگ به نام ایل شاهسون با 4/93 درصد، ایل قره‌داغ با 1/5 درصد جمعیت و دو طایفۀ مستقل به نام شاطرانلو با 8/3 درصد و طایفۀ فولادلو با 3/1 درصد، تشکیل شده است. این تعداد عشایر در ۵۷۲ قشلاق، ۷ زیست بوم، ۲۲ کانون توسعه و ۱۵۲۷ اوبه زندگی می‌کنند. عشایر شاهسون ۶ درصد جمعیت استان آذربایجان شرقی و در کل 5/6 درصد جمعیت عشایری کشور را به خود اختصاص داده‌اند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | جمعیت شاهسون از دو ایل بزرگ به نام ایل شاهسون با 4/93 درصد، ایل قره‌داغ با 1/5 درصد جمعیت و دو طایفۀ مستقل به نام شاطرانلو با 8/3 درصد و طایفۀ فولادلو با 3/1 درصد، تشکیل شده است. این تعداد عشایر در ۵۷۲ قشلاق، ۷ زیست بوم، ۲۲ کانون توسعه و ۱۵۲۷ اوبه زندگی می‌کنند. عشایر شاهسون ۶ درصد جمعیت استان آذربایجان شرقی و در کل 5/6 درصد جمعیت عشایری کشور را به خود اختصاص داده‌اند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
==ظلم‌های حکومت قاجار و پهلوی به ایل شاهسون== | ==ظلم‌های حکومت قاجار و پهلوی به ایل شاهسون== | ||
ایل شاهسون از بزرگ‌ترین عشایر کشور هستند که در طول تاریخ به‌دلیل ظرفیت‌های بالای زندگی عشایری و در اختیار داشتن موقعیت مهم سیاسی در تحولات، معادلات قدرت، برقراری امنیت و توسعه پایدار در کشور نقش مهمی داشته‌اند. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1989260/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8 . دهقانی و همکاران، «نقش ایلات شاهسون و شکاک در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی میاندوآب، در دوران قاجار و پهلوی»، 1401ش، ص8693.]</ref> این امر سبب شد حاکمان و پادشاهان وقت اقدامات متعددی را برای محدود کردن قدرت، اقتصاد و نقش سیاسی ایل شاهسون انجام دهند. در دورۀ حکومت قاجار قلمرو شاهسون‌ها دچار تغییرات محسوسی شد که زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داد. در زمان فتحعلی شاه با عقد قرارداد گلستان بین ایران و روسیه، بخش‌هایی از شمال مغان که سرزمین‌های قشلاقی شاهسون‌ها بود به تصرف روسیه در آمد. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614754/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9% . کشاورز و همکاران، «فرآیند اسکان شاهسون‌های دشت مغان در دورۀ رضاشاه(1310-1320ش)»، 1398ش، ص2.]</ref> همچنین در معاهدۀ ترکمانچای بخش عظیم دیگری از منطقه قشلاق ایل شاهسون از سمت شمال مرز‌های ایران محدود شد و این امر بر جغرافیا و پراکندگی ایل شاهسون تأثیر گذاشت.<ref> [https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص4-5.]</ref> | ایل شاهسون از بزرگ‌ترین عشایر کشور هستند که در طول تاریخ به‌دلیل ظرفیت‌های بالای زندگی عشایری و در اختیار داشتن موقعیت مهم سیاسی در تحولات، معادلات قدرت، برقراری امنیت و توسعه پایدار در کشور نقش مهمی داشته‌اند. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1989260/%D9%86%D9%82%D8%B4-%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88-%D8%B4%DA%A9%D8%A7%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8 . دهقانی و همکاران، «نقش ایلات شاهسون و شکاک در تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی میاندوآب، در دوران قاجار و پهلوی»، 1401ش، ص8693.]</ref> این امر سبب شد حاکمان و پادشاهان وقت اقدامات متعددی را برای محدود کردن قدرت، اقتصاد و نقش سیاسی ایل شاهسون انجام دهند. در دورۀ حکومت [[قاجاریه|قاجار]] قلمرو شاهسون‌ها دچار تغییرات محسوسی شد که زندگی آنها را تحت تأثیر قرار داد. در زمان فتحعلی شاه با عقد قرارداد گلستان بین ایران و روسیه، بخش‌هایی از شمال مغان که سرزمین‌های قشلاقی شاهسون‌ها بود به تصرف روسیه در آمد. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614754/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9% . کشاورز و همکاران، «فرآیند اسکان شاهسون‌های دشت مغان در دورۀ رضاشاه(1310-1320ش)»، 1398ش، ص2.]</ref> همچنین در معاهدۀ ترکمانچای بخش عظیم دیگری از منطقه قشلاق ایل شاهسون از سمت شمال مرز‌های ایران محدود شد و این امر بر جغرافیا و پراکندگی ایل شاهسون تأثیر گذاشت.<ref> [https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص4-5.]</ref> | ||
همچنین سبک اصیل ایرانی که در زندگی عشایر رایج بوده مانند اتحاد و همدلی، | همچنین سبک اصیل ایرانی که در زندگی عشایر رایج بوده مانند اتحاد و همدلی، [[قناعت]]، و اقتصاد وابسته به تولیدکنندگی نه مصرف‌گرایی،<ref>[https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص6.]</ref> اهمیت به پوشش محلی و آداب و رسوم اصیل ایل،<ref> [http://www.dalgha.blogfa.com/post/64 . «رموز پنهان در لباس عشایر ایل شاهسون»، وب‌سایت دالغا.]</ref> سبب شد پادشاهان وقت برای از بین بردن فرهنگ اصیل ایرانی و ترویج و تحمیل سبک زندگی مدرن و غربی اقدامات دیگری انجام دهند. در عصر پهلوی به‌دنبال مخالفت‌های ایل شاهسون با حکومت استبدادی پهلوی، طرح اسکان اجباری عشایر شاهسون به‌منظور کاهش قدرت، رکود فعالیت‌های دامی (دامپروری و تولیدات دامی) و ضربه به اقتصاد ایل شاهسون از سوی رضاخان پهلوی صورت گرفت. سیاست تغییر ساختارهای اجتماعی در این دوره در شکنندگی زندگی ایلات تأثیر اساسی داشت و موجب افزایش مهاجرت، کاهش محصولات دامی، بیکاری و حاشیه‌نشینی آنها شد.<ref>[https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص6.]</ref> در دوران پهلوی برای از بین بردن سبک زندگی سنتی و نابودی فرهنگ با ایجاد پست‌های امنیه جهت جلوگیری از تمرد عشایر، استقرار مأمورین اسکان در نواحی اسکان داده شده، سوزاندن ابزار‌آلات کوچ‌نشینی و وضع قوانین محدود کنندۀ دامداری، عشایر کوچ‌نشین شاهسونی را مجبور به زندگی یکجانشینی کردند و با این کار سبک زندگی سنتی و اصیل عشایر شاهسون را دچار تحول کرده و با اجبار آنها به زندگی شهری، زندگی عشایر را در جهت مدرنیته و سبک زندگی غربی سوق دادند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1614754/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9% . کشاورز و همکاران، «فرآیند اسکان شاهسون‌های دشت مغان در دورۀ رضاشاه(1310-1320ش)»، 1398ش، ص2.]</ref> | ||
==نقش ایل شاهسون در پیروزی انقلاب اسلامی== | ==نقش ایل شاهسون در پیروزی انقلاب اسلامی== | ||
ایل شاهسون در طول تاریخ به میهن‌دوستی مشهور بوده‌اند. زندگی در کوهستان و دشت‌های آزاد و پهناور عشایری سبب ایجاد و تقویت روحیۀ دلاوری و جوانمردی در مردمان ایل شاهسون شد که این امر در تقویت روحیۀ مبارزه‌طلبی و ایستادگی در مقابل دشمن و استبداد، شاهسون‌ها، نقش اساسی داشته‌اند. عشایر شاهسون در رویدادهای سیاسی پیش و پس از انقلاب نقش‌آفرینی کرده و در مقابل نظام استبدادی پهلوی به مبارزه پرداختند. <ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> پس از پیروزی انقلاب به‌دلیل اهمیت جایگاه عشایر سراسر کشور از جمله ایل شاهسون و نقش‌آفرینی آنها در تحقق پیروزی انقلاب اسلامی، ابتـدا سازمان امور عشايـر تشکیل شد که مسـئول رسيـدگي بـه مسـائل عشاير بوده و امکانات لازم برای کاهش سختی‌های زندگی عشایری مانند حمل و نقل و جاده‌سازی، تأمین منابع آبی، برق‌رسانی و ارائه خدمات آموزشی و وام‌های کشاورزی برای توسعه و احیای سبک زندگی كـوچ‌نشينـي عشایری (دامداری و کشاورزی) را مهیا کردند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص6.]</ref> | ایل شاهسون در طول تاریخ به [[وطن|میهن‌دوستی]] مشهور بوده‌اند. زندگی در کوهستان و دشت‌های آزاد و پهناور عشایری سبب ایجاد و تقویت روحیۀ دلاوری و جوانمردی در مردمان ایل شاهسون شد که این امر در تقویت روحیۀ مبارزه‌طلبی و ایستادگی در مقابل دشمن و استبداد، شاهسون‌ها، نقش اساسی داشته‌اند. عشایر شاهسون در رویدادهای سیاسی پیش و پس از [[انقلاب اسلامی|انقلاب]] نقش‌آفرینی کرده و در مقابل نظام استبدادی پهلوی به مبارزه پرداختند. <ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> پس از پیروزی انقلاب به‌دلیل اهمیت جایگاه عشایر سراسر کشور از جمله ایل شاهسون و نقش‌آفرینی آنها در تحقق پیروزی انقلاب اسلامی، ابتـدا سازمان امور عشايـر تشکیل شد که مسـئول رسيـدگي بـه مسـائل عشاير بوده و امکانات لازم برای کاهش سختی‌های زندگی عشایری مانند حمل و نقل و جاده‌سازی، تأمین منابع آبی، برق‌رسانی و ارائه خدمات آموزشی و وام‌های کشاورزی برای توسعه و احیای سبک زندگی كـوچ‌نشينـي عشایری (دامداری و کشاورزی) را مهیا کردند.<ref> [https://www.sid.ir/paper/478806/fa . قاسمی، «قبایل مرزنشین ایران: ایل شاهسون معرفی و نقد کتاب»، 1383ش، ص6.]</ref> | ||
==شیوۀ زندگی== | ==شیوۀ زندگی== | ||
زندگی ایل شاهسون به‌صورت کوچ‌نشین، نیمه کوچ‌نشین و یکجانشینی است. شاهسون‌ها اغلب به‌صورت سنتی و ایلی زندگی می‌کنند. قشلاق عشایر شاهسون اردبیل بیشتر در دشت مغان (سرزمین حاصلخیز و وسیعی که در شمال شرقی آذربایجان و جنوب غربی دریای خزر) بوده و مشکین‌شهر، اهر و هریس ییلاق اقامت آنها است. این مناطق از نقاط پر محصول کشور به‌شمار می‌رود و شرایط اقلیمی آن متاثر از کوه سبلان است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | زندگی ایل شاهسون به‌صورت کوچ‌نشین، نیمه کوچ‌نشین و یکجانشینی است. شاهسون‌ها اغلب به‌صورت سنتی و ایلی زندگی می‌کنند. قشلاق عشایر شاهسون اردبیل بیشتر در دشت مغان (سرزمین حاصلخیز و وسیعی که در شمال شرقی آذربایجان و جنوب غربی دریای خزر) بوده و مشکین‌شهر، اهر و هریس ییلاق اقامت آنها است. این مناطق از نقاط پر محصول کشور به‌شمار می‌رود و شرایط اقلیمی آن متاثر از کوه سبلان است.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
زندگی عشایر شاهسون به‌صورت کوچ‌نشینی است<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> که در فصول گرم و سرد انجام شده و به دو صورت عمودی و افقی اتفاق می‌افتد. در استان اردبیل کوچ عشایر به‌صورت عمودی است و آنها از کمترین ارتفاع (پنج متر از سطح دریا) کوچ را شروع کرده و تا ارتفاع 4500 متر بالاتر از سطح دریا ادامه می‌دهند، سپس در آن مکان به برپایی چادر عشایری می‌پردازند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | زندگی عشایر شاهسون به‌صورت کوچ‌نشینی است<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> که در فصول گرم و سرد انجام شده و به دو صورت عمودی و افقی اتفاق می‌افتد. در استان اردبیل کوچ عشایر به‌صورت عمودی است و آنها از کمترین ارتفاع (پنج متر از سطح دریا) کوچ را شروع کرده و تا ارتفاع 4500 متر بالاتر از سطح دریا ادامه می‌دهند، سپس در آن مکان به برپایی چادر عشایری می‌پردازند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | ||
شاهسون‌ها طی ییلاق و قشلاق در مجموع حدود ۴۰۰ کیلومتر راه می‌پیمایند. زمان شروع ییلاق و قشلاق و مدت اطراق و توقف در مراتع مسیر بر اساس شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی منطقه در سال‌های مختلف متغیر است. ییلاق شاهسون‌ها به‌طور معمول ۴۵ روز بعد از شروع بهار آغاز می‌شود و ۱۵ تا ۲۰ روز طول می‌کشد. آنها اوایل خرداد ماه در دامنه‌های سبلان آلاچیق برپا می‌کنند و در ماه‌های تیر و مرداد به ارتفاعات بالاتر کوه سبلان می‌روند. قشلاق ایل شاهسون اواسط یا اواخر شهریور شروع می‌شود و ۴۰ تا ۴۵ روز به طول می‌انجامد؛ در مسیر قشلاق، نزدیک دشت مغان (ارشق، تازه کند) آلاچیق برپا می‌کنند و پس از چند روز به دشت مغان می‌روند و تا اواخر فروردین یا نیمه‌های اردیبهشت آنجا می‌مانند.<ref>[https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | شاهسون‌ها طی ییلاق و قشلاق در مجموع حدود ۴۰۰ کیلومتر راه می‌پیمایند. زمان شروع ییلاق و قشلاق و مدت اطراق و توقف در مراتع مسیر بر اساس شرایط اقلیمی و آب‌وهوایی منطقه در سال‌های مختلف متغیر است. ییلاق شاهسون‌ها به‌طور معمول ۴۵ روز بعد از شروع [[بهار]] آغاز می‌شود و ۱۵ تا ۲۰ روز طول می‌کشد. آنها اوایل [[خرداد]] ماه در دامنه‌های سبلان آلاچیق برپا می‌کنند و در ماه‌های [[تیر]] و مرداد به ارتفاعات بالاتر کوه سبلان می‌روند. قشلاق ایل شاهسون اواسط یا اواخر شهریور شروع می‌شود و ۴۰ تا ۴۵ روز به طول می‌انجامد؛ در مسیر قشلاق، نزدیک دشت مغان (ارشق، تازه کند) آلاچیق برپا می‌کنند و پس از چند روز به دشت مغان می‌روند و تا اواخر [[فروردین]] یا نیمه‌های [[اردیبهشت]] آنجا می‌مانند.<ref>[https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | ||
گروه دیگری از ایل شاهسون، رمه‌گردان هستند که همه اعضای خانوادۀ آنها در یکی از قطب‌های اصلی ییلاق یا قشلاق ساکن هستند و کوچ نمی‌کنند؛ <ref> [https://journals.iau.ir/article_690225.html . امیری و جدیدی، «کوچ نشینی ایل شاهسون در استان مرکزی»، 1400ش، ص26.]</ref> اما به‌دلیل اینکه زندگی آنها متکی به دامداری است، دام‌های خود را همراه چوپانان و برخی از افراد خانواده که غالباً پسران هستند به کوچ موقت می‌فرستند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | گروه دیگری از ایل شاهسون، رمه‌گردان هستند که همه اعضای خانوادۀ آنها در یکی از قطب‌های اصلی ییلاق یا قشلاق ساکن هستند و کوچ نمی‌کنند؛ <ref> [https://journals.iau.ir/article_690225.html . امیری و جدیدی، «کوچ نشینی ایل شاهسون در استان مرکزی»، 1400ش، ص26.]</ref> اما به‌دلیل اینکه زندگی آنها متکی به دامداری است، دام‌های خود را همراه چوپانان و برخی از افراد خانواده که غالباً پسران هستند به کوچ موقت می‌فرستند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==نقش و شغل بانوان در ایل شاهسون== | ==نقش و شغل بانوان در ایل شاهسون== | ||
زنان نقش مهمی در ادارۀ امور خانواده مانند خانه‌داری و تربیت فرزندان و اقتصاد خانواده (دامداری، کشاورزی و صنایع دستی) ایفا می‌کنند. زنان پرتلاش از دیرباز تا به امروز همواره دوشادوش مردان خود در تمام سختی‌ها و مشکلات زندگی به ایفای نقش پرداخته‌اند. آنها مسئول تهیۀ آرد و خمیر و پخت | زنان نقش مهمی در ادارۀ امور خانواده مانند [[خانه داری|خانه‌داری]] و [[فرزندپروری|تربیت فرزندان]] و اقتصاد خانواده (دامداری، کشاورزی و صنایع دستی) ایفا می‌کنند. زنان پرتلاش از دیرباز تا به امروز همواره دوشادوش مردان خود در تمام سختی‌ها و مشکلات زندگی به ایفای نقش پرداخته‌اند. آنها مسئول تهیۀ [[آرد]] و [[خمیر]] و [[نان|پخت نان]]، جمع‌آوری هیزم برای پخت غذا و گرمایش هستند. همچنین شغل زنان ایل شاهسون، تولید و فروش فرآورده‌های دامی مانند [[شیر]]، ماست، [[دوغ]]، روغن و [[کشک]] است که با این کار علاوه بر تأمین مایحتاج خانواده در اقتصاد خانواده و جامعه خود نیز اثرگذار هستند. از دیگر مشاغل زنان در ایل شاهسون تولید و فروش صنایع دستی مانند «[[جاجیم]]»، «نمد»، «خورجین» و «پشتی» است. بانوان ایل عشایر از همان سنین نوجوانی زمان فراغت خود را به تمیز کردن [[پشم |پشم]] گوسفند و نخ‌ریسی برای تهیۀ مواد اولیۀ صنایع دستی، اختصاص می‌دهند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==فرهنگ== | ==فرهنگ== | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
پوشش غالب زنان شاهسون از 10 تکه تشکیل شده و تنوع آن نسبت به پوشش مردان ایل بیشتر است و شامل موارد زیر است: | پوشش غالب زنان شاهسون از 10 تکه تشکیل شده و تنوع آن نسبت به پوشش مردان ایل بیشتر است و شامل موارد زیر است: | ||
# کوینَک (پیراهنی بلند از رنگ‌های متنوع و شاد)؛ | # کوینَک (پیراهنی بلند از رنگ‌های متنوع و شاد)؛ | ||
# دامن شِلیته‌ای (شبیه دامن‌های بانوان | # دامن شِلیته‌ای (شبیه دامن‌های بانوان [[گیلان]]، بختیاری و قشقایی)؛ | ||
# یایلیق (چارقد یا روسری گل‌دار که با یک کلاغی بسته می‌شود)؛ | # یایلیق (چارقد یا روسری گل‌دار که با یک کلاغی بسته می‌شود)؛ | ||
# آیلن یایلیقی (چارقدی که از روی یایلیق و برای نگهداشتن آن در بالای پیشانی بسته می‌شود)؛ | # آیلن یایلیقی (چارقدی که از روی یایلیق و برای نگهداشتن آن در بالای پیشانی بسته می‌شود)؛ | ||
# آراخچن (عرق‌چین)؛ | # آراخچن (عرق‌چین)؛ | ||
# یِل (نیم‌تنۀ ساده زمستانی که روی جلیقه می‌پوشند)؛ | # یِل (نیم‌تنۀ ساده زمستانی که روی جلیقه می‌پوشند)؛ | ||
# | # [[جوراب]]؛ | ||
# جُلقا (جلیقۀ بدون آستین که روی آنها با سکه‌های طلا و نقره یا فلزی دوخته می‌شود که تعداد سکه‌ها نشان‌دهنده میزان ثروت خانواده است)؛ | # جُلقا (جلیقۀ بدون آستین که روی آنها با سکه‌های [[طلا]] و نقره یا فلزی دوخته می‌شود که تعداد سکه‌ها نشان‌دهنده میزان ثروت خانواده است)؛ | ||
# باشماق (کفش)؛ | # باشماق (کفش)؛ | ||
# یاشماق (دستمالی که روی دهان می‌بندند).<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | # یاشماق (دستمالی که روی دهان می‌بندند).<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
<big>آداب و رسوم:</big> از جمله آداب و رسوم رایج در میان ایل شاهسون، یادگیری تیراندازی و شکار است. همچنین آنها در مناسبت‌های دینی و مذهبی مانند عید فطر و عید قربان که از اعیاد مهم در میان ایل شاهسون است به قربانی کردن و پخش گوشت آن در میان چادرهای همسایه و اطرافیان و نزدیکان خود می‌پردازند. احترام و تکریم بزرگتر‌های ایل، طایفه و خانواده از ویژگی‌های بارز ایل شاهسون است. آنها در این اعیاد نزد بزرگان و ریش‌سفیدان اوبه می‌روند. عید نوروز و چهارشنبه‌سوری نیز از شادترین روزهای شاهسون‌ها محسوب می‌شود. اهالی ایل در شب چهارشنبه‌سوری آجیلی از نخودچی و گندم برشته درست کرده، آتش روشن می‌کنند، بچه‌ها از روی آتش می‌پرند و صبح چهارشنبه آب‌تنی می‌کنند. از جمله رسوم شاهسون‌ها در عید نوروز، دید و بازدید با خویشاوندان و اطرافیان و هدیه دادن تخم‌مرغ رنگی به بچه‌ها است.<ref>[https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | <big>آداب و رسوم:</big> از جمله آداب و رسوم رایج در میان ایل شاهسون، یادگیری تیراندازی و شکار است. همچنین آنها در مناسبت‌های دینی و مذهبی مانند [[عید فطر]] و [[عید قربان]] که از اعیاد مهم در میان ایل شاهسون است به قربانی کردن و پخش گوشت آن در میان چادرهای همسایه و اطرافیان و نزدیکان خود می‌پردازند. احترام و تکریم بزرگتر‌های ایل، طایفه و خانواده از ویژگی‌های بارز ایل شاهسون است. آنها در این اعیاد نزد بزرگان و ریش‌سفیدان اوبه می‌روند. [[نوروز|عید نوروز]] و [[چهارشنبه سوری|چهارشنبه‌سوری]] نیز از شادترین روزهای شاهسون‌ها محسوب می‌شود. اهالی ایل در شب چهارشنبه‌سوری [[آجیل|آجیلی]] از نخودچی و گندم برشته درست کرده، آتش روشن می‌کنند، بچه‌ها از روی آتش می‌پرند و صبح چهارشنبه آب‌تنی می‌کنند. از جمله رسوم شاهسون‌ها در عید نوروز، [[دید و بازدید]] با خویشاوندان و اطرافیان و هدیه دادن تخم‌مرغ رنگی به بچه‌ها است.<ref>[https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | ||
همچنین موسیقی و استفاده از آلات مختلف موسیقی از جمله | همچنین [[موسیقی]] و استفاده از آلات مختلف موسیقی از جمله [[نی]]، توتک، [[تار]]، ساز و گارمان در میان این ایل رواج دارد. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> موسیقی متداول در میان عشایر شاهسون، عاشیقی است و نوازندگان این موسیقی محلی شاهسونی را عاشیق‌لَر می‌نامند. آنها با ساز زهی (چگو) اغلب به سرودن [[شعر فارسی|اشعار]] و داستان‌های حماسی و عاشقانه می‌پردازند. از مشهور‌ترین اشعار و موسیقی‌های شاهسون شامل گرایلی، قوشی، تجنیسی، بایاتی، باغلاما، دیوانی، خلق و ماهنسی هستند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==همسرگزینی در ایل شاهسون== | ==همسرگزینی در ایل شاهسون== | ||
انتخاب همسر در ایل شاهسون به شکل سنتی و اصیل ایرانی صورت می‌گیرد. به‌دلیل سبک زندگی ایلی و عشایری رایج در شاهسون‌ها، اغلبِ ازدواج‌ها به‌صورت درون طایفه‌ای صورت می‌گیرد. خواستگاری در ایل شاهسون به این شیوه است که در آن دو فرد ریش سفید از طرف خانواده داماد برای خواستگاری به چادر خانواده عروس می‌روند. پس از اینکه درخواست از جانب آنها مطرح شد، خانوادۀ دختر پس از تحقیق و مشورت با دختر خود در صورتی که پاسخ آنها مثبت باشد به خانوادۀ داماد اطلاع داده و به نشانۀ موافقت با عهد و پیمان خواستگاری، شیرینی می‌خورند. سپس خانوادۀ داماد به محل عروسی می‌روند و روسری کلاغی، گردن‌بند، آینه و شیرینی با خود می‌برند. جشن عروسی در ایل شاهسون به یک روز محدود نشده و متناسب با بزرگی طایفه و تمکن مالی خانوادۀ داماد، گاهی تا ۲۰ روز نیز طول می‌کشد. در پایان مراسم اقوام و نزدیکان مبلغی را به‌عنوان طیانه (پول شیرینی) به صاحب مراسم می‌دهند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | انتخاب همسر در ایل شاهسون به شکل سنتی و اصیل ایرانی صورت می‌گیرد. به‌دلیل سبک زندگی ایلی و عشایری رایج در شاهسون‌ها، اغلبِ [[ازدواج|ازدواج‌ها]] به‌صورت درون طایفه‌ای صورت می‌گیرد. [[خواستگاری]] در ایل شاهسون به این شیوه است که در آن دو فرد ریش سفید از طرف [[خانواده]] داماد برای خواستگاری به چادر خانواده عروس می‌روند. پس از اینکه درخواست از جانب آنها مطرح شد، خانوادۀ دختر پس از تحقیق و مشورت با دختر خود در صورتی که پاسخ آنها مثبت باشد به خانوادۀ داماد اطلاع داده و به نشانۀ موافقت با عهد و پیمان خواستگاری، شیرینی می‌خورند. سپس خانوادۀ داماد به محل عروسی می‌روند و روسری کلاغی، گردن‌بند، [[آینه]] و شیرینی با خود می‌برند. [[جشن|جشن عروسی]] در ایل شاهسون به یک روز محدود نشده و متناسب با بزرگی طایفه و تمکن مالی خانوادۀ داماد، گاهی تا ۲۰ روز نیز طول می‌کشد. در پایان مراسم اقوام و نزدیکان مبلغی را به‌عنوان طیانه (پول شیرینی) به صاحب مراسم می‌دهند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | ||
==شغل و توانمندی اقتصادی== | ==شغل و توانمندی اقتصادی== | ||
ایل شاهسون بیشتر دامدار هستند و بخش عمده‌ای از معیشت آنها با دامداری<ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> در مراتع ییلاقی و قشلاقی، تولید شیر و فرآورده‌های لبنی تأمین می‌شود. عمدۀ دام‌های شاهسون را گوسفند‌های نژاد مُغانی و شتر دو‌کوهانه تشکیل می‌دهند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> کشاورزی نیز از دیگر مشاغل ایل شاهسون بوده که در دهه‌های اخیر در پی افزایش زندگی یکجانشینی در ایل شاهسون علاوه بر دامداری، کشاورزی<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> در جلگه‌های اطراف ارس و مغان به‌صورت گسترده‌تری توسط آنها صورت می‌گیرد. همچنین تولید صنایع دستی از دیگر منابع کسب درآمد شاهسون‌ها به‌شمار می‌رود. <ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> ویژگی‌های منحصربه‌فرد قوم شاهسون مانند آداب و رسوم و سبک زندگی عشایری، آنها را به یکی از جاذبه‌های فرهنگی کشور تبدیل کرده است و سبب شده در فصل کوچ گردشگران بسیاری را به سوی خود بکشانند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ایل شاهسون بیشتر دامدار هستند و بخش عمده‌ای از معیشت آنها با دامداری<ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> در مراتع ییلاقی و قشلاقی، تولید شیر و فرآورده‌های لبنی تأمین می‌شود. عمدۀ دام‌های شاهسون را گوسفند‌های نژاد مُغانی و [[شتر]] دو‌کوهانه تشکیل می‌دهند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> کشاورزی نیز از دیگر مشاغل ایل شاهسون بوده که در دهه‌های اخیر در پی افزایش زندگی یکجانشینی در ایل شاهسون علاوه بر دامداری، کشاورزی<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> در جلگه‌های اطراف ارس و مغان به‌صورت گسترده‌تری توسط آنها صورت می‌گیرد. همچنین تولید صنایع دستی از دیگر منابع کسب درآمد شاهسون‌ها به‌شمار می‌رود. <ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> ویژگی‌های منحصربه‌فرد قوم شاهسون مانند آداب و رسوم و سبک زندگی عشایری، آنها را به یکی از جاذبه‌های فرهنگی کشور تبدیل کرده است و سبب شده در فصل کوچ گردشگران بسیاری را به سوی خود بکشانند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5743200/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D9%BE%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AF . «عشایر ایل «شاهسون» سند هویتی تاریخ پربار اردبیل»، خبرگزاری مهر.]</ref> | ||
==صنایع دستی== | ==صنایع دستی== | ||
با توجه به اشتغال عشایر شاهسون به شغل دامداری، آنها متناسب با دسترسی به ملزومات و مواد اولیه برای تولید صنایع دستی که مهم‌ترین آنها ورنی‌بافی است، اقدام به تولید صنایع دستی محلی ایل شاهسون کرده‌اند. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> همچنین تولید دست‌باف‌هایی مانند قالی و قالیچه، گلیم، زیلو، جاجیم و خورجین، پلاس (چادر)، چوقا یا برک، کلاه، دستکش، جوراب، گیوه، پاپوش، حصیر و مفرش از دیگر صنایع دستی ایل شاهسون است که اغلب توسط بانوان هنرمند ایل تهیه می‌شوند. این گونه سازه‌ها، فرهنگ سنتی و غنی ایل شاهسون را به تصویر می‌کشند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | با توجه به اشتغال عشایر شاهسون به شغل دامداری، آنها متناسب با دسترسی به ملزومات و مواد اولیه برای تولید صنایع دستی که مهم‌ترین آنها ورنی‌بافی است، اقدام به تولید صنایع دستی محلی ایل شاهسون کرده‌اند. <ref> [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1062398/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D9%84-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%A7%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86 . عین‌اله‌زاده، «مردم‌شناسی تاریخی ایل شاهسون آذربایجان»، 1391ش، ص111.]</ref> همچنین تولید دست‌باف‌هایی مانند [[قالی بافی|قالی]] و قالیچه، گلیم، زیلو، جاجیم و خورجین، پلاس (چادر)، چوقا یا برک، کلاه، دستکش، جوراب، گیوه، پاپوش، [[حصیر]] و مفرش از دیگر صنایع دستی ایل شاهسون است که اغلب توسط بانوان هنرمند ایل تهیه می‌شوند. این گونه سازه‌ها، فرهنگ سنتی و غنی ایل شاهسون را به تصویر می‌کشند.<ref> [https://www.kojaro.com/history-art-culture/193694-nomads-of-the-shahsavan-tribe/ . وکیلی، «عشایر شاهسون | تاریخچه، فرهنگ و طوایف ایل شاهسون»، وب‌سایت کجارو.]</ref> | ||
==مسکن ایل شاهسون== | ==مسکن ایل شاهسون== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
==نقش ایل شاهسون در اقتصاد ملی== | ==نقش ایل شاهسون در اقتصاد ملی== | ||
ایل شاهسون به‌دلیل زندگی متکی به دامپروری و کشاورزی که دارد، نقش مهمی در اقتصاد کشور و تأمین فرآورده‌های دامی کشور (مانند گوشت، | ایل شاهسون به‌دلیل زندگی متکی به دامپروری و کشاورزی که دارد، نقش مهمی در اقتصاد کشور و تأمین فرآورده‌های دامی کشور (مانند گوشت، [[پنیر]]، دوغ، ماست، کره، روغن محلی) دارد. ایل شاهسون مغان با پرورش 5/1 میلیون واحد دام توانسته ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز، ۴۳ هزار و ۵۰۰ تن شیر، یک هزار و ۵۰۰ تن پشم و ۵ هزار و ۴۰۰ تن پنیر تولید و عرضه کرده و نقش مهمی در تولیدات دامی ایفا کند. همچنین تولید محصولات باغی و زراعی به‌عنوان شغل دوم و صنایع دستی به‌عنوان شغل سوم اهالی ایل شاهسون محسوب می‌شود. <ref> [https://www.farsnews.ir/ardabil/news/14000306000637/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%86%D8%B4%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%8 . آذری، «تولیدات دامی چشمگیر عشایر شاهسون در کشور»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||
همچنین تولید و فروش صنایع دستی و مواد اولیه آن (مانند پشم و نخ) به داخل و صادر کردن این محصولات به خارج از کشور؛ نه‌تنها سبب سود اقتصادی برای کشور می‌شود، بلکه به ترویج بخشی از فرهنگ ایرانی در جهان کمک می‌کند.<ref> [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%DB%8C/ . «همه چیز درباره ی عشایر شاهسون و زندگی زیبای آنان»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت.]</ref> آوردۀ خالص حاصل از مجموع تولیدات زراعی، باغی و صنایع دستی ایل شاهسون رقمی بالای ۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان است.<ref>[https://www.farsnews.ir/ardabil/news/14000306000637/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%86%D8%B4%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%8 . آذری، «تولیدات دامی چشمگیر عشایر شاهسون در کشور»، خبرگزاری فارس.]</ref> | همچنین تولید و فروش صنایع دستی و مواد اولیه آن (مانند پشم و نخ) به داخل و صادر کردن این محصولات به خارج از کشور؛ نه‌تنها سبب سود اقتصادی برای کشور می‌شود، بلکه به ترویج بخشی از فرهنگ ایرانی در جهان کمک می‌کند.<ref> [https://www.eligasht.com/Blog/travelguide/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%DB%8C-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D9%88-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%DB%8C/ . «همه چیز درباره ی عشایر شاهسون و زندگی زیبای آنان»، وب‌سایت مجله گردشگری الی‌گشت.]</ref> آوردۀ خالص حاصل از مجموع تولیدات زراعی، باغی و صنایع دستی ایل شاهسون رقمی بالای ۲ هزار و ۲۵۰ میلیارد تومان است.<ref>[https://www.farsnews.ir/ardabil/news/14000306000637/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C-%DA%86%D8%B4%D9%85%DA%AF%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B3%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%DA%A9%D8%B4%D9%8 . آذری، «تولیدات دامی چشمگیر عشایر شاهسون در کشور»، خبرگزاری فارس.]</ref> | ||