بوانات: تفاوت میان نسخه‌ها

بوانات، شهرستانی با مساحت ۴۶۹۷ کیلومتر مربع به مرکزیت شهر بوانات (سوریان) زیباترین شهرستان شمالی استان فارس است. این دیار به‌دلیل طبیعت زیبا و بکر و تنوع آثار تاریخی، مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. شهر بوانات به‌واسطهٔ قرارگیری در مسیر بندرعباس به اصفهان از اهمیت ارتباطی بالایی برخوردار است.  

برخی معتقدند «بون» به‌معنی بهره است که با پسوند «ات» جمع بسته شده است. در نظریهٔ دیگر «بوان» به‌معنی بهشت است و به مکان سرسبز گفته می‌شود.<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref>  

بوانات در چهارراه ارتباطیِ جنوب به شمال و شرق به غرب ایران در اعصار مختلف تاریخ بوده و کاروان‌های تجاری و نیروهای نظامی بسیاری از این منطقه عبور می‌کردند.<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref> این خطه در سدهٔ هشتم قمری، محل برخی جنگ‌ها میان آل‌مظفر و چوپانیان بود.<ref>حافظ ابرو، جغرافیا، ۱۳۷۸ش، ج۲، ص۲۰۷-۲۰۸؛ حمدالله، ذیل تاریخ گزیده، ۱۳۷۲ش، ص۲۸.</ref>  بوانات در دوران قاجاریه محل ییلاق ایل عرب بود.<ref>فسایی، فارس نامۀ ناصری، ۱۳۶۷ش، ص۱۲۶۶-۱۲۶۷؛ اعتمادالسلطنه، مرآة البلدان، ۱۳۶۸ش، ص۲۰۵۷و۲۳۱۶؛ خورموجی، نزهت الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارس)، ۱۳۸۰ش، ص۸۵و۱۱۰.</ref>   

جمعیت این شهرستان به سبب كوچ سالیانۀ طایفۀ حكجه‌ای از ایل باصری، طوایف شیری از ایل عرب و طوایف لبومحمدی و كشكولی از ایل بزرگ قشقایی در فصول مختلف سال متغیر است؛ جمعیت شهرستان بوانات بر اساس سرشماری عمومی سال ۱۳۹۵ش، ۵۰۴۱۸ نفر و جمعیت شهر بوانات ۹۷۷۶ نفر بوده است.<ref>[https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار.]</ref>  

زبان مردم بوانات فارسی است؛ اما در برخی روستاهای این منطقه، اقلیتی به زبان عربی مغشوش آمیخته با زبان فارسی سخن می‌گویند.<ref>فرهنگ جغرافیایی آبادی‌ها، ۱۳۶۱ش، ج۹۳، ص۲۲و۶۸.</ref>  این افراد، بازماندگان عرب‌های جزیرة‌العرب هستند که در صدر اسلام به این منطقه مهاجرت کردند.<ref>خورموجی، نزهت الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارس)، ۱۳۸۰ش، ص۱۱۰.</ref>  مردم روستای کوپان بوانات نیز به زبان ترکی تکلم می‌کنند.<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref>  

مردم بوانات مسلمان و شیعه مذهب‌اند.<ref>[https://shiraz-tourist.com/شهرستان-بوانات/ «شهرستان بوانات»، وب‌سایت شیراز توریست.]</ref>  

آب‌وهوا؛ آب‌وهوای بوانات سرد و کوهستانی است. این منطقه زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل دارد.<ref>[https://www.shiraznovinnews.ir/news-details/2684-سفر-به-شهرستان-بوانات-،-بهشت-استان-فارس «سفر به شهرستان بوانات، بهشت استان فارس»، وب‌سایت شیراز نوین.]</ref>  

منابع آبی (رودها)؛ مهم‌ترین رود این خطه بوانات است.<ref>فرهنگ جغرافیایی کوه‌های کشور، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۲۷۲.</ref>   

پوشش گیاهی؛ چنار، توت، گردو، سرو، داغداغان، زبان گنجشک، نارون، سنجد، بنه،<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref> شاتره، خاکشیر و گل‌گاوزبان از پوشش‌‌گیاهی این خطه محسوب می‌شوند.<ref>[https://www.egardesh.com/city/بوانات «شهر بوانات»، وب‌سایت ایگردش.]</ref>

اساس اقتصاد این شهرستان بر پایۀ كشاورزی، دامداری و صنایع‌دستی به‌ویژه فرش استوار است.<ref>فرهنگ جغرافیایی آبادی‌ها، ۱۳۶۱ش، ج۹۳، ص۲۲.</ref>  فرآورده‌های کشاورزی بوانات شامل جو، گردو، گندم، انگور، سیب و آلو می‌شود. کشف معدن سنگ عقیق در دَه رنگ نیز نقش مؤثری در اقتصاد این منطقه داشته است.<ref>[https://www.egardesh.com/city/بوانات «شهر بوانات»، وب‌سایت ایگردش.]</ref>

آداب‌ورسوم؛ مردم بوانات برای عزاداری‌های ماه‌های محرم و صفر ارزش زیادی قائل هستند. آنها آیین‌هایی از جمله نخل‌گردانی، چاووش‌خوانی و تعزیه در این روزها برگزار می‌کنند. هنر تعزیه یکی از هنرهای نمایشی کهن در شهر بوانات است و قدمت آن به حدود ۴۰۰ سال پیش باز می‌گردد.<ref>[https://fars.farhang.gov.ir/fa/news/246799/یکصد-مجلس-تعزیه-در-بوانات «یکصد مجلس تعزیه در بوانات»، وب‌سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان فارس.]</ref>  چاووش‌خوانان و مداحان این خطه در حلول ماه محرم از مساجد به طرف حسینیهٔ امام صادق شهر حرکت کرده و در میان راه همراه با عزاداری، بیرق‌های مشکی به اهالی و کسبه می‌دهند تا در سردر خانه یا محل کار خود نصب کنند.<ref>[https://fars.iqna.ir/fa/news/3839194/برگزاری-آیین-ملی-چاووش-خوانی-در-بوانات-فارس «برگزاری آیین ملی چاووش‌خوانی در بوانات فارس»، خبرگزاری قرآن آنلاین.]</ref>  

مشاهیر؛ از مشاهیر این خطه می‌توان به محمدباقر بواناتی (شاعر ایرانی و آموزگار زبان فارسی در لندن)، محمدحسین استخر بواناتی (عالم)، محمدعلی بواناتی (شاعر)، علی‌خان بواناتی (شاعر و ادیب)، محمد بواناتی (نقال و حماسه‌خوان)، جواد بواناتی (موسس روزنامهٔ آفاق)، آقا باباخان (حاکم بوانات) و محمدحسن بواناتی (شاعر) اشاره کرد.<ref>[http://sahebkhabar.ir/news/3672009/لیست-تعدادی-از-فرهیختگان-و-نخبگان-شهرستان-بوانات «لیست تعدادی از فرهیختگان و نخبگان شهرستان بوانات»، وب‌سایت صاحب خبران.]</ref>  

سوغات و صنایع‌دستی؛ کشمش، گردو، جوزقند، انگور، مویز و آلوخورشتی از سوغات‌های لذیذ این منطقه به شمار می‌روند و هنرمندان بوانات به انواع هنرهای دستی از جمله قالی‌بافی، گلیم‌بافی، بافت تابلوفرش، خراطی،<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref>قاشق‌تراشی، رویه‌دوزی گیوه و عقیق‌تراشی می‌پردازند.<ref>[https://shiraz-tourist.com/شهرستان-بوانات/ «شهرستان بوانات»، وب‌سایت شیراز توریست.]</ref>  

غذاهای محلی؛ بانوان هنرمند بوانات انواع غذاهای محلی از جمله آش چله، دلمه و آش اسفند پخت می‌کنند.<ref>[https://gardeshgaranshiraz.com/شهرستان-بوانات/ «شهرستان بوانات»، وب‌سایت گردشگران شیراز.]</ref>  

در بوانات دانشگاه پیام‌نور<ref>[https://www.uniref.ir/Province17.html «دانشگاه‌های استان فارس»، وب‌سایت یونیرف.]</ref> و آزاد اسلامی مشغول به فعالیت هستند.<ref>[https://iau.ir/fa/center/520/مرکز-بوانات «واحد مرکز بوانات»، وب‌سایت دانشگاه آزاد اسلامی.]</ref>  

چهارطاقی ساسانی؛ در روستای مُنج و بر بالای تپه‌ای در کنار رودخانه، بنای عظیمی قرار دارد که به دوران ساسانیان تعلق دارد. از این بنای عظیم تنها چهار ستون همراه با طاق‌های متصل به آن برجای مانده است.<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref>  

پل آجری سوریان؛ این پل متعلق به دوران صفویه بر روی رودخانهٔ سوریان احداث شده است. از این پل با نام پل بزرگ نیز یاد می‌شود. این پل در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.<ref>[http://www.tamashanewspaper.ir/news-details/17623-نگاهی-به-جاذبه-های-گردشگری- حسینی ارسنجانی، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا.]</ref>  

از دیگر جاذبه‌های گردشگری بوانات می‌توان به امامزاده حمزه، منطقهٔ حفاظت‌شدهٔ توت سیاه، چشمهٔ پیرکدویه، منطقهٔ شکارممنوع دره‌باغ، قلعهٔ سیمکان، بقعهٔ محمد حنفیه، کاروانسرای میدان، قلعه بزم، دشت کهکویه مزایجان، جنگل مزایجان، امامزاده بی‌بی مزایجان، امامزاده شاهزاده علی‌اکبر جیان، چهل چشمه و آبشار روستای منج اشاره کرد.<ref>[https://shiraz-tourist.com/شهرستان-بوانات/ «شهرستان بوانات»، وب‌سایت شیراز توریست.]</ref>  

ضایعات حاصل از معدن‌کاری، از خطرناک‌ترین آلاینده‌های محیط‌زیست هستند که در صورت عدم حذف آنها به آب‌های سطحی و زیرزمینی وارد شده و موجب تشکیل کمپلکس‌های سمی می‌شوند و خطرهای بسیاری برای محیط‌زیست ایجاد می‌کنند. تحقیقات نشان از این دارد که  معدن مس بوانات بر میزان آلودگی در آب، خاک و گیاهان منطقه تأثیر به‌سزایی داشته است.<ref>شکری، بررسی تأثیر معدن مس بوانات بر محیط‌زیست منطقه، ۱۳۹۹ش، ص۶۵.</ref>  

هتل پارسیان، پرسپولیس، کریم‌خان زند و [[چمران]] از مراکز اقامتی بوانات هستند.<ref>[https://www.egardesh.com/city/بوانات «شهر بوانات»، وب‌سایت ایگردش.]</ref>همچنین اقامتگاه‌های بوم‌گردی نیز آماده پذیرایی از گردشگران هستند.<ref>[https://shiraz-tourist.com/شهرستان-بوانات/ «شهرستان بوانات»، وب‌سایت شیراز توریست.]</ref>  

* «برگزاری آیین ملی چاووش‌خوانی در بوانات فارس»، خبرگزاری قرآن آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۰ شهریور ۱۳۹۸ش.

* پاپلی یزدی، محمدحسین، فرهنگ آبادی‌ها و مكان‌های مذهبی كشور، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۷ش.

* جعفری، عباس، گیتاشناسی ایران، تهران، گیتاشناسی، ۱۳۶۸ش.

* حافظ ابرو، عبدالله، جغرافیا، به‌تحقیق صادق سجادی، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۸ش.

* حسینی ارسنجانی، محی‌الدین، «نگاهی به جاذبه‌های گردشگری «بوانات» زیباترین شهرستان شمالی استان فارس»، وب‌سایت تماشا، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* خورموجی، محمدجعفر، نزهت الاخبار (تاریخ و جغرافیای فارس)، به‌تحقیق آل داود، تهران، طبع و نشر، ۱۳۸۰ش.

* «دانشگاه‌های استان فارس»، وب‌سایت یونیرف، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* «سفر به شهرستان بوانات، بهشت استان فارس»، وب‌سایت شیراز نوین، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* شکری، خداکرم و شبان، مجید، بررسی تأثیر معدن مس بوانات بر محیط‌زیست منطقه، فصلنامه علمی محیط‌زیست و توسعه فرابخشی، شماره ۶۷، ۱۳۹۹ش.

* «شهر بوانات»، وب‌سایت ایگردش، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* «شهرستان بوانات»، وب‌سایت شیراز توریست، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* «شهرستان بوانات»، وب‌سایت گردشگران شیراز، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۷ش.

* فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های كشور (اقلید)، تهران، ادارۀ جغرافیایی ارتش، ۱۳۶۱ش.  

* فرهنگ جغرافیایی كوه‌های كشور، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۷۹ش.

* فسایی، حسن، فارس نامۀ ناصری، به‌تحقیق منصور رستگار فسایی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۷ش.

* قاضی احمد قمی، خلاصة التواریخ، به‌تحقیق احسان اشراقی، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۳ش.

* «لیست تعدادی از فرهیختگان و نخبگان شهرستان بوانات»، وب‌سایت صاحب خبران، تاریخ درج مطلب: ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ش.

* مستوفی، حمدالله، ذیل تاریخ گزیده، به‌تحقیق ایرج افشار، تهران، محمود افشار، ۱۳۷۲ش.

* «معرفی شهر بوانات»، وب‌سایت چهارگوشه ایران زیبا، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* «نتایج سرشماری جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال ۱۳۹۵»، درگاه ملی آمار، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* نشریۀ اسامی‌ عناصر و واحدهای تقسیماتی (به همراه مراكز)، تهران، وزارت كشور، ۱۳۸۰ش.

* «واحد مرکز بوانات»، وب‌سایت دانشگاه آزاد اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۸ مهر ۱۴۰۱ش.

* «یکصد مجلس تعزیه در بوانات»، وب‌سایت اداره کل فرهنگ و ارشاد استان فارس، تاریخ درج مطلب: ۱۹ مهر ۱۳۹۵ش.

[[رده:آثارباستانی]]