|
|
خط ۱: |
خط ۱: |
| '''<big>ازدواج سفید</big>'''، همخانگی زن و مرد بدون پیوند رسمی ازدواج<br> | | '''<big>غسل جمعه</big>'''، شستن بدن با کیفیتی خاص در روز جمعه<br> |
| گزینش همسر و شریک زندگی، یکی از مهمترین انتخابهای آدمی برای رسیدن به آرامش و رضایت از زندگی است. این گزینش معمولا در قالب پیوند ازدواج، جلوهگر میشود. فرهنگ ازدواج در هر جامعهای غالبا از ترکیب سه مؤلفه اصلی پدید میآید: دیانت و پایبندی به آموزههای دینی، تعهد و قرارداد اجتماعی، صمیمیت و علاقمندی طرفینی. این مولفهها در شکلگیری پیوند ازدواج همواره اثرگذار بودهاند زیرا در پرتو حضور چنین مؤلفههایی، پیوند زناشویی میان زن و مرد بر تمام ابعاد زندگی آنها تأثیر مستقیم میگذارد؛ در بعد فردی، زمینه مناسبی برای ارضای نیازهای روانی و فیزیولوژیکی فراهم میکند و در بعد اجتماعی، نیازهای ارتباطی انسان را برآورده میسازد. اهداف اصلی و اساسی ازدواج مانند تولید مثل و تربیت فرزند، دستیابی به آرامش، تکامل در ابعاد مختلف، ارضای نیاز عاطفی و جنسی، تأمین نیازهای روانی و امنیت اجتماعی در پرتو پیوند رسمی ازدواج بهصورت بهینه و بیشینه در دسترس قرار میگیرد. همچنین کانون خانواده کارکرد اصلی خود را بهعنوان عامل اصلی ماندگاری و پایداری جامعه بشری، تنها با وجود پیوندهای رسمی و متعارف ازدواج حفظ میکند.
| | «غُسل» از مصدر «غَسل» و بهمعنای شستن<ref>[https://lib.eshia.ir/71428/5/100 قرشی، قاموس قرآن، 1371ش، ج5، ص100.]</ref> است. غسل در اصطلاح فقهی بهمعنای شستشوي بدن با کيفيتی خاص است.<ref>[https://makarem.ir/main.aspx?catid=25445&typeinfo=1&lid=0&mid=252860 علیاننژاد، «معنی واژهها و اصطلاحات فقهی»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1400ش.] </ref> غسل جمعه از جمله غسلهایی است که در آموزههای اسلامی سفارشهای زیادی برای انجام آن وجود دارد. |
| امروزه در پی شتاب فزاینده تغییرات اجتماعی و دگرگونی ارزشها، جامعه بشری با سبکهای زندگی نوپدیدی روبرو شده است که افزایش گونههای نامتعارف همباشی و همزیستی انسانها را به دنبال داشته است. ازدواج مدنی، ازدواج بنفش، ازدواج همجنسگرایان، ازدواج با خود، ازدواج با حیوانات، ازدواج گروهی، ازدواج با محارم، ازدواج بیوصال و ازدواج سفید انواع پیوندهایی است که در این روزگار برای گزینش شریک زندگی، مورد توجه بعضی از انسانها قرار گرفته است.
| | ==هدف و فلسفه== |
| ==مفهومشناسی ازدواج سفید== | | نخستین بار پیامبر اسلام برای رهایی از بوی عرق برخی از انصار که در روز جمعه تجمع میکردند دستور داد تا غسل کنند و بدن خود را بشویند؛ از همان زمان این سنت در میان مسلمانان باقی مانده است.<ref> [https://lib.eshia.ir/10107/1/285/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87 صدوق، علل الشرائع، 1385ش، ج1، ص285.]</ref> |
| اصطلاح «ازدواج سفید» با اصطلاح «همخانگی» و «همباشی» دارای همپوشانی مفهومی و مصداقی است. فرهنگنامههای آمریکایی و اروپایی در مواردی که ازدواج سفید را به مفهوم همباشی نزدیک دانستهاند آن را به ازدواج بدون رابطه جنسی یا ازدواج بدون هدف بلندمدت معنا کردهاند. اما در مواردی که ازدواج سفید را با مفهوم همخانگی پیوند زدهاند آن را به «زندگی کردن با یکدیگر و داشتن رابطه جنسی بدون ازدواج» یا «شبهازدواج» و «زندگی با یکدیگر مانند زن و شوهر» معنا کردهاند.<ref>احمدی، سفیدِ سیاه، 1399ش، ص53.</ref> ازدواج سفید نزد ایرانیان اینگونه فهم میشود که زن و مرد بدون مشروعیت حقوقی و ثبت قانونی، گونهای از همباشی و همخانگی را انتخاب کردهاند که در چارچوب ضوابط شرعی یا خارج از آن، دارای رابطه جنسی و عاطفی هستند.<br>
| | در روایتی از امام رضا، خداوند غسل جمعه را تکمیل کننده نقصهایی که بهواسطه فراموشی در وضوی نمازهای واجب ایجاد میشود قرار داده، همانگونه که نماز نافله را کاملکننده نماز واجب قرار داده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10107/1/285 صدوق، علل الشرائع، 1385ش، ج1، ص285.]</ref> |
| گسترش همخانگی در غرب، الگوی تازهای از خانواده را به نمایش گذاشته که مهمترین تغییر نهاد خانواده در دوره معاصر است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/362930/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81 کریمیان و زارعی، «بررسی کیفی وضعیت زندگی زنان دارای رابطه همخانگی با جنس مخالف»، 1395ش، ص40.]</ref> اما همخانگی در ایران به الگوی نهادينهشدهای از خانواده تبدیل نشده است و اگر مشکلاتی که زنان و مردان ایرانی را بهسوی پذیرش این سبک از زندگی سوق داده، برطرف شود بسیاری از مصادیق همخانگی در ایران به ازدواج رسمی و قانونی تبدیل میشود.
| | در روایات از مواردی مانند بزرگداشت پروردگار عالم، رو آوردن بهسوی خداوند و طلب آمرزش از او، تعظيم و بزرگداشت روز جمعه و تفضیل آن بر سایر روزها، طهارت و پاکی تا جمعه آینده و زیاد شدن واجبات و مستحبات در این روز بهعنوان علتهای سفارش مؤکد به انجام غسل جمعه یاد شده است.<ref>[https://lib.eshia.ir/10107/1/285 صدوق، علل الشرائع، 1385ش، ج1، ص285.]</ref> |
|
| |
|
| ==پیشینه ازدواج سفید== | | ==اهمیت غسل جمعه== |
| در دورههای اولیه پیدایش همخانگی، افرادی که توانایی مالی ازدواج رسمی و تشکیل خانواده را نداشتند از برقراری چنین رابطهای استقبال میکردند. بعد از جنگ جهانی دوم، زنان آلمانی که شوهر خود را از دست داده بودند برای حفظ حقوق دوران بیوگی که دولت به آنها پرداخت میکرد، غالبا همخانگی را به ازدواج مجدد ترجیح میدادند. انقلاب جنسی که اواخر دههی 1960م در جامعه غربی پدیدار شد با عادیسازی روابط جنسی پیش از ازدواج، زمینههای فرهنگی گسترش همخانگی را فراهم کرد و آن را به سبک جدید زندگی تبدیل کرد.<ref>احمدی، سفیدِ سیاه، 1399، ص55ـ56.</ref> امروزه در بسیاری از کشورهای غربی، از همخانگی بهعنوان یک رابطه قانونی حمایت میشود. بر اساس آمارهای رسمی، در سال 1989م در بریتانیا 26% از زنان مجرد دارای رابطه همباشی بودهاند. در سال 2010م در آمریکا 14 میلیون نفر در قالب همخانگی با یکدیگر زندگی میکردند. همچنین برخی از پژوهشها نشان میدهد نیمی از زنانی که در آمریکا ازدواج رسمی خود را ثبت میکنند پیش از آن، رابطه همخانگی را با همسر فعلی خود تجربه کردهاند. پدیده همخانگی در استرالیا نیز از 16% در 1975م به 70% در 2007م رسیده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/312925/%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 آزاد ارمکی و دیگران، «همخانگی، پیدایش شکلهای جدید خانواده در تهران»، 1391ش، ص46-47.]</ref> | | غسل جمعه در منابع دینی مورد تأکید بسیار قرار گرفته است. بر اساس محتوای برخی از روایات، اگر کسی روز جمعه را درک کرد چه در سفر باشد و چه در حَضَر، باید غسل جمعه کند الا اینکه مریض باشد یا برای او ضرر داشته باشد.<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/3/314 حر عاملی، وسائل الشیعه، 1409ق، ج3، ص314.]</ref> در برخی دیگر از روایات اشاره شده است که اگر مجبور باشی برای تهیه آبِ غسل روز جمعه، غذای خود را بفروشی این کار را بکن.<ref>[https://lib.eshia.ir/71860/78/129#_ftnref1 مجلسی، بحار الانوار، 1403ق، ج78، ص129.]</ref> این سفارشها نشان از اهمیت بالای این عمل در آموزههای اسلامی دارد. |
|
| |
|
| ==انواع ازدواج سفید== | | ==وقت غسل جمعه== |
| در ازدواج سفید، دو الگوی اصلی را میتوان شناسایی کرد:<br>
| | بهترین زمان انجام غسل جمعه از اذان صبح تا ظهر جمعه است. اگر کسی در این مدت موفق به انجام غسل نشد میتواند تا غروب روز جمعه بدون نیت ادا و قضا آن را انجام دهد. اگر کسی در روز جمعه غسل نکرد میتواند روز شنبه از صبح تا غروب به نیت قضا، غسل را انجام دهد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10369/1/359 توضیح المسائل، بخش غسلهای مستحب، مسأله 644.]</ref> |
| الف) همخانگی پیش از ازدواج؛ در این الگو، همخانگی مقدمه و مرحله آزمایشی برای رسیدن به وضعیت اصلی، یعنی ازدواج رسمی است. افرادی که در این الگو به همخانگی گرایش دارند برای شناخت یکدیگر و فراهم شدن موقعیت مناسب تحصیلی و اقتصادی با یکدیگر همخانه میشوند. در ایران، بعضی از افرادی که به همخانگی روی آوردهاند، آن را مقدمه ازدواج اعلام کردهاند.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/362930/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87-%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AC%D9%86%D8%B3-%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81 کریمیان و زارعی، «بررسی کیفی وضعیت زندگی زنان دارای رابطه همخانگی با جنس مخالف»، 1395ش، ص42.]</ref><br>
| |
| ب) همخانگی بدون ازدواج؛ در این الگو، افراد به ازدواج رسمی توجهی ندارند و به ادامه وضع موجود رضایت میدهند. در برخی از کشورهای غربی، همخانگی قبل از ازدواج بهسرعت جای خود را به همخانگی بدون ازدواج داده است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/312925/%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 آزاد ارمکی و دیگران، «همخانگی، پیدایش شکلهای جدید خانواده در تهران»، 1391ش، ص49.]</ref>
| |
| ==زمینههای گرایش به ازدواج سفید==
| |
| ===ضعف جامعهپذیری===
| |
| در همخانگی، هر کدام از طرفین حق دارد بهصورت آزاد انتخاب کند و تصمیم بگیرد. معنا ندارد که انسان بهخاطر دیگری، آینده خود را به خطر اندازد. پس اگر شریک زندگی دچار عارضهای شود، شخص مقابل بهراحتی میتواند او را ترک کند و فرد دیگری را برگزیند. در همخانگی، مرد نگران تأمین معیشت همسر و یا پاسخگویی به نیازهای عاطفی و جنسی او نیست. در مقابل، زن نیز نگران کارهای خانه و وظایف زنانه از قبیل پاسخگویی به نیازهای عاطفی و جنسی همسر یا تربیت فرزند نیست. البته این گونه از فعاليتها معمولا بهصورت داوطلبانه انجام میشود اما وظیفه آنها بهشمار نمیرود. ترجیح منافع فردی و سهولت در ارضای نیاز جنسی از انگیزههای اصلی افراد است که گریز از مسئولیتپذیری و رویآوری به ازدواج سفید را برای آنان توجیه میکند.<ref>احمدی، سفیدِ سیاه، 1399ش، ص67-74.</ref>
| |
|
| |
|
| ===کمبودهای حمایتی=== | | ==کیفیت انجام== |
| کمبودهای حمایتی در خانواده، زمینه گرایش فرزندان به محیطهای جبرانکننده این کمبودها را افزایش میدهد. این گرایش میتواند بهدلیل سرخوردگی از رابطه عاطفی پیشینی یا برای مقابله با تحقیر دوستان، تشدید شود.
| | غسل جمعه مانند غسلهای دیگر به دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام می گیرد و تنها در نیت با سایر غسلها تفاوت دارد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10369/1/215 توضیح المسائل، بخش کیفیت غسل، مسأله 360.]</ref> |
|
| |
|
| ===طغیان روحیه استقلالطلبی=== | | ==جایگزینی غسل جمعه بجای وضو== |
| خانوادههایی که از سبک فرزندپروری سختگیرانه بهره میگیرند معمولا با پرخاشگری و سرکشی فرزندان در سنین نوجوانی و جوانی روبرو میشوند. چنین فرزندانی تلاش میکنند که با سرپیچی از دستورها و خواستههای والدین و جامعه، خود را اثبات کنند. رهایی از بند سنتهای جامعه، یکی از مهمترین علتهای شکلگیری همخانگی است.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/312925/%D9%87%D9%85-%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C-%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%B4%DA%A9%D9%84-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 آزاد ارمکی و دیگران، «همخانگی، پیدایش شکلهای جدید خانواده در تهران»، 1391ش، ص64.]</ref>
| | نظر مشهور در میان فقیهان شیعه آن است که غسل جمعه نمیتواند جایگزین وضو برای اقامه نماز باشد.<ref>[https://lib.eshia.ir/10369/1/364 توضیح المسائل، بخش کیفیت غسلهای مستحب، مسأله 646.]</ref> اما در برابر این دیدگاه مشهور، برخی از فقها مانند خویی، سیستانی، مکارم شیرازی و تبریزی بر این باور هستند که با غسلهایی که استحباب آنها ثابت شده، مانند غسل جمعه، میتوان نماز خواند.<ref> [https://lib.eshia.ir/10369/1/364 توضیح المسائل، بخش کیفیت غسلهای مستحب، مسأله 646.]</ref> |
| ===کمرنگ شدن ارزشها=== | | |
| گسترش فرهنگ غربی در جهان موجب تضعیف سنتها و ارزشهای اجتماعی شده است. هنگامی که نظام ارزشی جامعه دستخوش دگرگونی میشود هنجارهای اجتماعی نیز تغییر میکنند. بههمین دلیل، جوانان امروز پیوند کمتری با امور انتزاعی دارند و یاد گرفتهاند که عینیتر به مسائل بنگرند. از اینرو با مفاهیم ارزشی مانند توکل بیگانه شدهاند و تا زمانی که با محاسبات خود، از آینده مطمئن نباشند کاری نمیکنند.
| | ==دعای غسل جمعه== |
| | در روایات دعایی برای انجام غسل جمعه وارد شده که مستحب است در موقع غسل خوانده شود: «أشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَأنَّ مُحَمَّداً عَبْدُه وَ رَسوُلُه. اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاجْعَلْنی مِنَ التَّوَّابینَ وَاجْعلْنی مِنَ الْمُتَطَهِّرین.»<ref>[https://lib.eshia.ir/11025/3/323 حر عاملی، وسائل الشیعه، 1409ق، ج3، ص323.] </ref> |
|
| |
|
| ===افزایش چالشهای اجتماعی===
| |
| در جامعهی امروزی هزینههای زندگی مشترک افزایش چشمگیری یافته و تأمین آن توسط مرد، بهعنوان سرپرست خانواده، مشکلتر شده است. افزایش نرخ بیکاری و تورم نیز این وضعیت را پیچیدهتر میکند. از طرف دیگر ورود زنان به بازار کار و تغییر نگرش جامعه درباره اشتغال زنان، مطالبهگری حقوق زنان را در جامعه افزایش داده و موازنه ازدواج را به چالش کشیده است. همین فرآیند در لایه دوم، موجب افزایش آمار طلاق در جامعه شده که نگرش منفی جوانان به ازدواج رسمی و سنتی را در پی داشته است. آداب و رسوم دستوپاگیری که جامعه بر ازدواج رسمی تحمیل کرده است، چالش دیگری است که افراد را بهسوی پذیرش همخانگی سوق میدهد؛ زیرا در همباشی دو طرف بدون دخالت دیگران، شریک خود را انتخاب میکنند و دغدغه انواع مراسم را ندارند.<ref>احمدی، سفیدِ سیاه، 1399ش، ص90-94.</ref>
| |
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
| ==منابع== | | ==منابع== |
| * آزاد ارمکی، تقی و دیگران، «همخانگی، پیدایش شکلهای جدید خانواده در تهران»، دوفصلنامه جامعهپژوهی فرهنگی، شماره 5، 1391ش. | | * ابنبابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داورى، چاپ اول، 1385ش. |
| * احمدی، زهیر، سفیدِ سیاه: تحلیل و بررسی ابعاد پدیده نوظهور ازدواج سفید با رویکرد دینی و روانشناختی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1399ش. | | * بنیهاشمی خمینی، محمدحسن، رساله توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ بیستم، 1392ش. |
| * کریمیان، نادر و زارعی، اقبال، «بررسی کیفی وضعیت زندگی زنان دارای رابطه همخانگی با جنس مخالف»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی زن و جامعه، سال هفتم، شماره 2، 1395ش. | | * شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، چاپ اول، 1409ق. |
| | * علیاننژاد، «معنی واژهها و اصطلاحات فقهی»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1400ش. |
| | * قرشی، علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الاسلامية، چاپ ششم، 1412ق. |
| | * مجلسی، محمدباقر بن محمدتقى، بحار الانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق. |
| [[رده: ویکیزندگی]] | | [[رده: ویکیزندگی]] |
| [[رده: ازدواج]] | | [[رده: آموزههای دینی]] |
| [[رده: روابط اجتماعی]]
| |
| [[رده: زنان]]
| |
| [[رده: جوانان]]
| |
غسل جمعه، شستن بدن با کیفیتی خاص در روز جمعه
«غُسل» از مصدر «غَسل» و بهمعنای شستن[۱] است. غسل در اصطلاح فقهی بهمعنای شستشوي بدن با کيفيتی خاص است.[۲] غسل جمعه از جمله غسلهایی است که در آموزههای اسلامی سفارشهای زیادی برای انجام آن وجود دارد.
هدف و فلسفه
نخستین بار پیامبر اسلام برای رهایی از بوی عرق برخی از انصار که در روز جمعه تجمع میکردند دستور داد تا غسل کنند و بدن خود را بشویند؛ از همان زمان این سنت در میان مسلمانان باقی مانده است.[۳]
در روایتی از امام رضا، خداوند غسل جمعه را تکمیل کننده نقصهایی که بهواسطه فراموشی در وضوی نمازهای واجب ایجاد میشود قرار داده، همانگونه که نماز نافله را کاملکننده نماز واجب قرار داده است.[۴]
در روایات از مواردی مانند بزرگداشت پروردگار عالم، رو آوردن بهسوی خداوند و طلب آمرزش از او، تعظيم و بزرگداشت روز جمعه و تفضیل آن بر سایر روزها، طهارت و پاکی تا جمعه آینده و زیاد شدن واجبات و مستحبات در این روز بهعنوان علتهای سفارش مؤکد به انجام غسل جمعه یاد شده است.[۵]
اهمیت غسل جمعه
غسل جمعه در منابع دینی مورد تأکید بسیار قرار گرفته است. بر اساس محتوای برخی از روایات، اگر کسی روز جمعه را درک کرد چه در سفر باشد و چه در حَضَر، باید غسل جمعه کند الا اینکه مریض باشد یا برای او ضرر داشته باشد.[۶] در برخی دیگر از روایات اشاره شده است که اگر مجبور باشی برای تهیه آبِ غسل روز جمعه، غذای خود را بفروشی این کار را بکن.[۷] این سفارشها نشان از اهمیت بالای این عمل در آموزههای اسلامی دارد.
وقت غسل جمعه
بهترین زمان انجام غسل جمعه از اذان صبح تا ظهر جمعه است. اگر کسی در این مدت موفق به انجام غسل نشد میتواند تا غروب روز جمعه بدون نیت ادا و قضا آن را انجام دهد. اگر کسی در روز جمعه غسل نکرد میتواند روز شنبه از صبح تا غروب به نیت قضا، غسل را انجام دهد.[۸]
کیفیت انجام
غسل جمعه مانند غسلهای دیگر به دو صورت ترتیبی و ارتماسی انجام می گیرد و تنها در نیت با سایر غسلها تفاوت دارد.[۹]
جایگزینی غسل جمعه بجای وضو
نظر مشهور در میان فقیهان شیعه آن است که غسل جمعه نمیتواند جایگزین وضو برای اقامه نماز باشد.[۱۰] اما در برابر این دیدگاه مشهور، برخی از فقها مانند خویی، سیستانی، مکارم شیرازی و تبریزی بر این باور هستند که با غسلهایی که استحباب آنها ثابت شده، مانند غسل جمعه، میتوان نماز خواند.[۱۱]
دعای غسل جمعه
در روایات دعایی برای انجام غسل جمعه وارد شده که مستحب است در موقع غسل خوانده شود: «أشْهَدُ أنْ لا إِلهَ إلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَأنَّ مُحَمَّداً عَبْدُه وَ رَسوُلُه. اَلّلهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد وَاجْعَلْنی مِنَ التَّوَّابینَ وَاجْعلْنی مِنَ الْمُتَطَهِّرین.»[۱۲]
پانویس
منابع
- ابنبابویه، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داورى، چاپ اول، 1385ش.
- بنیهاشمی خمینی، محمدحسن، رساله توضیح المسائل مراجع، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ بیستم، 1392ش.
- شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، چاپ اول، 1409ق.
- علیاننژاد، «معنی واژهها و اصطلاحات فقهی»، پایگاه اطلاعرسانی دفتر آیتالله العظمی مکارم شیرازی، تاریخ بازدید: 13 شهریور 1400ش.
- قرشی، علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الكتب الاسلامية، چاپ ششم، 1412ق.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقى، بحار الانوار، بیروت، دار إحياء التراث العربي، چاپ دوم، 1403ق.