بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>شیعه؛</big>''' گروهی از مسلمانان که اانتصاب الهی امام علی برای جانشینی حضرت محمد را باور دارند. ==مفهوم‌شناسی== «شیعه» به‌معنای فرقه، گروه، امّت، پیروان، یاران و اشاعهدهندگان است.<ref>زبیدی، تاج العروس، 1389ق، ج 5، ص405ـ407.</ref> این واژه ابتدا در...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''<big>شیعه؛</big>''' گروهی از مسلمانان که | '''<big>شیعه؛</big>''' گروهی از مسلمانان که انتصاب الهی [[امام علی]] برای جانشینی [[حضرت محمد]] را باور دارند. | ||
==مفهوم‌شناسی== | ==مفهوم‌شناسی== | ||
«شیعه» به‌معنای فرقه، گروه، امّت، پیروان، یاران و اشاعهدهندگان است.<ref>زبیدی، تاج العروس، 1389ق، ج 5، ص405ـ407.</ref> این واژه ابتدا در معنای مطلق پیروان یک شخص خاص کاربرد داشت<ref>[https://lib.eshia.ir/10382/2/197/ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص197؛] طبری، تاریخ طبری، ج5، ص140.</ref> اما با گذشت زمان و در اثر کثرت استعمال، بدون قرینه، برای پیروان امام علی به‌کار گرفته شد. | «شیعه» به‌معنای فرقه، گروه، امّت، پیروان، یاران و اشاعهدهندگان است.<ref>زبیدی، تاج العروس، 1389ق، ج 5، ص405ـ407.</ref> این واژه ابتدا در معنای مطلق پیروان یک شخص خاص کاربرد داشت<ref>[https://lib.eshia.ir/10382/2/197/ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص197؛] طبری، تاریخ طبری، ج5، ص140.</ref> اما با گذشت زمان و در اثر کثرت استعمال، بدون قرینه، برای پیروان [[امام علی]] به‌کار گرفته شد. | ||
در تعریف اصطلاحی شیعه به موارد گوناگونی، از جمله اعتقاد به برتری و تقدّم امام علی بر سایر اصحاب پیامبر خدا،<ref>رازی، الزینه فی الکلمات الاسلامیه العربیه، ص259ـ260؛ [https://lib.eshia.ir/71432/1/16 اشعری، مقالات الاسلامیین، 1400ق، ص16.]</ref> امامت و ولایت بلافصل امام علی بعد از پیامبر و نفی آن از دیگران،<ref>اشعری قمی، المقالات و الفرق،1360ش، ص15؛ [https://lib.eshia.ir/10408/0/17 نوبختی، فرق الشیعه، 1355ق، ص17.]</ref> اراده الهی و تصریح پیامبر بر امامت | در تعریف اصطلاحی شیعه به موارد گوناگونی، از جمله اعتقاد به برتری و تقدّم [[امام علی]] بر سایر اصحاب پیامبر خدا،<ref>رازی، الزینه فی الکلمات الاسلامیه العربیه، ص259ـ260؛ [https://lib.eshia.ir/71432/1/16 اشعری، مقالات الاسلامیین، 1400ق، ص16.]</ref> [[امامت]] و ولایت بلافصل [[امام علی]] بعد از [[پیامبر اکرم]] و نفی آن از دیگران،<ref>اشعری قمی، المقالات و الفرق،1360ش، ص15؛ [https://lib.eshia.ir/10408/0/17 نوبختی، فرق الشیعه، 1355ق، ص17.]</ref> اراده الهی و تصریح [[حضرت محمد|پیامبر خدا]] بر [[امامت]] [[امام علی|علی]]<ref>طوسی، تلخیص الشافی، 1383ق، ج2، ص56؛ [https://lib.eshia.ir/71442/1/169 شهرستانی، ملل و نحل،ج1، ص169]</ref> و همچنین باور به [[امامت]] فرزندان [[امام علی|علی]] و اختصاص حق جانشینی [[پیامبر اکرم]] به خاندان رسالت<ref>طباطبایی، شیعه در اسلام، 1388ش، ص25ـ26.</ref> اشاره شده است. | ||
==پیدایش شیعه== | ==پیدایش شیعه== | ||
درباره پیدایش شیعه، دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است: | درباره پیدایش شیعه، دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است: | ||
# بر اساس دیدگاهی که بسیاری از شیعیان، آن را تأیید کرده‌اند، ریشه تشیع به آغاز دعوت اسلامى باز می‌‌گردد و عنوان «شیعه» نخستین بار توسط پیامبر | # بر اساس دیدگاهی که بسیاری از شیعیان، آن را تأیید کرده‌اند، ریشه تشیع به آغاز دعوت اسلامى باز می‌‌گردد و عنوان «شیعه» نخستین بار توسط [[حضرت محمد|پیامبر خدا]]، بر معتقدين به لزوم اطاعت از [[امام علی|علي]] اطلاق شد.<ref>[https://lib.efatwa.ir/40680/4/106 ابن‌اثير، النهاية، ج4، 1979م، ص106؛ سبحانی تبریزی،] [https://www.ghbook.ir/index.php?name=%D8%A8%D8%AD%D9%88%D8%AB%20%D9%81%D9%8A%20%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AD%D9%84 بحوث في الملل و النحل، 1384ش، ج6، صص114-102.]</ref> | ||
# برخی که به جعل و وضع حديث متهم هستند، پیدایش شیعه را به یک یهودی موهوم با نام عبداللّه سبأ نسبت داده‌اند، در حالی که نامی از او در میان یاران امام علی نیست.<ref> [https://lib.efatwa.ir/41483/1/4 رشید رضا، السنة و الشيعة، 1947م، ص4ـ6؛] سامی النشار، نشأة الفكر الفلسفي في الإسلام، 1997م، ص18؛ [https://ebookshia.com/books/view/2658/%D8%B9%D8%A8%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A8%D9%86+%D8%B3%D8%A8%D8%A3+%D9%88+%D8%AF%D9%8A%DA%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%87%D8%A7%D9%89+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D9%89+%28%D8%AC%D9%84%D8%AF+1%252 عسگری، افسانه عبداللّه سبأ، 1403ق، ج1، ص40ـ48؛] [https://lib.eshia.ir/15271/1/14 صدر، نشأة الشيعه والتشيع، 1417ق، ص14.]</ref> | # برخی که به جعل و وضع حديث متهم هستند، پیدایش شیعه را به یک یهودی موهوم با نام عبداللّه سبأ نسبت داده‌اند، در حالی که نامی از او در میان یاران [[امام علی]] نیست.<ref> [https://lib.efatwa.ir/41483/1/4 رشید رضا، السنة و الشيعة، 1947م، ص4ـ6؛] سامی النشار، نشأة الفكر الفلسفي في الإسلام، 1997م، ص18؛ [https://ebookshia.com/books/view/2658/%D8%B9%D8%A8%D8%AF+%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87+%D8%A8%D9%86+%D8%B3%D8%A8%D8%A3+%D9%88+%D8%AF%D9%8A%DA%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%87%D8%A7%D9%89+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE%D9%89+%28%D8%AC%D9%84%D8%AF+1%252 عسگری، افسانه عبداللّه سبأ، 1403ق، ج1، ص40ـ48؛] [https://lib.eshia.ir/15271/1/14 صدر، نشأة الشيعه والتشيع، 1417ق، ص14.]</ref> | ||
# برخی، تشیع و انگارۀ وصايت و وراثت در امامت را برگرفته از نظام شاهنشاهي در فرهنگ ايرانیان دانسته و با این بهانه، ایرانیان را به انتقام‌جویی از عرب‌ها در فتح | # برخی، تشیع و انگارۀ وصايت و وراثت در [[امامت]] را برگرفته از نظام شاهنشاهي در فرهنگ ايرانیان دانسته و با این بهانه، ایرانیان را به انتقام‌جویی از عرب‌ها در فتح [[ایران]]، متهم کرده‌اند.<ref>[https://lib.eshia.ir/50079/1/128 مطهری، خدمات متقابل اسلام و ايران، 1400ش، ج1، ص128-154.]</ref> این در حالی است که ایرانیان، آموزه‌های عدالت‌محور [[اسلام]] را با آغوش باز پذیرفته‌اند و شیعیان، باور به وصایت و [[امامت]] [[امام علی|علی]] را برگرفته از آیات [[قرآن]]، روایات نبوی و دلایل عقلی می‌دانند.<ref> براون، تاريخ ادبيات ايران، 1398ش، ج1، ص297؛ [https://lib.eshia.ir/50079/1/128 مطهری، خدمات متقابل اسلام و ايران، 1400ش، ج1، صص128ـ154]</ref> | ||
==فرقه‌هاي شيعه== | ==فرقه‌هاي شيعه== | ||
مهم‌ترین عامل شکل‌گیری فرقه‌های گوناگون در میان شیعیان، اختلاف در تعداد امامان و چگونگی تعیین امام بعدی بود. اماميه، زيديه و اسماعيليه، مهم‌ترين | مهم‌ترین عامل شکل‌گیری فرقه‌های گوناگون در میان شیعیان، اختلاف در تعداد امامان و چگونگی تعیین امام بعدی بود.<ref>صابری، تاریخ فرق اسلامی، ۱۳۸۴ش، ج۲، ص۲۹.</ref> اماميه، زيديه و اسماعيليه، مهم‌ترين فرقه‌های شيعه هستند.<ref> [https://lib.eshia.ir/71455/1/60 طباطبايي، شيعه در اسلام، 1388ش، ص60.]</ref> | ||
===امامیه=== | ===امامیه=== | ||
امامیه اکثریت شیعیان را تشکیل می‌دهند. این گروه از شیعیان، به وجود امام در هر زمان، و وجوب نص صریح برای هر امامی معتقدند و امامت را منحصر در [[امام علی]]، [[امام حسن]]، [[امام حسین]] و نه فرزند از نسل [[امام حسین]] می‌دانند که آخرین آنها [[مهدی موعود]] است.<ref>شیخ مفید، اوائل المقالات، 1372ش، ص۳۸.</ref> از آن‌جا که تعداد جانشینان [[پیامبر اکرم]]، نزد شیعیان امامیه، دوازده نفر است، آنها شیعیان اثناعشریه نیز نامیده شده‌اند. [[توحید]]، [[عدل]]، [[نبوت]]، [[امامت]] و [[معاد]]، اصول عقاید امامیه است. | |||
===زیدیه=== | ===زیدیه=== | ||
گروهی از شیعیان، پس از امام | گروهی از شیعیان، پس از [[امام علی]]، [[امام حسن]] و [[امام حسـین]] به امامت «زید» فرزند [[امام سجاد]] (علی بن حسین) باور دارند و به همین دلیل، آنها را زیدیه می‌گویند. بر اساس باور زیدیه، [[حضرت محمد|پیامبر خدا]] تنها به [[امامت]] [[امام علی|علی]]، [[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]، تصریح کرده است. زیدیه، مبارزه مسلحانه را شرط امامت رهبران پسینی می‌دانند و به‌همین دلیل، سایر پیشوایان شیعیان امامیه را که به جهاد علنی نپرداختند، امام نمی‌دانند. جارودیه، سـلیمانیه و صالحیه، مهم‌ترین فرقه‌های زیدیه هستند.<ref>برنجکار،آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،1396ش، ص42.</ref> | ||
===اسماعیلیه=== | ===اسماعیلیه=== | ||
گروه دیگری از شیعیان، در باور به هفتمین امام، از شیعیان امامیه جدا شده و به جای موسی بن | گروه دیگری از شیعیان، در باور به هفتمین امام، از شیعیان امامیه جدا شده و به جای [[موسی بن جعفر]]، به امامت اسماعیل، فرزند دیگر [[امام جعفر صادق]]، اعتقاد دارند. برخی از آنها محمد، فرزند اسماعیل را امام دانسته‌اند. مهم‌ترین ویژگی اسماعیلیان، رویکرد باطن‌‌گرا و تأویل آیات، احادیث و احکام اسلامی است.<ref>برنجکار،آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،1396ش، ص46.</ref> اسماعیلیه به سه گروه اسماعیلیه خالص، مبارکیه و قرامطه منشعب شدند.<ref>برنجکار، آشنایی با فرق و مذاهب اسلامی،1396ش، ص46؛ ربانی گلپایگانی، فرق و مذاهب کلامی،1383ش، ص76.</ref> | ||
==پراکندگی جغرافیایی شیعه== | ==پراکندگی جغرافیایی شیعه== | ||
شیعیان در تمام نقاط جهان پراکنده هستند؛ اما بیشتر شیعیان در منطقه خاور‌میانه و خلیج فارس زندگی می‌کنند. در کشورهاى | شیعیان در تمام نقاط جهان پراکنده هستند؛ اما بیشتر شیعیان در منطقه [[خاور‌میانه]] و [[خلیج فارس]] زندگی می‌کنند. در کشورهاى [[چین]]، [[اندونزى]]، [[آلمان]]، [[فرانسه]] و [[انگلستان]] نیز شیعیان زیادى زندگى مى‌کنند. در کشورهای آفریقایی کنیا، تانزانیا، سنگال و ساحل عاج نیز جوامعي از شيعيان وجود دارد. در قاره آمريكا نیز حضور جامعۀ شیعه، چشمگیر است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «پراکندگی جغرافیای شیعه»، سایت دانشنامه اسلامی.]</ref> | ||
==جمعیت شیعه== | ==جمعیت شیعه== | ||
بر اساس گزارش‌های آماری موجود، شیعیان، حدود 10 تا 12 درصد از جامعۀ مسلمانان جهان را تشکیل داده‌اند. در برخی از گزارش‌های آماری، جمعیت شیعیان تا 23 درصد از جامعۀ مسلمانان نیز برآورد شده است. در کشورهایی مانند | بر اساس گزارش‌های آماری موجود، شیعیان، حدود 10 تا 12 درصد از جامعۀ مسلمانان جهان را تشکیل داده‌اند.<ref> فرانسوا توال، ژئوپليتيک شيعه، 1379ش، ص9.</ref> در برخی از گزارش‌های آماری، جمعیت شیعیان تا 23 درصد از جامعۀ مسلمانان نیز برآورد شده است.<ref>[https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D9%86 «جمعیت شیعیان»، سایت ویکی فقه.]</ref> در کشورهایی مانند [[هند]]، [[ایران]]، [[عراق]]، [[جمهوری آذربایجان]]، [[لبنان]]، [[افغانستان]]، [[پاکستان]]، [[یمن]] و [[بحرین]] بیشترین تراکم جمعیتی شیعیان وجود دارد. جمهوری اسلامی ایران، نسبت به کل جمعیت، بیشترین میزان شیعه را دارد و [[جمهوری آذربایجان]] و کشور [[بحرین]]، دومین و سومین کشور با اکثریت شیعی در میان [[کشورهای مسلمان]] است.<ref>[https://wiki.ahlolbait.com/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86 «پراکندگی جغرافیای شیعه»، سایت دانشنامه اسلامی].</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==جستارهای وابسته== | |||
* [[امام علی]] | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
* ابن‌أثیر، مجدالدین، النهاية في غريب الحديث و الأثر، بیروت، المكتبة العلمية، 1979م. | * ابن‌أثیر، مجدالدین، النهاية في غريب الحديث و الأثر، بیروت، المكتبة العلمية، 1979م. | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۴: | ||
* یعقوبی، احمدبن اسحاق، تاریخ یعقوبی، تهران، علمی و فرهنگی، جاپ یازدهم، 1389ش. | * یعقوبی، احمدبن اسحاق، تاریخ یعقوبی، تهران، علمی و فرهنگی، جاپ یازدهم، 1389ش. | ||
[[رده: ویکی‌زندگی]] | [[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: ادیان و مذاهب]] [[رده: مذهب شیعه]] | ||