بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «<big>'''احمدشاه ابدالی؛'''</big> بنیان‌گذار سلسلۀ پادشاهی ابدالی¬ها در افغانستان. احمدشاه ابدالی، سرسلسلۀ پادشاهی ابدالی¬ها در افغانستان است و نزد قوم پشتون محبوبیت زیادی دارد؛ زیرا وی را بنیان¬گذار دولت مدرن در افغانستان می¬دانند. ==نام‌گذار...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''احمدشاه ابدالی؛'''</big> بنیان‌گذار سلسلۀ پادشاهی | <big>'''احمدشاه ابدالی؛'''</big> بنیان‌گذار سلسلۀ پادشاهی ابدالی‌ها در افغانستان. | ||
احمدشاه ابدالی، سرسلسلۀ پادشاهی | احمدشاه ابدالی، سرسلسلۀ پادشاهی ابدالی‌ها در افغانستان است و نزد قوم پشتون محبوبیت زیادی دارد؛ زیرا وی را بنیان‌گذار دولت مدرن در افغانستان می‌دانند. | ||
==نام‌گذاری== | ==نام‌گذاری== | ||
احمد به‌دلیل تعلق خاندانی به قبایل «اَبداِلی» به «احمدشاه ابدالی» شهرت دارد. پس از آنکه در مجلس انتخاب وی به‌عنوان پادشاه، یک عالم دین وی را «پادشاه دُوران» و «دُرِ دُران» خواند، در محاورات سیاسی و اسناد مکتوب، خود او «احمدشاه دُرانی» و قبیلۀ وی نیز «قبیلۀ دُرانی» خوانده شده است. | احمد به‌دلیل تعلق خاندانی به قبایل «اَبداِلی» به «احمدشاه ابدالی» شهرت دارد. پس از آنکه در مجلس انتخاب وی به‌عنوان پادشاه، یک عالم دین وی را «پادشاه دُوران» و «دُرِ دُران» خواند، در محاورات سیاسی و اسناد مکتوب، خود او «احمدشاه دُرانی» و قبیلۀ وی نیز «قبیلۀ دُرانی» خوانده شده است.<ref>«از احمدشاه ابدالی تا عبدالرحمن»، وبلاگ خراسان¬زمین.</ref> | ||
==کودکی و نوجوانی== | ==کودکی و نوجوانی== | ||
محل تولد احمد را ملتان، و برخی دیگر هرات دانسته‌اند که سپس همراه مادر به فراه رفته است. برخی تاریخ تولد وی را در 1722م و برخی هم در بین | محل تولد احمد را ملتان،<ref>سمیعی، «احمد شاه درانی»، وب‌سایت مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.</ref> و برخی دیگر هرات دانسته‌اند که سپس همراه مادر به فراه رفته است.<ref>فرهنگ، افغانستان در پنج قرن اخیر، 1367ش، ص71.</ref> برخی تاریخ تولد وی را در 1722م<ref>فرهنگ، افغانستان در پنج قرن اخیر، 1367ش، ص71.</ref> و برخی هم در بین سال‌های 1726 – 1728م، دانسته‌اند. احمد قبل از تولد یا در دوران کودکی، پدر خود را از دست داد و تحت سرپرستی مادر خود قرار گرفت. وی مدتی بعد به برادر بزرگ خود «ذوالفقار»، حاکم هرات پیوست اما در امور سیاسی این شهر دخالتی نکرد.<ref>سمیعی، «احمد شاه درانی»، وب¬سایت مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.</ref> | ||
==جوانی== | ==جوانی== | ||
در زمان حملۀ نادر افشار به هرات و فراه، ذوالفقار با برادران خود علی‌مردان و احمد، به دربار حسین‌خان غلجائی حاکم قندهار پناهنده شدند اما حسین‌خان آنها را به‌زندان انداخت. بعد از حملۀ نادر در 1738م به قندهار و براندازی حکومت غلجائی، آنها را از بند رها و به مازندران تبعید کرد. ذوالفقار در مازندران مسموم شد و احمد در آنجا باقی ماند تا این که به ¬دربار نادرشاه راه پیدا کرد و در نهایت وارد سپاه نادر شد. | در زمان حملۀ نادر افشار به هرات و فراه، ذوالفقار با برادران خود علی‌مردان و احمد، به دربار حسین‌خان غلجائی حاکم قندهار پناهنده شدند اما حسین‌خان آنها را به‌زندان انداخت. بعد از حملۀ نادر در 1738م به قندهار و براندازی حکومت غلجائی، آنها را از بند رها و به مازندران تبعید کرد.<ref>موسوی دالینی، «واکاوی عمل‌کرد سیاسی – نظامی احمدشاه درانی و پیامدهای آن»، 1394ش، ص136. </ref> ذوالفقار در مازندران مسموم شد و احمد در آنجا باقی ماند تا این که به ¬دربار نادرشاه راه پیدا کرد و در نهایت وارد سپاه نادر شد.<ref>غبار، افغانستان در مسیر تاریخ، 1391ش، ص354.</ref> | ||
==زمینه‌ها و بستر اجتماعی== | ==زمینه‌ها و بستر اجتماعی== | ||
===1. شرایط خانوادگی=== | ===1. شرایط خانوادگی=== | ||
احمد از طرف پدر به‌خانوادۀ سدوزائی قبیلۀ ابدالی و از طرف مادر به‌خانوادۀ الکوزائی ابدالی مربوط می‌شود. تولد و دوران کودکی او با از دست دادن پدر و هرج و مرج‌های سیاسی، نظامی و جنجال‌های طایفه‌ای و فئودالی، هم‌زمان بود که در تکوین شخصیت و آیندۀ سیاسی وی اثرگذار بود. | احمد از طرف پدر به‌خانوادۀ سدوزائی قبیلۀ ابدالی و از طرف مادر به‌خانوادۀ الکوزائی ابدالی مربوط می‌شود.<ref>سمیعی، «احمد شاه درانی»، وب‌سایت مرکز دائرۀ المعارف بزرگ اسلامی.</ref> تولد و دوران کودکی او با از دست دادن پدر و هرج و مرج‌های سیاسی، نظامی و جنجال‌های طایفه‌ای و فئودالی، هم‌زمان بود که در تکوین شخصیت و آیندۀ سیاسی وی اثرگذار بود.<ref>غبار، افغانستان در مسیر تاریخ، 1391ش، ص354.</ref> | ||
===2. فضای اجتماعی=== | ===2. فضای اجتماعی=== | ||
دورۀ جوانی او با عزت و فرماندهی آغاز و در این مدت او با اقشار مختلف جامعه محشور شد. طعم تلخ یتیمی، اسارت، تبعید و مشاهدۀ افول و عروج دولت¬های افغانی و نادری در هرات، قندهار و ایران، او را به‌پختگی رساند. | دورۀ جوانی او با عزت و فرماندهی آغاز و در این مدت او با اقشار مختلف جامعه محشور شد. طعم تلخ یتیمی، اسارت، تبعید و مشاهدۀ افول و عروج دولت¬های افغانی و نادری در هرات، قندهار و ایران، او را به‌پختگی رساند.<ref>غبار، افغانستان در مسیر تاریخ، 1391ش، ص354.</ref> | ||
==ویژگی‌های شخصیتی== | ==ویژگی‌های شخصیتی== | ||
احمدشاه، باسواد بود و به ¬زبان پشتو شعر میسرود. به شعرا، ادیبان و قشر روحانی احترام می‌گذاشت. وی از عیاشی و تجمل به‌دور بود و در سوار¬کاری و نظامی‌گری مهارت داشت. او را زیرک و باتدبیر و در عین حال خشن و بی¬رحم، متعصب، قوم‌گرا، دارای اندیشۀ زن‌ستیزانه و انحصارطلب توصیف کرده‌اند؛ اما برخی از مورخان احمدشاه را فرد زاهد، حلیم و خوش‌اخلاق دانسته‌اند. | احمدشاه، باسواد بود و به ¬زبان پشتو شعر میسرود. به شعرا، ادیبان و قشر روحانی احترام می‌گذاشت. وی از عیاشی و تجمل به‌دور بود و در سوار¬کاری و نظامی‌گری مهارت داشت. او را زیرک و باتدبیر و در عین حال خشن و بی¬رحم، متعصب، قوم‌گرا، دارای اندیشۀ زن‌ستیزانه و انحصارطلب توصیف کرده‌اند؛ اما برخی از مورخان احمدشاه را فرد زاهد، حلیم و خوش‌اخلاق دانسته‌اند. | ||