بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
حمید گلزار (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''انجمن نویسندگان افغانستان'''</big>؛ اولین مرکز سراسری فرهنگی و ادبی افغانستان. <br> | <big>'''انجمن نویسندگان افغانستان'''</big>؛ اولین مرکز سراسری فرهنگی و ادبی افغانستان. <br> | ||
انجمن نویسندگان افغانستان، ابتدا به‌نام اتحادیۀ نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان | انجمن نویسندگان افغانستان، ابتدا به‌نام اتحادیۀ نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان تأسیس شد. این انجمن در بخش‌های مختلف فرهنگی، ادبی، [[ادبیات کودک]]، نقد، پژوهش و ترجمه، آثار متنوعی به [[زبان فارسی|زبان‌های فارسی]]، [[زبان پشتو|پشتو]] و ازبکی منتشر کرده است. | ||
==پیشینۀ انجمن نویسندگان افغانستان== | ==پیشینۀ انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
در سال ۱۳۰۹ش انجمن ادبی کابل و انجمن ادبی هرات | در سال ۱۳۰۹ش انجمن ادبی [[کابل]] و انجمن ادبی [[هرات]] تأسیس شد.<ref>. جعفریان، «دیروز، امروز و فردای شعر افغانستان در گفتگو با واصف باختری»، 1373ش، ص72.</ref> انجمن ادبی [[قندهار]] نیز در ۱۳۱۱ش تاسیس شد. پس از تدوین قانون اساسی در ۱۳۴۳ش، ادبیات افغانستان نیز متحول شد. در این دوره فعالیت‌های فرهنگی، ادبی و رسانه‌ای زیادی در کشور صورت گرفت و نشریات و کتاب‌های بسیاری منتشر شد.<ref>. حجتی، «انجمن ادبی در افغانستان»، دانشنامۀ ادب فارسی ویژه افغانستان، 1381ش، ص128.</ref> | ||
با کودتای حزب دموکراتیک خلق افغانستان در ۷ ثور | با کودتای حزب دموکراتیک خلق افغانستان در ۷ ثور (اردیبهشت) ۱۳۵۷ش، تلاش برای ترویج ادبیات سرخ شدت یافت. در ۱۲ میزان (مهرماه) ۱۳۵۹ش اتحادیۀ نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان تاسیس شد. این اتحادیه در حدود شش سال فعالیت مداوم خود، آثار زیادی را به‌صورت [[کتاب]] و مجله منتشر کرد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> | ||
در ۱۳۶۶ش با خروج نیروهای شوروی از افغانستان، اتحادیه نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان به انجمن نویسندگان افغانستان تغییر نام داد و با قدرت‌یابی افراد مستقل در آن انجمن، فعالیت‌های ادبی آن نیز افزایش یافت.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص32.</ref> | در ۱۳۶۶ش با خروج نیروهای شوروی از افغانستان، اتحادیه نویسندگان جمهوری دموکراتیک افغانستان به انجمن نویسندگان افغانستان تغییر نام داد و با قدرت‌یابی افراد مستقل در آن انجمن، فعالیت‌های ادبی آن نیز افزایش یافت.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص32.</ref> | ||
در حمل | در حمل (فروردین) ۱۳۷۱ش با ورود احزاب جهادی به کابل، انجمن توسط مجاهدین حزب اتحاد اسلامی سیاف تصرف شد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> در این دوره نام انجمن به «انجمن اسلامی نویسندگان افغانستان» تغییر یافت، <ref>[https://www.howd.org/likene/3376-ketaab-sozan1.html . نادری، «کتاب‌سوزان در انجمن نویسنده‌گان افغانستان»، وب‌سایت هود.]</ref> ولی با تشدید جنگ‌های داخلی بین احزاب جهادی، نویسندگان و شاعران پراکنده شدند و انجمن نتوانست فعالیت زیادی انجام دهد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> | ||
در دورۀ اول طالبان (۱۳۷۵-۱۳۸۰ش) انجمن عملاً تعطیل شد. با استقرار دولت جدید در ۱۳۸۰ش، انجمن فعالیت مجدد خود را با عنوان «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان» آغاز کرد که تا پایان دورۀ جمهوری اسلامی افغانستان ادامه یافت.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2008/10/blog-post_3706.html . مهدی‌زاده کابلی، «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان»، وب‌سایت دانشنامۀ آریانا.]</ref> | در دورۀ اول طالبان (۱۳۷۵-۱۳۸۰ش) انجمن عملاً تعطیل شد. با استقرار دولت جدید در ۱۳۸۰ش، انجمن فعالیت مجدد خود را با عنوان «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان» آغاز کرد که تا پایان دورۀ جمهوری اسلامی افغانستان ادامه یافت.<ref>[http://database-aryana-encyclopaedia.blogspot.com/2008/10/blog-post_3706.html . مهدی‌زاده کابلی، «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان»، وب‌سایت دانشنامۀ آریانا.]</ref> | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۷: | ||
==ویژگی‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ==ویژگی‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
ترویج ادبیات سوسیالیستی شوروی، مهمترین ویژگی انجمن نویسندگان افغانستان بود. آموزش دانشجویان افغانستان در شوروی، روابط حسنه دو کشور و رفت‌وآمدهای زیاد، ارسال آثار ادیبان جدید شوروی چون ماکسیم گورکی، شولوخوف و چنگیز آیتماتوف به افغانستان موجب شد که پیدایش آثار و داستان‌های رئالیستی | ترویج ادبیات سوسیالیستی شوروی، مهمترین ویژگی انجمن نویسندگان افغانستان بود. آموزش دانشجویان افغانستان در شوروی، روابط حسنه دو کشور و رفت‌وآمدهای زیاد، ارسال آثار ادیبان جدید شوروی چون ماکسیم گورکی، شولوخوف و چنگیز آیتماتوف به افغانستان موجب شد که پیدایش آثار و داستان‌های رئالیستی آرمانخواهانه رایج شود.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص31.</ref> | ||
در این دوره تلاش‌هایی برای ایجاد ادبیات سرخ زیر پوشش انجمن صورت گرفت و برخی از ادیبان کشور به نوشتن داستان و سرودن اشعار سوسیالیستی و کارگری روی آورده و با ترویج قهرمان‌پروری زمینۀ دفاع از رژیم را در برابر مقاومت مردم تقویت کردند. انجمن با ایجاد نمایندگی در پادگان‌ها و رفت‌وآمد ادیبان در مراکز | در این دوره تلاش‌هایی برای ایجاد ادبیات سرخ زیر پوشش انجمن صورت گرفت و برخی از ادیبان کشور به نوشتن داستان و سرودن اشعار سوسیالیستی و کارگری روی آورده و با ترویج قهرمان‌پروری زمینۀ دفاع از رژیم را در برابر مقاومت مردم تقویت کردند. انجمن با ایجاد نمایندگی در پادگان‌ها و رفت‌وآمد ادیبان در مراکز نظامی، نوعی ادبیات حماسی، دفاعی و شعاری را ایجاد و تقویت کرد.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | ||
با وجود تلاش دولت برای استفادۀ سوسیالیستی از انجمن، ادیبان نقش واقعی خود را در جامعه به‌دست آورده و با دریافت حقوق مناسب از دولت و دست‌یابی به هویت مستقل توانستند به فعالیت ادبی خود بپردازند. فعالیت گستردۀ ادیبان افغانستان در این دوره، موجب گسترش ادبیات و جلب جوانان به فعالیت‌های ادبی شد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص31.</ref> | با وجود تلاش دولت برای استفادۀ سوسیالیستی از انجمن، ادیبان نقش واقعی خود را در جامعه به‌دست آورده و با دریافت حقوق مناسب از دولت و دست‌یابی به هویت مستقل توانستند به فعالیت ادبی خود بپردازند. فعالیت گستردۀ ادیبان افغانستان در این دوره، موجب گسترش ادبیات و جلب [[جوانی|جوانان]] به فعالیت‌های ادبی شد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص31.</ref> | ||
توجه به همۀ اقوام و زبان‌های کشور، دیگر ویژگی انجمن بود. در این انجمن همۀ افراد از همۀ اقوام می‌توانستند بدون محدودیت، آثاری به زبان خود خلق کرده و زمینۀ انتشار آن را از طریق انجمن فراهم کنند.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | توجه به همۀ اقوام و زبان‌های کشور، دیگر ویژگی انجمن بود. در این انجمن همۀ افراد از همۀ اقوام می‌توانستند بدون محدودیت، آثاری به زبان خود خلق کرده و زمینۀ انتشار آن را از طریق انجمن فراهم کنند.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==فعالیت‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ==فعالیت‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
انجمن در طول عمر خود و به‌خصوص در دهۀ ۱۳۶۰ شمسی فعالیت‌های گسترده‌ای در بخش‌های مختلف فرهنگی و ادبی از جمله چاپ کتاب، انتشار جراید، | انجمن در طول عمر خود و به‌خصوص در دهۀ ۱۳۶۰ شمسی فعالیت‌های گسترده‌ای در بخش‌های مختلف فرهنگی و ادبی از جمله چاپ کتاب، انتشار جراید، تأسیس انجمن‌های فرعی، برگزاری نشست‌ها و همایش‌ها داشت.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص31.</ref> | ||
مجلۀ ژوندون، مجلۀ قلم و نشریۀ سیمرغ، از نشریات این انجمن بود که در دهۀ ۱۳۶۰ منتشر می‌شد.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> انجمن همچنین حدود ۲۵۰ عنوان کتاب در بخش‌های مختلف ادبی منتشر کرد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> | مجلۀ ژوندون، مجلۀ قلم و نشریۀ سیمرغ، از نشریات این انجمن بود که در دهۀ ۱۳۶۰ منتشر می‌شد.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> انجمن همچنین حدود ۲۵۰ عنوان کتاب در بخش‌های مختلف ادبی منتشر کرد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> | ||
انجمن از زمان | انجمن از زمان تأسیس در ۱۳۵۹ش تا ۱۳۷۱ش موفق به برگزاری بیش از صد گردهمایی فرهنگی و ادبی، نقد، کنفرانس و همایش شد. براساس موافقت‌نامۀ رسمی بین شوروی و افغانستان، روزهای ادبیات افغانستان در شوروی و روزهای ادبیات شوروی در افغانستان به صورت ماهیانه برگزار می‌شد. در دورۀ مجاهدین نیز در بهار ۱۳۷۵ش گردهمایی بزرگ ادبی به مناسبت سال نو در هتل اینتر‌کانتیننتال کابل برپا شد.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص33.</ref> | ||
انجمن دارای کتابخانۀ بزرگ و مجهزی در کابل بود که در دفتر مرکزی انجمن قرار داشت. آن کتابخانه دارای حدود ۳۰۰۰ عنوان کتاب ادبی، تاریخی، سیاسی و هنری به زبان‌های مختلف داخلی و خارجی بود.<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=3885 . نادری، «روزهای دشوار انجمن نویسندگان افغانستان»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref> | انجمن دارای [[کتابخانه|کتابخانۀ]] بزرگ و مجهزی در کابل بود که در دفتر مرکزی انجمن قرار داشت. آن کتابخانه دارای حدود ۳۰۰۰ عنوان کتاب ادبی، تاریخی، سیاسی و هنری به زبان‌های مختلف داخلی و خارجی بود.<ref>[https://www.khorasanzameen.net/php/read.php?id=3885 . نادری، «روزهای دشوار انجمن نویسندگان افغانستان»، وب‌سایت خراسان زمین.]</ref> | ||
==شعبه‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ==شعبه‌های انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
انجمن علاوه بر ایجاد | انجمن علاوه بر ایجاد شعب و نمایندگی در تمام ولایات، با هدف پرورش استعدادهای ادبی جوانان اقدام به تاسیس انجمن‌های ادبی در لیسه‌های کابل از جمله لیسۀ زرغونه (شامل لیسه‌های ملالی و جمهوریت) در عقرب (مرداد) ۱۳۶۱ش کرد. تشکیل محافل شعر‌خوانی و جلسه برای اصول درست نگارش با همکاری اتحادیۀ نویسندگان و آکادمی علوم و دانشگاه کابل از جمله برنامه‌های این انجمن‌ها بود. | ||
در این لیسه‌ها هر هفته یک روز برنامۀ ادبی برگزار می‌شد. همچنین محفل ادبی در لیسۀ امانی با همکاری اتحادیه‌های صنفی در ۱۷ سنبله | در این لیسه‌ها هر هفته یک روز برنامۀ ادبی برگزار می‌شد. همچنین محفل ادبی در لیسۀ امانی با همکاری اتحادیه‌های صنفی در ۱۷ سنبله (شهریور) ۱۳۶۱ش از دیگر انجمن‌های ادبی در لیسه‌های کابل بود. | ||
تأسیس کمیسیون ادبیات رزمی میهنی در ۱۹ سنبله (شهریور) ۱۳۶۵ش توسط اتحادیه که افراد آن از میان رؤسای سیاسی قوای مسلح و فرهنگیان برگزیده شد از دیگر اقدامات انجمن بود.<ref>. حجتی، «انجمن ادبی در افغانستان»، دانشنامۀ ادب فارسی ویژه افغانستان، 1381ش، ص128 و 129.</ref> | |||
==ارتباطات انجمن نویسندگان افغانستان== | ==ارتباطات انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
انجمن در ابتدای | انجمن در ابتدای تأسیس دارای ارتباط گسترده با شوروی و دیگر کشورهای مارکسیستی بود. اعضای انجمن به آن کشورها رفت‌وآمد داشتند و از آثار ادبی و فرهنگی آنها به‌صورت گسترده استفاده می‌کردند. بعد از سقوط نجیب‌الله در ۱۳۷۱ش اعضای انجمن تلاش کردند تا با برخی دیگر از کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان نیز ارتباط برقرار کنند.<ref>. عاصی، «انجمن نویسندگان افغانستان و وضع کنونی آن»، 1373ش، ص31.</ref> | ||
==تاثیرات انجمن نویسندگان افغانستان== | ==تاثیرات انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
در آن دوره تمام آثار نویسندگان شوروی و آثار مارکس ترجمه و به افغانستان ارسال می‌شد که تاثیر بسیار | در آن دوره تمام آثار نویسندگان شوروی و آثار مارکس ترجمه و به افغانستان ارسال می‌شد که تاثیر بسیار مهمی بین نویسندگان افغانستان داشت. با تأسیس انجمن، نویسندگان به رسمیت شناخته شده و هویت مستقل به‌دست آوردند. انجمن در توسعه و رشد ادبیات افغانستان نقش چشمگیری بازی کرد.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | ||
در دورۀ ببرک کارمل (سومین رئیس دولت حزب دموکراتیک خلق)، این انجمن توانست ادبیات را به مکاتب، دانشگاه‌ها و بین سربازان و نظامیان انتقال دهد. حضور در | در دورۀ ببرک کارمل (سومین رئیس دولت حزب دموکراتیک خلق)، این انجمن توانست ادبیات را به مکاتب، دانشگاه‌ها و بین سربازان و نظامیان انتقال دهد. حضور در مکاتب، مدارس و دانشگاه‌ها موجب شد تا جوانان بسیاری به ادبیات روی آورند. | ||
در دورۀ نجیب‌الله آیین‌نامه و نام انجمن تغییر کرد و عناصر غیرحزبی ابتکار عمل را به دست گرفتند. در این دوره تاثیر اعضای انجمن بیشتر شد و توانستند در جامعه نقش بهتری بازی کرده و به معرفی ادبیات در جامعه اهتمام بورزند.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | در دورۀ نجیب‌الله آیین‌نامه و نام انجمن تغییر کرد و عناصر غیرحزبی ابتکار عمل را به دست گرفتند. در این دوره تاثیر اعضای انجمن بیشتر شد و توانستند در جامعه نقش بهتری بازی کرده و به معرفی ادبیات در جامعه اهتمام بورزند.<ref>[http://www.kabulnath.de/Salae_Charom/Shoumare_87/UstadZariab.html . «اتحادیۀ نویسندگان افغانستان در گفتوگویی با استاد رهنورد زریاب، استاد محب بارش و محمد افسر رهبین»، وب‌سایت کابل‌ناته.]</ref> | ||
همچنین برخی اعضای انجمن در کنار فعالیت‌های خود توانستند ادبیات مقاومت را درون آن مرکز فرهنگی ایجاد کرده و با استفاده از نمادها و استعاره‌ها به خلق آثار مردمی و مبارزاتی در مقابل اشغاگران روی آورند.<ref>. حجتی، «ادبیات مقاومت افغانستان»، دانشنامۀ ادب فارسی ویژه افغانستان، 1381ش، ص99.</ref> | همچنین برخی اعضای انجمن در کنار فعالیت‌های خود توانستند [[ادبیات مقاومت افغانستان|ادبیات مقاومت]] را درون آن مرکز فرهنگی ایجاد کرده و با استفاده از نمادها و استعاره‌ها به خلق آثار مردمی و مبارزاتی در مقابل اشغاگران روی آورند.<ref>. حجتی، «ادبیات مقاومت افغانستان»، دانشنامۀ ادب فارسی ویژه افغانستان، 1381ش، ص99.</ref> | ||
==افراد شاخص انجمن نویسندگان افغانستان== | ==افراد شاخص انجمن نویسندگان افغانستان== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در انجمن اشخاص شاخص زیادی عضو بودند که بیشتر آنها از جمله بزرگ‌ترین ادیبان، شاعران و داستان‌نویسان کشور به‌حساب می‌آیند، ازجمله: | در انجمن اشخاص شاخص زیادی عضو بودند که بیشتر آنها از جمله بزرگ‌ترین ادیبان، شاعران و داستان‌نویسان کشور به‌حساب می‌آیند، ازجمله: | ||
سلیمان لایق، بارق شفیعی، اسدالله | سلیمان لایق، بارق شفیعی، [[اسدالله حبیب]]، دستگیر پنجشیری، عبدالله نایبی، اکرم عثمان، [[واصف باختری]]، پرتو نادری، جلیل شبگیر پولادیان، لیلا صراحت روشنی، ثریا واحدی، خالده فروغ، عبدالسمیع حامد، رهنورد زریاب، پویا فاریابی و قهار عاصی.<ref>. جعفریان، «شعر فارسی افغانستان»، 1373ش، ص50؛ حسینی، نخبگان صد سال اخیر افغانستان، 1402ش، ج1، ص70، 94، 106، 123، 163، ج2، ص82، 88 و 98.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||