کاربر:سید حسین رهیاب
سید حسین رهیاب (بلخی)؛ نویسندۀ افغانستانی. سید حسین رهیاب (سید میرزا‌حسین بلخی) از نویسندگان مطرح مهاجر افغانستان مقیم جمهوری اسلامی ایران است که از او آثار زیادی به‌چاپ رسیده است.
تولد
سید حسین رهیاب (بلخی) فرزند سید مرتضی در حدود سال 1350ش در قریه خَمِی‌سای منطقۀ دره‌مزار ولسوالی (شهرستان) بلخاب ولایت (استان) سرپل متولد شد.[۱]
تحصیلات ابتدایی
رهیاب از حدود سال 1355ش در کودکی به جای برادرش به مکتب (مدرسه) رفت. چوپانی از اولین فعالیت‌های او در کودکی است.[۲]
مهاجرت به ایران
با وقوع کودتای حزب خلق در سال 1357ش و قیام مردم بلخاب در ماۀ حمل (فروردین) سال 1358ش، به علت ناامنی در منطقه، خانواده او از بلخاب به ایران کوچید و در مشهد ساکن شد.[۳]
آغاز تحصیل در ایران
رهیاب در سال‌های اولیۀ دهۀ شصت به صورت متفرقه به مدرسه رفت و از سال 1367ش تحصیلاتش را در مدرسه عباسقلیخان مشهد ادمه داد.[۴] او در همین دوره اولین مقاله‌ها و داستان‌هایش را نوشت.[۵]
آغاز فعالیت‌های ادبی
رهیاب از حدود سال‌های 1367ش به‌صورت پراکنده مقاله نوشته است[۶] و اولین مقالۀ او در فروردین سال 1371ش در روزنامۀ جمهوری اسلامی چاپ شده است.[۷] او از سال 1369ش داستان‌نویسی را دنبال کرده است.[۸] رهیاب از اولین اعضای جلسه‌های نقد داستان مهاجرین در مدرسه عباسقلیخان و گلشهر است که در حدود سال 1370ش با مشارکت تعدادی از داستان‌نویسان مهاجر برگزار می‌شد.[۹] عضویت در جلسه نقد حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی مشهد و روزنامه قدس مشهد از دیگر فعالیت‌های او در آن دوره است.[۱۰]
همکاری با دفتر ادبیات
با تشکیل دفتر هنر و ادبیات افغانستان در حوزه هنری مشهد در سال 1371ش او به این دفتر پیوست و علاوه بر همکاری با بخش داستان، مسئولیت ادبیات کودکان آن دفتر را نیز به عهده گرفت.[۱۱]
اولین کتاب‌ها
رهیاب در آن سالها با همکاری محمد‌حسین محمدی و حسن بومان کتاب «سوره بچه‌های مسجد» شماره 44 (ویژۀ افغانستان) را آماده کرد که در سال 1376ش توسط حوزه هنری در تهران به چاپ رسید.[۱۲] کتاب «برف و نقش‌های روی دیوار» مجموعۀ دیگری بود که در همان سالها آماده شد و در سال 1377ش توسط حوزه هنری در تهران به چاپ رسید.[۱۳] چاپ دوم این کتاب در سال 1384ش. در تهران توسط انتشارات سوره مهر و چاپ سوم این کتاب در سال 1393ش توسط همان ناشر منتشر شد.[۱۴]
فعالیت در قم
رهیاب از سال 1375ش به‌مدت 4 سال در شهر قم ساکن شد[۱۵] و در آن شهر مسئولیت بخش داستان دفتر ادبیات افغانستان را در قم به عهده داشت.[۱۶] علاوه بر آن چندین سال با هفته‌نامه وحدت (نشریۀ حزب وحدت) همکاری کرد.[۱۷] او در تأسیس و ادارۀ گلبانگ (اولین جریده ادبی مهاجرین در ایران) با محمد‌شریف سعیدی و تقی اکبری مشارکت داشت[۱۸] و تا پایان دورۀ اول انتشار آن جریده، مسئول بخش داستان آن بود.[۱۹]
ادامه فعالیت در مشهد
رهیاب در سال 1378ش به مشهد بازگشت و به فعالیت مجدد خود در دفتر ادبیات مهاجرین در مشهد ادامه داد. در این سالها او سه مجموعه داستان تدوین و در اختیار حوزه هنری قرار داد. مجموعۀ داستان «پسرک گمنام» برای نوجوانان، مجموعۀ سوم آثار داستان‌نویسان مهاجر با همکاری حامدی و مجموعۀ چهارم داستان‌نویسان مهاجر با همکاری خانم حسین‌زاده از آن جمله است.[۲۰]
فعالیت در افغانستان
با سقوط حکومت طالبان در سال 1380ش رهیاب به کشور بازگشت و در آن شهر مدتی با «اتحادیۀ فرهنگیان افغانستان» همکاری کرد. او همچنین در انتخابات لوی‌جرگه اضطراری در سال 1381ش عضو ستاد انتخاباتی شمال کشور بود و با استقرار در مزارشریف (مرکز ولایت بلخ) و ولایت سرپل، در روند برگزاری انتخابات نقش ایفاء کرد.[۲۱]
فعالیت‌های پژوهشی
رهیاب در سال 1381ش به مشهد بازگشت. او بیشتر داستان‌هایش را در مطبوعات و مجموعه‌های مختلف ادبی به چاپ رسانده و در طی دهۀ هشتاد شمسی کمتر داستان نوشته است.[۲۲] او در اوایل دهۀ هشتاد شمسی همکاری خود را با ادارۀ پاسخگویی آستان قدس رضوی آغاز کرد که این همکاری تا سال 1387ش ادامه داشت. حاصل فعالیت او در این اداره تدوین چهار کتاب بود که از آن مجموعه «سی راز خوشبختی» در سال 1389ش توسط انتشارات المصطفی مشهد به چاپ رسید. کتاب «رازهای معنوی برای شادزیستن» در سال 1391ش، کتاب «قوانین آسمانی برای موفقیت» در سال 1392ش و کتاب «رازهای معنوی موفقیت» در سال 1393ش توسط انتشارات نسل نواندیش تهران، به چاپ رسیده است.[۲۳] «اصول پیروزی در انتخابات»، دیگر کتاب رهیاب است که توسط انتشارات پرند در سال 1397 در کابل منتشر شده است. کتاب تاریخ بلخاب در دو مجلد دیگر فعالیت پژوهشی رهیاب در سال‌های اخیر است. جلد اول این کتاب در سال 1398ش و جلد دوم آن در سال 1401ش به چاپ رسیده است.[۲۴] همچنین رهیاب چند کتاب آمادۀ دارد که هنوز زمینه برای چاپ آن‌ها فراهم نشده است. بلخی در دهه هشتاد شمسی با برخی از مراکز و کانون های مهاجرین در مشهد همکاری داشته است.[۲۵]
ادامۀ تحصیلات
رهیاب تحصیلات خود را در شهرهای قم و مشهد دنبال کرده و در سال 1389 مقطع کارشناسی‌ارشد فقه و معارف اسلامی را با دفاع از پایان‌نامۀ خود با عنوان «بررسی احکام فقهی و آثار فیزیولوژیک استعمال مواد مخدر» به پایان رسانده است.[۲۶]
همکاری با رسانه‌ها
همکاری با جراید از دیگر فعالیت‌های رهیاب به حساب می‌آید. از رهیاب در طول این سالها بیش از 1000 مقاله، داستان، گزارش و مصاحبه در مطبوعات افغانستانی، سایت‌های مختلف و برخی از جراید ایرانی از جمله فصلنامه سراج، هفته‌نامۀ وحدت، هفته‌نامۀ بنیاد وحدت، مجلۀ فجر امید، نشریۀ ادبی گلبانگ، روزنامه جمهوری اسلامی، روزنامه قدس، روزنامه توس مشهد، مجلۀ ادبیات داستانی، مجلۀ تلاوه، مجلۀ امین، مجلۀ «موفقیت» تهران، مجلۀ «راز» تهران به چاپ رسیده است. [۲۷]
همکاری با مؤسسات
او در سال 1393ش. مسئولیت واحد ادبیات شورای فرهنگی مهاجرین را به عهده داشت و تا اوایل سال 1395ش. در آن موسسه مشغول به کار بود و توانست در آن دوره جشنواره ادبی نوروز و کتاب سال مهاجرین را سامان بدهد. همکاری با دفتر ادبیات افغانستان، عضویت در اتحادیه فرهنگیان افغانستان، عضویت در مرکز مطالعات و تحقیقات ملی افغانستان و ... برخی دیگر از فعالیت‌های او در برخی از موؤسسات و مراکز فرهنگی است [۲۸]
همکاری با نشریات کابل
رهیاب طی دهۀ هشتاد و نود شمسی با بسیاری از جراید و نشریات کابل همکاری داشته و علاوه بر عضویت در هیئت تحریریه این جراید مقالات زیادی از او در هفته‌نامۀ پیام مجاهد، اقتدار ملی، اندیشۀ نو، مجلۀ حقوق بشر کابل، روزنامه اطلاعات روز کابل، روزنامه آسیا تایمز کابل، روزنامه جامعۀ باز کابل، روزنامه صدای شهروند کابل، روزنامه عصر‌نو مزارشریف، روزنامه راه مدنیت کابل، فصلنامه ادبیات معاصر و هفته نامۀ نیم‌رخ کابل به چاپ رسیده است. [۲۹]
تهدید توسط گروههای تروریستی
رهیاب در سال‌های اخیر به دلیل فعالیت مداوم، مستمر و روشنگرانه در مطبوعات افغانستان و چاپ کتاب «بلخاب» به کرات مورد تهدید گروههای ضد بشری، ترویستی، مافیای قدرت و ترور قرار گرفت و با اشغال کابل توسط طالبان مجبور شد به دلیل تهدیدات امنیتی و جانی در سال 1400ش از کشور خارج شود.[۳۰]
فعالیت مجدد در خارج از کشور
رهیاب در سال‌های اخیر با دانشنامه قوم هزاره، فصلنامه ادبیات معاصر کابل، بنیاد اندیشه کابل، گروۀ مطالعات افغانستان و سایت ویکی‌زندگی همکاری دارد.[۳۱]
مسئولیت‌ها
- مسئول مالی کانون ادبیات مهاجرین افغانستان (1368 تا 1376ش).
- عضو دفتر هنر و ادبیات افغانستان در مشهد (1370 تا 1375ش).
- مسئول بخش کودک و نوجوان دفتر ادبیات افغانستان در مشهد (1370 تا 1375ش).
- کارشناس بخش داستان دفتر ادبیات افغانستان در مشهد (1370 تا 1375ش).
- سردبیر فصلنامه پیامبر (1375 تا 1378ش)
- مسئول بخش داستان دفتر ادبیات افغانستان در قم (1375 تا 1378ش).
- کارشناس بخش داستان دفتر ادبیات افغانستان در مشهد (1378 تا 1380ش).
- عضو مرکز مطالعات و تحقیقات ملی افغانستان (1378 تا 1379ش).
- عضو اتحادیه فرهنگیان افغانستان (1379 تا 1384ش).
- مدیر سایت فرهنگیان افغانستان (1383 تا 1388ش).
- کارشناس اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی (1383 تا 1388ش).
- سردبیر نشریه هموطن (1384 تا 1390ش).
- مسئول ادبیات شورای فرهنگی مهاجرین (1393 تا 1395ش).
- داور ششمین جشنواره ادبی هزار و یکشب (1396 و 1397ش).
- دبیر بخش داستان جشنواره نوروز (1393 و 1394ش).
- عضو بنیاد اندیشه (1395ش تا ...).
- نویسنده و کارشناس منطقه‌ای دانشنامه هزاره (1394 تا ...).
- دبیر گروه مطالعات افغانستان (1401 تا ...)
- عضو مؤسسۀ فرهنگی نوا (1401 تا ...)
- عضو هیئت مؤسس و دبیر تشکل اهل قلم (1402ش)
- دبیر بخش داستان جشنواره پارسی وطن است (1402ش).[۳۲]
کتاب‌ها
- سوره بچه‌های مسجد، شماره 44 (ویژۀ افغانستان)، تهران، حوزه هنری، 1376ش.
- برف و نقش‌های روی دیوار، تهران، حوزه هنری، 1377ش. چاپ دوم این کتاب در سال 1383ش و چاپ سوم این کتاب در سال 1393ش در تهران توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
- سی راز خوشبختی، مشهد، انتشارات المصطفی، 1389ش.
- رازهای معنوی برای شادزیستن، تهران، نسل‌نواندیش، 1391ش.
- قوانین آسمانی برای موفقیت، تهران، نسل‌نواندیش، 1392ش.
- رازهای معنوی موفقیت، تهران، نسل‌نواندیش، 1393ش.
- اصول پیروزی در انتخابات»، کابل، انتشارات پرند، 1397ش.
- بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، جلد اول، کابل، صبح امید، 1398ش.
- بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، جلد دوم، قم، صبح امید دانش، 1401ش.
- مجموعۀ داستان «پسرک گمنام» برای نوجوانان (آماده چاپ)
- مجموعۀ سوم آثار داستان‌نویسان مهاجر (آماده چاپ)
- مجموعۀ چهارم داستان‌نویسان مهاجر (آماده چاپ)
- رازهای موفقیت در سیره نبوی (آماده چاپ). [۳۳]
فعالیت‌های مطبوعاتی
- مؤسس و سردبیر نشریه پیامبر در مشهد (1375 تا 1378ش).
- مؤسس و سردبیر فصلنامه هموطن در مشهد (1384 تا 1390ش).
- عضو هیئت تحریریه هفته‌نامه وحدت (نشریۀ حزب وحدت) در قم (1375 تا 1378ش).
- مسئول بخش داستان هفته‌نامه وحدت (نشریۀ حزب وحدت) در قم (1375 تا 1378ش).
- عضو هیئت تحریریه نشریه هاجر (ضمیمه هفته‌نامه وحدت) در قم (1375 تا 1378ش).
- مؤسس، عضو هیئت تحریریه و مسئول بخش داستان گلبانگ (اولین جریده ادبی مهاجرین در ایران) تا پایان دورۀ اول (1375 تا 1378ش).
- عضو هیئت تحریریه مجله امین مشهد (1376 تا 1378ش).
- عضو هیئت تحریریه هفته‌نامۀ اندیشۀ نو کابل (1380 تا 1383ش).
- عضو هیئت تحریریه هفته‌نامۀ اقتدار ملی کابل (1381 تا 1388).
- عضو هیئت تحریریه روزنامه آسیا تایمز کابل (1385 تا 1389ش).
- عضو هیئت تحریریه روزنامه جامعۀ باز کابل (1392 تا 1394ش).
- عضو هیئت تحریریه روزنامه اطلاعات روز کابل (1390 تا 1400ش).
- عضو هیئت تحریریه فصلنامه ادبیات معاصر کابل (1395 تا 1400ش).
- عضو هیئت تحریریه مجله حقوق بشر افغانستان (1393 تا 1399ش).
- عضو هیئت تحریریه روزنامه صدای شهروند کابل (1392 تا 1393ش).
- عضو هیئت تحریریه هفته نامۀ نیم‌رخ کابل (1396 تا 1401ش). [۳۴]
پانویس
- ↑ احمدی‌نژاد، سیمای بلخاب، 1395ش، ص169.
- ↑ دبیرخانه کنگره ادبی طلاب، مباحثه با کلمات، 1387ش، ص161.
- ↑ محمدی، نمایه ادبیات داستانی، مجله در‌دری شماره 5، بهار 1377ش، ص96.
- ↑ بلخی، 1372ش، هفته‌نامه وحدت، شماره 128، ص5.
- ↑ خاوری، پیام، سنگ ملامت، 1377ش، ص13.
- ↑ شجاعی، میراث شهرزاد در افغانستان، 1385ش، ص489.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 1371، ص2.
- ↑ فصلنامه پیامبر، شماره اول، ص2
- ↑ ماهنامه ماورا، 1397، ص141.
- ↑ حسینی، سیماها و آواها، 1388ش، ج2، ص251. شجاعی، میراث شهرزاد در افغانستان، 1385ش، ص489.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171.
- ↑ ماهنامه ماورا، 1397، ص141.
- ↑ شجاعی، مهاجران فصل دلتنگی، 1375ش، ص22.
- ↑ حسین رهیاب، وب‌سایت دانشنامۀ آریانا.
- ↑ تنویر، تاریخ و روزنامه نگاری افغانستان، 1378ش، ص 514.
- ↑ اکبری، گلبانگ، 1376ش، شماره 21، ص3.
- ↑ اکبری، گلبانگ، 1376ش، شماره 19، ص2.
- ↑ عطایی، فریاد عاشورا، 1376ش، شماره 147 و 148، ص4 و 5.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171؛ تنویر، تاریخ و روزنامه نگاری افغانستان، 1378ش، ص 514 و شجاعی، مهاجران فصل دلتنگی، 1375ش، ص22.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171.
- ↑ خلیق، تاریخ ادبیات بلخ، 1387ش، ص569.
- ↑ محمدی، فرهنگ داستان‌نویسی افغانستان، 1385ش، ص85.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ محمدی، فرهنگ داستان‌نویسی افغانستان، 1385ش، ص85
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171 و رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171 و رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ موجانی، فرهنگ شخصیت‌های معاصر افغانستان، 1394ش، ص93 و رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171؛ تنویر، تاریخ و روزنامه نگاری افغانستان، 1378ش، ص 514 و رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
- ↑ انوشه، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، 1381ش، ص171؛ تنویر، تاریخ و روزنامه نگاری افغانستان، 1378ش، ص 514 و رهیاب (بلخی)، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، 1401ش، ج2،ص750.
منابع
- احمدی‌نژاد، سید حسن، سیمای بلخاب، قم، مجمع ذخائر اسلامی، 1395ش.
- اکبری، محمد‌تقی، نشریه گلبانگ، قم، سال اول، شماره 19 و 21، 1376ش،
- انوشه، حسن، دانشنامه ادب فارسی (ج 3 ویژه افغانستان)، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381ش.
- بلخی، «جهاد، آخرین راه»، روزنامه جمهوری اسلامی، سال سیزدهم، شماره 3710، 9 فروردین 1371ش،
- بلخی، «نوشته‌هایم نشانه حس بچگی‌ام است»، قم، هفته‌نامه وحدت، سال چهارم، شماره 128، 30 جدی (دیماه) 1372ش،
- تنویر، حلیم، تاریخ و روزنامه نگاری افغانستان، هالند، انستیتوت تحقیقات و بازسازی افغانستان، 1378ش.
- جعفری، عباس، عشق این سالها، فصلنامه پیامبر، سال اول، شماره اول، بهار 1377ش،
- حسینی، نعمت، سیماها و آواها، ج 2، فرانسه، بامیان، 1388ش.
- خاوری، جواد، پیام، علی، سنگ ملامت، تهران، واحد ادبیات حوزه هنری، 1377ش.
- خلیق، صالح‌محمد، تاریخ ادبیات بلخ، کابل، انجمن نویسندگان بلخ، 1387ش.
- دبیرخانه کنگره ادبی طلاب، مباحثه با کلمات، تهران، سوره مهر، 1387ش.
- حسینی، زهره، مصاحبه با حسین رهیاب، اصفهان، ماهنامه ماورا، شماره 4، سال اول، اسد (مرداد) 1397ش،
- رهیاب (بلخی)، سید حسین، بلخاب (تاریخ، فرهنگ و اجتماع)، ج2، قم، صبح امید دانش، 1401ش.
- رهیاب، حسین، وب‌سایت دانشنامۀ آریانا، بازدید 26 دیماه 1401ش.
- شجاعی، اسحاق، مهاجران فصل دلتنگی، تهران، حوزه هنری، 1375ش.
- -----------، میراث شهرزاد در افغانستان، تهران، عرفان، 1385ش.
- عطایی، سید علی، هفته‌نامه فریاد عاشورا، مشهد، شماره 147 و 148، 1376ش،
- محمدی، محمد‌حسین، فرهنگ داستان نویسی افغانستان، تهران، شهاب ثاقب، 1385ش.
- محمدی، محمد‌حسین، نمایه ادبیات داستانی، مجله در‌دری شماره 5، بهار 1377ش.
- موجانی، سید علی و دیگران، فرهنگ شخصیت های معاصر افغانستان، تهران، عظام، 1394ش.