بازار وکیل: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از ویکی‌زندگی
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداری
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۳: خط ۱۳:
   
   
نکات کلی معماری بازار وکیل عبارت‌اند از:  
نکات کلی معماری بازار وکیل عبارت‌اند از:  
شکل کلی بازار وکیل شیراز دو رشته شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که مانند صلیبی یکدیگر را قطع می‌کنند و مرکب از چهار راسته است. در تقاطع این دو رشته، چهارسوق قرار گرفته است و تقاطع چهارسوق بر روی یک هشتی قرار گرفته است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>
* شکل کلی بازار وکیل شیراز دو رشته شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که مانند صلیبی یکدیگر را قطع می‌کنند و مرکب از چهار راسته است. در تقاطع این دو رشته، چهارسوق قرار گرفته است و تقاطع چهارسوق بر روی یک هشتی قرار گرفته است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>  
 
* این بنا از نظر معماري داراي سه فضاي «گذرگاه» (فضايي براي گذر مشتریان)، «حریم مغازه» (با ارتفاع تقريبي دو پله بالاتر از سطح زمین) و «فضاي مغازه» است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>  
این بنا از نظر معماري داراي سه فضاي «گذرگاه» (فضايي براي گذر مشتریان)، «حریم مغازه» (با ارتفاع تقريبي دو پله بالاتر از سطح زمین) و «فضاي مغازه» است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>
* سقف چهارسوق بازار درگذشته ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت؛ اما هم‌اکنون به‌دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/news/115455/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%DB%8C%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%BA%D9%84 «بازار وکیل شیراز الگوی یکجانشینی مشاغل»، دایره المعارف فارسی.]</ref>
 
* زیر سقف چهارسوق بازار در گذشته حوض مرمرین بزرگی قرار داشت و آب آن از یک آبراه تأمین می‌شد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref>
سقف چهارسوق بازار درگذشته ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت؛ اما هم‌اکنون به‌دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/news/115455/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C-%DB%8C%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%BA%D9%84 «بازار وکیل شیراز الگوی یکجانشینی مشاغل»، دایره المعارف فارسی.]</ref>  
* در دو طرف بازار ۴۱ جفت مغازه وجود دارد كه در جلو هر يك سكويي از قطعات سنگي بزرگ كه بر روي آن، ترنج‌هايي برجسته حجاري شده است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>  
 
* جنس دیوارها در بازار وکیل شیراز کاهگلی بوده است که رنگ روشن آن، باعث بازگشت تابش آفتاب مي‌شد.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن..]</ref>
زیر سقف چهارسوق بازار در گذشته حوض مرمرین بزرگی قرار داشت و آب آن از یک آبراه تأمین می‌شد.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref>  
* تزیینات این بازار تاریخی، ترکیبی از کاشی‌کاری، منبت‌کاری، مشبک‌کاری با چوب ساج و سنگ‌کاری است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>
 
* سقف راسته‌های بازار وکیل با ردیفی از طاق‌های گنبدی آجری، تویزه‌ها، کاربندی‌های ساده و آجرکاری‌های جناغی ساخته شده که منظری زیبا به فضای بازار بخشیده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .]</ref>
در دو طرف بازار ۴۱ جفت مغازه وجود دارد كه در جلو هر يك سكويي از قطعات سنگي بزرگ كه بر روي آن، ترنج‌هايي برجسته حجاري شده است.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>
* برای تهویه بازار، پنجره‌هایی مشبکی در گنبدها یا در پایۀ سقف‌ها بر فراز هر حجره استفاده شده است که سازگار با اقلیم شیراز است.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref> 
 
* برای روشنایی و بهره‌مندی از نور طبیعی در بازار وکیل از حفره‌های به وجود آمده در جداره‌ها و مشبک‌ها استفاده کرده‌اند.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.].</ref> 
جنس دیوارها در بازار وکیل شیراز کاهگلی بوده است که رنگ روشن آن، باعث بازگشت تابش آفتاب مي‌شد.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن..]</ref>  
* شکل بازشوها و پنجره‌های بازار وکیل شیراز مستطیلی با فرم قوسی شکل در بالا بوده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>
 
* دهانۀ اصلی کاروان‌سرای روغنی با مقرنس‌کاری‌های زینت یافته و اِزاره<ref>روکشی است که از کف زمین تا ارتفاع تقریبی یک متری را پوشش می‌دهد.</ref>  و دالان ورودی با سنگ‌های سرخ‌فام پوشیده شده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.].</ref>  
تزیینات این بازار تاریخی، ترکیبی از کاشی‌کاری، منبت‌کاری، مشبک‌کاری با چوب ساج و سنگ‌کاری است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>  
 
سقف راسته‌های بازار وکیل با ردیفی از طاق‌های گنبدی آجری، تویزه‌ها، کاربندی‌های ساده و آجرکاری‌های جناغی ساخته شده که منظری زیبا به فضای بازار بخشیده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .]</ref>  
 
برای تهویه بازار، پنجره‌هایی مشبکی در گنبدها یا در پایۀ سقف‌ها بر فراز هر حجره استفاده شده است که سازگار با اقلیم شیراز است.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref>  
   
   
 برای روشنایی و بهره‌مندی از نور طبیعی در بازار وکیل از حفره‌های به وجود آمده در جداره‌ها و مشبک‌ها استفاده کرده‌اند.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.].</ref>
==ساختار کلی بازار وکیل==
راسته‌های اصلی بازار به شرح زیر است:  
   
   
 شکل بازشوها و پنجره‌های بازار وکیل شیراز مستطیلی با فرم قوسی شکل در بالا بوده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>
* راسته شمالی تا چهارسو با ۴۸ طاق با 82 حجره به نام بازار کلاهدوزان<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref>
* راسته جنوبی با چهل طاق به نام بازار بزازان (پارچه‌فروشان)<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>  
 دهانۀ اصلی کاروان‌سرای روغنی با مقرنس‌کاری‌های زینت یافته و اِزاره<ref>روکشی است که از کف زمین تا ارتفاع تقریبی یک متری را پوشش می‌دهد.</ref> و دالان ورودی با سنگ‌های سرخ‌فام پوشیده شده است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.].</ref>
* راستۀ شرقی با نوزده طاق به نام بازار علاقه‌بندان (در زمان گذشته به تولید و فروش انواع روبان، نوار ابریشمی، نخ و… می‌پرداخت؛ اما در حال حاضر راسته شرقی، مرکز فروش فرش شده است)<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> 
 
* راستۀ غربی با یازده طاق به نام بازار ترکش‌دوزان (مرکز فروش انواع دست بافت و زیرانداز است)<ref>[http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref>  
==ساختار کلی بازار وکیل==
* در غرب راستۀ جنوبی، بازار دیگری به نام بازار شمشیرگران وجود دارد که در آن انواع پارچه‌های دستباف عشایر یافت می‌شود.<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>  
* بازار وکیل، پنج کاروانسرای به نسبت وسیع و پیوسته به راسته‌ها دارد که انبارها و حجره‌های بازرگانان و کارگاه‌های و صنعت‌گران در آنها قرار گرفته است.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .]</ref>


راسته‌های اصلی بازار به شرح زیر است:
 راسته شمالی تا چهارسو با ۴۸ طاق با 82 حجره به نام بازار کلاهدوزان
 راسته جنوبی با چهل طاق به نام بازار بزازان (پارچه‌فروشان)
 
 راستۀ شرقی با نوزده طاق به نام بازار علاقه‌بندان (در زمان گذشته به تولید و فروش انواع روبان، نوار ابریشمی، نخ و… می‌پرداخت؛ اما در حال حاضر راسته شرقی، مرکز فروش فرش شده است)
 
 راستۀ غربی با یازده طاق به نام بازار ترکش‌دوزان (مرکز فروش انواع دست بافت و زیرانداز است)
 
 در غرب راستۀ جنوبی، بازار دیگری به نام بازار شمشیرگران وجود دارد که در آن انواع پارچه‌های دستباف عشایر یافت می‌شود.
   
 بازار وکیل، پنج کاروانسرای به نسبت وسیع و پیوسته به راسته‌ها دارد که انبارها و حجره‌های بازرگانان و کارگاه‌های و صنعت‌گران در آنها قرار گرفته است.
==خطرات پیش‌روی==
==خطرات پیش‌روی==
در نگاهی کلی، دربارۀ معضلات بازار وکیل می‌توان به این نکات اشاره کرد:
در نگاهی کلی، دربارۀ معضلات بازار وکیل می‌توان به این نکات اشاره کرد:
خط ۶۴: خط ۴۷:
4- دفع نامناسب پسماندهای روزانه
4- دفع نامناسب پسماندهای روزانه


5- وضعیت نامناسب فاضلاب بازار.  
5- وضعیت نامناسب فاضلاب بازار.<ref>  [https://www.shiraznovinnews.ir/Print-news.aspx?id=63281 «مرمت بازار وکیل اجرا شود.»، روزنامه صبح شیراز نوین.]</ref>


بازار وکیل شیراز، امروزه شرایط استانداردی برای مقابله با حوادث غیرمترقبه را ندارد؛ اما در سال‌های اخیر، اقدام مؤثری جهت مرمت اساسی بازار وکیل صورت نگرفته است.  از منظر کارشناسان، دست‌کم ۳۰ درصد از بازار وکیل، نیاز به مرمت کالبدی دارد. بازار وکیل از دو بخش ساختاری و کالبدی تشکیل شده که هم‌اکنون در بخش ساختاری مجموعه بازار وکیل، 70 درصد سلامت مشاهده می‌شود؛ اما بنای بازار نیاز به مرمت دارد.   
بازار وکیل شیراز، امروزه شرایط استانداردی برای مقابله با حوادث غیرمترقبه را ندارد؛ اما در سال‌های اخیر، اقدام مؤثری جهت مرمت اساسی بازار وکیل صورت نگرفته است.<ref>[https://www.shiraznovinnews.ir/Print-news.aspx?id=63281 «مرمت بازار وکیل اجرا شود.»، روزنامه صبح شیراز نوین.]</ref> از منظر کارشناسان، دست‌کم ۳۰ درصد از بازار وکیل، نیاز به مرمت کالبدی دارد. بازار وکیل از دو بخش ساختاری و کالبدی تشکیل شده که هم‌اکنون در بخش ساختاری مجموعه بازار وکیل، 70 درصد سلامت مشاهده می‌شود؛ اما بنای بازار نیاز به مرمت دارد.<ref>  [https://www.cgie.org.ir/fa/news/24523/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%85%D8%B1%D9%85%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF «بازار وکیل نیاز به مرمت کالبدی دارد»، دایره المعارف فارسی.]</ref>  
==ویژگی‌ها==
==ویژگی‌ها==
این بازار چند پله پایین‌تر از سطح زمین قرار گرفته است. ارتفاع سقف راسته‌های بازار وکیل نسبتاً زیاد و عرض آن نسبت به سایر بازارهای قدیمی، بیشتر است. بلندای سقف بازار نقش تهویه را ایفا کرده و با کمک بادگیرهای ساده، دمای مطلوبی را برای محیط ایجاد می‌کند.   
این بازار چند پله پایین‌تر از سطح زمین قرار گرفته است. ارتفاع سقف راسته‌های بازار وکیل نسبتاً زیاد و عرض آن نسبت به سایر بازارهای قدیمی، بیشتر است. بلندای سقف بازار نقش تهویه را ایفا کرده و با کمک بادگیرهای ساده، دمای مطلوبی را برای محیط ایجاد می‌کند.<ref> [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref>  
مغازه‌های این بازار اغلب دو طبقه است، پستو دارد و به‌خاطر نم و رطوبت، یک متر بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است.  جلوی هرکدام از حجره‌ها سکوهایی ساخته شده است که قبلاً جنبه تزیینی داشته و با ترنج کنده‌کاری شده بود.  
مغازه‌های این بازار اغلب دو طبقه است، پستو دارد و به‌خاطر نم و رطوبت، یک متر بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است.  جلوی هرکدام از حجره‌ها سکوهایی ساخته شده است که قبلاً جنبه تزیینی داشته و با ترنج کنده‌کاری شده بود.<ref>[https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref>
همچنین بازار دارای روزنه‌های کوچکی است که با نام هورنور شناخته می‌شود و جلوی تابش مستقیم نور خورشید را گرفته، در عین حال روشنایی بازار را تأمین می‌کند.   
همچنین بازار دارای روزنه‌های کوچکی است که با نام هورنور شناخته می‌شود و جلوی تابش مستقیم نور خورشید را گرفته، در عین حال روشنایی بازار را تأمین می‌کند.<ref>  [http://portal.nlai.ir/EI/Wiki%20Pages/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%20%D9%88%D9%83%D9%8A%D9%84.aspx پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.]</ref>    
==کارکرد==
==کارکرد==
جریان‌داشتن امور اقتصادی و دادوستد در بازار وکیل، اصلی‌ترین کارکرد این مجموعه است.  همچنین این بازار يكي از مهم‌ترين عوامل رشد و گسترش شهر شيراز در دهه‌هاي گذشته بوده است. بازار وكيل توانسته است حس تعلق به مكان را براي كاربران خود به سبب دارا بودن هويت فرهنگي و تاريخي ايجاد نمايد.  
جریان‌داشتن امور اقتصادی و دادوستد در بازار وکیل، اصلی‌ترین کارکرد این مجموعه است.<ref>[https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو.]</ref> همچنین این بازار يكي از مهم‌ترين عوامل رشد و گسترش شهر شيراز در دهه‌هاي گذشته بوده است. بازار وكيل توانسته است حس تعلق به مكان را براي كاربران خود به سبب دارا بودن هويت فرهنگي و تاريخي ايجاد نمايد.<ref>  [[C:\Users\Keyhanit\Downloads\4111395H0225.pdf|نگارستان و دیگران، «تئوري منظر رويكردي بر تداوم هوبت در روند نوسازي شهري»، 1389ش، ص59]]</ref>
==جاذبه‌های گردشگری==
==جاذبه‌های گردشگری==
بازار وکیل، بازاری است که در نگاه اول با انواع رنگ‌ها مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد؛ زیرا رنگ فرش‌ها، پارچه‌ها، ادویه‌ها برای گردشگران بسیار جذاب است.  از جاذبه‌های بازار وکیل، خرید سوغات این شهر کهن مانند مسقطی، عرقیجات، آب‌لیموی شیرازی، اشیا با طرح تخت جمشید، کتاب شعر، قلم‌زنی هنرمندان، منبت‌کاری و فالوده شیرازی است.  همچنین سیر بازار وکیل به‌گونه‌ای است که مخاطب در محور طولی، زاویۀ دید طولانی از فضای داخل بازار دارد. محور طولی به محورهای عرضی متوالی تقسیم می‌شود و هر محور به حجره‌ای ختم و موجب حرکت فیزیکی دوگانه در کالبد بازار می‌شود. افراد، گاه به‌صورت طولی و گاه به‌صورت عرضی مسیر را طی می‌کنند. این حرکت دوگانه باعث تصویرهای سه‌بعدی متفاوت از بدنۀ فضا در ذهن می‌شود که از جاذبه‌های بصری در بازار محسوب می‌شود.  
بازار وکیل، بازاری است که در نگاه اول با انواع رنگ‌ها مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد؛ زیرا رنگ فرش‌ها، پارچه‌ها، ادویه‌ها برای گردشگران بسیار جذاب است.<ref>  [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> از جاذبه‌های بازار وکیل، خرید سوغات این شهر کهن مانند مسقطی، عرقیجات، آب‌لیموی شیرازی، اشیا با طرح تخت جمشید، کتاب شعر، قلم‌زنی هنرمندان، منبت‌کاری و فالوده شیرازی است.<ref>  [https://www.iranhotelonline.com/blog/post-1179/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2 «بازار وکیل شیراز»، سایت ایران هتل.] </ref> همچنین سیر بازار وکیل به‌گونه‌ای است که مخاطب در محور طولی، زاویۀ دید طولانی از فضای داخل بازار دارد. محور طولی به محورهای عرضی متوالی تقسیم می‌شود و هر محور به حجره‌ای ختم و موجب حرکت فیزیکی دوگانه در کالبد بازار می‌شود. افراد، گاه به‌صورت طولی و گاه به‌صورت عرضی مسیر را طی می‌کنند. این حرکت دوگانه باعث تصویرهای سه‌بعدی متفاوت از بدنۀ فضا در ذهن می‌شود که از جاذبه‌های بصری در بازار محسوب می‌شود.<ref>  [https://archilearn.net/blog/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%D9%87-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D8%A7/ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.]</ref>
==امکانات رفاهی==
==امکانات رفاهی==
برای رفاه حال گردشگران ایرانی و خارجی در بازار وکیل امکانات رفاهی؛ نظیر سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، رستوران، کافی‌شاپ، فست فود، سفره‌خانه سنتی، صندلی ویژۀ استراحت، تاکسی سرویس، دسترسی راحت به ایستگاه اتوبوس و مترو، آنتن‌دهی همه اپراتورهای همراه کشور و نزدیکی به پمپ بنزین و گاز تعبیه شده است.   
برای رفاه حال گردشگران ایرانی و خارجی در بازار وکیل امکانات رفاهی؛ نظیر سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، رستوران، کافی‌شاپ، فست فود، سفره‌خانه سنتی، صندلی ویژۀ استراحت، تاکسی سرویس، دسترسی راحت به ایستگاه اتوبوس و مترو، آنتن‌دهی همه اپراتورهای همراه کشور و نزدیکی به پمپ بنزین و گاز تعبیه شده است.<ref> [https://intoday.ir/shiraz-vakil-bazaar/ بنی اسدی، «بازار وکیل»، سایت این تودی.]</ref>  
==تصویرپردازی==
==تصویرپردازی==
بازار وکیل شیراز، یکی از لوکیشن‌های فیلم «داش‌آکل» مسعود کیمیایی است، وصف این بازار در داستانی به همین نام از صادق هدایت وجود دارد.  همچنین مستند تلویزیونی از شبکه مستند با عنوان  «طبیعت» در یکی از قسمت‌ها به بازار وکیل پرداخته است.   
بازار وکیل شیراز، یکی از لوکیشن‌های فیلم «داش‌آکل» مسعود کیمیایی است، وصف این بازار در داستانی به همین نام از صادق هدایت وجود دارد.<ref>[https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.]</ref> همچنین مستند تلویزیونی از شبکه مستند با عنوان  «طبیعت» در یکی از قسمت‌ها به بازار وکیل پرداخته است.<ref>  [https://telewebion.com/episode/0x1b88b1b «بازار وکیل شیراز»، سایت تلوبیون، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.]</ref>  
==مسیر دسترسی==
==مسیر دسترسی==
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازار، ایستگاه زندیه نام دارد  که فاصله آن تا بازار کمتر از ۱۵ دقیقه پیاده‌روی است. تقریباً از هر نقطه‌ شهر اتوبوس‌هایی به‌سمت میدان شهرداری شیراز حرکت می‌کنند. شلوغی مرکز شهر، مهم‌ترین مانع استفاده از خودروی شخصی برای رسیدن به بازار وکیل است.  
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازار، ایستگاه زندیه نام دارد<ref> [https://www.alibaba.ir/mag/vakil-bazaar/ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ، تاریخ بازدید: 7 مهر 401ش.]</ref> که فاصله آن تا بازار کمتر از ۱۵ دقیقه پیاده‌روی است. تقریباً از هر نقطه‌ شهر اتوبوس‌هایی به‌سمت میدان شهرداری شیراز حرکت می‌کنند. شلوغی مرکز شهر، مهم‌ترین مانع استفاده از خودروی شخصی برای رسیدن به بازار وکیل است.<ref>  [https://www.kojaro.com/attraction/8196-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%84/ «بازار وکیل»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.]</ref>
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}

نسخهٔ ‏۱۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۱:۳۴

بازار وکیل؛ یک بازار سنتی ایرانی در مرکز شهر شیراز.

بازار وکیل، فضایی شهری است که فرهنگ و تمدن کهن ایرانی را در شهر شیراز، بازنمایی می‌کند. این بازار به‌دستور کریم‌خان‌زند، در شهر شیراز و در طی 20 سال ساخته شد. بازار وکیل برگرفته از معماری بازار قیصر اصفهان و مرکب از چهار راستۀ چلیپایی(صلیبی‌شکل) و تاق تاقی[۱] است. بازار وکیل، بازاری به زبان رنگ‌ها است. بازار وکیل، قلب اقتصاد شیراز بود که تمام امور بازرگانی در آن جریان داشت. این بازار در ردیف آثار تاریخی ایران ثبت شده است.

نام‌گذاری

کریم‌خان برای آن‌که شیراز را به قطب تجاری و مالی آن روزگار تبدیل کند، بازاری بزرگ را پایه‌گذاری کرد.[۲] به‌دلیل این‌که کریم‌خان را وکیل‌الرعایا می‌گفتند، این بازار را نیز بازار وکیل نامیدند.[۳]

جغرافیا

بازار وکیل، امروزه در مرکز شهر شیراز و در نزدیکی دروازه اصفهان قرار دارد. راستة اصلي بازار كه در راستاي محور فرهنگي، تاريخي شهر شيراز ساخته شده از انتهاي بازار اردو، شروع شده و به دروازه اصفهان منتهي مي‌شده است.[۴] بازار وکیل دارای پنج در بزرگ در چهار طرف آن است.[۵] این ورودی‌ها در خیابان‌های زند، طالقانی و لطفعلی‌خان زند واقع شده‌ است.[۶] ورودی اصلی شمالی و جنوبی بازار در خیابان زند و ضلع شرقی در میدان شهرداری قرار دارد.[۷]

پیشینه

بر اساس اسناد تاریخی هنگامی که کریم‌خان زند برای سرکشی به شهر لار رفته بود، با دیدن بازار قیصریه در شهر لار، تصمیم گرفت که در شیراز، بازار بزرگی بسازد.[۸] ساخت بازار وکیل در سال 1137ش در محوطۀ وسیعی میان ارگ و اندرونی و با همکاری گروهی از معماران، صنعت‌گران و استادکاران معروف آن روزگار آغاز شد[۹] و در طول 20 سال تکمیل شد.[۱۰] برخی معتقدند که قبل از بازار وکیل در این مکان، بازاری از عهد صفوی بوده و کریم‌خان ‌زند این بنا را توسعه داده ‌است.[۱۱] فرصت‌الدوله شیرازی در کتاب شیرازنامه یا آثار عجم، به وصف بازار وکیل شیراز پرداخته است.[۱۲]

معماری

مساحت بازار وکیل حدود 21840 متر مربع است.[۱۳] این بازار با الهام از معماری بازار قیصریه اصفهان طراحی شده است. بنای بازار از جنس گچ، آجر و آهک ساخته شده است و ستون‌هایی از جنس سنگ تراشیده، ساختمان آن را به یکی از مستحکم‌ترین بناهای آن دوران تبدیل کرده است که در طول سالیان، هیچ زلزله‌ای مشکلی برایش ایجاد نکرده است.[۱۴]

نکات کلی معماری بازار وکیل عبارت‌اند از:

  • شکل کلی بازار وکیل شیراز دو رشته شمالی - جنوبی و شرقی - غربی است که مانند صلیبی یکدیگر را قطع می‌کنند و مرکب از چهار راسته است. در تقاطع این دو رشته، چهارسوق قرار گرفته است و تقاطع چهارسوق بر روی یک هشتی قرار گرفته است.[۱۵]
  • این بنا از نظر معماري داراي سه فضاي «گذرگاه» (فضايي براي گذر مشتریان)، «حریم مغازه» (با ارتفاع تقريبي دو پله بالاتر از سطح زمین) و «فضاي مغازه» است.[۱۶]
  • سقف چهارسوق بازار درگذشته ارتفاعی در حدود ۱۱ متر داشت؛ اما هم‌اکنون به‌دلیل خاکریزی کف بازار ارتفاع آن به ۱۰ متر کاهش پیدا کرده است.[۱۷]
  • زیر سقف چهارسوق بازار در گذشته حوض مرمرین بزرگی قرار داشت و آب آن از یک آبراه تأمین می‌شد.[۱۸]
  • در دو طرف بازار ۴۱ جفت مغازه وجود دارد كه در جلو هر يك سكويي از قطعات سنگي بزرگ كه بر روي آن، ترنج‌هايي برجسته حجاري شده است.[۱۹]
  • جنس دیوارها در بازار وکیل شیراز کاهگلی بوده است که رنگ روشن آن، باعث بازگشت تابش آفتاب مي‌شد.[۲۰]
  • تزیینات این بازار تاریخی، ترکیبی از کاشی‌کاری، منبت‌کاری، مشبک‌کاری با چوب ساج و سنگ‌کاری است.[۲۱]
  • سقف راسته‌های بازار وکیل با ردیفی از طاق‌های گنبدی آجری، تویزه‌ها، کاربندی‌های ساده و آجرکاری‌های جناغی ساخته شده که منظری زیبا به فضای بازار بخشیده است.[۲۲]
  • برای تهویه بازار، پنجره‌هایی مشبکی در گنبدها یا در پایۀ سقف‌ها بر فراز هر حجره استفاده شده است که سازگار با اقلیم شیراز است.[۲۳]
  • برای روشنایی و بهره‌مندی از نور طبیعی در بازار وکیل از حفره‌های به وجود آمده در جداره‌ها و مشبک‌ها استفاده کرده‌اند.[۲۴]
  • شکل بازشوها و پنجره‌های بازار وکیل شیراز مستطیلی با فرم قوسی شکل در بالا بوده است.[۲۵]
  • دهانۀ اصلی کاروان‌سرای روغنی با مقرنس‌کاری‌های زینت یافته و اِزاره[۲۶] و دالان ورودی با سنگ‌های سرخ‌فام پوشیده شده است.[۲۷]

ساختار کلی بازار وکیل

راسته‌های اصلی بازار به شرح زیر است:

  • راسته شمالی تا چهارسو با ۴۸ طاق با 82 حجره به نام بازار کلاهدوزان[۲۸]
  • راسته جنوبی با چهل طاق به نام بازار بزازان (پارچه‌فروشان)[۲۹]
  • راستۀ شرقی با نوزده طاق به نام بازار علاقه‌بندان (در زمان گذشته به تولید و فروش انواع روبان، نوار ابریشمی، نخ و… می‌پرداخت؛ اما در حال حاضر راسته شرقی، مرکز فروش فرش شده است)[۳۰]
  • راستۀ غربی با یازده طاق به نام بازار ترکش‌دوزان (مرکز فروش انواع دست بافت و زیرانداز است)[۳۱]
  • در غرب راستۀ جنوبی، بازار دیگری به نام بازار شمشیرگران وجود دارد که در آن انواع پارچه‌های دستباف عشایر یافت می‌شود.[۳۲]
  • بازار وکیل، پنج کاروانسرای به نسبت وسیع و پیوسته به راسته‌ها دارد که انبارها و حجره‌های بازرگانان و کارگاه‌های و صنعت‌گران در آنها قرار گرفته است.[۳۳]

خطرات پیش‌روی

در نگاهی کلی، دربارۀ معضلات بازار وکیل می‌توان به این نکات اشاره کرد:

1- احتمال ریزش سقف بازار

2- وضعیت ناایمن شبکه برق داخلی بازار

3- نبود کانال مشترک خدمات شهری

4- دفع نامناسب پسماندهای روزانه

5- وضعیت نامناسب فاضلاب بازار.[۳۴]

بازار وکیل شیراز، امروزه شرایط استانداردی برای مقابله با حوادث غیرمترقبه را ندارد؛ اما در سال‌های اخیر، اقدام مؤثری جهت مرمت اساسی بازار وکیل صورت نگرفته است.[۳۵] از منظر کارشناسان، دست‌کم ۳۰ درصد از بازار وکیل، نیاز به مرمت کالبدی دارد. بازار وکیل از دو بخش ساختاری و کالبدی تشکیل شده که هم‌اکنون در بخش ساختاری مجموعه بازار وکیل، 70 درصد سلامت مشاهده می‌شود؛ اما بنای بازار نیاز به مرمت دارد.[۳۶]

ویژگی‌ها

این بازار چند پله پایین‌تر از سطح زمین قرار گرفته است. ارتفاع سقف راسته‌های بازار وکیل نسبتاً زیاد و عرض آن نسبت به سایر بازارهای قدیمی، بیشتر است. بلندای سقف بازار نقش تهویه را ایفا کرده و با کمک بادگیرهای ساده، دمای مطلوبی را برای محیط ایجاد می‌کند.[۳۷] مغازه‌های این بازار اغلب دو طبقه است، پستو دارد و به‌خاطر نم و رطوبت، یک متر بالاتر از سطح زمین قرار گرفته است. جلوی هرکدام از حجره‌ها سکوهایی ساخته شده است که قبلاً جنبه تزیینی داشته و با ترنج کنده‌کاری شده بود.[۳۸] همچنین بازار دارای روزنه‌های کوچکی است که با نام هورنور شناخته می‌شود و جلوی تابش مستقیم نور خورشید را گرفته، در عین حال روشنایی بازار را تأمین می‌کند.[۳۹]

کارکرد

جریان‌داشتن امور اقتصادی و دادوستد در بازار وکیل، اصلی‌ترین کارکرد این مجموعه است.[۴۰] همچنین این بازار يكي از مهم‌ترين عوامل رشد و گسترش شهر شيراز در دهه‌هاي گذشته بوده است. بازار وكيل توانسته است حس تعلق به مكان را براي كاربران خود به سبب دارا بودن هويت فرهنگي و تاريخي ايجاد نمايد.[۴۱]

جاذبه‌های گردشگری

بازار وکیل، بازاری است که در نگاه اول با انواع رنگ‌ها مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد؛ زیرا رنگ فرش‌ها، پارچه‌ها، ادویه‌ها برای گردشگران بسیار جذاب است.[۴۲] از جاذبه‌های بازار وکیل، خرید سوغات این شهر کهن مانند مسقطی، عرقیجات، آب‌لیموی شیرازی، اشیا با طرح تخت جمشید، کتاب شعر، قلم‌زنی هنرمندان، منبت‌کاری و فالوده شیرازی است.[۴۳] همچنین سیر بازار وکیل به‌گونه‌ای است که مخاطب در محور طولی، زاویۀ دید طولانی از فضای داخل بازار دارد. محور طولی به محورهای عرضی متوالی تقسیم می‌شود و هر محور به حجره‌ای ختم و موجب حرکت فیزیکی دوگانه در کالبد بازار می‌شود. افراد، گاه به‌صورت طولی و گاه به‌صورت عرضی مسیر را طی می‌کنند. این حرکت دوگانه باعث تصویرهای سه‌بعدی متفاوت از بدنۀ فضا در ذهن می‌شود که از جاذبه‌های بصری در بازار محسوب می‌شود.[۴۴]

امکانات رفاهی

برای رفاه حال گردشگران ایرانی و خارجی در بازار وکیل امکانات رفاهی؛ نظیر سرویس‌های بهداشتی، نمازخانه، رستوران، کافی‌شاپ، فست فود، سفره‌خانه سنتی، صندلی ویژۀ استراحت، تاکسی سرویس، دسترسی راحت به ایستگاه اتوبوس و مترو، آنتن‌دهی همه اپراتورهای همراه کشور و نزدیکی به پمپ بنزین و گاز تعبیه شده است.[۴۵]

تصویرپردازی

بازار وکیل شیراز، یکی از لوکیشن‌های فیلم «داش‌آکل» مسعود کیمیایی است، وصف این بازار در داستانی به همین نام از صادق هدایت وجود دارد.[۴۶] همچنین مستند تلویزیونی از شبکه مستند با عنوان «طبیعت» در یکی از قسمت‌ها به بازار وکیل پرداخته است.[۴۷]

مسیر دسترسی

نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به بازار، ایستگاه زندیه نام دارد[۴۸] که فاصله آن تا بازار کمتر از ۱۵ دقیقه پیاده‌روی است. تقریباً از هر نقطه‌ شهر اتوبوس‌هایی به‌سمت میدان شهرداری شیراز حرکت می‌کنند. شلوغی مرکز شهر، مهم‌ترین مانع استفاده از خودروی شخصی برای رسیدن به بازار وکیل است.[۴۹]

پانویس

  1. ↑ قوس و خمیدگی مانند کلاه، روش ساختی است که از زمان ساسانیان در ایران رایج بوده است.
  2. ↑ «بازار وکیل»، سایت ویزیت ایران.
  3. ↑ «تاریخ ایران-زندیه»، ویکی کتاب
  4. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  5. ↑ «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر.
  6. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  7. ↑ «بازار وکیل»، سایت کجارو.
  8. ↑ «بازار وکیل»، سایت کجارو.
  9. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  10. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  11. ↑ جعفری، «بازار وکیل شیراز»، مجله گردشگری یومگ.
  12. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  13. ↑ «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر.
  14. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ،.
  15. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  16. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  17. ↑ «بازار وکیل شیراز الگوی یکجانشینی مشاغل»، دایره المعارف فارسی.
  18. ↑ «بازار وکیل»، سایت کجارو.
  19. ↑ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  20. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن..
  21. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  22. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .
  23. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  24. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن..
  25. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  26. ↑ روکشی است که از کف زمین تا ارتفاع تقریبی یک متری را پوشش می‌دهد.
  27. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن..
  28. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  29. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  30. ↑ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  31. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  32. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  33. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن .
  34. ↑ «مرمت بازار وکیل اجرا شود.»، روزنامه صبح شیراز نوین.
  35. ↑ «مرمت بازار وکیل اجرا شود.»، روزنامه صبح شیراز نوین.
  36. ↑ «بازار وکیل نیاز به مرمت کالبدی دارد»، دایره المعارف فارسی.
  37. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  38. ↑ «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  39. ↑ پارسایی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین.
  40. ↑ «بازار وکیل»، سایت کجارو.
  41. ↑ نگارستان و دیگران، «تئوري منظر رويكردي بر تداوم هوبت در روند نوسازي شهري»، 1389ش، ص59
  42. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  43. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت ایران هتل.
  44. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن.
  45. ↑ بنی اسدی، «بازار وکیل»، سایت این تودی.
  46. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ.
  47. ↑ «بازار وکیل شیراز»، سایت تلوبیون، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  48. ↑ هیرمند، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ، تاریخ بازدید: 7 مهر 401ش.
  49. ↑ «بازار وکیل»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.

منابع

  • «بازار وکیل»، سایت آپارات، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل»، سایت ره‌بال آسمان، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل»، سایت سپهرسیر، تاریخ بازدید: 9 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل»، سایت کجارو، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل شیراز»، در سایت سفرمارکت، تاریخ بازدید: 9 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل شیراز»، سایت آرچی لرن، تاریخ بازدید: 6 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل شیراز»، سایت ایران هتل، تاریخ بازدید: 7 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل شیراز»، سایت تلوبیون، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  • «بازار وکیل شیراز الگوی یکجانشینی مشاغل»، دایره المعارف فارسی، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1394ش.
  • «بازار وکیل نیاز به مرمت کالبدی دارد»، دایره المعارف فارسی، تاریخ درج مطلب: 8 شهریور 1393ش .
  • بنی‌اسدی، آتنا، «بازار وکیل»، سایت این تودی، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  • پارسایی، مهدی، «بازار وکیل»، دانشنامه ایران زمین، تاریخ بازدید: 7 مهر 1401ش.
  • «تاریخ ایران-زندیه»، ویکی کتاب، تاریخ بازدید: 8 مهر 1401ش.
  • جعفری، مهیا، «بازار وکیل شیراز»، مجله گردشگری یومگ، تاریخ درج مطلب: 5 آذر 1399ش.
  • «مرمت بازار وکیل اجرا شود.»، روزنامه صبح شیراز نوین، تاریخ بازدید: 11 مهر 1401ش.
  • نگارستان، فرزين و دیگران، «تئوري منظر رويكردي بر تداوم هوبت در روند نوسازي شهري»، باغ نظر، شماره 14، 1389ش.
  • هیرمند، بی‌تا، «بازار وکیل شیراز، گردش در یک رویای شیرین»، سایت علی‌بابا مگ، تاریخ بازدید: 7 مهر 401ش.
برگرفته از «https://fa.wikizendegi.com/w/index.php?title=بازار_وکیل&oldid=10578»