←مفهومشناسی
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۴: | خط ۴: | ||
تُوغَل، پدیدۀ ستارهشناختی در میان قوم هزارۀ افغانستان است که تغییرات و رویدادهای جوی مثل سرما و گرمای شدید و برف و باران زیاد بر اساس آن پیشبینی و تبیین میشود. | تُوغَل، پدیدۀ ستارهشناختی در میان قوم هزارۀ افغانستان است که تغییرات و رویدادهای جوی مثل سرما و گرمای شدید و برف و باران زیاد بر اساس آن پیشبینی و تبیین میشود. | ||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
توغل، در گویش هزارگی بهمعنای سرکش، بیرحم و تُند است<ref>[http://www.dehpoor.blogfa.com/post/59 پژمان، «چله چیست؟ »، وبلاگ مسافر پاییز.]</ref> و در اصطلاح | توغل، در گویش هزارگی بهمعنای سرکش، بیرحم و تُند است<ref>[http://www.dehpoor.blogfa.com/post/59 پژمان، «چله چیست؟ »، وبلاگ مسافر پاییز.]</ref> و در اصطلاح ستارهشناختی در فرهنگ هزارگی، به نزدیک شدن مِیچِید<ref>میچید، در گویش هزارگی هفت ستارۀ درخشان اند که صبح زود در افق ظاهر میشوند.</ref> (خوشۀ پروین) به ماه گفته میشود.<ref>[http://www.azraculture.com/postDetail.php?post_id=63 شهرستانی، «ستارهشناسی هزارگی و حساب تُغل»، وبسایت هزاره کالچر.]</ref> این رویداد، در باور عامیانه، نوعی دشمنی و جنگ میان ستارگان (میچید و ماه) است که سبب تغییرات جوی و حوادث زمینی میشود.<ref>فردبناند و سعیدی، «کلتور هزاره»، 1359ش، ص98-100.</ref> توغل همواره با گرما و سرمای شدید یا بارندگی زیاد همراه است که به آن «پِیچِیش» میگویند. این پدیده، هر ماه یکبار و بیشتر در اول، وسط و آخر ماه رخ میدهد.<ref>[http://jaghori1.com/2019/05/11/%d8%a7%d8%b2-%d8%b3%db%8c%d8%ae%db%8c%d9%86%d9%87-%d8%aa%d8%a7-%d9%84%d9%88%d9%86%da%af%d8%b1%d8%b2%d9%86%d8%af%da%af%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%b3%db%8c%d8%ae%db%8c%d9%86%d9%87%d8%a8%d8%ae-5/ شریعتی، «از سیخینه تا لونگر، زندگی در سیخینه، خش بیستونهم»، وبسایت اطلاعرسانی جاغوری.]</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
تاریخ دقیق شکلگیری توغل در تقویم محلی هزارهها بهخوبی مشخص نیست و مردم در تفسیر آن داستانهای عجیب و غریب میگویند،<ref>فردبناند و سعیدی، «کلتور هزاره»، 1359ش، ص98.</ref> اما رویداد توغل، ریشه در علاقۀ مردم هزاره به ستارهشناسی و تأثیر آن بر کشاورزی، پرورش حیوانات و معیشت آنها دارد. بههمین دلیل، کشاورزان، برای خود تقویمی ویژه داشته و برخی از ستارگان را با نام خاص میخواندند که در وضعیت جوی و زندگی آنها مؤثر است. یکی از ستارگان در گاهشماری مردم هزاره، میچید است که گردش و رفتار آن در تغییرات و وضع آبوهوا و زندگی روزمرۀ مردم نقش دارد و یکی از تأثیرات آن، رویداد توغل است.<ref>[http://www.azraculture.com/postDetail.php?post_id=63 شهرستانی، «ستارهشناسی هزارگی و حساب تُغل»، وبسایت هزاره کالچر.]</ref> | تاریخ دقیق شکلگیری توغل در تقویم محلی هزارهها بهخوبی مشخص نیست و مردم در تفسیر آن داستانهای عجیب و غریب میگویند،<ref>فردبناند و سعیدی، «کلتور هزاره»، 1359ش، ص98.</ref> اما رویداد توغل، ریشه در علاقۀ مردم هزاره به ستارهشناسی و تأثیر آن بر کشاورزی، پرورش حیوانات و معیشت آنها دارد. بههمین دلیل، کشاورزان، برای خود تقویمی ویژه داشته و برخی از ستارگان را با نام خاص میخواندند که در وضعیت جوی و زندگی آنها مؤثر است. یکی از ستارگان در گاهشماری مردم هزاره، میچید است که گردش و رفتار آن در تغییرات و وضع آبوهوا و زندگی روزمرۀ مردم نقش دارد و یکی از تأثیرات آن، رویداد توغل است.<ref>[http://www.azraculture.com/postDetail.php?post_id=63 شهرستانی، «ستارهشناسی هزارگی و حساب تُغل»، وبسایت هزاره کالچر.]</ref> |