بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==نژاد و تاریخچه== | ==نژاد و تاریخچه== | ||
ازبک‌ها در افغانستان، از سابقة تاریخی برخوردار هستند. دورة تیموریان در هرات، نمونه‌ای بارز از حضور تاریخی آنها است. تیمور، مؤسس سلسلة تیموریان از قبیلة برلاس (یکی از قبایل ازبک) در شهر «کش» در جنوب سمرقند متولد شد و یکی از قدرتمندترین فرمانروایان مسلمان به‌شمار می‌رفت. بر اساس منابع تاریخی، حضور ازبک‌ها در افغانستان دو مرحلة تاریخی دارد؛ در مرحلة اول، ازبک‌ها از سپاهیان مغول و ترک معروف به اردوی زرین بودند که از سدة 13 تا سدة 15 میلادی بر منطقة سیبری در روسیه تسلط داشتند. بعد از فروپاشی اردوی زرین، قوم ازبک به‌سوی جنوب کوچ کرده و در اطراف رودخانه‌های سیردریا و آمودریا مستقر شدند.< | ازبک‌ها در افغانستان، از سابقة تاریخی برخوردار هستند. دورة تیموریان در هرات، نمونه‌ای بارز از حضور تاریخی آنها است. تیمور، مؤسس سلسلة تیموریان از قبیلة برلاس (یکی از قبایل ازبک) در شهر «کش» در جنوب سمرقند متولد شد و یکی از قدرتمندترین فرمانروایان مسلمان به‌شمار می‌رفت. بر اساس منابع تاریخی، حضور ازبک‌ها در افغانستان دو مرحلة تاریخی دارد؛ در مرحلة اول، ازبک‌ها از سپاهیان مغول و ترک معروف به اردوی زرین بودند که از سدة 13 تا سدة 15 میلادی بر منطقة سیبری در روسیه تسلط داشتند. بعد از فروپاشی اردوی زرین، قوم ازبک به‌سوی جنوب کوچ کرده و در اطراف رودخانه‌های سیردریا و آمودریا مستقر شدند.<ref>«اقوام افغانستان»، ویکی فقه. </ref> مرحلة دوم حضور ازبک‌ها در افغانستان، به دهه‌های 1920 تا 1930م بر می‌گردد. در آن زمان، ازبک‌ها در شورش باسمچی علیه جماهیر شوروی شرکت کرده و بعد از شکست در این جنگ‌ها، به افغانستان پناهنده شدند.<ref>. «ازبک‌ها در افغانستان»، وب‌سایت مجله خامک. </ref> | ||
==اقوام و زبان‌ها== | ==اقوام و زبان‌ها== | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==جمعیت‌شناسی== | ==جمعیت‌شناسی== | ||
جمعیت ترک‌تبارها در افغانستان، بین 3 تا ۵ میلیون برآورد شده<ref> . پیمان، «ترک‌تباران افغانستان»، وبلاگ یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار. </ref> که حدود 10 درصد از کل جمعیت افغانستان است. ازبک‌های افغانستان مسلمان و از نظر مذهبی، بیشتر اهل‌سنت هستند.<ref.«مذهب و قومیت در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی. | جمعیت ترک‌تبارها در افغانستان، بین 3 تا ۵ میلیون برآورد شده<ref> . پیمان، «ترک‌تباران افغانستان»، وبلاگ یادداشت‌های یک روزنامه‌نگار. </ref> که حدود 10 درصد از کل جمعیت افغانستان است. ازبک‌های افغانستان مسلمان و از نظر مذهبی، بیشتر اهل‌سنت هستند.<ref>.«مذهب و قومیت در افغانستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی. </ref> در ازبکستان، حدود 83.3 درصد از کل جمعیت را ازبک‌ها تشکیل داده‌اند. | ||
==موقعیت جغرافیایی== | ==موقعیت جغرافیایی== | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
ساختار قوم ازبک در افغانستان، سلسله‌مراتبی است و رهبران قوم ازبک از قدرت زیادی برخوردار هستند.<ref>. «اقوام افغانستان»، ویکی‌شیعه. </ref> | ساختار قوم ازبک در افغانستان، سلسله‌مراتبی است و رهبران قوم ازبک از قدرت زیادی برخوردار هستند.<ref>. «اقوام افغانستان»، ویکی‌شیعه. </ref> | ||
از دورة تیموریان که نشان‌دهندة حضور تاریخی قوم ازبک در افغانستان است، مدرسة هرات، مسجد جامع گوهرشاد، قلعة اختیارالدین، مصلای هرات و گازرگاه مرقد خواجه عبدالله انصاری برجای مانده است.<ref | از دورة تیموریان که نشان‌دهندة حضور تاریخی قوم ازبک در افغانستان است، مدرسة هرات، مسجد جامع گوهرشاد، قلعة اختیارالدین، مصلای هرات و گازرگاه مرقد خواجه عبدالله انصاری برجای مانده است.<ref>«بناهای هرات در عصر تیموری»، وب‌سایت مجله ویستا. </ref> | ||
ازبک‌ها دارای سبک پوشش ویژه‌ای هستند؛ لباس‌های مردانة ازبکی عبارتند از پیراهن و تنبان گوبچه، چین قاقمه و موزة مسی.<ref>.«انجمن فرهنگی دانشجویان افغانستانی سمنان»، وب‌سایت انجمن فرهنگی دانشجویان افغانستان سمنان. </ref> در لباس مردانه و زنانة ازبکی از ایکات و گلدوزی استفاده می‌شود. برای زنان ازبک در شمال افغانستان، دو نوع لباس سنتی وجود دارد که اولی شامل یک شلوار ایکات و لباس ایکات است. دختران ازبک برای پوشش سر از یک کلاه کوچک مخملی و زنان متأهل از روسری یا کلاهی که با شال بزرگ سفید و یا رنگی پوشیده شده، استفاده می‌کنند. در روزهای عید نیز زنان روی این لباس یک کت می‌پوشند که با پارچة ایکات تزئین و روی آن گلدوزی شده است. لباس اجتماع، یک کت بلند است که روی شانه‌ها پوشیده شده و بیشتر به‌صورت گلدوزی است. نوع دوم، یک لباس گشاد با نقوش گلدوزی شده و شلوار گشاد است. زنان ازبک در افغانستان از یک شال بزرگ یا چادر برای پوشاندن سر و بدن خود استفاده می‌کنند.<ref>. «همه چیز در باره لباس افغانی وانواع آن»، وب‌سایت فروشگاه مدیسه. </ref> | ازبک‌ها دارای سبک پوشش ویژه‌ای هستند؛ لباس‌های مردانة ازبکی عبارتند از پیراهن و تنبان گوبچه، چین قاقمه و موزة مسی.<ref>.«انجمن فرهنگی دانشجویان افغانستانی سمنان»، وب‌سایت انجمن فرهنگی دانشجویان افغانستان سمنان. </ref> در لباس مردانه و زنانة ازبکی از ایکات و گلدوزی استفاده می‌شود. برای زنان ازبک در شمال افغانستان، دو نوع لباس سنتی وجود دارد که اولی شامل یک شلوار ایکات و لباس ایکات است. دختران ازبک برای پوشش سر از یک کلاه کوچک مخملی و زنان متأهل از روسری یا کلاهی که با شال بزرگ سفید و یا رنگی پوشیده شده، استفاده می‌کنند. در روزهای عید نیز زنان روی این لباس یک کت می‌پوشند که با پارچة ایکات تزئین و روی آن گلدوزی شده است. لباس اجتماع، یک کت بلند است که روی شانه‌ها پوشیده شده و بیشتر به‌صورت گلدوزی است. نوع دوم، یک لباس گشاد با نقوش گلدوزی شده و شلوار گشاد است. زنان ازبک در افغانستان از یک شال بزرگ یا چادر برای پوشاندن سر و بدن خود استفاده می‌کنند.<ref>. «همه چیز در باره لباس افغانی وانواع آن»، وب‌سایت فروشگاه مدیسه. </ref> | ||
ازبک‌ها غذاهای معروفی دارند؛ قابلی‌پلوی ازبکی علاوه بر افغانستان در ایران و ازبکستان نیز شناخته شده است..<ref> «طرز تهیه قابلی پلو ازبکی با دستور پخت اصلی مرحله به مرحله»، وب‌سایت فیدیا. </ref> دیگر غذاهای ازبکی همانند غذای سایر مناطق افغانستان است؛ نظیر بولانی، منتو، کیچیری، قوروت، دلمة برگ، آشک، بره‌کباب و چپلی‌کباب که محبوبیت زیادی در بین آنها دارد.<ref>«سیزده غذای محلی افغانستان»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت. </ref> | ازبک‌ها غذاهای معروفی دارند؛ قابلی‌پلوی ازبکی علاوه بر افغانستان در ایران و ازبکستان نیز شناخته شده است..<ref> «طرز تهیه قابلی پلو ازبکی با دستور پخت اصلی مرحله به مرحله»، وب‌سایت فیدیا. </ref> دیگر غذاهای ازبکی همانند غذای سایر مناطق افغانستان است؛ نظیر بولانی، منتو، کیچیری، قوروت، دلمة برگ، آشک، بره‌کباب و چپلی‌کباب که محبوبیت زیادی در بین آنها دارد.<ref>«سیزده غذای محلی افغانستان»، وب‌سایت مجله گردشگری الی گشت. </ref> | ||