قوم هزاره: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۰۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۴ مارس ۲۰۲۴
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۵: خط ۲۵:
[https://www.irna.ir/news/84356615/%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7 «نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  پس از روی کار آمدن گروه طالبان نیز این مردم همواره مورد آزار و اذیت قرار گرفتند؛ برای مثال، طالبان، به هزاره‌های [[شیعه]] در ولایت مزارشریف هشدار دادند که یا [[مسلمان]] شوند یا این کشور را ترک کنند و پس از آن، هزاران نفر از شیعیان هزاره را در این ولایت کشتند. کشتاری مشابه نیز در ولسوالی «یکه‌اولنگ» در ولایت [[بامیان]] برای [[شیعیان]] هزاره رخ داد. گروه‌های هزاره، آمار کشته‌ها در دورۀ طالبان را تا 15 هزار نفر اعلام کرده‌اند. همچنین، از سال 2015م، گروه تندروی داعش نیز در افغانستان حضور یافت و در نتیجه، جمعیت هزاره در معرض حملات مرگبارتری قرار گرفته‌اند.<ref>[https://www.didarnews.ir/fa/news/112896/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF «چرا مردم هزاره در افغانستان از نسل‌کشی هراس دارند؟»، وب‌سایت دیدار نیوز.]</ref>  بسیاری از مردم افغانستانی در سراسر دنیا، نسبت به کشتارهای هدفمند، طی این سال‌ها اعتراض کرده و مدافعان حقوق بشر، جامعۀ جهانی و برخی نهادهای بین‌المللی را به سکوت در برابر کشتار قوم هزاره متهم کردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84356615/%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7 «نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref><br>
[https://www.irna.ir/news/84356615/%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7 «نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  پس از روی کار آمدن گروه طالبان نیز این مردم همواره مورد آزار و اذیت قرار گرفتند؛ برای مثال، طالبان، به هزاره‌های [[شیعه]] در ولایت مزارشریف هشدار دادند که یا [[مسلمان]] شوند یا این کشور را ترک کنند و پس از آن، هزاران نفر از شیعیان هزاره را در این ولایت کشتند. کشتاری مشابه نیز در ولسوالی «یکه‌اولنگ» در ولایت [[بامیان]] برای [[شیعیان]] هزاره رخ داد. گروه‌های هزاره، آمار کشته‌ها در دورۀ طالبان را تا 15 هزار نفر اعلام کرده‌اند. همچنین، از سال 2015م، گروه تندروی داعش نیز در افغانستان حضور یافت و در نتیجه، جمعیت هزاره در معرض حملات مرگبارتری قرار گرفته‌اند.<ref>[https://www.didarnews.ir/fa/news/112896/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%AF «چرا مردم هزاره در افغانستان از نسل‌کشی هراس دارند؟»، وب‌سایت دیدار نیوز.]</ref>  بسیاری از مردم افغانستانی در سراسر دنیا، نسبت به کشتارهای هدفمند، طی این سال‌ها اعتراض کرده و مدافعان حقوق بشر، جامعۀ جهانی و برخی نهادهای بین‌المللی را به سکوت در برابر کشتار قوم هزاره متهم کردند.<ref>[https://www.irna.ir/news/84356615/%D9%86%D8%B3%D9%84-%DA%A9%D8%B4%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D9%87%D8%A7 «نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref><br>
    
    
از جمله حملات صورت‌گرفته علیه مردم هزاره، در سال‌های اخیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  
از جمله حملات صورت‌گرفته علیه مردم هزاره، تا زمان نگارش این مقاله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:  
# حمله و درگیری تعدادی از [[اهل سنت]] با عزاداران در شهر هرات در روز عاشورای سال 1384ش.
#حمله و درگیری تعدادی از [[اهل سنت]] با عزاداران در شهر هرات در روز عاشورای سال 1384ش.
# انفجار بمب میان عزاداران روز [[عاشورا]] و به [[شهادت]] رسیدن بیش از 60 نفر در شهرهای [[کابل]] و مزار شریف، در 1390ش.
#انفجار بمب میان عزاداران روز [[عاشورا]] و به [[شهادت]] رسیدن بیش از 60 نفر در شهرهای [[کابل]] و مزار شریف، در 1390ش.
# تیرباران 14 مسافر هزاره، در مسیر فیروزکوه به‌سمت کابل، در 27 رمضان 1393ش.
#تیرباران 14 مسافر هزاره، در مسیر فیروزکوه به‌سمت کابل، در 27 رمضان 1393ش.
# انفجار دو بمب در میان اجتماع معترضین شیعیان هزاره، موسوم به جنبش روشنایی، در کابل، در 1395ش.
#انفجار دو بمب در میان اجتماع معترضین شیعیان هزاره، موسوم به جنبش روشنایی، در کابل، در 1395ش.
# انفجار مسجد باقرالعلوم در غرب کابل، در روز اربعین سال 1395ش.
#انفجار مسجد باقرالعلوم در غرب کابل، در روز اربعین سال 1395ش.
# حملۀ انتحاری به مسجد الزهرا، در دشت برچی کابل، در شب قدر سال 1396ش.
#حملۀ انتحاری به مسجد الزهرا، در دشت برچی کابل، در شب قدر سال 1396ش.
# حملۀ انتحاری به مسجد امام زمان قلعۀ نجارهای خیرخانه در کابل، در 1396ش.
#حملۀ انتحاری به مسجد امام زمان قلعۀ نجارهای خیرخانه در کابل، در 1396ش.
# حمله به روستای شیعه‌نشین میرزاولنگ و به شهادت رسیدن تعداد زیادی از مردم این روستا در 1396ش.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/422083/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%88%D9%84%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «همه چیز دربارۀ جنایت هولناک میرزاولنگ افغانستان»، خبرگزاری رسمی حوزه.]</ref>  
#حمله به روستای شیعه‌نشین میرزاولنگ و به شهادت رسیدن تعداد زیادی از مردم این روستا در 1396ش.<ref>[https://www.hawzahnews.com/news/422083/%D9%87%D9%85%D9%87-%DA%86%DB%8C%D8%B2-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D9%88%D9%84%D9%86%D8%A7%DA%A9-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 «همه چیز دربارۀ جنایت هولناک میرزاولنگ افغانستان»، خبرگزاری رسمی حوزه.]</ref>
# انفجار در مرکز آموزشی موعود، در سمت غرب کابل و کشته شدن 48 دانش آموز در 1397ش.
#انفجار در مرکز آموزشی موعود، در سمت غرب کابل و کشته شدن 48 دانش آموز در 1397ش.
# حمله به مراسم سالگرد شهادت عبدالعلی مزاری در مصلی شهید مزاری در غرب کابل در 1398ش.
#حمله به مراسم سالگرد شهادت عبدالعلی مزاری در مصلی شهید مزاری در غرب کابل در 1398ش.
# حمله به بیمارستان زنان و کودکان در دشت برچی کابل و کشته شدن 24 نفر در 1399ش.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87 «هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>  
#حمله به بیمارستان زنان و کودکان در دشت برچی کابل و کشته شدن 24 نفر در 1399ش.<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87 «هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>
# انفجار در مرکز آموزشی کوثر دانش در دشت برچی کابل و کشته و زخمی شدن 100 نفر در 1399ش.<ref>[https://khabarnama.net/blog/2020/10/25/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF/ حسنی، «24 کشته و 57 زخمی در حمله انتحاری بر دانش‌آموزان کوثر دانش»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>  
#انفجار در مرکز آموزشی کوثر دانش در دشت برچی کابل و کشته و زخمی شدن 100 نفر در 1399ش.<ref>[https://khabarnama.net/blog/2020/10/25/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%B1%D8%A7-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF/ حسنی، «24 کشته و 57 زخمی در حمله انتحاری بر دانش‌آموزان کوثر دانش»، وب‌سایت خبرنامه.]</ref>
# انفجار در نزدیکی مدرسه سیدالشهدای کابل و کشته شدن 85 نفر که بیشتر آنها دانش‌آموزان دختر بودند در 1400ش.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14000220000349/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D9%87-5-%D9%86%D9%81%D8%B1 «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهدا کابل به 85 نفر»، خبرگزاری فارس.]</ref>  
#انفجار در نزدیکی مدرسه سیدالشهدای کابل و کشته شدن 85 نفر که بیشتر آنها دانش‌آموزان دختر بودند در 1400ش.<ref>[https://www.farsnews.ir/news/14000220000349/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D9%87-5-%D9%86%D9%81%D8%B1 «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهدا کابل به 85 نفر»، خبرگزاری فارس.]</ref>
# حمله به دبیرستان عبدالرحیم شهید در دشت برچی و به [[شهادت]] رسیدن تعداد زیادی [[کودک]] و نوجوان در 1401ش.<ref>[https://www.pishkhan.com/news/264508 «داغ تازۀ دشت برچی»، خبرگزاری اعتماد.]</ref>  
#حمله به دبیرستان عبدالرحیم شهید در دشت برچی و به [[شهادت]] رسیدن تعداد زیادی [[کودک]] و نوجوان در 1401ش.<ref>[https://www.pishkhan.com/news/264508 «داغ تازۀ دشت برچی»، خبرگزاری اعتماد.]</ref>
# انفجار در آموزشگاه کاج در غرب کابل و کشته شدن حداقل 53 نفر که بیشتر قربانیان آن دانش‌آموزان دختر بودند در 1401ش.<ref> [https://www.hamshahrionline.ir/news/709210/%D8%A8%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87-%D8%B8%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87 «آموزشگاه دخترانه کاج کابل»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>
#انفجار در آموزشگاه کاج در غرب کابل و کشته شدن حداقل 53 نفر که بیشتر قربانیان آن دانش‌آموزان دختر بودند در 1401ش.<ref> [https://www.hamshahrionline.ir/news/709210/%D8%A8%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AF-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87-%DA%A9%D8%A7%D8%AC-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D9%82%D8%A8%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D8%B2-%D9%81%D8%A7%D8%AC%D8%B9%D9%87-%D8%B8%D9%87%D8%B1-%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87 «آموزشگاه دخترانه کاج کابل»، وب‌سایت همشهری آنلاین.]</ref>


در سال 1401ش، نسل‌کشی هزاره‌ها مورد توجه تبلیغاتی برخی بنگاه‌های خبری در جهان قرار گرفت؛ اما از منظر اندیشمندان شیعه در افغانستان، تبعیض سیستماتیک علیه مردم هزاره، یک سیاست رسمی دولت‌های افغانستان در سدۀ اخیر بوده است. این تبعیض در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین پذیرش در دانشگاه، ارتش و حتی عرصۀ دیپلماسی، إعمال شده است. با دستیابی دوبارۀ طالبان به قدرت در افغانستان، تهدیدها علیه قوم هزاره از سوی گروه‌های تکفیری، همچنان ادامه دارد و طالبان نیز در کنترل این وضعیت، ناتوان هستند تا جایی که دامنۀ حملات انتحاری حتی به شهرهای پشتون‌نشین نیز گسترش یافته است. از منظر اندیشمندان شیعه افغانستان، افراطی‌گریِ گروه‌های تکفیری کاملا مورد حمایت سازمان‌های اطلاعاتی و رادارگریز قدرت‌های جهانی است.<ref>[https://www.facebook.com/people/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%B8-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86/100071101728800/ «متن نامۀ آیت‌الله واعظ‌زادۀ بهسودی به دبیرکل سازمان ملل»، وب‌سایت فیسبوک، تاریخ بازدید: 2 آبان 1401ش.]</ref>
در سال 1401ش، نسل‌کشی هزاره‌ها مورد توجه تبلیغاتی برخی بنگاه‌های خبری در جهان قرار گرفت؛ اما از منظر اندیشمندان شیعه در افغانستان، تبعیض سیستماتیک علیه مردم هزاره، یک سیاست رسمی دولت‌های افغانستان در سدۀ اخیر بوده است. این تبعیض در حوزه‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین پذیرش در دانشگاه، ارتش و حتی عرصۀ دیپلماسی، إعمال شده است. با دستیابی دوبارۀ طالبان به قدرت در افغانستان، تهدیدها علیه قوم هزاره از سوی گروه‌های تکفیری، همچنان ادامه دارد و طالبان نیز در کنترل این وضعیت، ناتوان هستند تا جایی که دامنۀ حملات انتحاری حتی به شهرهای پشتون‌نشین نیز گسترش یافته است. از منظر اندیشمندان شیعه افغانستان، افراطی‌گریِ گروه‌های تکفیری کاملا مورد حمایت سازمان‌های اطلاعاتی و رادارگریز قدرت‌های جهانی است.<ref>[https://www.facebook.com/people/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1-%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%A2%DB%8C%D8%AA-%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B8%D9%85%DB%8C-%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%B8-%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%87%D8%B3%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%85-%D8%B8%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86/100071101728800/ «متن نامۀ آیت‌الله واعظ‌زادۀ بهسودی به دبیرکل سازمان ملل»، وب‌سایت فیسبوک، تاریخ بازدید: 2 آبان 1401ش.]</ref>
خط ۵۳: خط ۵۳:
قوم هزاره، در طول تاریخ، با جنگ‌ها و آسیب‌های بسیاری همراه بوده‌اند که در نتیجۀ آنها، زمین‌ها و مراتع بسیاری را از دست دادند. بسیاری از آنها در افغانستان به دام‌پروری، کِشت [[گندم]] و [[جو]] و نیز کارگری مشغول بودند.<ref>Muslim peoples, ed, Richard v. Weeks, U.S.A, 1984, vol, 1, pp 327-332</ref>  در آخرین دهۀ سلطنت در افغانستان (1340ش)، طبقات مختلف اجتماعی از مردم هزاره وجود داشت که شامل تاجران شهری، کارگران شهری، کشاورزان طبقۀ متوسط، دهقانان کم زمین و دهقانان بی‌زمین بودند.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1386ش، ص152.</ref>  
قوم هزاره، در طول تاریخ، با جنگ‌ها و آسیب‌های بسیاری همراه بوده‌اند که در نتیجۀ آنها، زمین‌ها و مراتع بسیاری را از دست دادند. بسیاری از آنها در افغانستان به دام‌پروری، کِشت [[گندم]] و [[جو]] و نیز کارگری مشغول بودند.<ref>Muslim peoples, ed, Richard v. Weeks, U.S.A, 1984, vol, 1, pp 327-332</ref>  در آخرین دهۀ سلطنت در افغانستان (1340ش)، طبقات مختلف اجتماعی از مردم هزاره وجود داشت که شامل تاجران شهری، کارگران شهری، کشاورزان طبقۀ متوسط، دهقانان کم زمین و دهقانان بی‌زمین بودند.<ref>موسوی، هزاره‌های افغانستان، 1386ش، ص152.</ref>  
==مشاهیر==
==مشاهیر==
محمدعلی مدرس افغانی، محمدعلی غزنوی، سید اسماعیل بلخی، قربان‌علی محقق کابلی، محمداسحاق فیاض، عبدالعلی مزاری،<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87 «هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>  محمدباقر موحدی نجفی، محمد امینی بامیانی، محمدباقر فاضلی بهسودی، واعظ‌زاده بهسودی، محمدکریم خلیلی و سرور دانش، از جمله مشاهیر دینی و سیاسی هزاره‌ها هستند.
محمدعلی مدرس افغانی، محمدعلی غزنوی، سید اسماعیل بلخی، قربان‌علی محقق کابلی، محمداسحاق فیاض، عبدالعلی مزاری،<ref>[https://fa.wikishia.net/view/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87 «هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه.]</ref>  محمدباقر موحدی نجفی، محمد امینی بامیانی، محمدباقر فاضلی بهسودی، واعظ‌زاده بهسودی، محمدکریم خلیلی، محمد محقق و سرور دانش، از جمله مشاهیر دینی و سیاسی سال‌های اخیر هزاره‌ها هستند. در طول تاریخ قوم هزاره دارای شخصیت‌های معروفی دیگر نیز بوده است.
==پانویس==
==پانویس==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
==منابع==  
==منابع==  
* «آموزشگاه دخترانه کاج کابل»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: 8 مهر 1401ش.
*«آموزشگاه دخترانه کاج کابل»، وب‌سایت همشهری آنلاین، تاریخ بارگذاری: 8 مهر 1401ش.
* ارانسکی، ای.م. مقدمة فقه‌اللغة ايراني، ترجمة كريم كشاورز، تهران، پیام، 1379ش.
*ارانسکی، ای.م. مقدمة فقه‌اللغة ايراني، ترجمة كريم كشاورز، تهران، پیام، 1379ش.
* «افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهدا کابل به 85 نفر»، خبرگزاری فارس، تاریخ بارگذاری: 20 اردیبهشت 1400ش.
*«افزایش تعداد شهدای انفجار در مدرسۀ سیدالشهدا کابل به 85 نفر»، خبرگزاری فارس، تاریخ بارگذاری: 20 اردیبهشت 1400ش.
* بندهش (فرنبغ دادگی)، تهران، توس، 1375ش.  
*بندهش (فرنبغ دادگی)، تهران، توس، 1375ش.
* بهمنی قاجار، محمدعلی، «جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان افغانستان»، تهران، مؤسسۀ مطالعات اندیشه‌سازان نور، 1392ش.
*بهمنی قاجار، محمدعلی، «جایگاه سیاسی و اجتماعی شیعیان افغانستان»، تهران، مؤسسۀ مطالعات اندیشه‌سازان نور، 1392ش.
* پولادی، حسن، هزاره‌ها: تاریخ، سیاست، اقتصاد و فرهنگ، ترجمۀ علی عالمی کرمانی، کمپنی مغول، 1989م.
*پولادی، حسن، هزاره‌ها: تاریخ، سیاست، اقتصاد و فرهنگ، ترجمۀ علی عالمی کرمانی، کمپنی مغول، 1989م.
* پولادی، حسن، «هزاره‌ها»، ترجمۀ علی عالمی کرمانی، تهران، عرفان، 1387ش.
*پولادی، حسن، «هزاره‌ها»، ترجمۀ علی عالمی کرمانی، تهران، عرفان، 1387ش.
* «تاریخچۀ قوم هزاره»، خبرگزاری عصر اسلام، تاریخ بارگذاری: 28 اردیبهشت 1400ش.
*«تاریخچۀ قوم هزاره»، خبرگزاری عصر اسلام، تاریخ بارگذاری: 28 اردیبهشت 1400ش.
* «چرا مردم هزاره در افغانستان از نسل‌کشی هراس دارند؟»، وب‌سایت دیدار نیوز، تاریخ بارگذاری: 8 آبان 1400ش.
*«چرا مردم هزاره در افغانستان از نسل‌کشی هراس دارند؟»، وب‌سایت دیدار نیوز، تاریخ بارگذاری: 8 آبان 1400ش.
* حسنی، فریدون، «24 کشته و 57 زخمی در حمله انتحاری بر دانش‌آموزان کوثر دانش»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ بازدیدی: 18 مهر 1401ش.
*حسنی، فریدون، «24 کشته و 57 زخمی در حمله انتحاری بر دانش‌آموزان کوثر دانش»، وب‌سایت خبرنامه، تاریخ بازدیدی: 18 مهر 1401ش.
* خاوری، تقی، مردم هزاره و خراسان بزرگ، چ1، تهران، محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، 1385ش.
*خاوری، تقی، مردم هزاره و خراسان بزرگ، چ1، تهران، محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، 1385ش.
* «داغ تازۀ دشت برچی»، خبرگزاری اعتماد، تاریخ بارگذاری: 31 فروردین 1401ش.
*«داغ تازۀ دشت برچی»، خبرگزاری اعتماد، تاریخ بارگذاری: 31 فروردین 1401ش.
* دولت آبادی، بصیراحمد، شناسنامه افغانستان، تهران، عرفان، 1387ش.
*دولت آبادی، بصیراحمد، شناسنامه افغانستان، تهران، عرفان، 1387ش.
* «شیعیان و هزاره‌های کویته»، خبرگزاری اطلس، تاریخ بارگذاری: 26 اردیبهشت، 1398ش.
*«شیعیان و هزاره‌های کویته»، خبرگزاری اطلس، تاریخ بارگذاری: 26 اردیبهشت، 1398ش.
* غبار، میرغلام محمد، «جغرافیای تاریخی افغانستان»، کابل، مطبعۀ دولتی، 1368ش.
*غبار، میرغلام محمد، «جغرافیای تاریخی افغانستان»، کابل، مطبعۀ دولتی، 1368ش.
* کاتب، فیض محمد، سراج التواریخ، ج1، کابل، دارالسلطنه کابل، 1862م.
*کاتب، فیض محمد، سراج التواریخ، ج1، کابل، دارالسلطنه کابل، 1862م.
* کانفیلد، رابرت، «هزاره»، ترجمه و تلخیص معصومه ابراهیمی، وب‌سایت دانشنامه ایران زمین، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1401ش.
*کانفیلد، رابرت، «هزاره»، ترجمه و تلخیص معصومه ابراهیمی، وب‌سایت دانشنامه ایران زمین، تاریخ بازدید: 18 شهریور 1401ش.
* مصاحب، غلامحسين، دايرةالمعارف فارسي، تهران، کتاب‌های جیبی، 1374ش.
*مصاحب، غلامحسين، دايرةالمعارف فارسي، تهران، کتاب‌های جیبی، 1374ش.
* موسوی، سیدعسکر، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ عزیز طغیان، قم، اشک یاس، 1386ش.
*موسوی، سیدعسکر، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ عزیز طغیان، قم، اشک یاس، 1386ش.
* «نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: 18 خرداد 1400ش.
*«نسل‌کشی خاموش هزاره‌ها»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بارگذاری: 18 خرداد 1400ش.
* «هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
*«هزاره»، وب‌سایت ویکی شیعه، تاریخ بازدید: 18 مهر 1401ش.
* «همه چیز دربارۀ جنایت هولناک میرزاولنگ افغانستان»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ بارگذاری: 18 مرداد 1396ش.
*«همه چیز دربارۀ جنایت هولناک میرزاولنگ افغانستان»، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ بارگذاری: 18 مرداد 1396ش.
* یزدانی، حسین‌علی، پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها، تهران، محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، 1373ش.  
*یزدانی، حسین‌علی، پژوهشی در تاریخ هزاره‌ها، تهران، محمدابراهیم شریعتی افغانستانی، 1373ش.
* Adelkhah, Fariba; Olszewska, Zuzanna, "The Iranian Afghans", Iranian Studies 40 (2), 2007.
*Adelkhah, Fariba; Olszewska, Zuzanna, "The Iranian Afghans", Iranian Studies 40 (2), 2007.
* Bright, William. International Encyclopedia of Linguistics. Oxford: Oxford University Pres, 1992.
*Bright, William. International Encyclopedia of Linguistics. Oxford: Oxford University Pres, 1992.
* Muslim peoples, ed, Richard v. Weeks, U.S.A, 1984.
*Muslim peoples, ed, Richard v. Weeks, U.S.A, 1984.
[[رده: ویکی‌زندگی]] [[رده: خرده‌فرهنگ]] [[رده: زبان فارسی]] [[رده: میراث فرهنگی]] [[رده: هویت]] [[رده: روابط اجتماعی]] [[رده: رویدادها]]
[[رده: ویکی‌زندگی]]  
[[رده: خرده‌فرهنگ]]  
[[رده: زبان فارسی]]  
[[رده: میراث فرهنگی]]  
[[رده: هویت]]  
[[رده: روابط اجتماعی]]  
[[رده: رویدادها]]
۵۱۲

ویرایش