غیرت در روایات اهل بیت

غیرت در روایات اهل‌بیت؛ فضیلتی اخلاقی برای دفاع از ناموس، دین و میهن.

غیرت در آموزه‌های اسلام به‌معنای دفاع شدید از عِرض و ناموس، مال و مملکت و دین و آیین است. غیرت اگر به‌صورت معتدل در انسان باشد، یکی از فضیلت‌های بزرگ اخلاقی است. واژه غیرت غالبا در مورد غیرت ناموسی به کار می‌رود اما مفهوم آن گسترده بوده و هرگونه دفاع شدید از ارزش‌ها، نوعی غیرتمندی است.

غیرت در آموزه‌های اسلامی

در قرآن، به‌صورت مستقیم و صریح، غیرت مطرح نشده است، اما از آیات 60 تا 62 سوره احزاب، آیه 33 سوره یوسف، و آیه 31 سوره نور برای مسئله غیرت الهام گرفته شده است. روایات بسیاری مسئله غیرت را به‌عنوان فضیلت مطرح کرده‌اند. منشأ فضیلتِ غیرت در برخی روایات، وجود صفت غیرت در خداوند دانسته شده و افراد غیور را مورد محبت خداوند معرفی می‌کند. امام صادق، خداوند را با واژه «غیور» توصیف کرده که هر غیرتمندی را نیز دوست می‌دارد و بر اساس این صفت، تمام اعمال زشتِ پنهان و آشکار را حرام نموده است. ایشان در روایت دیگری علاوه بر اینکه خود را غیور معرفی کرده، خداوند را از خود غیورتر دانسته که بندگان غیورش را دوست می دارد. در برخی از روایات، غیرت نشانه ایمان دانسته شده و کسانی که دارای غیرت نیستند سرزنش شده‌اند. روایت دیگری، افراد بی‌غیرت را مورد لعن خداوند معرفی کرده است.

انواع غیرت

با توجه به روایاتی که در باب غیرت وارد شده است، به‌صورت کلی می‌توان سه نوع غیرت را شمارش کرد: غیرت دینی، غیرت ناموسی و غیرت ملّی؛ بر اساس روایات شیعه، غیرت ناموسی را می‌توان دو نوع دانست: غیرت نکوهیده و غیرت پسندیده.
روایات اسلامی برخی از مصادیق غیرت ناموسی نکوهیده را غیرت نابجا داشتن، غیرت در امور حلال و غیرت زن نسبت به مرد دانسته‌اند که از این مورد آخر در روایات شیعه با عنوان کُفر و حسد یاد شده است.

آثار غیرت

با توجه به انواع غیرت، آثار آن نیز متعدد خواهد شد. یکی از آثار غیرت، عفت و پاک‌دامنی است. امام علی یکی از آثار مهم غیرت را هرگز زنا نکردن، می‌داند. همچنین ایشان در روایت دیگری میزان پاکدامنی اشخاص را با میزان غیرت آنان برابر می‌داند. از دیگر آثار غیرت، حفظ وطن، سربلندی و اقتدار، حفظ ارزش‌های والای جامعه، امنیت جامعه و از میان رفتن مظاهر فساد و فحشا است.

منابع

سیدرضی، نهج البلاغه، تصحیح صبحی صالح، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، [بی‌تا].
شیخ حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، 1416ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، فروع کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367ش.
متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (علیهم السلام)، بیروت، دار احياء التراث العربي، 1403ق.
مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه امام علی بن ابیطالب، 1384ش.