کار جهادی: تفاوت میان نسخهها
(←پانویس) |
|||
خط ۵: | خط ۵: | ||
==مفهومشناسی== | ==مفهومشناسی== | ||
کار جهادی؛ بهمعنای هرگونه فعالیت مخلصانه در عرصههای خدمترسانی به مردم، بهویژه محرومین است.<ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> این فعالیتها بهصورت خودجوش صورت میگیرد<ref>. «کار جهادی؛عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.</ref> و بهرهمند از انگیزۀ الهی است.<ref>. حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.</ref> | کار جهادی؛ بهمعنای هرگونه فعالیت مخلصانه در عرصههای خدمترسانی به مردم، بهویژه محرومین است.<ref>[https://www.moi.ir/news/218945/%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AC-%D8%A8%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.]</ref> این فعالیتها بهصورت خودجوش صورت میگیرد<ref>[https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=43245 «کار جهادی؛عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.]</ref> و بهرهمند از انگیزۀ الهی است.<ref>[http://noo.rs/YjyHS حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.]</ref> | ||
==جایگاه کار جهادی در اسلام و سیرۀ نبوی== | ==جایگاه کار جهادی در اسلام و سیرۀ نبوی== | ||
کار جهادی در تاریخ اسلام قدمتی طولانی دارد. کار و مدیریت جهادی ریشه در نظام ارزشی ثابت و نیازهای جاودان انسان داشته و در آموزههای اسلامی، معطوف به فطرت بشری تنظیم شده است.<ref>. فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.</ref> اولین پیشگامان خدمت و کار جهادی، انبیاء و امامان بودهاند. آنها همواره در راه تبلیغ دین و کمک به مردم جلوتر و بیشتر از بقیه کار کرده و مردم را به این اعمال تشویق کردهاند. خدمترسانی به مردم در سیرۀ نبوی و رویکرد اهلبیت، عبادتی برتر معرفی شده است. آنها شخصاً غذا بهدوش گرفته و در دل شب به فقرا کمک میکردند.<ref>. علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.</ref> پیشوایان دینی با انجام کار جهادی در ترویج عدالتمحوری، اعتمادسازی، امیدآفرینی، رقابتسازی و تشویق، ارتقای سطح بینش و کنش افراد جامعه و برقراری آرامش روحی و روانی آنان، نقش اساسی داشتهاند.<ref>. فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.</ref> | کار جهادی در تاریخ اسلام قدمتی طولانی دارد. کار و مدیریت جهادی ریشه در نظام ارزشی ثابت و نیازهای جاودان انسان داشته و در آموزههای اسلامی، معطوف به فطرت بشری تنظیم شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2140824/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87 فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.]</ref> اولین پیشگامان خدمت و کار جهادی، انبیاء و امامان بودهاند. آنها همواره در راه تبلیغ دین و کمک به مردم جلوتر و بیشتر از بقیه کار کرده و مردم را به این اعمال تشویق کردهاند. خدمترسانی به مردم در سیرۀ نبوی و رویکرد اهلبیت، عبادتی برتر معرفی شده است. آنها شخصاً غذا بهدوش گرفته و در دل شب به فقرا کمک میکردند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5528817/%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.]</ref> پیشوایان دینی با انجام کار جهادی در ترویج عدالتمحوری، اعتمادسازی، امیدآفرینی، رقابتسازی و تشویق، ارتقای سطح بینش و کنش افراد جامعه و برقراری آرامش روحی و روانی آنان، نقش اساسی داشتهاند.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2140824/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86%D8%B8%D8%B1-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D9%86%D9%87%D8%AC-%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D9%87 فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.]</ref> | ||
==کار جهادی پیش و پس از انقلاب== | ==کار جهادی پیش و پس از انقلاب== | ||
اردوهای جهادی یکی از جریانهای اجتماعی مهم در عصر جدید به شمار میروند. این اردوها در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامیاندک بود، اما امروزه به جریان و جنبش اجتماعی تبدیل شدهاند. پیش از انقلاب گروهی از افراد با روحیۀ دینی و انقلابی به انجام کارهای جهادی مانند تبیین معارف دینی و پخش اعلامیههای امام خمینی در بسیاری از مناطق میپرداختند.<ref>. | اردوهای جهادی یکی از جریانهای اجتماعی مهم در عصر جدید به شمار میروند. این اردوها در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامیاندک بود، اما امروزه به جریان و جنبش اجتماعی تبدیل شدهاند. پیش از انقلاب گروهی از افراد با روحیۀ دینی و انقلابی به انجام کارهای جهادی مانند تبیین معارف دینی و پخش اعلامیههای امام خمینی در بسیاری از مناطق میپرداختند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/5528817/%DA%A9%D8%A7%D8%B1-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%87%D8%B1-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AA علیآبادی]، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.</ref> کار جهادی پس از انقلاب با تاکید بر ارزشهای اسلامی و انقلابی شدت گرفت<ref>[http://noo.rs/YjyHS حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.]</ref> و اولین گروههای جهادی سال 1357ش تشکیل شدند. در نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، گروههای چند نفری برای آبادانی مناطق محروم کشور بهصورت داوطلبانه اقدام به کمکرسانی و خدمت و کار جهادی کردند.<ref>. «نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس.</ref> از جمله ارگانهای مهمی که پس از انقلاب بهصورت گسترده در عرصۀ کار جهادی فعالیت کردهاند، سپاه، بسیج<ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> و هلال احمر بوده است.<ref>. «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر.</ref> بسیاری از این مجموعهها از اساس بهصورت انقلابی و مبتنی بر آرمانهای انقلاب بنا شده و بهعنوان خادمین مردم به ارائه خدمت بیمنت میپردازند.<ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> همچنین برخی گروههای مردمی و خودجوش نیز در کنار این گروهها به انجام کارهای جهادی در کشور اقدام کردهاند.<ref>. مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.</ref> | ||
==حوزۀ فعالیت جهادی== | ==حوزۀ فعالیت جهادی== | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
کار جهادی در ایران مفهوم گستردهای دارد و مختص کمکرسانی به مناطق محروم نیست؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> بلکه در برخی شرایط بحرانی مانند وقوع حوادث طبیعی<ref>. مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.</ref> و برخی بیماریهای فراگیر نیز جهادگران برای رفع مشکل به کمک دولت و ملت آمدهاند.<ref>. «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر.</ref> کارکردهای فعالیت جهادی در سبک زندگی ایرانی عبارتاند از: | کار جهادی در ایران مفهوم گستردهای دارد و مختص کمکرسانی به مناطق محروم نیست؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> بلکه در برخی شرایط بحرانی مانند وقوع حوادث طبیعی<ref>. مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.</ref> و برخی بیماریهای فراگیر نیز جهادگران برای رفع مشکل به کمک دولت و ملت آمدهاند.<ref>. «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر.</ref> کارکردهای فعالیت جهادی در سبک زندگی ایرانی عبارتاند از: | ||
# کمک به کشور برای رفع مشکلات حاصل از بیماریهای فراگیر مانند کرونا در قالب تامین نیازهای بیماران و یاری کادر درمان؛ <ref>. مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.</ref> | #کمک به کشور برای رفع مشکلات حاصل از بیماریهای فراگیر مانند کرونا در قالب تامین نیازهای بیماران و یاری کادر درمان؛ <ref>. مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.</ref> | ||
# کمک به مستمندان و اقشار آسیبپذیر در شرایط بحرانی و یا مناسبتهای خاص مانند ماه رمضان و اعیاد مذهبی؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | #کمک به مستمندان و اقشار آسیبپذیر در شرایط بحرانی و یا مناسبتهای خاص مانند ماه رمضان و اعیاد مذهبی؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | ||
# کمک به حل مشکلات حاصل از بحرانهای طبیعی مانند سیل و زلزله؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | #کمک به حل مشکلات حاصل از بحرانهای طبیعی مانند سیل و زلزله؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | ||
# تلاش، تمرین و زمینهسازی برای شکلگیری جامعۀ مطلوب در قالب جهاد تبیین و آگاهیبخشی به مردم برای مشارکتهای اجتماعی و سیاسی مانند حضور در انتخابات؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | #تلاش، تمرین و زمینهسازی برای شکلگیری جامعۀ مطلوب در قالب جهاد تبیین و آگاهیبخشی به مردم برای مشارکتهای اجتماعی و سیاسی مانند حضور در انتخابات؛ <ref>. «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.</ref> | ||
# کمک به افزایش امنیت در کشور از طریق مقابله همگانی با آشوبها و اغتشاشات؛ <ref>. «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.</ref> | #کمک به افزایش امنیت در کشور از طریق مقابله همگانی با آشوبها و اغتشاشات؛ <ref>. «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.</ref> | ||
همچنین فعالیت در نقاط مرزی، مشارکت داوطلبانه در دفاع مقدس و امروزه در جایگاه مدافعان حرم برای برقراری امنیت در کشور، از اقسام کار جهادی بهشمار میرود که همواره با استقبال جوانان انقلابی و مؤمن روبرو بوده است.<ref>. «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.</ref> | همچنین فعالیت در نقاط مرزی، مشارکت داوطلبانه در دفاع مقدس و امروزه در جایگاه مدافعان حرم برای برقراری امنیت در کشور، از اقسام کار جهادی بهشمار میرود که همواره با استقبال جوانان انقلابی و مؤمن روبرو بوده است.<ref>. «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.</ref> | ||
خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
==پیامدهای مثبت کار جهادی== | ==پیامدهای مثبت کار جهادی== | ||
تقویت روحیۀ جهادی در جامعه؛ <ref>. علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.</ref> | تقویت روحیۀ جهادی در جامعه؛ <ref>. علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.</ref> | ||
# کمک به رفع محرومیتها؛ | #کمک به رفع محرومیتها؛ | ||
# ایجاد و افزایش امید در جامعه؛ | #ایجاد و افزایش امید در جامعه؛ | ||
# تقویت روحیۀ تعامل و کار گروهی؛ | #تقویت روحیۀ تعامل و کار گروهی؛ | ||
# تقویت حس نوعدوستی و قدم برداشتن برای مردم؛ | #تقویت حس نوعدوستی و قدم برداشتن برای مردم؛ | ||
# کمک به تحقق آرمانهای انقلابی مبنی بر رفع محرومیتها؛ | #کمک به تحقق آرمانهای انقلابی مبنی بر رفع محرومیتها؛ | ||
# تقویت وحدت ملی؛ | #تقویت وحدت ملی؛ | ||
# افزایش روحیۀ مشارکت اجتماعی در کشور؛ | #افزایش روحیۀ مشارکت اجتماعی در کشور؛ | ||
# ترویج کمک به مردم بهخصوص طبقات ضعیف؛ | #ترویج کمک به مردم بهخصوص طبقات ضعیف؛ | ||
# افزایش کار شبانهروزی و جهادی مسئولان؛ | #افزایش کار شبانهروزی و جهادی مسئولان؛ | ||
# شوقآفرینی برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی؛ | #شوقآفرینی برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی؛ | ||
# حفظ ارزشهای دینی و اخلاقی در جامعه؛ <ref>. «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.</ref> | #حفظ ارزشهای دینی و اخلاقی در جامعه؛ <ref>. «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.</ref> | ||
همچنین کار جهادی را برخیاندیشمندان، زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی دانستهاند.<ref>. حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25</ref> | همچنین کار جهادی را برخیاندیشمندان، زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی دانستهاند.<ref>. حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25</ref> | ||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
* حاتمی، ناصر و حاتمی، علی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس بینالمللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی، 1402ش. | *حاتمی، ناصر و حاتمی، علی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس بینالمللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی، 1402ش. | ||
* «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1401ش. | *«روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1401ش. | ||
* «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1402ش. | *«رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1402ش. | ||
* علیآبادی، فاطمه، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 12 تیر 1401ش. | *علیآبادی، فاطمه، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 12 تیر 1401ش. | ||
* فیروزآبادی، خدیجه، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهج البلاغه»، فصلنامۀ پژوهش و مطالعات اسلامی، شمارۀ 57، 1403ش. | *فیروزآبادی، خدیجه، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهج البلاغه»، فصلنامۀ پژوهش و مطالعات اسلامی، شمارۀ 57، 1403ش. | ||
* «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1398ش. | *«کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1398ش. | ||
* «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1402ش. | *«کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1402ش. | ||
* کریمزاده، طاهر، «شاخصههای مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 7 مرداد 1394ش. | *کریمزاده، طاهر، «شاخصههای مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 7 مرداد 1394ش. | ||
* مهدیپور، میثم، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 2 آذر 1401ش. | *مهدیپور، میثم، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 2 آذر 1401ش. | ||
* «نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 31 مرداد 1398ش. | *«نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 31 مرداد 1398ش. |
نسخهٔ ۱۲ ژوئن ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۲۳
کار جهادی؛ فعالیتهای خودجوش و مردمی برای سامان اجتماعی و رفع مشکلات همنوعان.
کار جهادی، نوعی فعالیت مردمی است که در آن افراد برای حل مشکلات ملت و کشور و بهمنظور کمک به همنوعان خود بدون چشمداشت مادی و مالی و صرفاً برای رضای خدا به کار و فعالیت میپردازند. تقویت روحیۀ جهادی مختص به گروه خاص و محدودی نیست و شامل عموم افراد جامعه مانند کارکنان، مسئولین و مردم عادی میشود.
مفهومشناسی
کار جهادی؛ بهمعنای هرگونه فعالیت مخلصانه در عرصههای خدمترسانی به مردم، بهویژه محرومین است.[۱] این فعالیتها بهصورت خودجوش صورت میگیرد[۲] و بهرهمند از انگیزۀ الهی است.[۳]
جایگاه کار جهادی در اسلام و سیرۀ نبوی
کار جهادی در تاریخ اسلام قدمتی طولانی دارد. کار و مدیریت جهادی ریشه در نظام ارزشی ثابت و نیازهای جاودان انسان داشته و در آموزههای اسلامی، معطوف به فطرت بشری تنظیم شده است.[۴] اولین پیشگامان خدمت و کار جهادی، انبیاء و امامان بودهاند. آنها همواره در راه تبلیغ دین و کمک به مردم جلوتر و بیشتر از بقیه کار کرده و مردم را به این اعمال تشویق کردهاند. خدمترسانی به مردم در سیرۀ نبوی و رویکرد اهلبیت، عبادتی برتر معرفی شده است. آنها شخصاً غذا بهدوش گرفته و در دل شب به فقرا کمک میکردند.[۵] پیشوایان دینی با انجام کار جهادی در ترویج عدالتمحوری، اعتمادسازی، امیدآفرینی، رقابتسازی و تشویق، ارتقای سطح بینش و کنش افراد جامعه و برقراری آرامش روحی و روانی آنان، نقش اساسی داشتهاند.[۶]
کار جهادی پیش و پس از انقلاب
اردوهای جهادی یکی از جریانهای اجتماعی مهم در عصر جدید به شمار میروند. این اردوها در دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامیاندک بود، اما امروزه به جریان و جنبش اجتماعی تبدیل شدهاند. پیش از انقلاب گروهی از افراد با روحیۀ دینی و انقلابی به انجام کارهای جهادی مانند تبیین معارف دینی و پخش اعلامیههای امام خمینی در بسیاری از مناطق میپرداختند.[۷] کار جهادی پس از انقلاب با تاکید بر ارزشهای اسلامی و انقلابی شدت گرفت[۸] و اولین گروههای جهادی سال 1357ش تشکیل شدند. در نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی، گروههای چند نفری برای آبادانی مناطق محروم کشور بهصورت داوطلبانه اقدام به کمکرسانی و خدمت و کار جهادی کردند.[۹] از جمله ارگانهای مهمی که پس از انقلاب بهصورت گسترده در عرصۀ کار جهادی فعالیت کردهاند، سپاه، بسیج[۱۰] و هلال احمر بوده است.[۱۱] بسیاری از این مجموعهها از اساس بهصورت انقلابی و مبتنی بر آرمانهای انقلاب بنا شده و بهعنوان خادمین مردم به ارائه خدمت بیمنت میپردازند.[۱۲] همچنین برخی گروههای مردمی و خودجوش نیز در کنار این گروهها به انجام کارهای جهادی در کشور اقدام کردهاند.[۱۳]
حوزۀ فعالیت جهادی
در عصر جدید این جنبش توسط نیروهای جوان انقلابی[۱۴] در حوزۀ عمرانی، بهداشت و درمان، صنعت، آموزش، فرهنگ، فنی و حرفهای، تکنولوژی و اشتغال بهصورت اردوهای جهادی توسط اقشار مختلف جامعه مانند پزشکان، دندانپزشکان، معلمان، معماران، طلاب و مهندسان کشاورزی و دامپزشکان برگزار میشود. همچنین 30 درصد اردوهای جهادی در بخشهای فرهنگی و اجتماعی و آموزشی توسط بانوان برپا میشود.[۱۵]
زمینههای کار جهادی
باورها و ارزشهای دینی نقش اساسی در نهادینه کردن کار جهادی در جامعۀ اسلامی دارد. از مهمترین زمینهها و بسترهای رونق کار جهادی ایمان و توکل به خدا، خودباوری و اعتماد به نفس، دشمنشناسی، همت همراه با انگیزۀ خدمت، حرکت مبتنی بر علم و درایت، عزم ملی، استفاده از امکانات و ظرفیتها، [۱۶] اعتقاد به معاد، رشد معنوی و اخلاقی، [۱۷] تاثیر نتایج کار جهادی و برکت آن بر سعادت دنیوی و اخروی فرد است. جهادگران کار برای خلقالله را نوعی عبادت تلقی میکنند که با انگیزۀ کار برای خدا[۱۸] و خدمتگذاری به مردم بدون توقع مادی صورت میگیرد.[۱۹]
انگیزههای افراد برای کار جهادی
از جمله ستونهای اصلی حرکت جهادی ایمان، بصیرت و همت است.[۲۰] گروهی از افراد با تکیه بر این ستونها، با وجود دغدغههای فردی، خانوادگی، اجتماعی و شغلی متعدد؛ اما بهدلیل اینکه دغدغۀ رفع مشکلات مردم را دارند بهصورت داوطلبانه و بدون چشمداشت مادی، روی این موضوع متمرکز شدهاند.[۲۱] این افراد جهادگر در راه خدمت به همنوعان خود قدم برداشته و بهنوعی رخدادهای خوب زندگی خود را مرهون و مدیون حرکت در مسیر کار و فعالیت جهادی میدانند. بسیاری از جهادگران فعالیتهای خود را در پایگاههای بسیج شهر، دانشگاه یا مدرسه آغاز کردهاند. آنها با رفتن به مناطق محروم در جهت کمکرسانی و رفع مشکلات افراد آن منطقه به فعالیت میپردازند.[۲۲] از آداب اخلاقی فردی که کار جهادی انجام میدهد، خدمترسانی بدون منت، با شوق، بهصورت مؤدبانه و همراه با خوشرویی و حفظ کرامت دیگر افراد است.[۲۳] این افراد با توکل بر خداوند و ایمان به تحقق وعدههای الهی، صبورانه به خدمترسانی مؤثر در جهت رفع موانع و مشکلات همنوعان خود میپردازند.[۲۴]
ضرورت تداوم تفکر جهادی
امروزه بهدلیل ترویج فرهنگ فردگرایی و لذتخواهی فردی، خودنمایی و تظاهر به انجام کار خیر، که محصول الگوگیری از فرهنگ غربی است، بسیاری از افراد به منفعتهای متقابل فکر کرده و کمتر به کمکرسانی به دیگران بدون توقع متقابل توجه میکنند. این در حالی است که ترویج کار جهادی و تقویت روحیۀ جهادی بهعنوان یک ضرورت در سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی[۲۵] علاج بسیاری از مسائل و مشکلات کشور دانسته میشود. همچنین تقویت روحیۀ جهادی در ساختار اداری سبب پیشبرد هرچه بهتر امور و کاهش نارضایتیهای مردمی میشود.[۲۶] رهبر انقلاب اسلامی ایران با تاکید بر تقویت روحیۀ کار جهادی در میان مسئولان کشور این امر را محرکی میداند که سبب میشود مسئولان با شوق، توانمندی، توکل به خدا و با همۀ توان خود در جهت خدمترسانی و حل مشکلات مردم گام بردارند. برای همین مسئولان کشور موظفاند کار جهادی و شبانهروزی کنند.[۲۷] همگانی شدن گفتمان و کار جهادی و گسترش حضور عموم مردم، بهخصوص جوانان در جریان فعالیتهای جهادی در افزایش خدمترسانی برای تحقّق عدالت و پیشرفت مردم و جامعه مؤثر است. کار جهادی عامل پیروزیها و شکستن بنبستهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سبک زندگی مردم ایران است. برگزاری اردوهای جهادی برای خدمترسانی به مناطق محروم در کشور سبب آشنایی افراد با اوضاع کشور، مشکلات مردم و آشنایی با دغدغههای اقشار مختلف کشور شده و کمکاریهای مسئولین و مشارکت مردم برای کمک به همنوعان خود را نمایان میکند.[۲۸]
کارکردهای کار جهادی در ایران
کار جهادی در ایران مفهوم گستردهای دارد و مختص کمکرسانی به مناطق محروم نیست؛ [۲۹] بلکه در برخی شرایط بحرانی مانند وقوع حوادث طبیعی[۳۰] و برخی بیماریهای فراگیر نیز جهادگران برای رفع مشکل به کمک دولت و ملت آمدهاند.[۳۱] کارکردهای فعالیت جهادی در سبک زندگی ایرانی عبارتاند از:
- کمک به کشور برای رفع مشکلات حاصل از بیماریهای فراگیر مانند کرونا در قالب تامین نیازهای بیماران و یاری کادر درمان؛ [۳۲]
- کمک به مستمندان و اقشار آسیبپذیر در شرایط بحرانی و یا مناسبتهای خاص مانند ماه رمضان و اعیاد مذهبی؛ [۳۳]
- کمک به حل مشکلات حاصل از بحرانهای طبیعی مانند سیل و زلزله؛ [۳۴]
- تلاش، تمرین و زمینهسازی برای شکلگیری جامعۀ مطلوب در قالب جهاد تبیین و آگاهیبخشی به مردم برای مشارکتهای اجتماعی و سیاسی مانند حضور در انتخابات؛ [۳۵]
- کمک به افزایش امنیت در کشور از طریق مقابله همگانی با آشوبها و اغتشاشات؛ [۳۶]
همچنین فعالیت در نقاط مرزی، مشارکت داوطلبانه در دفاع مقدس و امروزه در جایگاه مدافعان حرم برای برقراری امنیت در کشور، از اقسام کار جهادی بهشمار میرود که همواره با استقبال جوانان انقلابی و مؤمن روبرو بوده است.[۳۷]
پیامدهای مثبت کار جهادی
تقویت روحیۀ جهادی در جامعه؛ [۳۸]
- کمک به رفع محرومیتها؛
- ایجاد و افزایش امید در جامعه؛
- تقویت روحیۀ تعامل و کار گروهی؛
- تقویت حس نوعدوستی و قدم برداشتن برای مردم؛
- کمک به تحقق آرمانهای انقلابی مبنی بر رفع محرومیتها؛
- تقویت وحدت ملی؛
- افزایش روحیۀ مشارکت اجتماعی در کشور؛
- ترویج کمک به مردم بهخصوص طبقات ضعیف؛
- افزایش کار شبانهروزی و جهادی مسئولان؛
- شوقآفرینی برای تحقق اهداف انقلاب اسلامی؛
- حفظ ارزشهای دینی و اخلاقی در جامعه؛ [۳۹]
همچنین کار جهادی را برخیاندیشمندان، زمینهساز تحقق تمدن نوین اسلامی دانستهاند.[۴۰]
پانویس
- ↑ «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ «کار جهادی؛عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.
- ↑ فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.
- ↑ علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ فیروزآبادی، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهجالبلاغه»، 1403ش، ص30.
- ↑ علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.
- ↑ . «نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.
- ↑ . «نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . کریمزاده، «شاخصههای مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.
- ↑ . «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . مهدیپور، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور.
- ↑ . «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.
- ↑ . «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای.
- ↑ . علیآبادی، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر.
- ↑ . «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد.
- ↑ . حاتمی و حاتمی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، 1402ش، ص24-25
منابع
- حاتمی، ناصر و حاتمی، علی، «بررسی سبک مدیریت جهادی با تمرکز بر نقش جوانان در بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی»، مجموعه مقالات ششمین کنفرانس بینالمللی مدیریت، گردشگری و تکنولوژی، 1402ش.
- «روحیه جهادی ایران در حوادث طبیعی کارآمدی نظام را نشان میدهد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 4 اسفند 1401ش.
- «رهبر انقلاب: همه مسئولان کشور موظفند کار جهادی و شبانهروزی کنند»، وبسایت روزنامۀ دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 26 مرداد 1402ش.
- علیآبادی، فاطمه، «کار جهادی از هر عبادتی بالاتر است»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 12 تیر 1401ش.
- فیروزآبادی، خدیجه، «مدیریت جهادی از منظر قرآن و نهج البلاغه»، فصلنامۀ پژوهش و مطالعات اسلامی، شمارۀ 57، 1403ش.
- «کار جهادی؛ عامل پیروزیها»، وبسایت دفتر حفظ و نشر آثار آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب: 23 مرداد 1398ش.
- «کار جهادی، علاج بسیاری از مسائل کشور است»، وبسایت وزارت کشور، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1402ش.
- کریمزاده، طاهر، «شاخصههای مدیریت جهادی از منظر مقام معظم رهبری»، وبسایت پایگاه اطلاعرسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: 7 مرداد 1394ش.
- مهدیپور، میثم، «چرایی کار جهادی/ از ایجاد امید تا تقویت حس نوعدوستی»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 2 آذر 1401ش.
- «نگاهی به تاریخچه اردوهای جهادی؛ از سنگرسازان تا میهنسازان»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 31 مرداد 1398ش.