کولبری: تفاوت میان نسخه‌ها

در گذشته‌ای نه‌چندان دور، افرادی که «حمال» نامیده می‌شدند به‌دلیل کمبود یا نبود وسایل نقلیه برای حمل بار، وسایل را بر پشت خود بسته و آنها را از جایی به جای دیگر انتقال می‌دادند. با گسترش شهرنشینی و پیشرفت ابزارها و ماشین‌های حمل‌و‌نقل، این شغل نسبت به گذشته کم‌رنگ‌تر شد.<ref>  [https://www.irna.ir/news/85226230/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9 . «توانمندی و ظرفیت ها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref>  امروزه به فردی که با استفاده از توان بدنی و در قبال دریافت مزد، اقدام به حمل‌و‌نقل کالاهای تجاری در دو طرف مرز می‌کند، «کولبر» گفته می‌شود.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref>  این اصطلاح نوپدید، مفهومی آشنا در فرهنگ ایرانی دارد؛ در گذشته، فروشندگان خرده‌پا یا دوره‌گرد که آنها را پیله‌ور می‌گفتند اجناس خود را با کولبری، جابجا می‌کردند.<ref> [https://www.mehrnews.com/news/4322335/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-%D9%86%D8%A7%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%DB%8C%D9%84%D9%87-%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%B4%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86 . «تغییر نام کولبری به پیله‌وری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر.]</ref>  همچنین از گذشته تاکنون، هیزم به دوش گرفتن توسط زنان و مردان عشایر <ref>[https://www.irna.ir/news/85226230/%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%85%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%88-%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D9 . «توانمندی و ظرفیت ها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.]</ref> و نیز به کول بستن بچه با استفاده از چادر یا پارچه توسط زنان روستایی و عشایر برای جابه‌جایی و نگهداری نوزادان هنگام انجام کارهای روزمره یا هنگام کوچ، امری رایج بوده و هست.<ref>  [https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-95/880016-%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85-%D8%B9%D8%A8%D9%88%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2 . «فیلم عبور مادر بختیاری از جادۀ صعب‌العبور»، وب‌سایت رکنا.]</ref>  در برخی مناطق مرزی یا صعب‌العبور که امکان استفاده از ماشین‌ و وسایل حمل‌و‌نقل وجود ندارد یا در زندگی عشایری و در برخی مناطق روستایی که به امکانات و ابزارهای حمل‌و‌نقل شهری دسترسی ندارند از کولبری استفاده می‌شود. <ref>  [https://egsdejournal.sbu.ac.ir/article_101947_5d9bbaab474dc6f2a8e3b07aaca96189.pdf . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش،] ص20.</ref> امروزه کولبری شغل ده‌ها هزار نفر از ساکنان برخی مناطق مرزی ایران است.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%88%D8%B8%D8%A7%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref>  تداوم کولبری، محصول درهم تنیدگی عواملی در سطوح فراملی، ملی و محلی است که در یک وضعیت جغرافیایی خاص به نام مرز شکل ‌گرفته است. <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2044179/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C-%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%86%D8%B . قادرزاده و غیاثوند، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، 1401ش، ص63-64.]</ref> طبق آمار سال 1396ش، 68 هزار نفر در ایران مشغول کولبری هستند.<ref>  [https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.] </ref>

محدودۀ فعالیت کولبران بیشتر در نقاط کوهستانی، مناطق صعب‌العبور و مناطق روستایی و مرزی در غرب و شمال‌غرب ایران شامل پیرانشهر، سردشت،<ref>  [https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  بانه، مریوان،<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1748453/%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیب‌های خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.]</ref>  پاوه<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاست‌های معطوف به توسعه‌نیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref>  و بعضی مناطق استان‌های آذربایجان غربی، ایلام و سیستان و بلوچستان است.<ref>  [https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛‌ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وب‌سایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref>

# سختی حمل بار در مناطق کوهستانی به‌خصوص در مناطق سردسیر؛<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  

# احتمال سقوط از پرتگاه‌ها و آسیب‌های جسمی یا به خطر افتان جان کولبر؛<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/2104898/%DA%A9%D8%B4%D8%A7%DA%A9%D8%B4-%D8%B1%D9%86%D8%AC-%D9%88-%DA%AF%D9%86%D8%AC-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D9%81%D8%B8-%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%88-%D9 . قادرزاده و غیاثوند، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، 1402ش، ص5.]</ref>  

# نارضایتی شغلی؛<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%88%D8%B8%D8%A7%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref>  

# فرسودگی شغلی؛<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1821482/%D8%AF%D8%B1%DA%A9-%D9%88-%D9%81%D9%87%D9%85-%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%87 . زارع شاه‌آبادی و محمدی، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، 1400ش، ص137-138.]</ref>  

# ناپایداری معیشت.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1748453/%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D9%88-%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87 . هدایت و باسیتی، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیب‌های خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»، 1399ش، ص141-142.]</ref>

بسیاری از مرزنشینان دلیل روی‌آوری به کولبری را نبود شغل مناسب در منطقۀ خود دانسته‌اند و کولبری را شغل کاذب می‌دانند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  به عقیدۀ آنها نگاه امنیتی به مناطق مرزی سبب عدم سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی جهت ایجاد اشتغال مولد و پایدار در منطقه شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%88%D8%B8%D8%A7%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref>  منتقدان نیز کولبری را شغلی پرمخاطره، آسیب‌زا، نوعی بردگی نوین و حاصل سوءمدیریت و توسعه نیافتن مناطق مرزی دانسته‌اند<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1815439/%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88-%D9%88%D8%B8%D8%A7%DB%8C%D9%81-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%82%D8%A8%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86 . امامی، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، 1400ش، ص419-420.]</ref>  که زمینه را برای قاچاق و جابه‌جایی بار غیر‌قانونی فراهم می‌سازد<ref>  [https://egsdejournal.sbu.ac.ir/article_101947_5d9bbaab474dc6f2a8e3b07aaca96189.pdf . محمدی و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، 1400ش، ص18-20].</ref>  و به‌لحاظ امنیتی و اقتصادی نواحی مرزی را با چالش مواجه می‌کند.<ref>  [https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛‌ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وب‌سایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref>  همچنین کولبران، امنیت شغلی ندارند و جوانان مناطق مرزی به‌دلیل بیکاری و فقر و برخلاف میل باطنی<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref>  به کولبری روی می‌آورند و خطرات بسیاری را به جان می‌خرند.<ref>[https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  برخی دیگر تضعیف شیوه‌های سنتی تولید، روابط خویشاوندی و قرابت فرهنگی را عامل سوق‌دهندۀ جوانان این مناطق به کولبری می‌دانند.<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاست‌های معطوف به توسعه‌نیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref>

اگرچه برخی دیدگاه انتقادی نسبت به شغل کولبری داشته و معتقد به کم‌رنگ شدن یا حذف این شغل در جامعه هستند؛ <ref>  [https://www.toseeirani.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA-5/13565-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D9%85-%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86-%D8%AD%D9%82-%D8%B2%D9% . «کولبران؛‌ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وب‌سایت روزنامۀ صبح توسعه ایران.]</ref> اما از نظر برخی کارکرد‌های مثبت کولبری سبب تبدیل آن به یک فرصت شغلی پایدار می‌شود؛ استفادۀ صحیح از پتانسیل کولبری برای تولید درآمد برای کولبران و پول‌سازی با استفاده از مناطق مرزی برای کشور در رونق زندگی روستانشینان مرزی و ماندگاری روستانشینان در مناطق خود نقش مؤثری دارد. برخی کولبران روزانه‌ میلیون‌ها تومان درآمد دارند.<ref>  [https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  همچنین کولبری می‌تواند سبب رونق بازارچه‌هاي مرزي،کاهش فقر اقتصادي مرزنشینان، تقویت ارتباطات میان ساکنان دو طرف مرز، تثبيت جمعيت، کاهش مهاجرت از روستا به شهر، توسعۀ منطقه‌اي و امنيت پايدار مرزي شود. <ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1811986/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B9%D8%B7%D9%88%D9%81-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%D9% . محمودی و مرادی، «کولبری، برآیند سیاست‌های معطوف به توسعه‌نیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، 1400ش، ص1-3.]</ref> این کارکردها می‌تواند با حمایت اقتصادی و فرهنگی دولت،<ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1864304/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%88%DB%8C-%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A8-%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%B1%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%87-%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8% . شافعی و همکاران، «واکاوی توسعه کسب‌وکارهای مرزی به‌عنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، 1400ش، ص1-3.]</ref>  به‌رسمیت شناختن شغل کولبری، <ref>  [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1762392/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%A8%D8%B4%D8%B1-%D9%88-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C . امامی، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، 1400ش، ص834-835.]</ref> اختصاص دادن بیمه و مزایا به کولبران و افزایش مسیرهای مجاز کولبری،<ref>  [https://fararu.com/fa/news/327902/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA-68-%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1-%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 . «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو.]</ref>  تقویت شود.

* امامی، فاطمه، «کولبری در پرتو حقوق بشر و شهروندی»، فصلنامۀ حقوق و فقه، شمارۀ14، 1400ش.

* امامی، فاطمه، «عملکرد و وظایف دولت در قبال کولبران»، فصلنامۀ مطالعات شهروندی، شمارۀ 19، 1400ش.

* «تغییر نام کولبری به پیله‌وری/ معیشت مرزنشینان گرفتار اماواگر»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 2 تیر 1397ش.

* «توانمندی و ظرفیت‌ها، لایه پنهان زندگی عشایر لرستان»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ درج مطلب: 22 شهریور 1402ش.

* «کولبران؛‌ سردرگم میان قانون و حق زندگی»، وب‌سایت روزنامۀ صبح توسعه ایران، تاریخ درج مطلب: 1 دی 1398ش.

* زارع شاه‌آبادی، اکبر و محمدی، آرزو، «درک و فهم پدیده کولبری در شهرستان بانه»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی کاربردی، شمارۀ 81، 1400ش.

* شافعی، رضا و همکاران، «واکاوی توسعه کسب‌وکارهای مرزی به‌عنوان رویکردی جهت کاهش پدیده کولبری در مناطق مرزی مطالعه موردی: بانه و مریوان»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارۀ 34، 1400ش.

* «فعالیت 68 هزار کولبر در ایران»، وب‌سایت فرارو، تاریخ درج مطلب: 9 شهریور 1396ش.

* «فیلم عبور مادر بختیاری از جادۀ صعب‌العبور»، وب‌سایت رکنا، تاریخ درج مطلب: 2 فروردین 1402ش.

* قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «کشاکش رنج و گنج سازوکارهای حفظ سرمایه و نحوه مواجهه با کولبری در میدان تجارت مرزی بانه»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی، شمارۀ 1، 1402ش.

* قادرزاده، هیرش و غیاثوند، احمد، «مطالعه کمی بسترهای تداوم کولبری در منطقه مرزی بانه»، پژوهشنامه مطالعات مرزی، شمارۀ 38، 1401ش.

* محمدی، حیدر و همکاران، «اشتغال پایدار شهرهای مرزی؛ تحلیل علل و پیامدهای کولبری در شهر بانه»، فصلنامۀ توسعۀ پایدار محیط جغرافیایی، شمارۀ 5، 1400ش.

* محمودی، محمدامین و مرادی، علی، «کولبری، برآیند سیاست‌های معطوف به توسعه‌نیافتگی مطالعۀ کیفی کولبران شهر پاوه»، فصلنامۀ جامعه‌شناسی فرهنگ و هنر، شمارۀ 8، 1400ش.

* هدایت، عثمان و باسیتی، شهرام، «مرزنشینی، اقتصاد مرزی و آسیب‌های خانواده مورد مطالعه: شهرهای مرزی بانه و مریوان»،  فصلنامۀ رفاه اجتماعی، شمارۀ 77، 1399ش.