بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
دانشگاه در افغانستان، از قدمت چندانی برخوردار نیست؛ اما در طول تاریخ فعالیت خود فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده و در برخی از برهه‌های تاریخی یکی از نهادهای تأثیرگذار در تحولات افغانستان بوده و در برخی مواقع با بی‌مهری شدید فرهنگی رو‌به‌رو شده است. | دانشگاه در افغانستان، از قدمت چندانی برخوردار نیست؛ اما در طول تاریخ فعالیت خود فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرده و در برخی از برهه‌های تاریخی یکی از نهادهای تأثیرگذار در تحولات افغانستان بوده و در برخی مواقع با بی‌مهری شدید فرهنگی رو‌به‌رو شده است. | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
در سال 1311ش، مدرسۀ طب در کابل به دانشکدۀ طب تبدیل شد؛ بعد از آن دانشکده‌های حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد، ادبیات (پشتو) و ساینس ایجاد شد. در 1325ش با فرمان ظاهرشاه، دانشگاه کابل با نام «دارالفنون کابل» زیر نظر وزارت معارف افتتاح شد. در 1343ش، دانشگاه ننگرهار و در 1348ش، دانشگاه پولی‌تخنیک کابل تأسیس شد. در 1356ش با تأسیس وزارت تحصیلات عالی، فعالیت دانشگاه‌های افغانستان به‌ویژه دانشگاه کابل رونق پیدا کرد و بیش‌تر از 60 رشته در آن فعال شد. در این دوره افغانستان شاهد ظهور تعداد زیادی افراد تحصیل‌کرده بود. | در سال 1311ش، مدرسۀ طب در کابل به دانشکدۀ طب تبدیل شد؛ بعد از آن دانشکده‌های حقوق، علوم سیاسی، اقتصاد،<ref>علی‌آّبادی، جامعه و فرهنگ افغانستان، 1395ش، ص269.</ref> ادبیات (پشتو) و ساینس ایجاد شد. در 1325ش با فرمان ظاهرشاه، دانشگاه کابل با نام «دارالفنون کابل» زیر نظر وزارت معارف افتتاح شد.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://parsianjoman.org/wp-content/uploads/2020/05/%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B4%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2587-%25D9%2588-%25D9%25BE%25D9%2588%25D9%2587%25D9%2586%25D8%25AA%25D9% لعل‌زاد، «پیشینه کاربرد واژه‌های دانشگاه و پوهنتون در کشور»، وبسایت انجمن پارسی.]</ref> در 1343ش، دانشگاه ننگرهار و در 1348ش، دانشگاه پولی‌تخنیک کابل تأسیس شد. در 1356ش با تأسیس وزارت تحصیلات عالی،<ref>[https://mohe.gov.af/dr/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87 پیشینۀ وزات تحصیلات عالی»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی افغانستان.]</ref> فعالیت دانشگاه‌های افغانستان به‌ویژه دانشگاه کابل رونق پیدا کرد و بیش‌تر از 60 رشته در آن فعال شد.<ref>علی‌آّبادی، جامعه و فرهنگ افغانستان، 1395ش، ص269.</ref> در این دوره افغانستان شاهد ظهور تعداد زیادی افراد تحصیل‌کرده بود.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php%3Fpost_id%3D146308&ved=2ahUKEwiH9-vb9diJAxWzdqQEHW55Be4QFnoECCkQAQ&usg=AOvVaw0L5GKVyIk1bLdOZt7dWJGr جیروف، «وضعیت تحصیلات عالی در افغانستان پس از جنگ»، وبسایت روزنامۀ افغانستان.]</ref> در این دوره کشورهای آمریکا، آلمان و فرانسه به نهادهای آموزش عالی افغانستان کمک می‌کردند و شوروی دانشگاه پولی‌تخنیک را تحت پوشش قرار داد. این کمک‌ها از لحاظ سیاسی و فرهنگی نیز تأثیراتی بر دانشگاه‌های افغانستان گذاشت.<ref>اندیشمند، معارف عصری افغانستان 1282-1389ش، 1389ش، ص81.</ref> با آغاز تحولات سیاسی در افغانستان (1340ش) دانشگاه‌ها نیز تحت تأثیر آن قرار گرفت.<ref>جیوستوزی، قیمومیت و تمرد فعالیت سیاسی دانشجویان در افغانستان، 1388ش، ص1-2. <sup><sup>متن بالانویس</sup></sup></ref> با آغاز تجاوز شوروی و جنگ‌های داخلی، دانشگاه‌های افغانستان رونق خود را از دست دادند و اکثر زیرساخت‌های آموزش‌عالی از بین رفت؛<ref>[http://journals.miu.edu.af/article_100067.html نظری، «نگاهی آسیب‌شناسانه به نظام تحصیلات عالی افغانستان با تکیه بر رویکرد تعلیم و تربیت انتقادی»، 1400ش، ص2.]</ref> اما برخی احزاب جهادی مقیم در پاکستان، اقدام به تأسیس دانشگاه کردند که در آن رشته‌های مختلف تدریس می‌شد. برخی از این دانشگاه‌ها پس از پیروزی مجاهدین به ولایات افغانستان انتقال یافت.<ref>اندیشمند، معارف عصری افغانستان 1282-1389ش، 1389ش، ص128-145.</ref> با سقوط طالبان و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، در طول بیست سال زیرساخت‌های تحصیلات عالی بازسازی شد و در کنار دانشگاه‌های دولتی که در مراکز ولایات تأسیس شد، دانشگاه‌های خصوصی زیادی شروع به فعالیت کرد و به‌صورت گسترده مورد استقبال نسل جوان قرار گرفت.<ref>علی‌آّبادی، جامعه و فرهنگ افغانستان، 1395ش، ص270.</ref> با قدرت‌گیری دوبارۀ گروه طالبان، دانشگاه‌های افغانستان با بحران جدی رو‌به‌رو شده است. ممنوعیت تحصیل دختران، فارسی‌زدایی،<ref>[https://www.isna.ir/news/1401031711312/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DB%8C%DA%A9-%D8%B3%D8%A7%D9%84-%D9%BE%D8%B3-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D8%B6%D9% «شرایط آموزش عالی افغانستان یک سال پس از حضور طالبان»، خبرگزاری ایسنا.]</ref> تغییر نصاب تحصیلی و حذف فقه جعفری از آن، جزء برنامه‌هایی است که از سوی گروه طالبان در دانشگاه‌ها اعمال شده است.<ref>[[C:\Users\atta shahi\Downloads\Eitaa Desktop\3https:\8am.media\fa\taliban-and-the-prohibition-of-jafari-jurisprudence-in-schools-and-universities\|حضوری، «طالبان و ممنوعیت فقه جعفری در مکاتب و دانشگاه‌ها»، وبسایت روزنامۀ 8 صبح.]]</ref> | ||
==جایگاه فرهنگی دانشگاه در افغانستان== | ==جایگاه فرهنگی دانشگاه در افغانستان== | ||
هرچند جوانان افغانستان به‌ویژه در دورۀ نظام جمهوری اسلامی از دانشگاه با گرمی استقبال کردند، اما مکاتب جدید و دانشگاه از آغاز یک پدیدۀ وارداتی تلقی می‌شد که فرهنگ خاصی را می‌طلبد. پس از کودتای حزب خلق و پرچم (1978م) و تجاوز شوروی (1979م) مراکز آموزشی به‌ویژه دانشگاه‌ها به مرکز ترویج ایدئولوژی حزبی تبدیل شده بود. از این جهت جامعۀ افغانستان، آموزش مدرن را تهدید جدی برای ارزش‌های اسلامی و افغانی تلقی کردند. پس از آن نهادهای آموزشی حتی در دورۀ جمهوری اسلامی، مورد حملۀ گروه‌های مختلف قرار داشته است. طالبان با قدرت‌گیری دوباره، فضای دانشگاه و نصاب تحصیلی دوران جهموری اسلامی را خلاف شرع دانسته، تحصیل دختران را ممنوع اعلام کردند. | هرچند جوانان افغانستان به‌ویژه در دورۀ نظام جمهوری اسلامی از دانشگاه با گرمی استقبال کردند، اما مکاتب جدید و دانشگاه از آغاز یک پدیدۀ وارداتی تلقی می‌شد که فرهنگ خاصی را می‌طلبد. پس از کودتای حزب خلق و پرچم (1978م) و تجاوز شوروی (1979م) مراکز آموزشی به‌ویژه دانشگاه‌ها به مرکز ترویج ایدئولوژی حزبی تبدیل شده بود. از این جهت جامعۀ افغانستان، آموزش مدرن را تهدید جدی برای ارزش‌های اسلامی و افغانی تلقی کردند.<ref>اندیشمند، معارف عصری افغانستان 1282-1389ش، 1389ش، ص128-145.</ref> پس از آن نهادهای آموزشی حتی در دورۀ جمهوری اسلامی، مورد حملۀ گروه‌های مختلف قرار داشته است.<ref>[https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=http://dailyafghanistan.com/opinion_detail.php%3Fpost_id%3D146308&ved=2ahUKEwiH9-vb9diJAxWzdqQEHW55Be4QFnoECCkQAQ&usg=AOvVaw0L5GKVyIk1bLdOZt7dWJGr جیروف، «وضعیت تحصیلات عالی در افغانستان پس از جنگ»، وبسایت روزنامۀ افغانستان.]</ref> طالبان با قدرت‌گیری دوباره، فضای دانشگاه و نصاب تحصیلی دوران جهموری اسلامی را خلاف شرع دانسته، تحصیل دختران را ممنوع اعلام کردند.<ref>[https://8am.media/fa/the-motive-behind-the-talibans-opposition-to-girls-education/ «انگیزه مخالفت طالبان با تعلیم و تحصیل دختران»، وبسایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> | ||
==انواع دانشگاه در افغانستان== | ==انواع دانشگاه در افغانستان== | ||
===الف) دانشگاه‌های دولتی=== | ===الف) دانشگاه‌های دولتی=== | ||
دانشگاه‌هایی که دولت آنها را حمایت و تأمین مالی می‌کند در دوران نظام جمهوری اسلامی از نظر کمی گسترش قابل ملاحظه‌ای پیدا کردند؛ | دانشگاه‌هایی که دولت آنها را حمایت و تأمین مالی می‌کند در دوران نظام جمهوری اسلامی از نظر کمی گسترش قابل ملاحظه‌ای پیدا کردند؛<ref>[https://mohe.gov.af/dr/%D9%86%D9%87%D8%A7%D8%AF-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C-0 «نهادهای تحصیلی دولتی»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی.]</ref> اما پاسخگوی حجم نیازها و تقاضای جامعه نبودند.<ref>[https://8am.media/fa/todays-education-system-in-afghanistan-a-new-window-into-the-bright-tomorrow/ فرزان، «نظام تحصیلی امروز افغانستان؛ دریچهای تازه به سوی فرداهای روشن»، وبسایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> دانشگاه‌های دولتی افغانستان موفق به کسب رتبۀ جهانی نشده است<ref>[https://8am.media/fa/there-were-no-universities-in-afghanistan-on-the-list-of-the-top-1000-universities-in-the-world/ «نبود هیچ دانشگاهی از افغانستان در فهرست هزار دانشگاه برتر جهان»، وبسایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> و سازمان بین‌المللی شفافیت، نظام آموزشی افغانستان را در ردۀ ششم فاسدترین نظام آموزشی جهان قرار داده است.<ref>[https://ghalibqjournal.com/index.php/ghalibqjournal/article/view/206 تنزه‌ای، «چالش‌های نظام آموزش تحصیلات عالی در افغانستان»، 1402ش، ص239.]</ref> تحصیل در این دانشگاه‌ها تا دورۀ لیسانس (کارشناسی) رایگان است.<ref>مادۀ 43 قانون اساسی، 1381ش.</ref> تمام هزینه‌های آن به‌شمول خوابگاه و غذای دانشجویان بر عهدۀ دولت است.<ref>[https://ku.edu.af/dr/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7 «آمریت لیلیه‌ها»، وبسایت دانشگاه کابل.]</ref> به دانشجویانی که خوابگاه دولتی ندارند، ماهانه مبلغی پرداخت می‌شود.<ref>[https://www.avapress.com/fa/report/143429/%d8%a8%d8%af%d9%84-%d8%a7%d8%b9%d8%a7%d8%b4%d9%87-%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%b4%d8%ac%d9%88%db%8c%d8%a7%d9%86-%d9%87%d8%b1%d8%a7%d8%aa-%d8%a8%d8%a7%d9%86%da%a9%db%8c-%d9%85%db%8c-%d8%b4%d9%88%d8%af «بدل اعاشه دانشجویان در هرات بانکی می‌شود»، خبرگزاری آوا.]</ref> دانشگاه کابل که مهم‌ترین و بزرگ‌ترین نهاد آموزش‌عالی در افغانستان است، دارای 22 دانشکده، 77 رشته در دورۀ لیسانس (کارشناسی)، 22 رشته در دورۀ ماستری (کارشناسی ارشد) و دو رشتۀ (ادبیات دری و پشتو) در دورۀ دکترا است.<ref>[https://ku.edu.af/sites/default/files/2023-06/%DA%A9%D8%AA%D9%84%D8%A7%DA%A9%20%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%20%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%20%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84.pdf «پوهنتون کابل»، کتلاگ معلوماتی پوهنتون کابل، 1401ش، ص3.]</ref> در دانشگاه‌های پولی‌تخنیک،<ref>[https://www.mohe.gov.af/dr/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86-%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C-%D8%AA%D8%AE%D9%86%DB%8C%DA%A9-%DA%A9%D8%A7 «اطلاعیه برنامۀ ماستری پوهنتون پولی‌تخنیک کابل»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی.]</ref> بلخ،<ref>[https://ba.edu.af/dr/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%AA-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D9%88%D9%82-%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3 معرفی برنامه های فوق لیسانس پوهنتون بلخ»، وبسایت پوهنتون بلخ.]</ref> هرات<ref>[https://af.shafaqna.com/FA/561718 «پذیرش دانشجو در دورۀ ماستری در دانشگاه هرات آغاز شد»، خبرگزاری شفقنا.]</ref> و ننگرهار برنامۀ ماستری دایر است<ref>[https://middleeastpress.com/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C-%D9%86%D8%B4%D8%AF%D9%87/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82-%D8%AF% «آغاز دوره ماستری رشته حقوق در دانشگاه ننگرهار»، وبسایت خاورمیانه.]</ref> و دانشجویان داوطلب، مکلف به پرداخت فیس/شهریه هستند.<ref>[https://mohe.gov.af/dr/%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%87-%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8 «اطلاعیه برنامههای ماستری پوهنتون کابل برای سال 1400 هجری شمسی»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی.]</ref> برنامههای درسی این دانشگاه‌ها در گذشته با سیستم سمستر/ترم بود؛ اما امروزه از سیستم کریدیت پیروی می‌کند.<ref>[https://mohe.gov.af/sites/default/files/2020-02/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AD%D9%87%20%DB%8C%20%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%20%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%AA%20%D9%85%D8%A4%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D8%AA%20%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%20%D «لایحه‌ی سیستم کریدت مؤسسات تحصیلات عالی برای دورۀ تحصیلی لیسانس»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی.]</ref> برنامۀ آموزشی این دانشگاه‌ها به‌طور معمول روزانه است؛ اما برخی از آنها برنامۀ شبانه نیز دارند.<ref>[https://mohe.gov.af/sites/default/files/2021-02/Dari%20Magazine-min_0.pdf «نگاهی به دست‌آوردهای وزارت تحصیلات عالی در سال 1399ش»، 1399ش، ص20.]</ref> برخی دانشگاه‌ها از امکاناتی مانند خوابگاه جداگانه برای دختران و پسران، کتابخانۀ مجهز، لابراتوار (آزمایشگاه)، مرکز تحقیقات، سالن کنفرانس/اجتماعات، محیط ورزشی‌تفریحی و دیگر امکانات آموزشی به‌روز برخوردار هستند.<ref>[https://hu.edu.af/dr/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA «معرفی پوهنتون هرات»، وبسایت پوهنتون هرات.]</ref> استادان نیز به‌صورت دائمی (عضو هئیت علمی) و موقت فعالیت می‌کنند. در دهۀ 60 و 70 قرن بیستم میلادی، دانشگاه‌های دولتی افغانستان از نظر نیروی انسانی دورۀ خوبی را سپری کرده است؛ اما با آغاز تحولات، تنها در دورۀ حاکمیت حزب دموکراتیک خلق بیش از هزار استاد دانشگاه، کشور را ترک کرده‌اند. پس از روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، در آغاز کمبود استاد یکی از مشکلات جدی دانشگاه‌های افغانستان بود.<ref>اندیشمند، معارف عصری افغانستان 1282-1389ش، 1389ش، ص100-114 و 187-188.</ref> به‌تدریج از نظر کمی این مشکل برطرف شد اما از نظر کیفی و تحت تأثیر فساد همگانی، بسیاری از استادان، از توانمندی لازم برای تدریس در دانشگاه برخوردار نبودند.<ref>[https://www.avapress.com/fa/article/177990/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%db%8c-%d9%88%d8%b6%d8%b9%db%8c%d8%aa-%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%b4-%d8%af%d8%a7%d9%86%d8%b4%da%af%d8%a7%d9%87-%d8%a7%d9%81%d8%ba%d8%a7%d9%86%d8%b3%d8%aa%d8%a7%d9%86-%d9%82%d8%a7%d9%84%d8%a8-%d رنجبر، «نگاهی به وضعیت دانش و دانشگاه در افغانستان؛ قالبگرایی و نتیحه‌محوری، نبود عقلانیت و داندیشهورزی»، خبرگزاری آوا.]</ref> با قدرت‌گیری دوبارۀ طالبان، یک‌بار دیگر صدها استاد مجبور به ترک کشور شدند.<ref>[https://8am.media/fa/brain-drain-and-its-economic-consequences-in-afghanistan/ داوودپور، «فرار مغزها و پیامدهای اقتصادی آن در افغانستان»، وبسایت روزنامۀ 8 صبح.]</ref> | ||
===ب) دانشگاه‌های خصوصی=== | ===ب) دانشگاه‌های خصوصی=== | ||
این دانشگاه‌ها با روی‌کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، با پشتوانۀ مادۀ 46 قانون اساسی در افغانستان رایج شد. | این دانشگاه‌ها با روی‌کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، با پشتوانۀ مادۀ 46 قانون اساسی در افغانستان رایج شد.<ref>قانون اساسی 1381ش.</ref> این نهادها توسط اشخاص با مجوز وزارت تحصیلات عالی افغانستان، تأسیس می‌شود و مکلف به رعایت تمام معیارهای وزارت تحصیلات عالی است.<ref>[https://jami.edu.af/wp-content/uploads/2021/04/%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%AD%D9%87-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%D9%8A.pdf «لایحۀ تأسیس مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی»، وبسایت دانشگاه جامی.]</ref> در این دوره برخی دانشگاه‌های خارجی نیز در قالب دانشگاه‌های خصوصی شعبه‌ای در افغانستان ایجاد کرده‌اند.<ref>[https://mohe.gov.af/dr/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C-%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86-%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%B3%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D «لیست عمومی پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی خصوصی»، وبسایت وزارت تحصیلات عالی.]</ref> | ||
==تحصیل زنان افغانستانی در دانشگاه== | ==تحصیل زنان افغانستانی در دانشگاه== | ||
بر اساس آمار 1967م «یونسکو»، 90 درصد زنان افغانستان در این سال بی‌سواد بوده‌اند. در سال‌های 1360-1370ش، جذب دختران در دانشگاه‌ها رو به افزایش بود. آمارها نشان می‌دهد که در 1990م، از ده هزار دانشجوی دانشگاه کابل، 60 درصد آن را دختران تشکیل می‌دادند. | بر اساس آمار 1967م «یونسکو»، 90 درصد زنان افغانستان در این سال بی‌سواد بوده‌اند. در سال‌های 1360-1370ش، جذب دختران در دانشگاه‌ها رو به افزایش بود.<ref>[https://mohe.gov.af/sites/default/files/2021-02/Dari%20Magazine-min_0.pdf «نگاهی به دست‌آوردهای وزارت تحصیلات عالی در سال 1399ش»، 1399ش، ص6.]</ref> آمارها نشان می‌دهد که در 1990م، از ده هزار دانشجوی دانشگاه کابل، 60 درصد آن را دختران تشکیل می‌دادند.<ref>اندیشمند، معارف عصری افغانستان 1282-1389ش، 1389ش، ص116.</ref> در 1370ش، حضور زنان در دانشگاه‌ها کاهش فزاینده‌ای پیدا کرد. در دورۀ حاکمیت اول طالبان حضور زنان به صفر رسید، اما با روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی، در 1381ش، حضور زنان در نهادهای آموزش عالی دولتی از صفر به 49067 دانشجو و 204 استاد افزایش یافت. مطابق آمار وزارت تحصیلات عالی در 1399ش، از 400 هزار دانشجو در نهادهای آموزش عالی دولتی و خصوصی 28 درصد آن زنان و دختران بوده‌اند. تعداد استادان زن در دانشگاه‌های دولتی به 822 و در دانشگاه‌های خصوصی 1617 نفر رسیده بود<ref>[https://mohe.gov.af/sites/default/files/2021-02/Dari%20Magazine-min_0.pdf «نگاهی به دست‌آوردهای وزارت تحصیلات عالی در سال 1399ش»، 1399ش، ص6-7.]</ref> که با قدرت‌گیری دوبارۀ طالبان این آمار به صفر رسید.<ref>[http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=174442 دری، «وضعیت نظام آموزشی و تحصیلی زنان»، شبکۀ اطلاعرسانی افغانستان.]</ref> | ||
==دانشگاه‌ها و تحولات افغانستان== | ==دانشگاه‌ها و تحولات افغانستان== | ||
از سال 1329ش و پس از فروپاشی «کلوپ ملی» اتحادیۀ دانشجویی در کابل، رویکرد سیاسی میان نسل جوان دانشجو گسترش یافت. از دهۀ 1340ش که به دهۀ دموکراسی شهرت دارد، فعالیت سیاسی دانشگاهیان شدت گرفت و سازمان‌های سیاسی مانند سازمان دموکراتیک زنان، حزب دموکراتیک خلق، افغان ملت، صدای آرمان و جوانان مسلمان که بعدها به حزب اسلامی، جمعیت اسلامی و اتحاد اسلامی تقسیم شدند، به وجود آمد که در تحولات آن دوره و بعد از آن نقش قابل توجهی داشته‌اند. پس از روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی در 1381ش، فعالیت سیاسی در دانشگاه‌ها ممنوع شد؛ اما احزاب سیاسی با گرایش قومی و ارائه امتیازات مانند حمایت، تهیۀ خوابگاه و پرداخت مددمعاش، در پی جذب دانشجویان بوده‌اند. در سال‌های اخیر برخی از دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشکده‌های شرعیات به پایگاه فعالیت گروه‌های تندرو مذهبی از جمله داعش، حزب‌التحریر، مجمع احیای سنت و جمعیت اصلاح تبدیل شده‌اند. | از سال 1329ش و پس از فروپاشی «کلوپ ملی» اتحادیۀ دانشجویی در کابل، رویکرد سیاسی میان نسل جوان دانشجو گسترش یافت. از دهۀ 1340ش که به دهۀ دموکراسی شهرت دارد، فعالیت سیاسی دانشگاهیان شدت گرفت و سازمان‌های سیاسی مانند سازمان دموکراتیک زنان، حزب دموکراتیک خلق، افغان ملت، صدای آرمان و جوانان مسلمان که بعدها به حزب اسلامی، جمعیت اسلامی و اتحاد اسلامی تقسیم شدند، به وجود آمد که در تحولات آن دوره و بعد از آن نقش قابل توجهی داشته‌اند. پس از روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی در 1381ش، فعالیت سیاسی در دانشگاه‌ها ممنوع شد؛ اما احزاب سیاسی با گرایش قومی و ارائه امتیازات مانند حمایت، تهیۀ خوابگاه و پرداخت مددمعاش، در پی جذب دانشجویان بوده‌اند. در سال‌های اخیر برخی از دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشکده‌های شرعیات به پایگاه فعالیت گروه‌های تندرو مذهبی از جمله داعش، حزب‌التحریر، مجمع احیای سنت و جمعیت اصلاح تبدیل شده‌اند. | ||