بدون خلاصۀ ویرایش
محمد مولایی (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<big>'''هویت ملی'''</big>، احساس تعلق و وفاداری اعضای یک جامعه به عناصر و نمادهای مشترک اجتماع ملی.<br> | <big>'''هویت ملی'''</big>، احساس تعلق و وفاداری اعضای یک جامعه به عناصر و نمادهای مشترک اجتماع ملی.<br> | ||
میزان تعلق و وفاداری اعضای یک اجتماع ملی به سرزمین، دین و آیین، آداب و مناسک، | میزان تعلق و وفاداری اعضای یک اجتماع ملی به سرزمین، [[دین]] و آیین، آداب و مناسک، [[تاریخ]]، زبان و ادبیات، مردم و دولت، احساس هویت ملی آن‌ها را مشخص می‌نماید. <ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20101210194322-54.pdf زاهد، «هویت ملی ایرانیان»، 1384ش، ص131.]</ref> این مفهوم با شاخص‌هایی چون افتخار به ملیت، توجه به [[فرهنگ]] و تاریخ کشور، احساس نزدیکی به هم‌وطنان، دلسوزی برای کشور، اهمیت قائل شدن برای [[هنر]]، [[پرچم]]، لباس، زبان و سایر نمادهای ملی، افتخار به مفاخر و شخصیت‌های نکونام ملی و احترام به آن‌ها، سنجیده میشود. <ref>[https://mag.roshd.ir/ejtemaee/Articles/%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C قنبری، «هویت ملی در کتاب‌های علوم اجتماعی»، سایت رشد آموزش علوم اجتماعی، تاریخ درج مطلب: 25 اردیبهشت 1397ش.]</ref> | ||
==هویت== | ==هویت== | ||
هویت عبارت است از مجموعه نگرش‌ها، ویژگی‌ها و روحیاتی <ref>نجفی، هویت‌شناسی: پیرامون نظریه هویت ملی ایران و بازتاب آن در فرهنگ، تاریخ و سیاست، 1392ش.</ref> که دارای مؤلفه‌های مادی، زیستی، فرهنگی و روانی بوده و موجب تمایز فرد از فرد یا گروه از گروه یا فرهنگ از فرهنگ دیگر میشود.<ref>حیدری بیگوند، «مسأله بحران هویت جوانان»، 1380ش، ص100؛ حاجیانی، جامعه‌شناسی هویت ایرانی، 1388ش، ص10.</ref> | هویت عبارت است از مجموعه نگرش‌ها، ویژگی‌ها و روحیاتی <ref>نجفی، هویت‌شناسی: پیرامون نظریه هویت ملی ایران و بازتاب آن در فرهنگ، تاریخ و سیاست، 1392ش.</ref> که دارای مؤلفه‌های مادی، زیستی، فرهنگی و روانی بوده و موجب تمایز فرد از فرد یا گروه از گروه یا [[فرهنگ]] از فرهنگ دیگر میشود.<ref>حیدری بیگوند، «مسأله بحران هویت جوانان»، 1380ش، ص100؛ حاجیانی، جامعه‌شناسی هویت ایرانی، 1388ش، ص10.</ref> | ||
==معنا‌ساز بودن هویت== | ==معنا‌ساز بودن هویت== | ||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==هویت فردی و اجتماعی== | ==هویت فردی و اجتماعی== | ||
هویت در آغاز، محصول احساسات و تمایلات فردی و شخصی است که در فضای فرهنگی و زمان معین شکل می‌گیرد. <ref>شمشیری، درآمدی بر هویت ملی، 1387ش، ص20-19.</ref> این احساس هویت فردی، بر اثر تعاملات میان فرد و اجتماع، تبدیل به یک هویت اجتماعی می‌گردد <ref>گل‌محمدی، جهانی‌شدن، هویت و فرهنگ، 1381ش، ص223.</ref> و نوعی احساسِ تعلقِ مشترک به اجتماعی ملی یا کل جامعه را پدید می‌آورد.<ref>یوسفی، «فرهنگ و هویت ایرانی، فرصت ها و چالش ها (میزگرد)»، 1379ش، ص26.</ref> <br> | هویت در آغاز، محصول احساسات و تمایلات فردی و شخصی است که در فضای فرهنگی و زمان معین شکل می‌گیرد. <ref>شمشیری، درآمدی بر هویت ملی، 1387ش، ص20-19.</ref> این احساس هویت فردی، بر اثر تعاملات میان فرد و اجتماع، تبدیل به یک هویت اجتماعی می‌گردد <ref>گل‌محمدی، جهانی‌شدن، هویت و فرهنگ، 1381ش، ص223.</ref> و نوعی احساسِ تعلقِ مشترک به اجتماعی ملی یا کل [[جامعه]] را پدید می‌آورد.<ref>یوسفی، «فرهنگ و هویت ایرانی، فرصت ها و چالش ها (میزگرد)»، 1379ش، ص26.</ref> <br> | ||
==پیشنیه مفهوم هویت ملی== | ==پیشنیه مفهوم هویت ملی== | ||
هویت ملی، مفهوم جدیدی ذیل مفهوم هویت جمعی است که ریشه در هستی‌شناسی انسان مدرن دارد <ref>بیگدلی، «جهان معاصر: دولت‌های مدرن و هویت ملی»، 1387ش، ص14.</ref> و در دوران شکل‌گیری «دولت» در قرن شانزده و هفده میلادی در اروپا مورد توجه قرار گرفت و از قرن نوزده میلادی به سرزمین‌های شرقی راه یافت. <ref>بیگدلی، «جهان معاصر: دولت‌های مدرن و هویت ملی»، 1387ش، ص14.</ref> در این مفهوم نوپدید، مردم به منابع هویتی و شاخص‌های تشکیل‌دهنده آن در بین دولت‌ها آگاه‌تر شده و برای پیشبرد آن حاضر به فداکاری هستند. هویت ملی موجب همبستگی اجتماعی در راستای دستیابی به اهداف و خواسته‌های جامعه میشود. ریشه شکل‌گیری هویت ملی در ایران را می‌توان تا دوره قاجار و جنبش مشروطیت پی گرفت.<ref>لطف‌آبادی، «بازخوانی نظری مفهوم هویت»، 1392ش.</ref> <br> | هویت ملی، مفهوم جدیدی ذیل مفهوم هویت جمعی است که ریشه در هستی‌شناسی انسان مدرن دارد <ref>بیگدلی، «جهان معاصر: دولت‌های مدرن و هویت ملی»، 1387ش، ص14.</ref> و در دوران شکل‌گیری «دولت» در قرن شانزده و هفده میلادی در اروپا مورد توجه قرار گرفت و از قرن نوزده میلادی به سرزمین‌های شرقی راه یافت. <ref>بیگدلی، «جهان معاصر: دولت‌های مدرن و هویت ملی»، 1387ش، ص14.</ref> در این مفهوم نوپدید، مردم به منابع هویتی و شاخص‌های تشکیل‌دهنده آن در بین دولت‌ها آگاه‌تر شده و برای پیشبرد آن حاضر به فداکاری هستند. هویت ملی موجب [[همبستگی اجتماعی]] در راستای دستیابی به اهداف و خواسته‌های [[جامعه]] میشود. ریشه شکل‌گیری هویت ملی در [[ایران]] را می‌توان تا دوره قاجار و [[جنبش مشروطیت]] پی گرفت.<ref>لطف‌آبادی، «بازخوانی نظری مفهوم هویت»، 1392ش.</ref> <br> | ||
==ابعاد هویت ملی== | ==ابعاد هویت ملی== | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
* '''بعد اجتماعی؛''' تعلق به محیط اجتماعی خاص؛ | * '''بعد اجتماعی؛''' تعلق به محیط اجتماعی خاص؛ | ||
* '''بعد تاریخی؛''' آگاهی مشترک افراد از گذشته تاریخی و دل‌بستگی به آن؛ | * '''بعد تاریخی؛''' آگاهی مشترک افراد از گذشته تاریخی و دل‌بستگی به آن؛ | ||
* '''بعد سیاسی؛''' عضویت فیزیکی و قانونی افراد جامعه در یک نظام سیاسی و تبعیت از قوانین آن. | * '''بعد سیاسی؛''' عضویت فیزیکی و قانونی افراد [[جامعه]] در یک نظام سیاسی و تبعیت از قوانین آن. | ||
* '''بعد مذهبی؛''' پای‌بندی عمومی به شعائر، مناسک و نهادهای دینی و مشارکت عملی در آیین‌های مذهبی. | * '''بعد مذهبی؛''' پای‌بندی عمومی به شعائر، [[مناسک]] و نهادهای دینی و مشارکت عملی در [[آیین‌های مذهبی]]. | ||
* '''بعد فرهنگی؛''' توافق عمومی بر فرهنگ ملی و تلاش همگانی برای حفظ میراث | * '''بعد فرهنگی؛''' توافق عمومی بر فرهنگ ملی و تلاش همگانی برای حفظ [[میراث فرهنگی]]؛ | ||
* '''بعد زبان و ادبیات؛''' ابزار برقراری ارتباطات جمعی، تولید میراث فرهنگی و بازتولید نظام معنایی.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-article?id=17052 قربانی، «هویت ملی از دیدگاه استاد مطهری»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1380ش.]</ref> | * '''بعد زبان و ادبیات؛''' ابزار برقراری ارتباطات جمعی، تولید [[میراث فرهنگی]] و بازتولید نظام معنایی.<ref>[https://farsi.khamenei.ir/others-article?id=17052 قربانی، «هویت ملی از دیدگاه استاد مطهری»، سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1380ش.]</ref> | ||
==ویژگی‌های هویت ملی== | ==ویژگی‌های هویت ملی== | ||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==شکل‌گیری هویت ملی== | ==شکل‌گیری هویت ملی== | ||
بر اساس رویکرد مدرنیستی، ایجاد یکپارچگی سیاسی، نهادی، اقتصادی و فرهنگی عامل ساخت و گسترش هویت ملی محسوب میشود؛ اما بر اساس رویکرد فرهنگی، مؤلفه‌های فرهنگی از قبیل زبان یا مذهب نقش سازنده‌ای در توسعه هویت ملی دارند. | بر اساس رویکرد مدرنیستی، ایجاد یکپارچگی سیاسی، نهادی، اقتصادی و فرهنگی عامل ساخت و گسترش هویت ملی محسوب میشود؛ اما بر اساس رویکرد فرهنگی، مؤلفه‌های فرهنگی از قبیل زبان یا [[مذهب]] نقش سازنده‌ای در توسعه هویت ملی دارند. <br> | ||
پدیده هویت ملی در کنار سایر پدیده‌های اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری ماهیت توسعه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20141224094603-9541-37.pdf اکبری و عیوضی، «بررسی وضعیت و ابعاد سازنده هویت ملی»، بهار و تابستان 1392ش.]</ref> <br> | پدیده هویت ملی در کنار سایر پدیده‌های اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری ماهیت توسعه در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارد.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20141224094603-9541-37.pdf اکبری و عیوضی، «بررسی وضعیت و ابعاد سازنده هویت ملی»، بهار و تابستان 1392ش.]</ref> <br> | ||
==کارکردهای هویت ملی== | ==کارکردهای هویت ملی== | ||
هویت ملی با بهره‌گیری از ظرفیت و توانمندی نمادهای ملی، کارکردهای زیر را تأمین می‌کند: | هویت ملی با بهره‌گیری از ظرفیت و توانمندی نمادهای ملی، کارکردهای زیر را تأمین می‌کند: | ||
* '''همبستگی | * '''[[همبستگی اجتماعی]]؛''' هویت ملی با بهره‌مندی از ظرفیت عناصری مانند [[دین]]، گذشته تاریخی و منافع مشترک که اساس هویت ملی را تشکیل می‌دهند، می‌تواند به افرایش سطح وفاق اجتماعی و همبستگی ملی یاری رساند. | ||
* '''آگاهی و جهت‌دهی؛''' ایجاد همبستگی میان اعضای یک گروه یا اجتماع، نیازمند هدف و جهت مشترک است که هویت ملی، آن را در دسترس قرار می‌دهد. | * '''آگاهی و جهت‌دهی؛''' ایجاد همبستگی میان اعضای یک گروه یا اجتماع، نیازمند هدف و جهت مشترک است که هویت ملی، آن را در دسترس قرار می‌دهد. | ||
* '''تعیین سازوکارهای فرهنگ سیاسی؛''' فرهنگ سیاسی یک | * '''تعیین سازوکارهای فرهنگ سیاسی؛''' فرهنگ سیاسی یک [[جامعه]]، نظامی است که بر اساس نگرش‌ها و ارزش‌های مردم آن [[جامعه]]، درونی شده و آگاهی درباره نظام سیاسی تا اندازه زیادی به میزان شناخت ارزش‌های حاکم بر آن محیط بستگی دارد. هویت ملی با توجه به ارزش‌های محیط فرهنگی خود، می‌تواند اقدامات و سوگیری‌های سیاسی دولت‌ها را تبیین نماید.<ref>[https://vista.ir/w/a/16/ezuq4 فلاحی، «هویت ملی و کار ویژه‌های آن»، سایت ویستا، تاریخ مشاهده: 25 مهر 1400ش.]</ref> <br> | ||
==هویت جهانی== | ==هویت جهانی== | ||
هویت جهانی، فرآیندی اجتماعی است که در آن، قیدوبندهای جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افکنده است، از بین می‌رود و مردم به‌طور فزاینده، از کاهش این قیدوبندها آگاه می‌شوند.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش.</ref> | هویت جهانی، فرآیندی اجتماعی است که در آن، قیدوبندهای جغرافیایی که بر [[روابط اجتماعی]] و فرهنگی سایه افکنده است، از بین می‌رود و مردم به‌طور فزاینده، از کاهش این قیدوبندها آگاه می‌شوند.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش.</ref> | ||
دولت ـ ملت‌ها در مواجهه با جهانی‌شدن و به دلیل | دولت ـ ملت‌ها در مواجهه با [[جهانی‌شدن]] و به دلیل چندفرهنگ‌گرایی و مهاجرت‌های گسترده، تضعیف اعتقادات مشترک و ارزش‌های بنیادین، ایجاد وضعیت فراملی، با نوعی زوال هویت ملی روبرو خواهند شد؛ لذا تقویت نقش و جایگاه هویت ملی، به‌عنوان بهترین پیونددهنده اجتماع در جهان مدرن و احساس سهیم بودن شهروندان در یک سنت ملی، پیش‌نیاز اساسی برای ورود به عرصه جهانی و سهیم‌شدن در اجتماع فراملی است.<ref>[http://ensani.ir/file/download/article/20141224094603-9541-37.pdf اکبری و عیوضی، «بررسی وضعیت و ابعاد سازنده هویت ملی، بهار»، بهار و تابستان 1392ش.]</ref> <br> | ||
==هویت اسلامی== | ==هویت اسلامی== | ||
«هویت اسلامی» نشان‌دهنده احساس تعلق و تعهد اجتماعی به دین اسلام و جامعه مسلمان است. ویژگی تمایزبخش هویت اسلامی، توان و چگونگی پاسخ‌گویی آن به پرسش‌های بنیادین بشر، جهت بخشیدن به زندگی، ایجاد وحدت اعتقادی و معنا بخشیدن به جهان است. این مفهوم به‌وجود آورنده هویت مشترکی است که در فرهنگ | «هویت اسلامی» نشان‌دهنده احساس تعلق و تعهد اجتماعی به دین [[اسلام]] و [[جامعه مسلمان]] است. ویژگی تمایزبخش هویت اسلامی، توان و چگونگی پاسخ‌گویی آن به پرسش‌های بنیادین بشر، جهت بخشیدن به زندگی، ایجاد وحدت اعتقادی و معنا بخشیدن به جهان است. این مفهوم به‌وجود آورنده هویت مشترکی است که در [[فرهنگ اسلامی]]، «[[امت]]» نامیده میشود. ذیل هویت اسلامی، خرده‌هویت‌هایی به‌صورت مذاهب مختلف وجود دارد که بارزترین دسته‌بندی آن، تشیع و تسنن است. عناصر تشکیل‌دهنده هویت اسلامی عبارت‌اند از: باور به آئین [[اسلام]]، پای‌بندی به آموزه‌های اسلامی، عمل به مناسک اسلامی، پای‌بندی به آداب دینی، بهره‌مندی از تاریخ مشترک اسلامی که از ظهور اسلام آغاز میشود و تا زمان حال امتداد می‌یابد.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش</ref> <br> | ||
==هویت ملی ایرانیان== | ==هویت ملی ایرانیان== | ||
پیشینه کهن و تاریخی ایرانیان، هم‌جواری با کشورهای مسلمان با اشتراکات فرهنگی و هویت‌های فراملی، نشان می‌دهد که ایرانی و اسلامی بودن از ابعاد جدانشدنی هویت ایرانیان است. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، جامعه ایران را جامعه‌ای برخوردار از هویت ایرانی و اسلامی دانسته است که در سطح فردی و اجتماعی موجب | پیشینه کهن و تاریخی ایرانیان، هم‌جواری با کشورهای مسلمان با اشتراکات فرهنگی و هویت‌های فراملی، نشان می‌دهد که ایرانی و اسلامی بودن از ابعاد جدانشدنی هویت ایرانیان است. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، جامعه ایران را جامعه‌ای برخوردار از هویت ایرانی و اسلامی دانسته است که در سطح فردی و اجتماعی موجب [[خودباوری]]، [[اتکا به نفس]]، [[امید به آینده]] و عدم سلطه‌پذیری میشود و تلاش و پیشرفت را در پی دارد.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش.</ref> <br> | ||
==ارکان هویت ملی ایرانیان== | ==ارکان هویت ملی ایرانیان== | ||
تأثیر هماهنگ و پیچیده عوامل گوناگون در شکل‌گیری هویت ملی غیر قابل انکار است تا آنجا که ثبات سیاسی و امنیت ملی کشورها نیز با مقوله هویت ملی در ارتباط است. به این دلیل هویت ملی برای ایرانیان از دوران باستان تاکنون اهمیت خاصی داشته و همواره در تحکیم ارکان آن تلاش کرده‌اند. <ref>[https://vista.ir/w/a/16/ezuq4 فلاحی، «هویت ملی و کار ویژه‌های آن»، سایت ویستا، تاریخ مشاهده: 25 مهر 1400ش.]</ref> | تأثیر هماهنگ و پیچیده عوامل گوناگون در شکل‌گیری هویت ملی غیر قابل انکار است تا آنجا که ثبات سیاسی و امنیت ملی کشورها نیز با مقوله هویت ملی در ارتباط است. به این دلیل هویت ملی برای ایرانیان از [[دوران باستان]] تاکنون اهمیت خاصی داشته و همواره در تحکیم ارکان آن تلاش کرده‌اند. <ref>[https://vista.ir/w/a/16/ezuq4 فلاحی، «هویت ملی و کار ویژه‌های آن»، سایت ویستا، تاریخ مشاهده: 25 مهر 1400ش.]</ref> | ||
* '''نظام معنایی توحیدی''': یکتاپرستی محور دین‌داری مردم ایران در طول تاریخ بوده است. ارکان فرهنگ ایرانیان همچون | * '''نظام معنایی توحیدی''': [[یکتاپرستی]] محور دین‌داری مردم [[ایران]] در طول تاریخ بوده است. ارکان فرهنگ ایرانیان همچون [[علم]]، [[عرفان]]، [[شعر]] و مظاهر آن‌ها، خصوصاً در [[معماری]] و دیگر [[میراث فرهنگی]] و هنری، نماد و نشانه تعالی روح پرستش توحیدی این ملت در طول تاریخ است. | ||
* '''تکیه بر معارف قرآن و مودت اهل‌بیت''': اسلام به‌عنوان دین رسمی کشور، از مقومات هویت ایرانی است. ایرانیان، آیین اسلام را پذیرفته و تعالیم قرآن را اخذ کرده و مجدانه در نشر و تنظیم آن کوشیده‌اند. آنان، در کنار علائق قومی و نژادی، علاقه و ارادت عمیقی به خاندان وحی دارند. | * '''تکیه بر معارف قرآن و مودت اهل‌بیت''': [[اسلام]] به‌عنوان [[دین رسمی]] کشور، از مقومات هویت ایرانی است. ایرانیان، آیین [[اسلام]] را پذیرفته و تعالیم [[قرآن]] را اخذ کرده و مجدانه در نشر و تنظیم آن کوشیده‌اند. آنان، در کنار علائق قومی و نژادی، علاقه و ارادت عمیقی به خاندان وحی دارند. | ||
* '''گرایش به حاکمیت الهی''': رمز بقا و استمرار حکومت‌ها در طول تاریخ | * '''گرایش به حاکمیت الهی''': رمز بقا و استمرار حکومت‌ها در طول تاریخ [[ایران]]، تمسک به نمادهای دینی و توجه به حاکمیت [[دین]] بوده است. این اندیشه پس از [[انقلاب اسلامی]]، در الگوی «ولایت فقیه» بازیابی شد و این کشش هویتی ایرانیان را پاسخ داد. | ||
* '''سرزمین ایران''': ایران سرزمینی با سابقه طولانی است که محل زندگی اقوام مختلف بوده و این اقوام در طول تاریخ از هویت ایرانی دفاع کرده و با تحکیم و تثبیت وحدت ملی، از نام و یاد و عظمت ایران پاسداری کرده‌اند. | * '''سرزمین ایران''': [[ایران]] سرزمینی با سابقه طولانی است که محل زندگی اقوام مختلف بوده و این اقوام در طول تاریخ از هویت ایرانی دفاع کرده و با تحکیم و تثبیت وحدت ملی، از نام و یاد و عظمت [[ایران]] پاسداری کرده‌اند. | ||
* '''زبان و خط پارسی''': زبان فارسی به‌عنوان دومین زبان در جهان اسلام، حامل فرهنگ و معارف اسلامی ایرانیان در طول تاریخ بوده و به همه ایرانیان و اقوام ایرانی تعلق داشته است. خط فارسی نیز بستر و رمز کمال زبان فارسی و همراه همیشگی این مؤلفه هویتی ایرانیان است. | * '''زبان و خط پارسی''': [[زبان فارسی]] به‌عنوان دومین زبان در جهان اسلام، حامل فرهنگ و معارف اسلامی ایرانیان در طول تاریخ بوده و به همه ایرانیان و اقوام ایرانی تعلق داشته است. [[خط فارسی]] نیز بستر و رمز کمال [[زبان فارسی]] و همراه همیشگی این مؤلفه هویتی ایرانیان است. | ||
* '''تمدن و تاریخ ایران''':تاریخ و تمدن ایران از دوره باستان تا پیش از اسلام و در دوره اسلامی، مهد شکوفایی و رونق فرهنگی و علمی و تمدن‌سازی بوده است. | * '''تمدن و تاریخ ایران''':تاریخ و تمدن ایران از [[دوره باستان]] تا پیش از [[اسلام]] و در دوره اسلامی، مهد شکوفایی و رونق فرهنگی و علمی و تمدن‌سازی بوده است. | ||
* '''آموزه انتظار''': یکی از ویژگی‌های هویتی ایرانیان، اعتقاد آنان به ظهور موعود و زمینه‌سازی برای ظهور او است. الگوی کامل و جامع موعودگرایی در باور به مهدویت عرضه شده و بستر | * '''[[آموزه انتظار]]''': یکی از ویژگی‌های هویتی ایرانیان، اعتقاد آنان به ظهور [[موعود]] و زمینه‌سازی برای [[ظهور]] او است. الگوی کامل و جامع [[موعودگرایی]] در باور به [[مهدویت]] عرضه شده و بستر [[امید]]، [[سازندگی]] و [[آینده‌گرایی]] را برای ایرانیان فراهم کرده است. ایرانیان با تکیه بر شواهد تاریخی و دلایل دیگر، وظیفه ویژه‌ای را در ارتباط با ظهور [[موعود]]، برای خویش تعریف کرده‌اند.<ref>[https://www.mehrnews.com/news/697319/%D8%B3%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D9%85%D8%B5%D9%88%D8%A8-%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF-%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C «سند «مؤلفه‌های هویت ملی ایرانیان» مصوب شورای فرهنگ عمومی»، سایت خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: 22 خرداد 1387ش.]</ref> <br> | ||
==مؤلفه‌های هویت ایرانی== | ==مؤلفه‌های هویت ایرانی== | ||
* '''عید نوروز''': عید | * '''عید نوروز''': [[نوروز|عید نوروز]]، عید باستانی ایرانیان است. این آئین امروزه در الگوی ویژه‌ی توجه به [[خدا]] و قدرت او در چرخش ایام تعریف شده است که می‌تواند با تکیه بر آموزه‌ی [[برادری]] و عطوفت اسلامی، بهانه‌ای برای دیدوبازدید و رفع کدورت‌ها باشد. | ||
* '''زبان فارسی''': زبان فارسی نقش مهمی در گسترش دین اسلام در ایران و سایر مناطق دنیا داشته است. درآمیختگی زبان فارسی با فرهنگ | * '''زبان فارسی''': [[زبان فارسی]] نقش مهمی در گسترش [[دین]] [[اسلام]] در [[ایران]] و سایر مناطق دنیا داشته است. درآمیختگی [[زبان فارسی]] با [[فرهنگ اسلامی]]، دلیل اصلی نفوذ [[زبان فارسی]] در کشورهای دیگر بوده است. | ||
* '''تقویم هجری شمسی''': ایرانیان بر اساس هنر و عشق و علاقه خود به | * '''[[تقویم هجری شمسی]]''': ایرانیان بر اساس [[هنر]] و عشق و علاقه خود به [[اسلام]]، هجرت [[پیامبر اسلام]] را هم مبدأ [[سال قمری]] و هم مبدأ [[سال شمسی]] خود قرار داده‌اند. | ||
* '''حجاب''': در ایران | * '''حجاب''': در [[ایران باستان]]، بهره‌مندی زنان از [[حجاب]]، ويژه‌ی طبقه اعیان بود. با ورود اسلام، این تبعیض اجتماعی کنار رفت و تمام زنان امکان بهره‌مندی از [[حجاب]] را یافتند. امروزه، «[[چادر]]» نماد حجاب بانوان ایرانی است. | ||
* '''دین اسلام''': دین | * '''دین اسلام''': [[اسلام|دین اسلام]]، مهم‌ترین عامل همبستگی ملی ایرانیان و پیونددهنده اقوام مختلف ایران است.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش.</ref> <br> | ||
==کارکردهای هویت اسلامی - ایرانی== | ==کارکردهای هویت اسلامی - ایرانی== | ||
* '''انسجام‌بخشی به اقوام''': با توجه به ترکیب جمعیتی کشور | * '''انسجام‌بخشی به اقوام''': با توجه به ترکیب جمعیتی کشور [[ایران]]، همه قومیت‌های دارای آداب و سنن و گویش‌های محلی، ضمن نفی برتری‌طلبی قومی و نژادپرستی، تحت پرچم مکتب [[اسلام]] بر محور ملیت ایرانی و حفظ تمامیت ارضی گرد هم آمده‌اند. | ||
* '''ایجاد و حفظ اقتدار ملی و بین‌المللی''': هویت اسلامی ـ ایرانی با اعطای نیروی معنوی و قدرت روحی به ایرانیان، اقتدار ملی و بین‌المللی ایران را به یک اقتدار معنوی، حقیقی و غیرقابل زوال تبدیل کرده است. | * '''ایجاد و حفظ اقتدار ملی و بین‌المللی''': هویت اسلامی ـ ایرانی با اعطای نیروی معنوی و قدرت روحی به ایرانیان، اقتدار ملی و بین‌المللی [[ایران]] را به یک اقتدار معنوی، حقیقی و غیرقابل زوال تبدیل کرده است. | ||
* '''زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن''': از دیدگاه آیت‌الله | * '''زمینه‌سازی برای ایجاد تمدن''': از دیدگاه [[آیت‌الله خامنه‌ای]]، رهبر جمهوری اسلامی [[ایران]]، ایرانیان پس از [[انقلاب اسلامی]]، زمینه مناسبی برای پیشرفت همه‌جانبه در قالب شکل‌گیری یک [[تمدن]] نوین یافته‌اند. بخشی از این فرآیند تمدن‌سازی مربوط به پیشرفت کشور در عرصه علم، صنعت، سیاست، [[اقتصاد]]، اقتدار نظامی و اعتبار بین‌المللی است. بخش دیگر آن توجه به سبک زندگی است که متن زندگی مردم را پوشش داده و بدون پیشرفت در این بخش، سایر پیشرفت‌ها نمی‌تواند تمدن سازگار با هویت اسلامی ـ ایرانی را به ارمغان آورد.<ref>مرشدی‌زاده و احمدلو، «مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، 1396ش.</ref> <br> | ||
==سبک زندگی و هویت ایرانی== | ==سبک زندگی و هویت ایرانی== | ||