سهراب سپهری
سهراب سپهری، نویسنده، نقاش و شاعر نوپرداز معاصر
سهراب در ظهر 15 مهر 1307ش در شهر قم متولد شد. وی سومین فرزند اسدالله خان سپهری و فروغ سپهری است که هر دو اهل شعر و هنر بودند. مادر سهراب، نواده لسان‌الملك سپهر مؤلف «ناسخ التواريخ» بود.[۱] سهراب، در همان کودکی، نقاشی، طراحی و خوشنویسی را از پدر آموخت.[۲] آموزش ابتدايي را در دبستان خيّام كاشان گذراند و همزمان در همین دوران به نقاشی و شعر روي آورد.[۳] شاعران و نویسندگان مورد علاقه‌اش گوته، لامارتين، زولا، حافظ، سعدي و نظام وفا بودند. علاقه‌اش به مطالعه و نویسندگی در سنین نوجوانی آغاز شد.[۴] در همین دوران، به سبب علاقه به موسيقي، نواختن سنتور و ني را در خانه به‌صورت خودآموز شروع کرد. در 15 سالگی به تهران آمد و در دانشسراي مقدماتي به تحصيل ادامه داد.[۵] در اين دوره، علاقه او به نقاشي و نشست و برخاست با اعضاي انجمن ادبي صباي كاشان همچنان به قوت خود باقی بود.
جوانی سهراب
سهراب پس از پایان دوره دو ساله دانشسرا، در 18 سالگی به استخدام اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) كاشان درآمد و در همين سال در امتحانات ششم ادبي شركت كرد.[۶] هنوز 20 ساله نشده بود که با مشفق كاشاني كه در آن زمان شاعري جوان بود، در اداره فرهنگ آشنا شد و اين آشنايي تأثيری مثبت در زندگي او گذاشت. در حقیقت، مشفق الفباي شاعري را به سهراب آموخت و به اصلاح شعرهاي او پرداخت. سبک و روش سهراب تحت تأثیر آشنایی وی با منوچهر شیبانی، نقاش و شاعر معاصر در قمصر کاشان دگرگون شد.[۷] پس از اخذ مدرك ديپلم، از اداره فرهنگ استعفا داد و براي تحصيل در رشته نقاشي در دانشكده هنرهاي زيبا به تهران آمد. همزمان با تحصيلش، در شركت نفت نیز به خدمت پرداخت. او به تدريج با سروده‌هاي نيما و تولّلي آشنا شد و در قالب‌هايي چون چارپاره شروع به طبع‌آزمايي كرد. عشق به شاعری او را به جلسات ادبي مورخ‌الدوله سپهر کشاند و مسبب آشنایی او با افرادی مانند محسن هشترودي، محمدابراهيم باستاني پاريزي و كريم پورشيرازي در اين انجمن شد.[۸]
شعر و نقاشی سهراب
سهراب در 1330ش نخستين دفتر شعرش را منتشر کرد. دو سال بعد از دانشكده هنرهای زیبا با رتبه اول فارغ‌التحصيل شد. در همان سال نشان درجه اول علمي نیز گرفت و در چندين نمايشگاه نقاشي در تهران شركت كرد. علاوه بر آن، در هنرستان‌هاي هنرهاي زيبا به تدريس پرداخت.[۹] در 1336ش به پاريس رفت. در آنجا در مدرسه هنرهاي زيباي آن شهر در رشته ليتوگرافي (چاپ سنگي) ثبت نام كرد.[۱۰] یک سال بعد، به رُم رفت و ضمن اقامت دو ماهه در آن شهر از نمایشگاه دوسالانه ونیز (بي‌نيال ونيز) ديدن كرد. سپس به ايران بازگشت و تابلوهايش را در نخستين دوسالانه تهران ارائه داد و جايزه اول هنرهاي زيبا را گرفت. از 1339 تا 1354ش به چندین کشور اروپایی، ژاپن، هندوستان، آمريكا، مصر و يونان سفر کرد و در چندين نمايشگاه نقاشي و جشنواره بين‌المللي حضور یافت.[۱۱]
درگذشت سهراب
در 1358ش براي درمان بيماري سرطان خون به لندن رفت. اما پس از ناکامی در درمان بیماری، به ایران بازگشت و سرانجام در تهران درگذشت و در صحن امامزاده سلطان‌علي در قريه مشهدِ اردهالِ كاشان به خاك سپرده شد.[۱۲]
آثار سهراب
سهراب سپهري داراي تخيلي بسيار پيشرفته و مدرن بود. این‌گونه از تخیل، پیش از آن، در شعر بيدل ديده می‌شد و پس از بيدل تا ظهور سهراب، در شعر فارسي سابقه نداشت.[۱۳] از آنجا كه سهراب هم شاعر بود و هم نقاش، شعرش طراحي لحظه‌هاي شاعرانه و نقاشي او لبريز از شعر بود.[۱۴] هنوز از كوچِ او مدت زيادي نگذشته است، اما ذهن جامعه اشعار او را مانند اشعار حافظ و سعدي پذيرفته، به خاطر سپرده و زنده نگاه داشته است.[۱۵]
از مشهورترين آثار او در زمينه شعر مي‌توان به مرگ زندگی، زندگي خواب‌ها، آوار آفتاب، شرقِ اندوه، صداي پاي آب، مسافر، حجم سبز و هشت كتاب اشاره کرد. دفتري از شعرهاي برگزيده او به نام «عاشق هميشه تنهاست»، به همت كريم امامي همراه ترجمه انگليسي آن در 1382ش در تهران چاپ شد. اشعار او به زبان‌هاي گوناگون مانند انگليسي، فرانسه، آلماني، عربي و در سال‌هاي اخير به زبان‌هاي اسپانيولي، تركي و سوئدي برگردانيده شده است.[۱۶]
پانویس
- ↑ سپهري، مرغ مهاجر، 1377ش، ص17.
- ↑ سپهری، هنوز در سفرم، 1380ش، ص14.
- ↑ مرادي كوچي، معرفي و شناخت سهراب سپهري، 1380ش، ص11.
- ↑ عابدي، تپش سايه دوست، 1377ش، ص96.
- ↑ سپهري، مرغ مهاجر، 1377ش، ص 55، 56 و 62.
- ↑ مرادي كوچي، معرفي و شناخت سهراب سپهري، 1380ش، ص11.
- ↑ سپهري، هنوز در سفرم، 1380ش، ص18ـ19.
- ↑ عابدي، تپش سایه دوست،1377ش، ص101ـ102.
- ↑ آشوري، پیامی در راه، 1366ش، ص10.
- ↑ مرادي كوچي، معرفي و شناخت سهراب سپهري، 1380ش، ص12.
- ↑ سپهري، هنوز در سفرم، 1380ش، ص124ـ 125.
- ↑ آشوري، پیامی در راه، 1366ش، ص14.
- ↑ كاظمي، شعر پارسی، 1379ش، ص102.
- ↑ شايگان، لحظه‌اي در واحه، 1361ش، ص39.
- ↑ شميسا، نگاهي به سپهري، 1372ش، ص6.
- ↑ سپهري، مرغ مهاجر، 1377ش، ص83.
منابع
- آشوري، داريوش و ديگران، پیامی در راه، تهران، طهوري، 1366ش.
- سپهري، پريدخت، مرغ مهاجر، تهران، طهوري، چ4، 1377ش.
- سپهری، پریدخت، هنوز در سفرم، تهران، فرزان، چ1، 1380ش.
- شايگان، داريوش، لحظه‌اي در واحه: سهراب سپهري، شاعر، نقاش، به تحقیق ليلي گلستان، تهران، اميركبير، چ3، 1361ش.
- شميسا، سيرو، نگاهي به سپهري، تهران، مرواريد، چ4، 1372ش.
- كاظمي، محمدكاظم، شعر پارسي، مشهد، مؤسسه فرهنگي هنري و انتشاراتي ضريح آفتاب، چ1، 1379ش.
- عابدي، كاميار، تپش سايه دوست، تهران، كاميار عابدي، 1377ش.
- مرادي كوچي، شهناز، معرفي و شناخت سهراب سپهري، تهران، نشر قطره، چ1، 1380ش.