تربیت بدنی؛ پرورش جسمی و نام سازمانی که اداره امور ورزشی در ایران را بر عهده داشت.
تربیت بدنی، هر آن چیزی است که به تربیت تن مربوط می‌شود، مانند انواع بازی‌ها و ورزش‌ها.[۱] این نام، همچنین بر سازمانی دولتی اطلاق می‌شود که امروزه، ساختمان مرکزی آن در خیابان سئول، در تهران است. این سازمان، تا سال 1389ش، اداره امور ورزشی در ایران را بر عهده داشت و پس از آن، این وظایف به وزارت ورزش و جوانان سپرده شد.[۲]
پیشینه
آشنایی ایرانیان با انواع ورزش‌های نوین، در دوران حضور مستشاران نظامی اتریشی، آلمانی، روسی و سوئدی، در اواخر دوره قاجاریان در ایران، صورت گرفت. از جمله دلایل رواج این نوع از ورزش‌ها، تلاش برای آمادگی جسمی و روحی جوانان ایرانی بود. در 1296ش، کلوپ ورزشی ژیمناستیک و شمشیربازی در تهران تأسیس شد. مجمع فوتبال ایران نیز در 1299ش، در تهران تأسیس شد و کم‌کم برخی مسابقات ورزشی را به‌صورت سالانه، برگزار کرد.[۳] فوتبال، از نخستین ورزش‌های گروهی بود که در ایران مورد استقبال مردم قرار گرفت.[۴]
در 1303ش، برگزاری مسابقات ورزشی متعدد در سطح وسیعی در تهران، صورت گرفت. پس از آن، در 1304ش، برپایی کلوپ‌های ورزشی در تهران، متداول شد.[۵] در 1306ش، اجباری شدن ورزش در مدارس، در مجلس شورای ملی تصویب شد[۶] و زمینۀ تشکیل انجمن تربیت بدنی در ایران را فراهم کرد. در 1313ش، نخستین جلسۀ این انجمن برگزار شد.[۷] در آن زمان، انجمن تربیت بدنی، زیرمجموعه‌ای از وزارت فرهنگ محسوب می‌شد و تأمین بودجۀ آن نیز بر عهدۀ شهرداری بود. از جمله اقدامات اولیۀ این انجمن، تشکیل سازمان پیشاهنگی (با هدف ارتقای ورزش در میان جوانان) و برگزاری اردوهای تابستانی بود. از دیگر اقدامات این انجمن می‌توان به احداث زمین ورزشی دوشان‌تپه، تلاش برای تشویق بانوان به انجام ورزش، انتشار مجلۀ اختصاصی ورزشی، ایجاد لباس‌های یک شکل و اجرای مسابقات ورزشی میان تهران و سایر شهرستان‌ها، اشاره کرد.[۸]
در 1317ش، دانش‌سرای تربیت بدنی افتتاح شد. در 1320ش، از چند تیم ورزشی خارجی برای برگزاری مسابقات ورزشی به ایران، دعوت شد.[۹] در همین سال، انجمن تربیت بدنی به دو بخش تقسیم شد: 1. تربیت بدنی آموزشگاه‌ها (تحت نظارت وزارت فرهنگ) و 2. امور ورزشی گروه‌های آزاد و پیشاهنگی (تحت نظارت انجمن ملی تربیت بدنی).[۱۰]
در 1324ش، پس از پایان جنگ جهانی دوم، 15 فدراسیون ملی و هستۀ مرکزی کمیتۀ ملی المپیک در ایران تشکیل شدند. کمیتۀ ملی المپیک ایران در 1326ش، به عضویت رسمی کمیتۀ بین‌المللی المپیک درآمد. نخستین هیئت ورزشی ایران، در 1948م، به المپیک اعزام شدند.[۱۱] ورزشگاه 100 هزار نفری که امروزه به‌نام ورزشگاه آزادی شناخته می‌شود، در 1350ش تأسیس شد.[۱۲]
سازمان تربیت بدنی پس از انقلاب اسلامی
در اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، با توجه بر اهمیت ورزش در زندگی روزمره، بر لزوم توسعۀ آن در میان آحاد مردم، تأکید شده است.[۱۳] تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، سازمان تربیت بدنی، همواره زیر نظر یکی از اعضای خاندان سلطنتی و افسران ارشد ارتش بود.[۱۴] پس از پیروزی انقلاب، ریاست سازمان، بر عهدۀ معاونان رئیس‌جمهور بوده است.
از جمله وظایف اساسی سازمان تربیت بدنی، در دوران پس از انقلاب اسلامی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تقویت و پرورش نیروی جسمانی، تقویت روحیۀ سالم در افراد، تعلیم و تربیت مربی و معلم ورزش، تأسیس و تجهیز مراکز ورزشی، صدور و لغو پروانۀ باشگاه‌ها، همکاری و راهنمایی فدراسیون‌ها، ایجاد و ادارۀ مراکز تربیت معلم ورزش، بازرسی و نظارت در امور فنی مربوط به ورزش و تربیت بدنی.[۱۵]
در 1389ش، این سازمان، با سازمان ملی جوانان ادغام و وزارتی جدید تحت عنوان «وزارت ورزش و جوانان» شکل گرفت.[۱۶] در ایران، از تاریخ 26 مهر تا 2 آبان، به‌نام هفته ورزش نام‌گذاری شده است که هدف از آن، توسعه و ترویج ورزش در خانه و خانواده و نیز ترویج ورزش‌های همگانی است.[۱۷]
رشته تربیت بدنی
امروزه، تربیت بدنی، یکی از رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌ها و مؤسسات عالی در ایران است. در این رشته، علاوه‌بر تحرکات جسمی به‌منظور افزایش قوای جسمانی دانشجویان، از علومی همچون روانشناسی، جامعه‌شناسی، مدیریت و فیزیولوژی برای تقویت قوای ذهنی و فکری دانشجویان استفاده می‌شود. هدف از این رشته، آشنایی دانشجو با جسم انسان (در حد یک پزشک‌یار) و رساندن او به سطح یک مربی حرفه‌ای در زمینه مسائل ورزشی است. این رشته، همچنین، در توانبخشی و بهسازی جسمی و روانی، نقشی پررنگ ایفا می‌کند.[۱۸]
پانویس
- ↑ دهخدا، لغت‌نامه، ذیل واژه تربیت بدنی، سایت واژه‌یاب.
- ↑ مرادیان منفرد، «تربیت بدنی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص۳۵۰-۳۵۱.
- ↑ «تاریخچۀ تأسیس و شرح وظایف کمیتۀ ملی المپیک ایران»، کمیتۀ ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص351.
- ↑ برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص۳۵۱-۳۵۲؛
دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ۱۳۷۹ش، ص۱۵۲. - ↑ کاشف، تاریخ تربیت‌بدنی، ۱۳۷۶ش، ص۹۰-۹۱؛
برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص355. - ↑ مرادیان منفرد، «تربیت بدنی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ کاشف، تاریخ تربیت‌بدنی، ۱۳۷۶ش، ص91؛
برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص360-366. - ↑ مرادیان منفرد، «تربیت بدنی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ «تاریخچۀ تأسیس و شرح وظایف کمیتۀ ملی المپیک ایران»، کمیتۀ ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران.
- ↑ برزگر، تاریخ ورزش ایران، ۱۳۵۰ش، ص۴۳۲ و ۴۳۵.
- ↑ کاشف، تاریخ تربیت‌بدنی، ۱۳۷۶ش، ص94.
- ↑ کاشف، تاریخ تربیت‌بدنی، ۱۳۷۶ش، ص94.
- ↑ «سازمان تربیت‌بدنی و ورزش»، دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- ↑ کاشف، تاریخ تربیت بدنی، ۱۳۷۶ش، ص94.
- ↑ «26 مهر ماه؛ روز تربیت بدنی و ورزش»، سایت بیتوته.
- ↑ «معرفی رشته تربیت بدنی»، بیتوته.
منابع
- برزگر، فرامرز، تاریخ ورزش ایران، تهران، دنیای کتاب، ۱۳۵۰ش.
- «تاریخچۀ تأسیس و شرح وظایف کمیتۀ ملی المپیک ایران»، کمیتۀ ملی المپیک جمهوری اسلامی ایران، تاریخ بازدید: 5 تیر 1401ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، سایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 4 تیر 1401ش.
- دولت‌های ایران از میرزا نصرالله خان مشیرالدوله تا میرحسین موسوی، ادارۀ کل آرشیو، اسناد و موزۀ دفتر رئیس‌جمهور، تهران، ۱۳۷۹ش.
- «سازمان تربیت‌بدنی و ورزش»، دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی، تاریخ بازدید: 5 تیر 1401ش.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
- کاشف، محمد، تاریخ تربیت‌بدنی، تهران، دانشگاه پیام نور، ۱۳۷۶ش.
- مرادیان منفرد، علی محمد، «تربیت بدنی»، دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، تاریخ بازدید: 5 تیر 1401ش.
- «معرفی رشته تربیت بدنی»، بیتوته، تاریخ بازدید: 5 تیر 1401ش.
- «26 مهر ماه؛ روز تربیت بدنی و ورزش»، سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 5 تیر 1401ش.