گلیم افغانستان
گلیم افغانستان، از صنایع دستی افغانستان.
گلیم، از قدیمی‌ترین صنایع دستی افغانستان است که از پشم گوسفند و موی بز در طرح و رنگ‌های مختلف تولید و به‌عنوان فرش اسفاده می‌شود.
مفهوم‌شناسی
گلیم در لغت، فرش[۱] یا پوششی است که از پشم حیوانات ساخته شده[۲] و در اصطلاح، دست‌بافتهای ساده از تار و پود است که از پشم حیوانات اهلی، به دست می‌آید. گلیم در هر منطقه، طرح مختص به خود را داشته و به‌صورت عموم، به‌عنوان فرش کاربرد دارد.[۳]
تاریخچه
صنعت دستی گلیم، از سال‌های دور، همزمان با پرورش حیوانات اهلی و استفاده از مو و پشم این حیوانات در افغانستان، رایج بوده و تاکنون نیز ادامه دارد. در سال 1305ش، استفاده از پارچه‌های خارجی در افغانستان به‌صورت رسمی ممنوع اعلام شد که در نتیجه، صنعت بافندگی در این کشور رونق زیادی پیدا کرد. با گسترش این صنعت، هنر دستی گلیمبافی نیز رونق گرفته و به رشتۀ پرطرف‌دار در میان مردم افغانستان و گردشگران خارجی بدل شد[۴] اما امروزه، به‌دلیل کم‌شدن دامداری، افزایش قیمت پشم و ورود فرش‌های صنعتی به افغانستان کم رونق شده است.[۵]
مراحل بافتن گلیم
1. تولید نخ
نخ گلیم در افغانستان به‌دلیل نبود کارخانه‌های نخ‌ریسی، به‌صورت دستی تولید می‌شود که فرایند آن طولانی و سخت است.[۶]
2. رنگرزی نخ
بعد از آماده‌شدن نخ، نوبت به رنگرزی میرسد که به‌صورت معمول، از رنگ طبیعی و گیاهانی مثل زعفران، روناس، برگ درخت پسته و پوست انار استفاده می‌شود.خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد
3. چله‌کشی
چله‌کشی، فرایند پیچیده‌ای است و به مهارت‌ها و ابزار خاص نیاز دارد که استادکاران ماهر و کاربلد انجام می‌دهند.خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد
===4. بافتن گلیم.===خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد
بعد از تنظیم دار گلیمبافی، نوبت به بافتن گلیم میرسد که بافندگان، هنر دست خود را طبق نقشۀ از قبل طراحی‌شده به نمایش می‌گذارند.خطای یادکرد: برچسب تمام‌کنندهٔ </ref> برای برچسب <ref> پیدا نشد
مواد اولیه
پود گلیم از موی بز و تار آن از پشم گوسفند است.[۷]
عناصر دخیل در بافت گلیم
گلیم در افغانستان جزء صنایع دستی زنان به حساب آمده[۸] و عناصر دیگری همچون موارد زیر را شامل می‌شود: سَنگِ ریشتَه (کلاف نخ) از موی بز و پشم گوسفند، شانۀ چوبی یا آهنی، چُوبچَک، دَمکَش و دار گلیمبافی که خود از اجزاء کوچکتر ساخته می‌شود.[۹]
- ↑ معین، لغتنامه، ذیل واژۀ گلیم، وب‌سایت واژه یاب.
- ↑ دهخدا، لغتنامه، ذیل واژۀ گلیم، وب‌سایت واژه یاب.
- ↑ «گلیم، دست‌بافتهای زیبا ولی ساده»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ حسن‌زاده «گلیم دستباف افغانستانی»، وب‌سایت مجلۀ خامک.
- ↑ «صنایع دستی افغانستان و نقش آن در اقتصاد خانواده‌های افغانستان»، وب‌سایت پیام افتاب.
- ↑ حسن‌زاده «گلیم دستباف افغانستانی»، وب‌سایت مجلۀ خامک.
- ↑ «صنایع پشمی در هزارجات»، وب‌سایت هزاره کالچر.
- ↑ «صنایع دستی افغانستان و نقش آن در اقتصاد خانواده‌های افغانستان»، وب‌سایت پیام افتاب.
- ↑ «صنایع پشمی در هزارجات»، وب‌سایت هزاره کالچر.