عید غدیر؛ مهم‌ترین عید مذهبی نزد شیعیان.
عید غدیر، معروف به عیدالله اکبر، از بزرگترین اعیاد شیعیان است. در این روز شیعیان به‌مناسبت نصب علی بن ابی‌طالب در مقام امامت و نیز جانشینی حضرت محمد، به‌شیوه‌های گوناگون جشن می‌گیرند.
مفهوم‌شناسی
غدیر به‌معنای جایی است که آب باران در آن جمع می‌شود.[۱] عید غدیر، روز هجدهم ماه ذی‌الحجۀ است که در سال دهم هجرت، پیامبر خدا با حدیث «مَن کُنتُ مَولاهُ فَعَلیّ مَولاه»، امام علی را از طرف خدا در جایگاه ولایت و سرپرستی امت مسلمان، منصوب کرد.[۲]
نحوۀ برگزاری
عید غدیر در نقاط مختلف جهان با شیوه‌های خاص فرهنگی برگزار می‌شود. این مراسم در بیشتر نقاط، با آذین‌بندی، پخش شیرینی و شربت، سخنرانی، مدیحه‌سرایی، مولودی‌خوانی، شعر، سرود، تواشیح، دعا،[۳] نماز،[۴] اطعام فقرا و روزه‌داران، پوشیدن لباس نو و پاکیزه، افشاندن عطر و بوی خوش، دیدوبازدید و گفتن تبریک و شادباش،[۵] تجلیل می‌شود.
بازدید از سادات و تبریک گفتن ولایت جد سادات، عیدی گرفتن از آنها[۶] و بستن پیمان برادری[۷] نیز از مهم‌ترین برنامه‌های روز عید غدیر است.
گسترۀ جغرافیایی
شیعیان سراسر جهان در کشورهای مختلف، عید غدیر را جشن می‌گیرند. در کشورهای ایران، عراق، لبنان، یمن، بحرین، سوریه، ترکیه و افغانستان، شیعیان حضور بیشتری داشته و عید غدیر را به صورت ویژه، تجلیل می‌کنند.[۸]
عربستان
شیعیان عربستان، عید غدیر را در حسینیه‌ها برگزار می‌کنند.[۹] در برخی روستاها دو یا سه شب عید غدیر را با مراسم سخنرانی، برنامه‌های شاد و شعرخوانی دربارۀ علی بن ابی‌طالب و واقعۀ غدیر، جشن می‌گیرند. در این شب‌ها با شیرینی و برخی از غذاها، مانند برنج و گوشت از مردم پذیرایی می‌شود.[۱۰]
بحرین
شیعیان بحرین در شب عید غدیر، در مساجد و حسینیه‌ها به جشن و شادی پرداخته، شیرینی تقسیم کرده و عالمان در مورد واقعۀ غدیر سخن می‌گویند. در روز عید غدیر نیز مردم با پوشیدن لباس‌های نو و دیدار خویشان و زیارت اهل قبور، از این عید تجلیل به عمل می‌آورند. کودکان نیز در صبح عید، به درِ خانه‌ها رفته و مردم به آنها عیدی می‌دهند.[۱۱]
عراق
شیعیان عراق عید غدیر را در شهرهای مختلف به‌ویژه در کربلا، سامرا، کاظمین و نجف با حضور در مرقد امامان و در کنار زائرانی از سراسر جهان جشن می‌گیرند.[۱۲] ضریح و صحن‌های حرم امام علی نیز در آستانۀ عید غدیر گل‌آرایی شده و حال‌و‌هوای متفاوتی را برای زائران رقم می‌زند.[۱۳]
افغانستان
شیعیان افغانستان در شهرهای مختلف، عید غدیر را با برگزاری مجالس سخنرانی، مدح‌خوانی، شعرخوانی در وصف علی، تواشیح، اجرای سرود در مورد ولایت،[۱۴] بستن پیمان برادری، لباس نو پوشیدن، برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی در مورد عید غدیر، منقبت‌خوانی، توزیع شیر و شیرینی در مکان‌های پر‌ازدحام، آذین بستن خیابان‌ها و کوچه‌ها با گل‌های کاغذی که شعار غدیر بر آنها نقش بسته، گرامی می‌دارند.[۱۵] این روز نزد سادات افغانستان از شکوه ویژه‌ای برخوردار بوده و مردم کوچه و محل به دیدار همسایگان سید خود می‌روند.[۱۶]
ایران
سابقۀ برپایی جشن عید غدیر در ایران به سال 352ق و در حدود 24 سال پس از آغاز غیبت کبری باز می‌گردد.[۱۷] با قدرت گرفتن خاندان‌های شیعی ایرانی در جهان اسلام و به‌ویژه فتح بغداد توسط آل‌بویه پس از چند قرن تحمل اختناق خاندان اموی و عباسی، شیعیان توانستند عید غدیر را به شکلی فراگیر و با شکوه برگزار کنند.[۱۸]
امروزه در ایران روز عید غدیر در مساجد و حسینیه‌های سراسر ایران جشن‌های باشکوهی برگزار می‌شود. آذین‌بندی شهرها از سوی شهرداری‌‌ها، شیرینی و شربت دادن از سوی هیئت‌های مردمی، عیدی‌دادن سادات و دیدوبازدید از دیگر برنامه‌های جشن عید غدیر در ایران است.[۱۹]
آثار و کارکرد اجتماعی
برای جشن عید غدیر آثار و کارکردهای اجتماعی بسیاری را بر شمرده‌اند، مانند:
- احیا و تثبیت اصل امامت و ولایت؛[۲۰]
- ارتقاي فرهنگي جامعه از راه انديشیدن در سلوک اخلاقي و عملي امام علي؛[۲۱]
- مساعد شدن زمینه برای درک عمیق معارف و تاریخ اسلام ؛[۲۲]
- تقویت انگارۀ امام‌محوری در میان مسلمانان و تقویت هم‌پذیری؛[۲۳]
- افزایش روحیه حماسی کودکان و نوجوانان با مشارکت در برگزاری جشن عید غدیر؛[۲۴]
- فراهم شدن نشاط و شادی اجتماعی متناسب با سلایق و طیف‌های مختلف جامعه؛[۲۵]
- فراهم شدن زمینۀ گفتمان‌سازی، جریان‌سازی و مناسک‌سازی از ظرفیت‌های دینی، اجتماعی و ملی.[۲۶]
آثار و کارکرد فردی
تجلیل از عیدغدیر کارکردهای فردی بسیاری نیز در پی دارد:
- تقویت نشاط روحی با اعمال عبادی مانند روزه گرفتن، نماز عید خواندن، لباس نیکو پوشیدن، خوش‌بو کردن و دعا کردن؛[۲۷]
- تقویت روحیۀ فردی حق‌طلبی و حق‌خواهی؛[۲۸]
- تقویت ارتباط عمیق و موثر فردی با عقد اخوت در روز عید غدیر؛[۲۹]
- ایجاد انگیزه برای مشارکت در کارهای گروهی از جمله آذین بستن، چراغانی کردن، فعالیت در برپایی جشن، سرود، تواشیح، افطاری دادن و کمک کردن به نیازمندان؛[۳۰]
- برانگیختن احساس خوشبختی و اطمینان به حقانیت ارزش‌های اخلاقی؛[۳۱]
- افزایش اخلاق‌محوری در کنش‌های فردی؛[۳۲]
- کاهش اضطراب، افسردگی، دلهره و افزایش اعتماد به نفس فرد با شرکت در گردهمایی و برپایی مجالس شادی و مشاهدۀ عواطف مشترک در این روز.[۳۳]
پانویس
- ↑ عمید، فرهنگ فارسی، ذیل واژه غدیر.
- ↑ .دهخدا، فرهنگ فارسی، ذیل واژه عید غدیر.
- ↑ «حال و هوای عیدغدیر در افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «عید غدیر چه روزی است؟»، خبرگزاری ایمنا.
- ↑ «عید غدیر چه آداب و رسومی دارد؟»، خبرگزاری میزان.
- ↑ .«عیدی سادات در روز عید غدیر»، تهران نیوز.
- ↑ .«جشن غدیر با پیمان برادری در خراسان جنوبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ .«جشن غدیر در دنیا چگونه برگزار می‌شود؟»، وبسایت مردم سالاری.
- ↑ .«جشن عید غدیر در جزیره تاروت عربستان»، شیعه نیوز.
- ↑ .«در کشورهای اسلامی عید غدیر چگونه برگزار می‌شود؟»، وبسایت الکوثر.
- ↑ .«عید غدیر در کشورهای اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ .«میلیون‌ها شیعه عراقی عید غدیر را گرامی داشتند»، وبسایت مگ‌ایران.
- ↑ .«حال و هوای نجف اشرف در عید غدیر و تعطیلی 10 استان عراق»، تسنیم نیوز.
- ↑ .«مراسم جشن عید غدیر در افغانستان برگزار شد»، وبسایت فارس تودی.
- ↑ «حال و هوای عیدغدیر در افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «حال و هوای عیدغدیر در افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ «عید غدیر، جشنی که با حمله ایرانیان به اعراب رونق گرفت»، وبسایت مجله فرهنگی وبلایت.
- ↑ .«نکات تاریخی در مورد غدیر خم»، پایگاه خبری آیان نیوز.
- ↑ «عیدغدیر خم، آداب و رسومات ایرانیان در این روز»، وبسایت موج زم زم.
- ↑ .«عید غدیر خم؛ جشن احیای امامت و نقشه راه مسلمانان»، از سخنان سیدعلی خامنه‌ای، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ .«عید سعید غدیر خم در عراق»، وبسایت شبکه العالم.
- ↑ .« غدیر؛ سبک زندگی که باید در جامعه ترویج شود»، خبرگزاری رضوی.
- ↑ .«فرهنگ و آموزه‌های غدیر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- ↑ .«ابعاد و پیامدهای فرهنگی اجتماعی «جشن غدیر» بررسی شد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ .«ابعاد و پیامدهای فرهنگی اجتماعی «جشن غدیر» بررسی شد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ .«ابعاد و پیامدهای فرهنگی اجتماعی «جشن غدیر» بررسی شد»، خبرگزاری مهر.
- ↑ .«31 توصیه اهل بیت (ع) در بزرگداشت غدیر»، مشرق نیوز.
- ↑ .«عید غدیر خم؛ جشن احیای امامت و نقشه راه مسلمانان»، از سخنان سیدعلی خامنه‌ای، خبرگزاری جمهوری اسلامی.
- ↑ .«غدیر پشتوانه فرهنگی-اخلاقی ما» بنیاد بین‌المللی غدیر
- ↑ «31 توصیه اهل بیت (ع) در بزرگداشت غدیر» مشرق نیوز
- ↑ .«غدیر پشتوانه فرهنگی-اخلاقی ما» بنیاد بین‌المللی غدیر
- ↑ .«غدیر پشتوانه فرهنگی-اخلاقی ما» بنیاد بین‌المللی غدیر
- ↑ «غدیر پشتوانه فرهنگی-اخلاقی ما» بنیاد بین‌المللی غدیر
منابع
- «ابعاد و پیامدهای فرهنگی اجتماعی «جشن غدیر» بررسی شد»، خبرگزاری مهر، تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.
- «جشن «غدیر» در دنیا چگونه برگزار می‌شود؟»، وبسایت مردم سالاری، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «جشن عید غدیر در جزیره تاروت عربستان»، شیعه نیوز، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «جشن غدیر با پیمان برادری در خراسان جنوبی»، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «حال و هوای نجف اشرف در عید غدیر و تعطیلی 10 استان عراق»، تسنیم نیوز، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «حال و هوای عیدغدیر در افغانستان»، باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «در کشورهای اسلامی عید غدیر چگونه برگزار می‌شود؟»، وبسایت الکوثر، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.
- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، وبسایت واژه‌یاب، تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر، جشنی که با حمله ایرانیان به اعراب رونق گرفت»، وبسایت مجله فرهنگی وبلایت، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عید سعید غدیر خم در عراق»، وبسایت شبکه العالم، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر چه آداب و رسومی دارد؟»، خبرگزاری میزان، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر چه روزی است؟»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر خم؛ جشن احیای امامت و نقشه راه مسلمانان» از سخنان سیدعلی خامنه‌ای، خبرگزاری جمهوری اسلامی، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر خم؛ جشن احیای امامت و نقشه راه مسلمانان» از سخنان سیدعلی خامنه‌ای، خبرگزاری جمهوری اسلامی تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.
- «عید غدیر در کشورهای اسلامی»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عیدغدیر خم، آداب و رسومات ایرانیان در این روز»، وبسایت موج زم زم، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «عیدی سادات در روز عید غدیر»، تهران نیوز، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «غدیر پشتوانه فرهنگی-اخلاقی ما»، بنیاد بین‌المللی غدیر، تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.
- « غدیر؛ سبک زندگی که باید در جامعه ترویج شود»، خبرگزاری رضوی، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «فرهنگ و آموزه‌های غدیر»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «مراسم جشن عید غدیر در افغانستان برگزار شد»، وبسایت فارس تودی، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «میلیون‌ها شیعه عراقی عید غدیر را گرامی داشتند»، وبسایت مگ‌ایران، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «نکات تاریخی در مورد غدیر خم»، پایگاه خبری آیان نیوز، تاریخ بازدید: 26 اسفند 1401ش.
- «31 توصیه اهل بیت (ع) در بزرگداشت غدیر»، مشرق نیوز، تاریخ بازدید: 27 اسفند 1401ش.