لاتاری (فیلم)

لاتاری (فیلم)؛ فیلمی با موضوع قاچاق دختران ایرانی به کشورهای عربی.

لاتاری فیلمی است که به موضوع تن‌فروشی، مدلینگ و قاچاق دختران ایرانی به کشورهای حاشیة خلیج فارس می‌پردازد. این فیلم یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌ها است. لاتاری در جشنوارة فیلم فجر و چندین جشنوارة دیگر جایزه دریافت کرده است. این فیلم در عین برخورداری از پیام‌های اجتماعی مثبت، از سوی منتقدین به‌صورت جدی مورد انتقاد قرار گرفته است.

معرفی

لاتاری در سال 1396ش اکران شد و توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد. این فیلم لقب پرفروش‌ترین فیلم سی‎وششمین جشنوارة فیلم فجر را از آن خود کرد. این فیلم به کارگردانی محمدحسین مهدویان و تهیه‌کنندگی سیدمحمود رضوی در سال 1396ش ساخته شده است. به گفتة خود مهدویان ایدة اولیة ساخت و نامگذاری این فیلم از ترانة «مسلخ» محسن چاووشی گرفته شده است، گویا قرار بوده است که مهدویان برای این ترانه ویدئویی بسازد که مقدور نشده است، ولی این ترانه جرقة ساخت فیلم لاتاری را در ذهن مهدویان زده است. بازیگران اصلی فیلم ساعد سهیلی، زیبا کرمعلی،‌هادی حجازی‌فر، حمید فرخ‌نژاد، نادر سلیمانی، مهدی زمین‌پرداز و جواد عزتی هستند.

جوایز و افتخارات

لاتاری پرفروش‌ترین فیلم سی‎وششمین جشنوارة فیلم فجر در سال 1396ش و نیز پرفروش‌ترین فیلم شبکة نمایش خانگی در سال 1397ش شد. این فیلم با توجه به موضوع خاصی که داشت، مدت‌ها پشت درهای بسته برای گرفتن پروانة ساخت بوده است. جوایز و نامزدی‌های این فیلم به‌شرح ذیل است:

• برنده تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش جایزۀ ویژه هیئت داوران برای محمدحسین مهدویان؛
• نامزد تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین فیلم برای سیدمحمود رضوی؛
• نامزد تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین کارگردانی برای محمدحسین مهدویان؛
• نامزد تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین بازیگر مرد برای ساعد سهیلی،‌هادی حجازی‌فر و جواد عزتی که در نهایت‌هادی حجازی‌فر توانست برندة تندیس حافظ شود؛
• برنده تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین تدوین برای حسین جمشیدی گوهری و سجاد پهلوان‌زاده؛
• نامزد تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین موسیقی متن برای حبیب خزایی‌فر؛
• نامزد تندیس حافظ در هجدهمین دوره جشن دنیای تصویر برای بخش بهترین قطعه موسیقی برای روزبه بمانی برای قطعه «کجا باید برم».

محور فیلم

فیلم «لاتاری» به تبیین مفهوم غیرت و غیرتمندی پرداخته و به وضوح با جریانی مقابله می‌کند که غیرت را مفهومی قدیمی و بی‌معنا تلقی می‌کند. لاتاری در مقابل موج بی‌غیرتی و تمسخر غیرت در سینمای ایران برخاسته و این غیرت مردانه را به غرور ملی معطوف کرده است. مهدویان با تمرکز بر روی موضوع قاچاق دختران ایرانی اقدام به ساخت این فیلم کرده است. او تلاش کرده تا در خصوص قاچاق دختران ایرانی به کشورهای حاشیة خلیج فارس و بدنامی نوامیس ایرانی و عواقب آن، هشدار جدی دهد.

داستان فیلم

امیرعلی و نوشین یکدیگر را دوست داشته و می‌خواهند با هم ازدواج کنند، اما خانواده‌های آنها مخالف‌اند؛ خانوادة نوشین درگیر بدهی بزرگی است و برادر نوشین نیز در زندان است. در یک مهمانی سامی به پدر نوشین پیشنهاد می‌دهد که نوشین را برای مدلینگ به دبی بفرستد تا پول زیادی کسب کند و برگردد. نوشین با این وعدة سامی راهی دبی می‌شود، اما طولی نمی‌کشد که خبر مرگ نوشین به ایران می‌رسد. با شنیدن این خبر امیرعلی پیگیر موضوع شده و علت مرگ نوشین را می‌فهمد و درمی‌یابد که نوشین برای فرار از شاهزادة عربی که قصد تجاوز به وی را داشته، خودکشی کرده و خود را از بالای برج پایین‌انداخته است. امیرعلی به‌همراه موسی راهی دبی می‌شود. آنها در دبی شاهزادة عربی را شناسایی کرده و سرانجام موسی به سراغ وی رفته و انتقام نوشین را می‌گیرد.

پیام‌های اجتماعی فیلم

نمایش غیرت نسل جدید

این فیلم نشان می‌دهد برخلاف همه انگ‌هایی که به جوانان امروزی می‌زنند و غیرت و احترام به ناموس را میان آنها کمرنگ می‌دانند، نسل جدید همچون نسل قدیم با غیرت است.

تاثیر اقتصاد بر ازدواج جوانان

لاتاری دلیل به تعویق افتادن ازدواج جوانان را مشکلات اقتصادی و عدم حمایت نسل قدیم از نسل جدید و البته کم‌کاری نسل جدید، معرفی می‌کند.

ارتقاء سطح هویت ملی

لاتاری به مقولۀ مهاجرت ایرانیان می‌پردازد و با بررسی علل و مشکلات آن مخاطب را به‌سمت‌وسوی عزت و هویت ملی سوق می‌دهد. لاتاری، اثری ملی در جهت ارتقاء سطح هویت و عزت ملی دانسته شده است.

بازگشت به آرمان‌های انقلاب اسلامی

نسل جدید در لاتاری، نسل قدیم را دین‌داران ظاهری و بدون عمل به محتوای دین می‌داند و او را شماتت کرده و نسبت به محقق نشدن آرمان‌های انقلاب اسلامی هشدار می‌دهد. لاتاری نسل جدید را میراث‌داری شایسته برای انقلاب اسلامی و پایبند به آرمان‌های انقلاب معرفی می‌کند؛ مشروط به اینکه برخی از مشکلات جامعه برطرف شود.

تقویت وحدت ملی

1. لاتاری با تاکید بر مسائلی همچون خلیج فارس، اقتدار نیروهای امنیتی و دفاع از ناموس وطن موجب همدلی مخاطبان و در نهایت موجب وحدت ملی در مقابل متجاوزان و زیاده‌خواهان می‌شود.
2. ==انتقادها به فیلم لاتاری==
3. ترویج خشونت: لاتاری پُر از صحنه‌ها‌ و دیالوگ‌های خشن است. این فیلم احساسات مخاطبان خود را برانگیخته و آنها را به‌سمت خشونت‌طلبی سوق می‌دهد و هر پیشنهادی برای حل مشکلات جز انتقام و قتل را رد کرده و پیشنهاددهندة آن‌را سرزنش می‌کند.
4. سوء استفاده از احساسات ملی‌گرایانه: لاتاری با یک پایان‌بند عجیب سعی دارد تا احساسات ملی‌گرایانة ایرانی‌ها را تحریک و از آن سوء استفاده کرده و توجیه مناسبی برای خشونت و نفرت فراهم نماید. در جایی با کلمة «خلیج» بازی می‌کند که مرتضی درست آن را گوشزد می‌کند و می‌گوید «خلیج فارس» و در پایان فیلم هم موسی شاهزادة عرب را می‌کشد و به نمایندگی از ملت ایران انتقام ناموس ایرانی را می‌گیرد.
5. عادی‌سازی ناهنجاری‌های اجتماعی: لاتاری اینگونه القاء می‌کند که در شرایط سخت و بد انجام هر کاری مجاز است. در این فیلم رابطة عاشقانه خارج از چارچوب خانواده امری عادی جلوه می‌کند و نهایتاً قتل و کشتار به‌بهانة غیرت، دین و ناموس مجاز است بی‌آنکه به عواقب امنیتی و بین‌الملل آن فکر شود.
6. الگوسازی خاکستری و سیاه:امیرعلی قهرمان این فیلم به دلیل ازدواج مجدد پدرش، تنها زندگی می‌کند. او روی نوشین حساس است و در دیالوگ‌هایی به او تذکر می‌دهد که «چرا موهایت را رنگ کردی؟» یا «چرا لاک این رنگی زدی؟» و «برای هر کاری باید از من اجازه بگیری». امیرعلی فردی خشونت‌طلب است و به بهانة غیرت و ناموس خود را مجاز به رفتار خشونت‌آمیز و هر خلافی می‌داند. موسی فردی عجیب است و مشخص نیست که نمایندة افراد با ایمان و معتقد است یا نمایندة افراد تندرو و بی‌منطق. او بسیار غیرتی است، حتی دختر چهار سالۀ خود را هم مجبور می‌کند که چادر بپوشد. او بسیار تندرو است و با زنان بی‌حجاب در دبی حرف نمی‌زند و در آخر هم با افراطی‌گری زیاد و به بهانة غیرت و ناموس مرتکب قتل می‌شود.
7. نادیده گرفتن زنان: در فیلم لاتاری زن فقط نقش قربانی جنسی را دارد و اصلاً شخصیت‌پردازی برای نوشین انجام نشده است.
8. ایران‌هراسی: لاتاری، ایرانیان را خشونت‌طلب نشان داده است؛ هرچند که این تصویر در لفافه‌ای از غیرت و ناموس به نمایش درآمده اما نتیجه‌اش صحّه گذاشتن بر ادعایی است که برخی در جهان علیه ایران و ایرانی مطرح کرده و ایران را مهد اعمال خشونت‌آمیز می‌دانند.
9. نسبیت غیرت: لاتاری مقوله غیرت را نسبی نشان می‌دهد؛ امیرعلی و نوشین هیچ نسبتی باهم ندارند، اما امیرعلی با نوشین بیرون می‌رود، به درب خانه نوشین رفته و از پدر و برادر او پیگیر می‌شود، در هیچ کدام از این موارد غیرت ناموسی نمایش داده نمی‌شود و غیرت ناموسی فقط در موضوع قتل و تجاوز نوشین به تصویر کشیده می‌شود.

خوانش‌های فیلم لاتاری

لاتاری یک پیوند بینامتنی با دو فیلم «قیصر» (مسعود کیمیایی، 1348) و «آژانس شیشه‌ای» (ابراهیم حاتمی‌کیا، 1376) برقرار می‌کند. لاتاری به‌طور غیرمستقیم و با تداعی برخی از شخصیت‌های اصلی این فیلم‌ها و رویدادها، اشاره‌ای به آنها می‌کند.

لاتاری و قیصر

شخصیت موسی در لاتاری یادآور شخصیت قیصر است که با غیرتمندی به سراغ مجرمین و بزهکاران می‌رفت و خودش آنها را مجازات می‌کرد. قیصر برایش مهم نبود که بعد از آن دستگیر و محاکمه می‌شود، همانند موسی که بدون توجه به توصیه‌های مرتضی و برای اجرای عدالت و گرفتن انتقام خودش دست به‌کار شد و شاهزادة عربی را کشت و جسد آن را در انظار عمومی به نمایش گذاشت، بدون اینکه به عواقب کارش بیاندیشد.

لاتاری و آژانس شیشه‌ای

شخصیت موسی در لاتاری یادآور شخصیت حاج‌کاظم آژانس شیشه‌ای است، موسی همانند حاج‌کاظم جبهه رفته و فردی انقلابی و عمل‌گرا و همانند او بعد از جنگ در گوشه‌ای منزوی شده است. حاج‌کاظم خود را در قبال عباس هم‌رزمش مسئول می‌داند و می‌خواهد خودش حق او را بستاند و او را برای درمان به خارج از کشور ببرد؛ و حال آنکه موسی نیز در لاتاری خود را در قبال امیرعلی و نوشین مسئول دانسته و همچون خاک ایران، نمی‌خواهد خون ناموس ایرانی پایمال شود و خود دست به انتقام و اجرای عدالت می‌زند.

منابع

• امجدیان، کیوان، «چرا لاتاری فیلم مهمی است؟»، وب‌سایت دنیای اقتصاد، تاریخ درج مطلب: 17 بهمن 1396ش.
• جعفری، مهتاب، «فیلم سینمایی لاتاری پرفروش‌ترین فیلم شبکة نمایش خانگی شد»، وب‌سایت سینما فارس، تاریخ درج مطلب: نوامبر 2018م.
• حجتی، فرشته، «نقد و بررسی فیلم سینمایی لاتاری به همراه جزئیات و خلاصة داستان»، وب‌سایت کدومو، تاریخ بازدید: 12 مهر 1403ش.
• حمیدی، پیمان، «نمایش غیرت شیشه‌ای در لاتاری»، وب‌سایت فرادید، تاریخ درج مطلب: 4 تیر 1397ش.
• «فیلم لاتاری»، وب‌سایت بارونک، تاریخ بازدید: 12 مهر 1403ش.
• قربانی، علی، «نقد و بررسی فیلم لاتاری | قیصر در امارات»، وب‌سایت سینما فارس، تاریخ درج مطلب: مارس 2018م.
• کریمی، میثم، «نقد و بررسی فیلم لاتاری»، وب‌سایت مووی مگ، تاریخ درج مطلب: 7 فروردین 1397ش.
• کلانتری، علی، «فقر و فحشا و لاتاری؛ غیرت ایرانی»، وب‌سایت سیاست روز، تاریخ درج مطلب: 6 شهریور 1403ش.
• گودرزوند، عارفه، «عشق امیر به نوشین؛ یادداشتی بر فیلم لاتاری»، وب‌سایت پژوهه، تاریخ درج مطلب: 24 تیر 1397ش.
• ««لاتاری»، روایتی از هویت ملی، مهاجرت و دیپلماسی محافظه‌کار»، وب‌سایت الف، تاریخ درج مطلب: 31 اردیبهشت 1397ش.
• محرمی، جواد، «بازگشت غیرت و قهرمان به سینمای ایران با لاتاری»، وب‌سایت جوان‌آنلاین، تاریخ درج مطلب: 16 بهمن 1396ش. ‌
• «معرفی و نقد فیلم لاتاری»، وب‌سایت آی‌نقد، تاریخ درج مطلب: 10 فوریه 2018م.
• منادی، آرش، «نقد فیلم لاتاری ساختة محمدحسین مهدویان؛ ترویج خشم و توهین به ایران»، وب‌سایت نت نوشت، تاریخ درج مطلب: 24 شهریور 1398.
• نورمحمدزاده، مهدی، «نقد گفتمانی بر فیلم لاتاری»، وب‌سایت الف، تاریخ درج مطلب: 18 بهمن 1396ش.