هجیج

هجیج؛ روستایی سنگی با معماری پلکانی در پاوه. هجیج از زیبا‌‌‌ترین مناطق مسکونی جنگلی در استان کرمانشاه و در 25 کیلومتری شهرستان پاوه قرار دارد. این منطقة تاریخی ـ گردشگری با معماری ویژه یکی از روستا‌‌های پلکانی ایران است. این روستا در دل رشته‌کوه‌های زاگرس و در مجاورت ارتفاعات شاهو قرار دارد. شغل ساکنان روستای هجیج اغلب کشاورزی و دامپروری است.

نام‌گذاری

نام‌گذاری این روستا به نام هجیج بر‌گرفته از واژه‌ای کُردی به‌معنای دره سر‌سبز است. برخی معتقدند به‌دلیل موقعیت مکانی این روستا که در دره‌ای سر‌سبز قرار دارد، این روستا را هجیج نام‌گذاری کرده‌اند.

پیشینه

وجود امامزاده عبیدالله در این روستا که از نوادگان امام موسی کاظم است گواه قدمت تاریخی این روستا است و با توجه به آن، قدمت این روستا را تا ۵۰۰ سال پیش، پی گرفته‌اند.

جمعیت شناسی

آمار جمعیتی: روستای هجیج با جمعیتی بالغ بر 603 نفر و 163 خانوار در دهستان سیروان از بخش نوسود قرار گرفته است.
اقوام و زبان: مردم هجیج به زبان کُردی و گویش اورامی که یکی از گویش‌‌های گورانی و زیر‌گروهی از گویش‌‌های شمال غرب ایران است و یکی از اصیل‌ترین لهجه‌‌ها به شمار می‌آید، سخن می‌گویند. زبان کردی اورامی به زبان اوستایی و پهلوی قرابت زیادی دارد.
دین و مذهب: اهالی مسلمان روستای هجیج، برخی پیرو مذهب شافعی و عدة دیگری نیز پیرو فرقه قادریه از طریقت‌های تصوف اهل‌سنت هستند.

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی: روستای هجیج در 25 کیلومتری غرب شهر پاوه در استان کرمانشاه قرار گرفته است. هجیج روستایی کوهپایه‌ای است که در دامنة رشته‌کوه‌های زاگرس قرار دارد.
آب‌و‌هوا: روستای هجیج در قلب کوهستان قرار دارد و دارای آب‌و‌هوای سرد و مرطوب است. آب شُرب مردم این روستا از طریق چاه‌های عمیق و چشمه‌های موجود در این منطقه تأمین می‌شود.
منابع آبی: در نزدیکی روستای هجیج چشمة خروشانی معروف به «چشمة بل» (کانی بل) وجود دارد که آب آن به رودخانة سیروان می‌‌ریزد. این چشمه در هیچ فصلی از سال کم آب نمی‌شود و به‌عنوان یکی از بهترین آب معدنی‌‌های دنیا شناخته می‌شود.
پوشش گیاهی: روستای هجیج با قرار گرفتن در دامنة ارتفاعات شاهو دارای گونه‌های گیاهی خودرو و مرتعی و همچنین گونه‌های گیاهان دارویی متنوع مانند: گل‌گاوزبان، آویشن‌کوهی، گل‌ختمی، گَون، شِنگ، بو‌مادران و بابونه است.
حیات وحش: در ارتفاعات و رشته‌کوه‌های اطراف روستای هجیج تنوع گونه‌های جانوری مانند: خرس، شغال، گرگ و روباه مشهود است.
خطرات طبیعی: موقعیت مکانی این روستا و قرار گرفتن در دامنة کوه در میان دره‌ای عمیق سبب شده که برخی خطرات طبیعی از جمله ریزش کوه و سیلاب‌های موقتی و فصلی حاصل از بارش شدید باران، این روستای پلکانی را تهدید کند.

معماری

خانه‌های روستای هجیج در دامنة کوه بنا گردیده و ساختار پلکانی دارند؛ یعنی حیاط هر خانه، پشت‌بام ساختمان پایینی است. معماری پلکانی خانه‌های روستای هجیج به‌دلیل کمبود زمین صاف در دامنة این کوه‌ها بوده است. بسیاری از خانه‌‌ها دو طبقه دارند که طبقه همکف، محل نگهداری گله و انبار محصولات بوده و فضای اصلی مسکونی در طبقه بالا قرار گرفته است. به‌خاطر نوع آب‌و‌هوای این منطقه، اهالی روستا خانه‌های خود را از جنس سنگ، به‌صورت خشکه‌چین ساخته‌اند تا از نفوذ سرما و هجوم حیوانات در امان باشند.

اقتصاد

مراتع سر‌سبز و حاصلخیز در روستای هجیج، سبب رونق دامپروری در این منطقه شده است. تولید محصولات دامی مانند: شیر، کشک، دوغ، کره و روغن حیوانی نیز در این روستا از دیگر توانایی‌های اقتصادی اهالی روستای هجیج است که نقش به‌سزایی در خود‌کفایی، کار‌آفرینی و رونق اقتصادی در این منطقه دارد. زمین‌های کشاورزی متعدد از دیگر منابع اقتصادی روستای هجیج به‌شمار می‌رود. نگهداری و پرورش انواع طیور نیز در روستای هجیج رایج است.

فرهنگ و هنر

آداب‌و‌رسوم: مردم روستای هجیج در مراسم‌های عروسی، جشن و حتی عزاداری‌‌های خود، پیرو فرهنگ و آداب‌و‌رسوم رایج در میان اقوام کُرد‌زبان هستند. از جمله مراسم‌ رایج میان اهالی این روستا، برگزاری جشن‌‌های فصلی یا عبادت‌های دسته‌جمعی است.
امامزاده: وجود مسجد و «امامزاده عبدالله» در این روستا نشان از قدمت بالای باور‌های مذهبی و رواج آن در میان اهالی این روستا از گذشته تا به امروز دارد.
موسیقی و رقص محلی: موسیقی مورد ‌علاقه مردم روستای هجیج نوای سوزناک «شِمشال» است. این ساز شبیه نِی بوده و یکی از انواع ساز‌های بادی به‌شمار می‌رود. مردمان محلی در مراسم مختلف به‌خصوص در سوگواری‌‏ها و مراسم حماسی این ساز را همراه با آواز‌های سوزناک و گیرا می‌نوازند.
صنایع‌دستی و سوغات: یکی دیگر از ویژگی‌‌های منحصر‌به‌فرد اهالی روستای هجیج صنایع‌دستی متنوع و رایج در این روستا است. تلاش، کوشش، ذوق و هنر این مردمان که ریشه در فرهنگ، باور و توانمندی آنان دارد، سبب ترویج و گسترش صنایع‌دستی مردمان محلی این روستا در گذر زمان شده است. صنایع‌دستی مرسوم در این روستا شامل: گیوه‌بافی یا کِلا‌بافی، بافتن لباس‌های سنتی، صنایع‌ چوبی مثل: سبد‌‌بافی، گلیم، شال و جاجیم‌بافی است که حاصل ذوق و کار‌آفرینی زنان خود‌کفای روستای هجیج است. محصولاتی مانند: روغن حیوانی، کشک، دوغ ، پنیر محلی، انار و گردو نیز از سوغاتی‌های روستای هجیج به‌شمار می‌رود.

آموزش

روستای هجیج از جمله روستا‌هایی است که به‌دلیل امام‌زاده و مسجدی که در این روستا وجود داشته، آموزش احکام و دروس دینی در این روستا رواج داشته است. همچنین این مکان‌ها علاوه بر محل عبادت و یادگیری دروس دینی، محل آموزش کلاس‌های درسی برای اهالی روستا بوده است. با گذر زمان و پیشرفت امکانات، امروزه این روستا دارای یک مدرسه با مقاطع تحصیلی ابتدایی و متوسطه است که امکان تحصیل برای اهالی این روستا را فراهم آورده است.

جاذبه‌های گردشگری

مناطق دیدنی: روستای هجیج در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد. وجود ارتفاعات شاهو علاوه بر طبیعت بکر و سر‌سبز، امکان کوه‌پیمایی را برای علاقه‌مندان به کوهنوردی فراهم می‌کند. علاوه بر معماری منحصر‌به‌فرد و طبیعت بکر روستای هجیج، مناطق گردشگری دیگری نیز در اطراف این روستا وجود دارند که شامل: «چشمة بَل»، «خانقاه» و «امامزاده کوسه هجیج» است. همچنین مسجد جامع روستا، حوض پیر، کوه شاهو، رودخانه سیروان، غار قوری قلعه و بازارچه مرزی از دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای هجیج و شهر پاوه به‌شمار می‌‌رود.
امکانات رفاهی: این روستا دارای امکانات رفاهی متعددی مانند: سکو‌های استراحت، آلاچیق، مسجد و سرویس بهداشتی است. همچنین وجود اقامتگاه‌های بوم‌گردی و خانه‌های روستایی اجاره‌ای از دیگر امکانات رفاهی این روستا برای اقامت گردشگران در این منطقه است. علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و اتراق در طبیعت نیز می‌توانند برای اقامت در این منطقه از چادر مسافرتی شخصی و امکانات کمپینگ در این مکان استفاده کنند.
مسیر دسترسی: برای سفر به روستای هجیج لازم است ابتدا به استان کرمانشاه و شهر پاوه رفته، سپس با طی کردن 25 کیلومتر مسافت به روستای هجیج رسید.

مشکلات زیست محیطی

حضور بازدید‌کنندگان و افزایش شهرت این روستا، سبب به خطر افتادن زیست‌بوم‌های گیاهی و جانوری در این منطقه شده است. گسترش صعود مردم به ارتفاعات کوه‌های شاهو نیز موجب فرار حیوانات وحشی و اهلی از زیست‌بوم طبیعی خود شده است. همچنین گسترش ساخت‌و‌ساز بی‌رویه در این روستا سبب تخریب مراتع، پوشش جنگلی و طبیعی این منطقه شده است.

زیرساخت

روستای هجیج امروزه یک منطقة گردشگری به شمار می‌رود. این امر سبب توسعه و پیشرفت زیرساخت‌ها در این روستا شده است که شامل: لوله‌کشی آب شُرب و برق‌کشی است. همچنین راه‌های منتهی به روستای هجیج از پاوه تا این روستا آسفالت و ماشین‌رو است که علاوه بر تسهیل عبور‌و‌مرور و رفع نیاز‌های عمومی اهالی روستا به‌وسیلة کامیون‌های باری و تاکسی‌ها، امکان سفر برای گردشگران به وسیلة اتوبوس و خودروی شخصی را هم فراهم می‌کند.

منابع

بارانی، شهزاد و همکاران، «طراحی الگوی معیشت زیست‌بوم پایدار در روستای هجیج با استفاده از نظریه بنیانی»، پژوهش‌های روستایی، شماره 1، 1392ش.
جلالیان، حمید و همکاران، «اثرات گردشگری روستایی بر توسعه روستای هجیج کرمانشاه»،تحقيقات كاربردي علوم جغرافيايي (علوم جغرافيايي)، شماره 43، 1394ش.
حاجی‌نژاد، علی و همکاران، «تدوین برنامه استراتژیک توسعه گردشگری در مناطق نمونه گردشگری روستایی مطالعه موردی: روستای نمونه گردشگری هجیج در شهرستان پاوه»، آمایش سرزمین، شماره 8، 1392ش.
رحمانی، خلیل و همکاران، «برنامه‌ریزی راهبردی توسعة گردشگری مذهبی در مناطق روستایی مطالعة موردی روستا‌های دارای مکان‌های مذهبی اورامان تخت، نجار و هجیج»، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 1390ش.
«روستای هجیج»، وب‌سایت tripyar، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
«روستای هجیج کجاست»، وب‌سایت کجارو، تاریخ بازدید: 19 مرداد 1401ش.
سجاد‌زاده، حسن و همکاران، «تأثیر معماری بر گردشگری (نمونه موردی: روستای هجیج)»، همایش ملی گردشگری، سرمایه‌های ملی و چشم‌انداز آینده، 1393ش.