آثار ازدواج

آثار ازدواج؛ پیامدها و دستاوردهای مادی و معنوی ازدواج

ازدواج، ایجاد پیوند زناشویی بین زن و مرد است که در اسلام به‌وسیله عقد نکاح و با شرایط خاصی حاصل می‌شود. با ازدواج، زن و مرد برای همیشه یا به‌مدت معینی با همدیگر محرم می‌شوند و رابطه زناشویی آن دو مجاز می‌گردد. برقراری پیوند ازدواج میان زن و مرد، پیامدها و دستاوردهای چشمگیری دارد که در ادامه، به مواردی از آن‌ها اشاره می‌شود.

آرامش

آرامش یکی از نیازهای مهم انسان برای سامان زندگی در این جهان است. آرامشی که در پرتو رابطه زن و مرد شکل می‌گیرد و هر دو به آن راضی می‌شوند از انگیزه‌های اصلی ازدواج محسوب می‌شود. قرآن نیز علت آفرینش انسان در دو جنس زن و مرد را رسیدن به آرامش به‌واسطه ازدواج، معرفی کرده است.

همچنین در آیه دیگری انس و الفت انسان‌ها و رسیدن آن‌ها به آرامش در پرتو زوجیت را از نشانه‌های خداوند دانسته است. در سخنان پیامبر خدا نیز شادمان شدن و آرامش یافتن انسان از دیدن همسر شایسته، از بهترین بهره‌های مؤمن در دنیا تلقی شده است. شیخ طبرسی در تفسیر آیه «هُنَّ لِبَاسٌ لَكُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنّ»، لباس بودن زن و شوهر برای یکدیگر را به‌معنای مایه آرامش بودن زوجین برای همدیگر دانسته است.

حفظ ایمان، آبرو و امنیت

برخی از مفسران قرآن، ازدواج را همچون لباس، موجب پنهان‌داشتن زشتی‌های زن و شوهر دانسته‌اند؛ یعنی همان‌گونه که لباس عیب‌ها و بدی‌های انسان را می‌پوشاند، زن و شوهر نیز همانند لباس، عیب‌ها و نارسایی‌های همدیگر را می‌پوشانند.

همچنین ازدواج می‌تواند امنیت آبرویی و اخلاقی در افراد ایجاد کند و این خود موجب امنیت اجتماعی خواهد بود. در ازدواج، زن و شوهر به‌منزله لباس مایه عفت و پوشیدگی هم می‌شوند اما در رابطه جنسی بدون ازدواج این امر مهم وجود ندارد که درنتیجه موجب بی‌عفتی و برهنگی یکدیگر شده و امنیت اخلاقی جامعه نیز خدشه‌دار می‌شود. به‌همین دلیل، پیامبر اسلام ازدواج را موجب حفظ نیمی از دین دانسته و توصیه می‌کند که برای حفظ نیم دیگرِ دین، تقوای الهی پیشه کنید.

حفظ نوع بشر

ازدواج، تنها راه بقای انسان و جامعه است. قرآن به این حقیقت تصریح می‌کند که خداوند فقط این راه را برای بقای نسل موجودات قرار داده است. خدا برای انسان‌ها و حیوانات از جنس خودشان، جفت‌هایی قرارداد تا با ازدواج، نسل انسان و ساير گونه‌های حیوانات تکثیر گردد.

قرآن کریم ادامه یافتن نسل را بر ازدواج مترتب می‌کند و بیان می‌دارد که خداوند از جنس خود انسان‌ها همسرانی برای‌شان قرارداد و از همسران، فرزندان و نوه‌هایی به‌وجود آورد. قرآن در کنار سفارش به سنت الهی ازدواج که موجب بقای نسل انسان‌ها است، از زنا و لواط نهی می‌کند و این دو را قطع‌کننده تداوم نسل انسان می‌داند.

تأمین نیازهای جنسی

غریزه جنسی یک استعداد و تمایل طبیعی و فطری در انسان است که منجر به همسرخواهی و آمیزش جنسی است. غریزه جنسی با وجود این‌که خاستگاه زیستی دارد، دارای ساختار روانی ـ عاطفی است؛ ساختاری که مجموعه‌ای از توانمندی‌های روانی و بدنی، نیازها و احساس‌ها را در خود داشته و آثار عاطفی، اخلاقی، معنوی و اجتماعی فراوانی در بردارد.

آموزه‌های اسلام بر ازدواج به‌عنوان تنها راه اطفای غریزه و نیاز جنسی تأکید کرده است. رسیدگی به نیاز جنسی از طریق ازدواج، شیوه‌ای مطلوب، معقول و اجتماع پسند است که موجب آرامش است. البته اطفاء و ارضای غریزه جنسی، هدف اصلی ازدواج نیست اما رسیدن به لذت جنسی که خواسته همه انسان‌ها است یکی از پیامدهای مهم ازدواج است.

فرزندآوری و بقای نسل

یکی از نیازهای فطری انسان، علاقه او به داشتن فرزند و درک لذت پدری و مادری است. داشتن فرزند موجب زیبایی زندگی دنیا است که در قرآن نیز به آن اشاره شده است. یکی دیگر از خواسته‌های فطری انسان در فرزندآوری، داشتن فرزند شایسته و صالح است. در قرآن نیز به این خواست درونی و فطری انسانی اشاره شده است که انسان از خداوند می‌خواهد که فرزند صالحی به آنها عطا کند تا در ازای آن شکرگزار باشند.

البته فرزند صالح و شایسته، هم مطالبه انبیای الهی است همچون زکریای نبی که بارها از خداوند فرزند شایسته که جانشین او باشد یا مورد رضایت پروردگار باشد، طلب کرده است و هم مطلوب الهی است. به‌همین دلیل وقتی خداوند به مریم بشارت عیسای مسیح را می‌دهد، او را فرزندی معرفی می‌کند که در دنیا و آخرت صاحب شخصیت و از مقربان الهی است.

روی دیگر نیاز به فرزند، نیاز و خواست قلبیِ بقای نسل است که قرآن کریم در آیه 223 سوره بقره، آن را به کشت در زمین تشبیه می‌کند. از این‌رو خداوند، طبیعت مردان و زنان را به‌شکلی آفریده است که به همدیگر متمایل باشند و بین زن و مرد مهربانی و عطوفت قرار داده است تا به‌وسیله ازدواج به همدیگر نزدیک شده و موجبات بقای نسل را فراهم آورند.

مودت و رحمت

از آثار ازدواج، شکل‌گیری مودت و رحمت (عطوفت و مهربانی) بین زوجین است که قرآن از آن به‌عنوان یکی از آیات الهی نام می‌برد. علامه طباطبایی مودت را محبتی قلبی دانسته است که در مقام عمل خود را نشان می‌دهد؛ برخلاف محبت که فقط در قلب است.

فخر رازی رحمت را در ادامه مودت معنا کرده است؛ یعنی زمانی که زوجین دچار ضعف و ناتوانی می‌شوند و گرایش‌های محبتی و هیجانی به همدیگر ندارند، رحمت جای مودت را می‌گیرد تا علاوه بر حفظ زندگی، به همدیگر ترحم و مهربانی کرده و از یکدیگر نگهداری و محافظت کنند. ناصر مکارم شیرازی تفاوت مودت و رحمت را چنین بیان کرده که مودت غالبا دوطرفه است اما رحمت یک جانبه و ایثارگرانه است.

گشایش در روزی

قرآن کریم به کسانی که به‌سبب ترس از تنگ‌دستی و فقر، ازدواج نمی‌کنند، امیدواری می‌دهد که خداوند از فضل خویش شما را بی‌نیاز می‌گرداند. علامه طباطبایی در تفسیر آیه مذکور، بی‌نیاز شدن با ازدواج را وعده الهی دانسته و تحقق وعده الهی را منوط به خواست الهی می‌داند که در پی صلاحیت داشتن شخصی که ازدواج کرده، می‌آید.

روایات اسلامی نیز به‌روشنی، ازدواج را موجب گشایش در رزق و روزی دانسته‌اند. امام صادق می‌گوید مردی نزد پیامبر خدا از تنگ‌دستی شکایت کرد، پیامبر به او سفارش کرد که ازدواج کند و در پی ازدواج، گشایش چشمگیری در روزی‌اش پدید آمد. در روایت دیگری از پیامبر خدا نقل شده که معنای ازدواج نکردن به‌خاطر ترس از فقر و هزینه زندگی، سوءظن به خداوند عزوجل است در حالی که خداوند در آیه 32 سوره نور وعده به بی‌نیاز کردن مزدوجین داده است.

جلوگیری از بیماری‌های جسمی و روانی

در نظر روان‌شناسان، محرومیت از ارضای خواسته‌های جنسی، یکی از ریشه‌های عوارضی از قبیل ناراحتی‌های عصبی و بیماری‌های روانی است. همچنین عوارض جسمی متعددی از قبیل تنگی نفس، افزایش طپش قلب، خستگی و کوفتگی عمومی، ناراحتی معده، سردرد و ضعف عمومی در اثر عدم ارضای خواسته‌های جنسی، در بدن ایجاد می‌شود. البته زياده‌روی در برآورده کردن خواسته‌های جنسی نیز پیامدهای خطرناک‌تری از قبیل بیماری سیفلیس، سوزاک و ایدز خواهد داشت.

منابع

• قرآن کریم
• انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، 1381ش.
• حبیب‌نژاد، سید احمد، پیوند آسمانی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، ۱۳۸۱ش.
• حداد‌عادل، غلامعلی، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، تهران، سروش، 1387ش.
• حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل ‌الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، موسسه آل‌البیت علیهم السلام، 1416ق.
• طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، 1393ق.
• طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌ البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفه، 1408ق.
• فخر رازی، محمد بن عمر، تفسیر کبیر، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1420ق.
• فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‌ها از منظر قرآن و حدیث، قم، موسسه فرهنگی دارالحدیث، 1394ش.
• قرائتی، محسن، تفسیر نور، تهران، مركز فرهنگى درس‌هایی از قرآن، چاپ یازدهم، 1383ش.
• کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، 1387ش.
• مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374ش.
• نوابی‌نژاد، شکوه، مشاوره ازدواج، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۷۹ش.
• هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق با مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام، قم، مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۲ش.