آسیاب هندو
آسیاب هندو؛ از روستاهای دیدنی در ولایت سرپل افغانستان. آسیاب هندو از روستاهای دیدنی ولسوالی (شهرستان) سوزمه‌قلعۀ ولایت (استان) سرپل در شمال افغانستان است.
نام‌گذاری
نام این روستا برگرفته از یک آسیاب قدیمی مشهور به آسیاب هندو است که در همین روستا واقع شده است. روستا بر اساس تیره‌ها و خانواده‌های بزرگ ساکن در آسیاب هندو، تقسیم شده است.[۱]
موفعیت جغرافیایی
آسیاب هندو، روستایی است در ولسوالی سوزمه‌قلعۀ ولایت سرپل که در جنوب‌شرق بازار ولسوالی قرار دارد. این روستا از جنوب با روستای فیض‌آباد، از جنوب‌شرق با قشلاق ازبکیه، از غرب با روستای زیرسرخی، از شمال‌غرب با بازار سوزمه‌قلعه، از شمال با روستای زیرچَغت، از شمال‌شرق با روستای دیبجر و از سمت شرق با ارتفاعات تُرخزار ارتباط دارد.[۲]
جمعیت و اقوام
جمعیت روستای آسیاب هندو حدود 500 خانوار است که بخشی از آنها در دهۀ 60 شمسی به‌دلیل جنگ‌ها و حملات قوای دولت کمونیستی وقت، مجبور به مهاجرت از منطقه شدند. بخشی از مردم به خارج از کشور و بخشی به مناطق اطراف کوچیدند. بسیاری از مهاجران هنوز هم به منطقه بازنگشته‌اند. از نظر قومی، بیشتر ساکنان آسیاب هندو را بلوچ‌ها تشکیل می‌دهند که از نظر مذهبی به دو گروۀ شیعه دوازده امامی و سنی حنفی تقسیم می‌شوند. هزاره‌ها، تاجیک‌ها و اوزبیک‌ها در این روستا بسیار کم هستند.[۳]
تاریخچه
آسیاب هندو از مناطق قدیمی سرپل است. این منطقه از گذشته‌های بسیار دور محل زندگی مردم بوده است که نشانه آن وجود تپۀ تاریخی مشهور به «آسیاب هندو» واقع در شمال سوزمه‌قلعه است. این تپه به‌شدت آسیب دیده و بخش‌هایی از آن به زمین زراعتی تبدیل شده است. مردم این روستا در تحولات دوران بنی‌امیه نقش داشته‌اند؛ مردم انبار یا منطقۀ سرپل بعد از قیام یحیی بن زید و حضور او در سرپل، به کمک او شتافتند. بعد از شهادت یحیی بن زید مردم سرپل و جوزجان به خونخواهی اهل‌بیت پیامبر اسلام همراه با ابومسلم خراسانی از همین منطقه قیام کردند. مناطق سرپل و اطراف آن در دوره‌های بعدی نیز شاهد حضور گستردۀ علویان و حوادث خونباری بوده است. روستای آسیاب هندو در جنگ‌های پس از کودتای 1357ش نیز آسیب فیزیکی زیادی دید که آثار آن در منطقه مشهود است.[۴]
فرهنگ و معارف
روستای آسیاب هندو دارای مراکز فعال دینی است. این روستا با مکتب ابتدایی و لیسه (دبیرستان) حدود 500 متر فاصله دارد. بسیاری از کودکان و نوجوانان منطقه در مکاتب محل، مشغول تحصیل هستند. روستا برق رسمی و آب بهداشتی ندارد. در شمال‌غرب قریه یک زیارتگاه وجود دارد. گفته می‌شود این زیارتگاه مربوط به یکی از یاران حضرت یحیی بن زید (مدفون شده در شهر سرپل) است.[۵]
گردشگری
در روستای آسیاب هندو در گذشته مناظر زیادی وجود داشت که بسیاری از آنها در جنگ‌های دهۀ شصت شمسی از بین رفت. یکی از دیدنی‌های این روستا، یک آبشار در کنار آسیاب روستا است که اگر آب جریان داشته باشد، منظرۀ بسیار دیدنی در محل پدید می‌آورد.[۶]
اقتصاد
اقتصاد و معیشت مردم روستا در گذشته و قبل از 1358ش مبتنی بر زراعت، مالداری (دامپروری)، باغداری و صنایع دستی بود. صنایع دستی رونق زیادی داشت و انواع گلیم و قالی سرپلی (که در شمال کشور شهرت دارد) در روستا تولید می‌شد. از حدود سال 1358ش و با آغاز جنگ‌های داخلی مالداری مردم روستا در سطح زیادی از بین رفت و به زراعت و باغداری آسیب زیادی وارد شد. با مهاجرت و تغییر و تحول در زندگی مردم، صنایع دستی نیز به فراموشی سپرده شد.[۷] در شرایط فعلی زراعت یکی از فعالیت‌های اقتصادی مردم است. در این روستا اراضی دیم و آبی وجود دارد. محصولات زراعتی مردم روستا بسیار متنوع و مرغوب است. گندم، جو، ذغیر (نوعی دانۀ روغنی)، کنجد، نخود، زردک (هویچ)، ارزن، جواری (ذرت)، عدس، کچالو (سیب‌زمینی)، خربزه، تربوز (هندوانه)، گوجه، انواع سبزیجات و برخی از محصولات دیگر از زمین‌های روستا به دست می‌آید. گندم به‌دست آمده از زمین دیم که محصول ارتفاعات تخزار است کیفیت بالایی در شمال کشور دارد.[۸] قبل از سال 1358ش در جنوب‌غرب و شمال روستا باغ‌های زیادی وجود داشت که انواع میوه از جمله انگور، توت، زردالو، شفتالو (هلو)، سیب، امرود (گلابی)، سنجد و برخی دیگر از محصولات باغی از آنها برداشت می‌شد. کاشت درختان سپیدار از دیگر فعالیت‌های اقتصادی مردم به‌شمار می‌رفت که چوب آن به بیرون از منطقه صادر می‌شد و نقش زیادی در زندگی اهالی روستا داشت. پس از سال 1358ش حملات مداوم قوای دولت وقت و جنگ‌های احزاب با نیروهای دولت موجب تخریب کامل باغات روستا شد. بعد از سقوط طالبان در سال 1381ش و تحولات بعد از آن تلاش‌هایی برای بازسازی باغ‌ها صورت گرفت که همچنان ادامه دارد. امروزه مالداری به‌صورت محدود در آسیاب هندو وجود دارد. در این اواخر برخی از اهالی روستا به دکانداری و کار و کسب در بازار سوزمه‌قلعه اشتغال دارند.[۹]
آب و هوا
آّب و هوای روستای آسیاب هندو متعادل است. در گذشته‌های نه چندان دور ارتفاعات شرق روستا پوشش گیاهی وسیعی داشته است اما در دهه‌های گذشته پوشش گیاهی توسط مردم نابود و به زمین‌های زراعتی تبدیل شده است.[۱۰]
پانویس
- ↑ رهیاب (بلخی)، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص65.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص65.
- ↑ علیزاده، حماسه‌های ماندگار در سرپل، 1388ش، ص124.
- ↑ میرحسینی، سانچارک در بستر زمان، 1388ش، ج1، ص96؛ علیزاده، سوزمه‌قلعه در سیر جهاد و هجرت، 1380ش، ص55.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص65.
- ↑ علیزاده، سوزمه‌قلعه در سیر جهاد و هجرت، 1380ش، ص55.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص65.
- ↑ میرحسینی، سانچارک در بستر زمان، 1388ش، ج1، ص96.
- ↑ رهیاب (بلخی)، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، 1399ش، ج1، ص65
- ↑ علیزاده، حماسه‌های ماندگار در سرپل، 1388ش، ص124.
منابع
- رهیاب (بلخی)، حسین، «آسیاب هندو»، در دانشنامۀ هزاره، کابل، بنیاد دانشنامه، 1399ش.
- علیزاده، غلام‌سخی، حماسه‌های ماندگار در سرپل، قم، نصایح، 1388ش.
- علیزاده، غلام‌سخی، سوزمه‌قلعه در سیر جهاد و هجرت، قم، نصایح، 1380ش.
- میرحسینی، سید علی‌نقی، سانچارک در بستر زمان، قم، اشراق، 1388ش.