آغوش مادر
آغوش مادر؛ پناهگاهی میان دو دست مادر برای آرامش و رشد فرزند.
نیاز فرزند به آغوش مادر از مهم‌ترین نیازهای حسی و ادراکی کودک است. قرار‌گرفتن کودک در این موقعیت، سبب افزایش در‌خواست شیرخوردن و ایمنی کودک در مقابل ابتلاء به بیماری‌های مختلف جسمی می‌شود. قرار گرفتن نوزاد در آغوش مادر، از یک‌سو حس رضایت‌مندی و کاهش اضطراب مادر را به‌همراه دارد و از سوی دیگر موجب بهینه‌سازی رشد جسمی، هوشی و عاطفی کودک می‌شود.
مراقبت آغوشی مادرانه
بر اساس مستندات علمی، یکی از شیوه‌های مراقبت از نوزادان زودرس یا نارس، مراقبت آغوشـي مادرانـه يـا مراقبـت مادرانـه كـانگرويي است که از سـال 1978م بازشناسي شـد و مورد توجه پژوهشگران قرار گرفت. در این روش کودک بر روی قفسه سینه مادر قرار گرفته و به‌طور مداوم از شیر مادر تغذیه می‌کند.[۱]
پیامدهای مراقبت آغوشی
پژوهشگران برای مراقبت آغوشی مادرانه، پیامدهای زیر را بیان کرده‌اند:
- کاهش نرخ مرگ‌و‌میر نوزادان؛
- کاهش مدت بستری نوزاد در بیمارستان؛
- افزایش سلامت فیزیولوژیکی و زیستی کودک؛
- افزایش رشد جسمی، ذهنی و روانی کودک؛
- افزایش رابطۀ جسمی و عاطفی میان مادر و نوزاد؛
- تأثیر مثبت بر جو عاطفی خانواده.[۲]
هنگامی که زایمان‌های زودرس رخ می‌دهد، مادر احساس گناه و هیجان کرده و مستعد افسردگی بعد از زایمان است. مراقبت آغوشی مادرانه این احساس را در مادر کاهش می‌دهد.[۳]
فواید آغوش مادر بر سلامت جسمی فرزندان
آغوش مادر جایگاه امنی برای فرزندان از هنگام تولد تا دوران‌های مختلف سنی آنها است.[۴] پژوهشگران معتقدند تماس نوزاد با پوست بدن مادر، سبب کاهش درد نوزاد و تسریع بهبودی وی خواهد شد. آغوش مادر برای نوزاد در طی یک روند درمانی مانند یک مسکن طبیعی عمل کرده و درد او را کاهش می‌دهد.[۵] همچنین بر اساس دیدگاه محققان، مراقبت آغوشی مادر در شرایطی که نوزاد نارس بوده و از وزن کمی برخوردار باشد؛ تأثیر به‌سزایی در روند تکامل کودک و وزن‌گیری وی دارد. این امر سبب تأمین سلامت جسمی و روحی نوزاد می‌شود.[۶] برخی روانشناسان معتقدند پوست انسان دارای گیرنده‌های بسیار قوی است. لمس‌کردن و در آغوش گرفتن کودک توسط مادر سبب ترشح برخی هورمون‌ها در بدن آنها می‌شود که در افزایش اعتماد به نفس و آرامش فرزندان مؤثر است.[۷]
تأثیر آغوش مادر بر سلامت روانی فرزند
آغوش مادر بهترین مکان برای تأمین نیازهای عاطفی فرزندان است. با قرار گرفتن در آغوش مادر، احساس ایمنی در نوزاد ایجاد می‌شود. نیازمندی فرزند به آغوش مادر در دوران نوزادی و کودکی، به‌دلیل شدت کنش و واکنش عاطفی، بیشتر از سایر دوران‌های زندگی است.[۸] تأمین این نیاز توسط مادر، سبب مسئولیت‌پذیری فرزندان و بروز رفتار‌های کامل‌تر از سوی آنها در آینده، [۹] استقلال جسمی و رفتاری وی در بزرگسالی[۱۰] و تقویت رشد شناختی و عاطفی او می‌شود.[۱۱] همچنین محروم بودن فرزند از آغوش مادر، سبب بروز مشکلات دیگری مانند اختلال در خواب، ترس‌های مرضی یا فوبیا در کودک خواهد شد.[۱۲]
تأثیر آغوش مادرانه بر سلامت جسمی و روحی مادر
علاوه بر کودک، مادر نیز به این رابطۀ جسمی- عاطفی نیاز دارد. عدم قرار‌گرفتن کودک در آغوش مادر سبب احساس بی‌کفایتی، بی‌قدرتی، بیگانگی و ایجاد اضطراب در مادر خواهد شد. [۱۳] در آغوش گرفتن فرزند سبب ترشح اکسی‌توسین در بدن مادر می‌شود که در تولید شیر مادر مؤثر است.[۱۴]
نقش تربیتی آغوش مادر
آغوش مادر و زحمتها، رنجها و بیداریهای مادر در هنگام بارداری و شیردهی برای پرورش، تربیت و سلامت فرزند حائز اهمیت است.[۱۵] قرار‌گرفتن کودک در آغوش مادر به‌منظور تغذیه از شیر مادر، در تربیت او نقش بنیادی دارد. این امر سبب برقراری ارتباط جسمی، روحی و عاطفی میان مادر و فرزند شده و تبادل عاطفی و تقویت روحی را برای فرزند و مادر به‌دنبال دارد. کودک هنگام شیرخوردن و قرار‌گرفتن در آغوش مادر با شنیدن صدای قلب مادر، آرامش نسبی پیدا می‌کند.[۱۶] همچنین تعامل محبتی میان مادر و فرزند با در آغوش‌کشیدن وی و تبیین فضایل اخلاقی و رذایل اخلاقی، سبب پرورش اعتقادات معنوی فرزند می‌شود.[۱۷]
پیامدهای منفی عدم بهره‌مندی فرزند از آغوش مادر
- امروزه اشتغال مادران و دور ماندن آنها از محیط خانواده سبب محرومیت فرزند از حضور و آغوش مادر شده است. این امر ادامه رشد جسمی و روحی کودک را به محیطی خارج از خانواده مانند مهد‌کودک واگذار کرده است. عدم بهره‌مندی کودک از آغوش مادر، سبب ایجاد تغییر در آموزش هنجار‌ها، ارزش‌ها و الگودهی به شخصیت فرزندان نسبت به محیط خانواده و سبک تربیتی مادر شده است. این امر در چگونگی پرورش، رشد عواطف و احساسات کودکان تغییرات شگرفی به‌وجود آورده است.[۱۸]
- جدایی فرزند از آغوش مادر و قرار‌گرفتن در مراکز نگهداری موقت، سبب افزایش اضطراب، ایجاد حس تهاجمی و ناهنجاری‌های رفتاری در فرزند خواهد شد.[۱۹]
- عدم قرار‌گرفتن فرزند در آغوش مادر، سبب ایجاد احساس عدم اعتماد به اطرافیان در کودک خواهد شد. این امر در مراحل بعدی رشد کودک و در سنین نوجوانی و جوانی، سبب کاهش احساس اعتماد در وی شده که این مشکل فرد را دچار اختلالات روحی و جسمی می‌کند.[۲۰]
- محروم کردن کودک از آغوش مادر به‌منظور جلوگیری از بغلی‌شدن و عادت‌کردن به آغوش مادر، سبب کاهش رشد روحی، عاطفی و شناختی فرزند می‌شود.[۲۱]
- محروم‌بودن فرزندان از آغوش مادر در دوران نوزادی و کودکی، سبب عدم ابراز عواطف و احساسات آنها در بزرگسالی خواهد شد. این امر آثار مخربی را برای فرد در محیط خانواده و اجتماع به‌دنبال خواهد داشت.[۲۲]
- ایجاد اضطراب جدایی، احساس منفی است که در اثر دوری کودکان از آغوش مادر در بازه سنی 6 تا 18 ماهگی رخ می‌دهد. عدم استفاده کودک از آغوش مادر این اختلال روحی را در کودک ایجاد و تشدید می‌کند.[۲۳]
پانویس
- ↑ . فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، 1392ش، ص31.
- ↑ . فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، 1392ش، ص32.
- ↑ . «آغوش مادر بهترین مکان برای نوزاد نارس»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- ↑ . فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، 1392ش، ص29.
- ↑ . «آرامش در آغوش مادر»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- ↑ . فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، 1392ش، ص29.
- ↑ . «تاثیر آغوش مادر بر سلامت جسمی و روانی نوزاد»، وب‌سایت ساعد نیوز، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- ↑ . منصور و دادستان، روان‌شناسی ژنتیک، 1374ش، ج2، ص 122 و ص 121.
- ↑ . منصور و دادستان، روان‌شناسی ژنتیک، 1374ش، ج2، ص 122.
- ↑ . «آغوش مادر و استقلال کودکان»، وب‌سایت مرکز کاردرمانی افق، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- ↑ . «او را در آغوش بگیرید»، وب‌سایت فرزند پرتال، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- ↑ . بشیری، اشتغال زوجین و آثار و پیامدهای آن بر فرزندان ، 1386ش، ج2، ص107.
- ↑ . فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، 1392ش، ص31.
- ↑ . «آغوش مادر بهترین مکان برای نوزاد نارس»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- ↑ .«بهترین تربیت در آغوش پرمهر مادر است»، وب‌سایت جوان آنلاین، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- ↑ . قائمی، نقش مادر در تربیت، 1370ش، ص71.
- ↑ . امینی، اسلام و تعلیم و تربیت، 1391ش، ص320.
- ↑ . بشیری، اشتغال زوجین و آثار و پیامدهای آن بر فرزندان، 1386ش، ج2، ص101.
- ↑ . روحانی و همکاران، «بررسی درجۀ اضطراب جدایی مادری در زنان شاغلی که اولین فرزند خود را به مهد‌های کودک وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران می‌سپارند، سال 1372»، 1374ش، ص48.
- ↑ . بشیری، اشتغال زوجین و آثار و پیامدهای آن بر فرزندان، 1386ش، ج2، ص101.
- ↑ . «تاثیر آغوش مادر بر سلامت جسمی و روانی نوزاد»، وب‌سایت ساعد نیوز، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- ↑ . «آغوش گرم مادر برای فرزندان معجزه می‌کند»، وب‌سایت kanoon، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- ↑ . «آغوش مادر و استقلال کودکان»، وب‌سایت مرکز کاردرمانی افق، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
منابع
- «آرامش در آغوش مادر»، وب‌سایت تبیان، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- «آغوش گرم مادر برای فرزندان معجزه می‌کند»، وب‌سایت kanoon، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- «آغوش مادر بهترین مکان برای نوزاد نارس»، وب‌سایت بیتوته، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- «آغوش مادر و استقلال کودکان»، وب‌سایت مرکز کاردرمانی افق، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- امینی، ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت، قم، بوستان کتاب، 1391ش.
- «او را در آغوش بگیرید»، وب‌سایت فرزند پرتال، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- بشیری، اشتغال زوجین و آثار و پیامدهای آن بر فرزندان، برگرفته از کتاب تقویت نظام خانواده و آسیب‌شناسی آن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ دوم، 1386ش.
- «بهترین تربیت در آغوش پرمهر مادر است»، وب‌سایت جوان آنلاین، تاریخ بازدید: 24 آبان 1401ش.
- «تاثیر آغوش مادر بر سلامت جسمی و روانی نوزاد»، وب‌سایت ساعد نیوز، تاریخ بازدید: 23 آبان 1401ش.
- روحانی، کاملیا و همکاران، «بررسی درجۀ اضطراب جدایی مادری در زنان شاغلی که اولین فرزند خود را به مهد‌های کودک وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران می‌سپارند، سال 1372»، نشریه پرستاری ایران، 1374ش.
- فرامرزی و همکاران، «اثربخشي شيوه مراقبت آغوشي مادرانه (KMC (نوزادان با وزن كم بر ميزان سازگاري مادران»، پژوهش پرستاری، شماره 4، 1392ش.
- قائمی، علی، نقش مادر در تربیت، بی‌جا. 1370ش.
- منصور، محمود و دادستان، پریرخ، روان‌شناسی ژنتیک، تهران، رشد، چاپ دوم، 1374ش.