اشغال سرزمین فلسطین

اشغال سرزمین فلسطین؛ تصرف غاصبانۀ کشور فلسطین توسط رژیم صهیونیستی.

اشغال سرزمین فلسطین، به تجاوز رژیم صهیونیستی به سرزمین فلسطین و تصرف غاصبانۀ آن توسط اسرائیل اطلاق می‌شود که در سال ۱۹۴۸م آغاز شد. زمینه‌های این اشغال به تلاش‌های جنبش جهانی صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم میلادی، اهداف امپریالیستی و استعماری کشورهای غربی به‌ویژه انگلیس و طرح جانب‌دارانۀ تقسیم کشور فلسطین در ۱۹۴۷م توسط سازمان ملل متحد بازمی‌گردد. در حال‌حاضر اشغال فلسطین،‌ مسئلۀ نخست جهان اسلام محسوب می‌شود و مسلمانان جهان همواره از فلسطین حمایت و بر آزادی آن تأکید کرده‌اند. هدف صهیونیست‌ها از اشغال فلسطین، تأسیس یک کشور بزرگ یهودی در خاورمیانه ذکر شده است.

مفهوم‌شناسی

اِشغَال (occupation) در اصطلاح به تصرف یک سرزمین از راه کاربست غیرقانونی زور با هدف انضمام سرزمین به دولت فاتح یا تغییر رژیم اطلاق می‌شود. امروزه در ادبیات سیاسی و عمومی، اشغال سرزمین فلسطین، به تصرف غاصبانۀ کشور فلسطین توسط اسرائیل و آواره‌کردن مردم فلسطین گفته می‌شود که به‌صورت رسمی از ۱۴ می ۱۹۴۸م آغاز شده است. البته ریشه‌های تاریخی، سیاسی و نظامی غصب فلسطین به شکل‌گیری اندیشه و جنبش جهانی صهیونیسم در اواخر قرن نوزدهم میلادی، قیمومیت کشورهای استعماری به‌ویژه انگلیس بر فلسطین و طرح ظالمانۀ تقسیم فلسطین در ۱۹۴۷م توسط سازمان ملل مربوط می‌شود.

تاریخچۀ فلسطین

سرزمین فلسطین از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های انسان بوده و در اسناد تاریخی مکتوب، عرب‌های کنعانی، نخستین گروه مهاجر به فلسطین، معرفی شده‌اند که در ۳۵۰۰ قبل از میلاد، این سرزمین را برای سکونت برگزیدند. اسم فلسطین نیز برگرفته از اقوام مهاجری است که در حدود ۱۲۰۰ قبل از میلاد، به این سرزمین مهاجرت کردند. در طی قرن‌های طولانی بیشتر ساکنان فلسطین، عرب کنعانی بودند و به مرور با دیگر اقوام عرب درآمیختند. همچنین در دوره‌هایی، یهود در برخی مناطق فلسطین به حکومت رسیدند؛ اما در سال ۶۳ قبل از میلاد، رومیان بر فلسطین مسلط شدند و یهودیان را تحت سیطرۀ خود قرار دادند. در ۳۰م نبوت حضرت عیسی در این سرزمین آغاز شد. او هدایت مردم را از شهر اورشلیم آغاز کرد. در زمان خلیفۀ دوم، بیت‌المقدس با مذاکره به تصرف مسلمانان در آمد؛ هیئتی از مردم شهر با خلیفۀ مسلمانان دیدار کردند و پیشنهاد دادند که خلیفه خود، واگذاری قدس را به عهده بگیرد؛ خلیفه نیز شرط آنها را پذیرفت و به معابد آنان امان داد و مسیحیان ملزم به پرداخت جزیه شدند. خلیفه به درخواست مسیحیان، اجازۀ اسکان یهودیان را در شهر نداد. در ۱۰۹۵م جنگ‌های صلیبی آغاز و فلسطین طی دو قرن میان مسیحیان و مسلمانان دست‌به‌دست شد؛ تا اینکه صلاح‌الدین ایوبی در ۱۱۹۲م آن را فتح کرد. بعد از آن تا ۱۹۱۷م تحت سلطۀ امپراتوری عثمانی قرار گرفت و بعد از آن زیر سلطۀ استعماری انگلیس درآمد.

اهمیت و جایگاه فلسطین

به باور صاحب‌نظران و اندیشمندان مسلمان، امروزه کشور فلسطین، مسئلۀ اول در میان همۀ موضوعات مشترک کشورهای اسلامی بوده و مشخصات منحصر‌به‌فردی در این مسئله وجود دارد که به آن اهمیت زیاد می‌دهد:

1. فلسطین به‌دلیل وجود «مسجد الاقصی» (نخستین قبلۀ مسلمانان) و محل معراج پیامبر اسلام در این کشور، نزد مسلمانان احترام و موقعیت ویژه‌ای دارد. از سرزمین فلسطین در قرآن با عناوین «ارض مقدسة» و «ارض مبارکة» یاد شده است.
2. فلسطین از نظر جغرافیایی، نقطۀ ارتباطی سه قارۀ آفریقا، اروپا و آسیا محسوب می‌شود.
3. فلسطین، کشور اسلامی است که غصب و به صهیونیست‌هایی سپرده شده است که از کشورهای گوناگون گردآوری شده و جامعه‌ای جعلی و موزائیکی در این کشور تشکیل داده‌اند.
4. این رویداد بی‌سابقه در تاریخ، با کشتار، جنایت، ظلم و اهانت مستمر انجام گرفته است.
5. قبلۀ اول مسلمانان و بسیاری از مراکز مورد احترام دینی که در سرزمین فلسطین قرار دارد، به تخریب، توهین و زوال تهدید شده است.
6. این دولت و جامعۀ جعلی در حساس‌ترین نقطۀ جهان اسلام، از آغاز تا کنون، نقش یک پایگاه نظامی، امنیتی و سیاسی را برای دولت‌های استکباری بازی کرده و کشورهای غربی که دشمن اتحاد و پیشرفت مسلمانان هستند، از آن همواره مانند خنجری در پهلوی امت اسلامی استفاده کرده‌اند.
7. صهیونیسم که خطر اخلاقی، سیاسی و اقتصادی بزرگ برای جامعۀ بشری محسوب می‌شود، فلسطین را وسیله‌ و پایگاهی برای گسترش نفوذ و سلطۀ خود در جهان قرار داده است.
8. کشورهای اسلامی، هزینۀ مالی و انسانیِ سنگینی تاکنون برای حمایت از کشور تحت ستم فلسطین پرداخته‌اند.
9. رنج میلیونها آوارۀ فلسطینی که بسیاری از آنها پس از شش دهه هنوز در اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند، برای ملت‌های مسلمان سنگین تمام می‌شود.
10. با اشغال فلسطین، تاریخ یک کانون مهمِ تمدنی در جهان اسلام، قطع شده است.
11. برخی اندیشمندان اسلامی، کشور فلسطین را «پارۀ تن اسلام»، «قلب دنیای اسلام» و «مهم‌ترین مسئلۀ جهان اسلام» و مشکل اشغال آن را «مشکل جهان اسلام» دانسته‌‌اند.
12. فلسطین محل دفن بسیاری از انبیاء است. به‌عنوان نمونه حضرت مریم در شهر ناصره، یحیی در شهر سامریه و ابراهیم در شهر الخلیل دفن شده‌اند. مقبرۀ داوود نبی و مقام حضرت موسی در این کشور قرار دارند. همچنین این کشور خاستگاه ادیان توحیدی و محل تولد و زندگی برخی انبیای «اولوالعزم» مانند ابراهیم، موسی و عیسی بوده است. اریحا و غزه، از قدیمی‌ترین شهرهای جهان محسوب می‌شوند.

روند اشغال فلسطین

1. اندیشۀ اشغال

اندیشۀ اشغال فلسطین قرن‌ها پیش در میان یهودیان وجود داشته است و دولت‌های استعمارگر نیز از مدت‌ها پیش از دورۀ معاصر به‌دلیل موقعیت استراتژیک فلسطین، برای کنترل بر این سرزمین نقشه می‌کشیدند. برای مثال در 1827م «سر مؤسس مونتیفوری» از یهودیان انگلیسی، مسألۀ اسکان یهودیان در فلسطین و کشیدن راه‌آهن از یافا به خلیج فارس برای وصل‌کردن سواحل مدیترانه به این خلیج را مطرح کرد و در 1838م انگلیس اولین کنسولگری اروپایی را در بیت‌المقدس بنیان گذاشت که به گفتۀ «آلبرت هامسون» نویسندۀ انگلیسی حکایت از نقشه‌های استعماری انگلیس در فلسطین داشت. «آرل اف شاوسری» سیاستمدار انگلیسی در 1840م یادداشتی با عنوان «طرح اسکان در فلسطین» به «پالمرسون» نخست‌وزیر وقت انگلیس، فرستاد و در آن به ذکر اهمیت سیاسی و اقتصادی اسکان یهودیان در فلسطین برای دولت انگلیس پرداخت.

2. تشکیل جنبش صهیونیسم

صهیونیسم جنبشی سیاسی است که «تِئُودُور هِرْتْسِل» آن‌ را بنیان نهاد. وی در ۱۸۹۵م در کتاب «دولت یهودی»، اندیشۀ تأسیس یک کشور مخصوص یهودیان را مطرح و در ۱۸۹۷م اندیشمندان و ثروتمندان یهودی را در شهر «بازل» سوئیس گردهم آورد و از آنها خواست از اندیشۀ صهیونیسم حمایت کنند. هرتسل هدف کنگره را گذاشتن سنگ بنای میهن یهود اعلام کرد. پس از این کنفرانس تا ۱۹۰۵م پنج کنفرانس صهیونیسم یهودی دیگر برگزار شد. گفته شده نخستین کسی که اندیشه بازگشت یهودیان به فلسطین را مطرح کرد، «موسی هِس»، فیلسوف یهودی اهل آلمان، بود؛ اما واژۀ صهیونیسم نخستین‌بار توسط یکی از سران یهودی به نام لِئو پینْکِر مطرح شد. پینکر ایجاد دولت یهودی در سرزمین موعود (فلسطین) را پیشنهاد کرد. به دنبال این پیشنهاد، انجمن عشاق صهیون تشکیل شد. هدف این انجمن،‌ احیای زبان عبری، دعوت یهودیان به مهاجرت به فلسطین و تملک و آبادسازی سرزمین‌های فلسطین بود.

3. اعلامیه بالْفُور

«آرْتور جِیمز بالفور» به‌عنوان وزیر امور خارجۀ بریتانیا، در نوامبر ۱۹۱۷م نامه‌ای نوشت و در آن وعدۀ برپایی یک وطن قومی برای یهودیان در فلسطین را اعلام کرد. این نامه خطاب به «ادموند روچیلد» (ثروتمند یهودی‌تبار فرانسوی و از حامیان اولیۀ جنبش صهیونیسم) نوشته شده بود. انگلستان براساس بیانیۀ بالفور موافقت خود را با تأسیس یک حکومت مستقل یهودی در خاک فلسطین اعلام کرد و این اعلامیه گام نخست عملی برای تشکیل رژیم صهیونیستی بود.

4. اشغال فلسطین توسط انگلیس

اشغال فلسطین توسط انگلیس تحت عنوان «قیمومیت» با انتشار اعلامیۀ بالفور در 1917م و با ورود نیروهای انگلستان به بیتالمقدس در همان سال آغاز شد و با تصویب جامعۀ ملل در 24 ژوئیه 1922م شکل رسمی به خود گرفت و ۳۰ سال به طول انجامید. انگلستان در طول دورۀ قیمومت خود بر فلسطین با روش‌های گوناگون زمینۀ تبدیل فلسطین به موطن صهیونیست‌ها را آماده کرد؛ در مرحلۀ اول با تشویق مهاجرین یهودی به فلسطین، تسهیل فروش زمین عرب‌ها به صهیونیستها و مسلح‌کردن آنها و همچنین ایجاد سازمان‌های اجتماعی و اقتصادی صهیونیستی زمینه را برای اجرای اعلامیۀ بالفور فراهم کرد. در مدت سلطۀ انگلیس بر فلسطین، حدود 600 هزار یهودی به فلسطین منتقل شدند. از سوی دیگر انگلیس به‌دلیل اجتناب مردم از فروش زمین به مهاجران یهودی، 50 هزار هکتار از زمینهای دولتی را به یهودیان داده و از محصولات مسلمانان مالیاتهای سنگین می‌گرفت تا ورشکست شده و زمینهای خود را به یهودیان واگذار کنند.

5. طرح تقسیم فلسطین

انگلیس به سازمان ملل متحد اعلام کرد که دورۀ قیمومیت آن بر فلسطین از مه 1947م پایان می‌یابد و سازمان ملل باید راه‌حلی برای مشکل فلسطین ارائه دهد. به دنبال آن، در تاریخ ۲۹ نوامبر ۱۹۴۷م گروه‌های صهیونیستی طرح تقسیم فلسطین را در سازمان ملل به تصویب رساندند. این سازمان، هیأتی 11 نفری تحت عنوان «آنسکوپ» را برای ترسیم خطوط تفکیک به فلسطین فرستاد. در طرح تقسیم حدود 42% از مساحت فلسطین که جمعیت آن متشکل از 725000 عرب و حدود 10000 یهودی بود، به اعراب و دولت عربی، اختصاص یافت، بیش از 56% از مساحت آن نیز که جمعیت آن متشکل از 498000 یهودی و 497000 عرب بود به یهودیان و دولت یهودی تعلق یافت و بیت‌المقدس نیز به نام منطقۀ حائل که 100 هزار یهودی و 105 هزار عرب در آن ساکن بودند تحت نظارت بین‌المللی قرار گرفت. پس از تصویب این طرح، اعتراضات شدید سراسر فلسطین را فرا گرفت. در فاصله بین اعلان قطعنامۀ تقسیم و خروج انگلیس از فلسطین نیروهای مسلح انگلیسی به تدریج از مناطق یهودی‌نشین بیرون رفتند و صهیونیستها جای آنها را گرفتند و خود را مسلح کردند، اما در مناطق مسلمان‌نشین باقی ماندند و کلیه حرکات فلسطینیان را زیر نظر داشتند و به مرور زمان که یهودیان آمادۀ اشغال مناطق دیگر می‌شدند، این مناطق را نیز ترک می‌کردند.

6. اشغال رسمی فلسطین توسط اسرائیل

بعد از اجرای طرح تقسیم ظالمانۀ سازمان ملل و قدرت گرفتن یهودیان، زمینۀ تشکل دولت جعلی اسرائیل و اشغال فلسطین فراهم شد و در 14 مه ۱۹۴۸م این دولت غاصب اعلام موجودیت کرد. پس از اعلام موجودیت رژیم اشغالگر قدس توسط «بن گوریون»، نخستین جنگ را این رژیم علیه فلسطین و کشورهای عربی منطقه به راه‌ انداخت که به «جنگ ۱۹۴۸» معروف است. در این جنگ صهیونیست‌ها ۷۸ درصد خاک فلسطین را اشغال کردند و نخستین مرحلۀ آوارگی بزرگ فلسطینیان به وقوع پیوست. این در حالی بود که یهودیان پیش از آن، تنها حدود پنج درصد از زمین‌های فلسطین را خریداری کرده بودند. مناطق اشغالی شامل الخلیل واقع در شمال فلسطین، ساحل دریای مدیترانه، صحرای نقب و منطقۀ مرکزی فلسطین بود. از آنجا که کرانۀ باختری تحت ادارۀ اردن بود و غزه نیز توسط دولت مصر اداره می‌شد، این دو منطقه از اشغال صهیونیست‌ها در امان ماند؛ اما در جنگ شش روزه در ۱۹۶۷م و بعد از آن تا ۱۹۹۵م اسرائیل ۶۰% از کرانۀ باختری و ۴۰% از غزه را اشغال کرد. در ۲۸ مه ۱۹۶۴م سازمان آزادی‌بخش فلسطین اعلام موجودیت کرد و مبارزات فلسطینیان علیه اشغالگران شکل جدیدی به خود گرفت.

شناسایی رژیم صهیونیستی

بلافاصله پس از تشکیل رژیم صهیونیستی «ترومن» رئیس جمهور وقت آمریکا این حکومت را به رسمیت شناخت و حمایت کشور خود را از آن اعلام کرد. سپس سیل کمک‌های نظامی و اقتصادی را به سوی این رژیم سرازیر ساخت. گواتمالا و شوروی به ترتیب در 15 و 18 می در حالی که ارتش‌های عربی وارد فلسطین شده بودند، رژیم اشغالگر را به رسمیت شناختند. نمایندۀ شوروی در سازمان ملل اولین کسی بود که به شناسایی دولت اشغالگر رأی داد.‏ در مه ۱۹۴۹م اسرائیل به عضویت سازمان ملل درآمد.

زمینه‌های اشغال

الف) زمینه‌های فکری و عقیدتی

از نظر ایدئولوژیکی و فکری، مجموعه باورهای یهودیان نسبت به جهان و انسان و ویژگی‌های سبک زندگی مادی‌گرای آنها باعث شده است که به آسانی به اشغال کشور فلسطین و کشتار فلسطینیان دست بزنند. آنها معتقدند که:

1. ارواح یهود جزئى از خدا است و ارواح غیر یهود، ارواح شیطانى و شبیه به ارواح حیوانات است. همچنین نطفۀ غیر یهودى مانند نطفه دیگر حیوانات است.
2. بر فرد یهودى لازم است تمام کوشش خود را در جلوگیرى از حیات و پیشرفت دیگر ملت‌ها صرف کند تا فقط آنها قدرت مطلقه باشند.
3. یهودى پیش خدا، از ملائکه بالاتر است. هرگاه غیر یهودى، یهودى را بزند مثل این است که عزّت الهى را زده و مستحق مرگ خواهد بود. اگر یهودى آفریده نشده بود، برکت از زمین مى‌رفت، باران نمی‌بارید و خورشید آفریده نمى‌شد.
4. کشتن افراد صالح غیر یهودى جایز و نجات غیر یهودی از مرگ، حرام است.
5. برای اسرائیلى‌ها، کشتن، غصب‌ و دزدی‌کردن مال غیر اسرائیلى جایز، بلکه واجب است.
6. املاک غیریهود مانند مال متروک است؛ یهودى حق دارد آن را تملک کند.
7. خداوند به یهودیان اجازه داده است که فراورده‌هاى غیریهودى را مالک شوند.

ب زمینه‌های سیاسی، حقوقی و اجتماعی

1. ادعای یهودآزاری

صهیونیسم با تکیه بر استدلال‌های تاریخی، سیاسی و علمی به اسکان یهودیان در فلسطین مشروعیت می‌بخشند و اشغال فلسطین را پاسخی به یهودآزاری می‌دانند. به عقیدۀ آنها یهودیان هرجا بودند، عنصر بیگانه تلقی شده و مردم، آنان را به‌صورت آشکار و پنهان آزار می‌دادند. به ادعای آنها یهودآزاری با شکست دولت یهودی اسرائیل به ترتیب در 721 و 586 قبل از میلاد توسط آشوریان و بابلیان و در نتیجه پراکنده‌شدن یهود به نقاط دیگر جهان آغاز شد و به تدریج روند روبه رشدی به خود گرفت به گونه‌ای که یهود‌ستیزی در آلمان نازی به نقطه اوج خود رسید. در این دورۀ طولانی در امپراتوری روم و در کشور لهستان و روسیه تزاری و کشورهای دیگر یهودیان بارها سرکوب و شکنجه شدند و تنها در 770ش هفتاد هزار یهودی به علت نپذیرفتن دین مسیح در اسپانیا کشته شدند. اما بسیاری از پژوهشگران با رد ادعاهای صهونیسم، معتقدند که برخی از نمونه‌های تاریخی یهودآزاری بیش از حد بزرگ‌نمایی شده است. برای مثال صهونیست‌ها دربارۀ یهودی‌سوزی در آلمان، با سلطه‌ای که بر ابزارهای تبلیغی جهانی و به کارگیری آن دارد، به‌مظلوم‌نمایی پرداخته‌اند. از طرف دیگر برخی قصه‌های یهودآزاری از ریشه دروغ و ساخته‌وپرداخته یهودیان و صهیونیست‌ها است تا به روند مهاجرت یهودیان به فلسطین و تأسیس یک دولت یهودی شتاب بخشند. از این منظر، شواهد نادرستی ادعای صهیونیست‌ها عبارتند از:

1. مهاجرت یهودیان به‌صورت عموم به دل‌خواه خود آنها و به سوی پر رونق‌ترین سرزمین‌ها و با هدف اقتصادی صورت گرفته است.
2. یهودیان در بخش اعظم جهان در صلح و آرامش زیسته‌اند.
3. یهودیان در بریتانیا، فرانسه و آلمان قرون وسطی، تحت آزار نبوده‌اند و حتی پس از رنسانس، وضع اجتماعی و سیاسی آنان بهبود یافته است.
4. رنج و دردی که میلیون‌ها بردۀ آفریقایی در انتقال و اسکان اجباری به غرب متحمل شده‌اند، بیش از رنج و دردی است که بر یهودیان وارد آمده است.
5. بخشی از یهودآزاری به ویژگی‌های فردی و اجتماعی یهودیان مانند جمع‌گریزی و اشتغال به مشاغل غیر مولد مانند رباخواری باز می‌گردد و نیز ریشه در تضاد دایم کلیسا و کنیسه دارد.

2. ادعای مالکیت فلسطین

صهیونیست‌ها فلسطین را سرزمین نیاکان و پدران خود می‌دانند و از طرفی بازگشت یهودیان به سرزمین موعود (فلسطین) را تحقق وعدۀ الهی می‌پندارند که از طرف خداوند به بنی‌اسرائیل داده شده است. مورخان صهیونیست معتقدند تلاش برای تأسیس اسرائیل در واقع بازسازی مجدد حکومت یهود در این منطقه است.

3. وابستگی برخی کشورهای عربی به امپریالیسم

از زمینه‌های مهم اشغال فلسطین، وابستگی برخی حکام عرب به امپریالیسم جهانی و همکاری آنها با استعمارگران و اشغالگران دانسته شده است. برخی پژوهشگران معتقدند که در 1919م «فیصل» پسر «شریف حسین» فرمانده نیروهای عرب و «وایزمن» (رئیس جنبش صهیونیسم)، به ابتکار انگلیسی‌ها یک قرارداد بستند که طبق مفاد این قرارداد، برای فیصل یک امپراطوری عربی و برای وایزمن یک سرزمین خودمختار یهودی در نظر گرفته می‌شد. همچنین گفته میشود در 1949م چرچیل نخست‌وزیر وقت انگلیس از «عبدالعزیز بن سعود» قدردانی کرده و همکاری او را عامل دستیابی یهود به فلسطین دانست.

4. اهداف قدرت‌های بزرگ استعماری

پژوهشگران، تشکیل دولت جعلی اسرائیل را مولود دوران تحول و انتقال سرمایه‌داری غرب به مرحلۀ امپریالیسم می‌دانند. به نظر آنها در این دوره همه قدرت‌های بزرگ برای تأمین منافع استعماری خود به‌صورت فعال در پی یافتن پایگاه استوار در خاور میانه شدند. برای مثال نخستین بار «ناپلئون بناپارات» به جلب همکاری یهودیان علیه امپراتوری عثمانی دست زد و سپس انگلیس بود که به آروزی دیرینۀ خود برای خلق اندیشۀ صهیونیسم و ترغیب یهودیان اروپای شرقی و روسیه و غرب جهت مهاجرت به فلسطین دست پیدا کرد. هربرت ساموئل از سیاست‌مداران یهودی انگلیس بر این باور بود که پس از استقلال یهودیان در یک کشور، این دولت بخشی از تمدن غرب خواهد بود و از منافع آن دفاع می‌کند.

اقدامات و جنایت‌های اسرائیل بعد از اشغال فلسطین

الف) انکار هویت و حضور فلسطینیان

صهیونیست‌ها پس از اشغال فلسطین، به تدریج منکر هویت و سکونت فلسطینیان شدند. برای مثال «گلد مایر» نخست‌وزیر وقت رژیم صهیونیستی حضور و وجود خارجی مردم فلسطین در سرزمین فلسطین را انکار کرد و گفت آنها وجود خارجی نداشتند.

ب) قتل‌عام و سرکوب فلسطینیان

با اشغال سرزمین فلسطین توسط اسرائیل در ۱۹۴۸م، مردم فلسطین همواره سرکوب و قتل‌عام شده‌اند. برای مثال تنها در ۱۹۴۸م ۳۴ قتل‌عام توسط اسرائیل اتفاق افتاد که معروف‌ترین آنها، قتل‌عام «دیر یاسین» است. در این قتل‌عام، ۲۵۴ نفر به شکل فجیعی کشته شدند. از دیگر جنایات اسرائیل، قتل‌عام «خان یونس» در ۱۹۵۶م است. در این جنایت، ۲۵۰ فلسطینی کشته شدند. از بزرگ‌ترین جنایات تاریخ، کشتار صبرا و شتیلا است. این رویداد در ۱۹۸۲م اتفاق افتاد که در آن ۳۲۹۷ زن و کودک فلسطینی شهید شدند. در اکتبر ۲۰۲۳م اسرائیل غاصب در پی انتقام از عملیات نظامی گروه‌های مقاومت فلسطینی با نام «طوفان الاقصی»، در طی صد روز تجاوز به نوار غزه، حدود 70 درصد از ساختمان‌های نوار غزه را تخریب و محله‌هایی از این شهر را با خاک یکسان کرده است. در این 100 روز 30 بیمارستان و 53 مرکز درمانی از خدمت‌رسانی خارج شده‌اند. همچنین مساجد، مدارس، نانوایی‌ها، دانشگاه، ساختمان‌های دولتی و زیرساخت‌های نوار غزه نیز از بمباران‌ها و موشک‌باران‌ها در امان نبوده‌اند. در پی این حملات ۲۳۸۴۳ نفر شهید و ۶۰۳۱۷ نفرخمی شده‌اند که ۷۰ درصد از قربانیان حملات صهیونیستها، زنان و کودکان هستند. صهیونیست‌ها در ۱۷ اکتبر 2023م در حمله هوایی به بیمارستان المعمدانی (الاهلی العربی) را که هزاران غیر نظامی و زنان و کودکان فلسطینی در آن پناه گرفته بودند، بمباران کرد که به شهید ‌شدن بیش از ۵۰۰ نفر منجر شد.

ج) تصرف اراضی فلسطینیان

از سیاست‌هایی که صهیونیست‌ها از تاریخ صدور اعلامیۀ بالفور به مرحلۀ اجرا درآورد، تصرف زمین‌های فلسطینیان به هر وسیله ممکن بود. این سیاست از زمان تأسیس دولت جعلی اسرائیل با سرعتی دو چندان ادامه پیدا کرد و صهیونیست‌ها به‌وسیله نیروی نظامی، زمین‌های عرب‌ها را به زور اشغال کردند و ساکنان این زمین‌ها را یا به پشت خطوط آتش‌بس انتقال دادند و یا به دیگر مناطق تحت قلمرو اسرائیل آواره کردند.

د) تخریب روستاهای فلسطینی

از جمله فعالیت گروه‌های تروریستی اسرائیل برای پاکسازی فلسطینی‌ها، اجرای طرح موسوم به طرح D است که هدف از اجرای آن، تخریب روستاهای عربی، اخراج اعراب و اسکان یهودیان به جای آنها بود، به‌نحوی که در 1948م، سبب فرار صدها هزار فلسطینی شد. بر مبنای سیاست تخریب، صهیونیست‌ها پس از اعلام موجودیت رژیم خود، از مجموع 475 روستای مسلمانان، 385 روستا و 200 باب مسجد را تخریب کردند و کلیه زمین‌ها و اموال مردم آوارۀ فلسطین شامل باغ‌های پرتقال، موز و زیتون و منازل، مراتع، جواهرات و حساب‌های مسدودشدۀ عرب‌ها را که در بانک انگلیس مقیم فلسطین بود، مصادره کردند.

ه) اجرای سیاست کار عبری

از جمله روش‌های بیرون‌راندن فلسطینیان از سرزمین فلسطین، سیاست کار عبری (یعنی استخدام‌نکردن نیروی کار غیریهودی)، تسخیر میدان کار، سیاست مالیات‌ها، سیاست به تأخیر انداختن و متراکم کردن دیون افراد و سیاست دستمزدهای رو به کاهش فلسطیان بود.

و) آواره‌کردن مداوم

بر اساس آمار آژانس امداد و کار سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی تا ۲۰۰۳م تعداد بیش از ۴ میلیون پناهندۀ فلسطینی را در اردن، لبنان، سوریه، ساحل غربی و نوار غزه ثبت کرده و به آنان خدمات ضروری ارائه می‌دهد. این آوارگی تا امروز نیز ادامه دارد و با حملات مکرر صهیونیست‌ها به نوار غزه به‌خصوص بعد از عملیات طوفان الاقصی، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است.

آرزوی بازگشت به موطن مادری

بازگشت به موطن مادری از درخواست‌های مکرر فلسطینیان است که در75 سال پس از آوارگی مطرح شده است. رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند تا عدم بازگشت فلسطینیان را در قراردادهای خود با گروه‌های فلسطینی و بعضی کشورهای عربی مطرح کند، اما مسئله به اندازه‌ای اهمیت دارد که تاکنون به نتیجهای نرسیده است. اغلب فلسطینی‌ها مانند بسیاری از کسانی که در واکنش به جنگ، ناگزیر به ترک وطن خود می‌شوند، خود را متقاعد ساخته‌اند که دوری آنها از خانه، کوتاه‌مدت خواهد بود.

مبارزات مردم فلسطین علیه اشغال

1. تشکیل جنبش ملی فلسطین

مبارزات اعراب فلسطینی علیه اشغالگران به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. در ادامۀ این مبارزات، جنبش ملی فلسطین در ۱۹۱۹م در اعتراض به خیانت دولت بریتانیا به مردم فلسطین و صدور اعلامیه بالفور شکل گرفت. در این زمان، اعتراض فلسطینیان به اشغال سرزمین خود به دست یهودی‌ها، درگیری‌های خونینی، مانند قیام یافا در ۱۹۲۱م/۱۳۰۰ش، انقلاب براق در ۱۹۲۹م و قیام عزالدین قسام در ۱۹۳۴م و ۱۹۳۵م را رقم زد. پس از ۱۹۳۵م نیز قیام‌های زیادی در مناطق اشغالی روی داد که با همکاری انگلستان و صهیونیست‌ها سرکوب شد.

2. مبارزات مسلحانه

تاکنون سازمان‌های فلسطینی بسیاری برای مبارزه مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی، شکل گرفته‌اند؛ از جمله سازمان آزادی‌بخش فلسطین، هدف درهم‌شکستن قدرت نیروهای صهیونیست و دولت غاصب اسرائیل با فعالیت‌های سیاسی را برای خود برگزید و سپس ارتش آزادی‌بخش فلسطین را تأسیس کرد.

3. شکل‌گیری گروه‌های مقاومت

در فاصلة بین 1967م (شکست حملة اعراب) تا 1982م (حملة اسرائیل به لبنان) چندین سازمان و گروه مبارز و مقاومت فلسطینی، تأسیس شد. از جمله «جنبش جهاد اسلامی فلسطین» در ۱۹۷۰م و «حرکت مقاومت اسلامی» (حماس) در ۱۹۸۷م با الهام گرفتن از انقلاب اسلامی ایران و با هدف رویارویی با اسرائیل و نیروهای ملی سکولار ساف به وجود آمدند. سه دهه پس از شکل‌گیری ساف، یاسر عرفات در ۱۹۹۳م طی نامه‌ای به نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی؛ اسحاق رابین این رژیم را به رسمیت شناخت و سبب انشقاق فتح (رهبر ساف) و حماس شد. واکنش حماس به اقدامات فتح آغاز انتفاضه بود که بعدها با شکل‌گیری گردان‌های عزالدین قسام، این جنبش به سمت حرکت‌های مسلحانه قدم برداشت.

4. انتفاضه‌های (قیام‌ها) فلسطینی

اولین قیام مردم فلسطین، در ۱۹۷۶م با نام «انتفاضۀ زمین» اتفاق افتاد. انتفاضۀ دیگر در ۱۹۸۷م اتفاق افتاد که به «انتفاضۀ اول» معروف است. این انتفاضه در کرانۀ باختری و غزه رخ داد و شش سال طول کشید. در ۲۰۰۰م به‌دلیل ورود «آریل شارون» نخست‌وزیر وقت اسرائیل به مسجد الاقصی انتفاضۀ دیگری آغاز شد که به «انتفاضه الاقصی» مشهور است. از مهم‌ترین شعار‌های انتفاضه الاقصی، ایجاد دولت فلسطینی و خروج اشغال‌گران از کرانه باختری بود.

5. حملات موشکی گروه‌های مقاومت به اسرائیل

گردان‌های «عزالدین قسام» (شاخۀ نظامی جنبش اسلامی حماس) و «سرایا القدس» (شاخۀ نظامی جهاد اسلامی) از 2001م تا کنون در حوزۀ توان موشکی خود پیشرفت‌های زیادی کرده‌ و در مقاطع مختلف حملات زیادی در پاسخ به تجاوز و ستم صهیونیست‌ها انجام داده‌اند که همین امر سبب درهم‌شکستن توان گنبد آهنین رژیم صهیونیستی شده است. برای مثال می‌توان به حملات موشکی مقاومت در جنگ ۲۰۰۶م نوار غزه که منجر به خروج رژیم صهیونیستی از این باریکه شد و همچنین شکست‌دادن ارتش این رژیم در جنگ‌های ۲۲، ۵۱ و ۸ روزه اشاره کرد.

6. عملیات طوفان الاقصی

عملیات طوفان الاقصی در پاسخ به هفت دهه جنایت اسرائیل در صبحگاه پانزده مهر 1402ش (هفتم اکتبر 2023م) اتفاق افتاد. در این روز، نیروهای «کتائب القسّام» در یک حرکت ناگهانی، دقیق و هماهنگ ضمن عبور از مرزهای غزه، از زمین و هوا (با پاراگلایدر) و زیر زمین وارد سرزمین‌های اشغالی شدند و در کمتر از نیم‌ساعت حدود ۵ هزار موشک به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک و چندین شهرک و پاسگاه نظامی را آزاد کردند. تعداد نیروهای شرکت‌کننده در این حمله از جانب نیروهای حماس، نزدیک به ۱۰۰۰ نفر و نقاط عملیاتی ورودی به خاک‌های اشغالی، ۱۵ نقطه معرفی شده است. براساس آمارهای اسرائیل، پس از آغاز عملیات الاقصی به سرزمین اشغالی، ۱۴۰۰ اسرائیلی کشته و بیش از 5400 نفر از آنها زخمی شدند. شمار اسیران اسرائیل در این عملیات نیز 212 نفر اعلام شده است.

7. مقاومت فرهنگی و نرم

مردم فلسطین در کنار مقاومت و مبارزات سیاسی و نظامی، مقاومت نرم و فرهنگی را نیز در حوزۀ تبلیغات و زبان هنری ادامه داده است. در این میان، تولید ادبیات مقاومت از شیوه‌های مهم مبارزه، بیداری و آگاهی اجتماعی بوده که نقشی اساسی در بسیج ملت‌ها و همچنین تحریک و روشنی افکار عمومی عليه ستم و اشغال رژیم صهیونیستی داشته است. در این جبهه از شاعرانی مانند محمود درویش، ابراهیم طوغان، سمیح القاسم، نزار قبانی و محمد الماغوط نام برده می‌شود. این شاعران با سلاح کلمه در کنار شاعران، نویسندگان، روزنامه نگاران و خوانندگان دیگر کشورها به میدان آمدند و چراغ مبارزه علیه رژیم صهیونیستی را روشن نگه داشتند.

حمایت جمهوری اسلامی ایران از فلسطین

جمهوری اسلامی از آغاز تأسیس تاکنون همواره از فلسطین به‌عنوان مهم‌ترین مسئله جهان اسلام و نخستین قبلۀ مسلمانان حمایت کرده است و رژیم اسرائیل را رژیمی جعلی و نامشروع می‌داند که ناقض حقوق ساکنان اصلی سرزمین تاریخی فلسطین شده‌اند. امام خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، با اعلام آخرین جمعۀ ماه رمضان به‌عنوان «روز جهانی قدس»، توجه افکار عمومی جهان و کشورهای اسلامی را به مسئلۀ فلسطین جلب کرد. همچنین جمهوری اسلامی ایران از حرکت مقاومت مردم فلسطین در برابر اشغالگران صهیونیستی حمایت مادی و معنوی کرده و این حمایت‌ها در قالب‌های گوناگون انجام شده است که به برخی از آنها اشاره می‌شود.

1. هنرهای تجسمی

از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اشغال فلسطین در آثار هنرهای تجسمی زیادی بازتاب پیدا کرده و موضوع فلسطین را از جنبه‌‌های انسانی، عقیدتی و سیاسی منعکس کرده است. از میان این آثار، هنر نقاشی، نقش بیشتری داشته است. برای مثال هرساله به مناسبت روز جهانی قدس، نمایشگاههای آثار نقاشی هنرمندان ایرانی و عرب در سراسر ایران به‌عنوان یکی از بخش‌های گردهمایی بزرگ هنرمندان در حمایت از مردم مظلوم فلسطین برگزار می‌شود.

2. هنر نمایشی

هنرهای نمایشی مانند تئاتر، سریال، مستند، انیمیشن و فیلم‌های سینمایی در ایران نیز نقش عمده در انعکاس درد و رنج مردم فلسطین و حمایت از این مردم داشته و هنر سینما پیش‌گام بوده است. به‌عنوان نمونه می‌توان به فیلم‌های «زخم زیتون»، «سینه سرخ»، «ریسمانی نزدیکتر از رگ»، «نفوذی»، «شکارچی شنبه»، «هیام»، «هفت سنگ» و «بازمانده» اشاره کرد. به نظر کارشناسان از میان فلیم‌های گوناگون سینمایی، بازمانده، ساختۀ کارگردان مشهور سینمای ایران «سیف‌الله داد» از آثار خوب این حوزه بوده که با حفظ استانداردهای روایی و هنری، توانسته است با تکیه بر داستانی دراماتیک و دقیق، مظلومیت مردم فلسطین را به‌خوبی بازتاب دهد.

3. هنر موسیقی

خوانندگان و آهنگسازان ایرانی کوشیده‌اند با خلق آثار مختلف موسیقایی، گوشه‌ای از مقاومت، صبر و مظلومیت مردم فلسطین و تلاش‌های آنها برای نگه‌داشتن سرزمین اجدادی را به گوش مردم جهان برسانند. برای مثال محسن چاوشی با «روایت غمگین از فلسطین»، امیر تاجیک با اثر «یه مسجد»، نیما مسیحا با تولید «فرزند تنهای فلسطین» و حامد زمانی در آهنگ «قدس» به رسالت هنری خود در قبال فلسطین عمل کرده‌اند.

4. ادبیات

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی آثار متعددی در ادبیات فارسی، به‌ویژه کتاب‌های داستانی و شعر با موضوع مقاومت مردم فلسطین تولید و منتشر شده است. برای مثال فلاخن در غربت، درختانی برای یادبود، حس، چهار داستان برگزیده سلوی البنا، زمان اسب‌های سفید، جنگ دوم سگ، رنگ شقایق، گلی بر پیشانی قدس، در جست‌وجوی فلسطین، درخت زیتون: شعر مقاومت فلسطین، سمفونی سرنوشت و غزه از بازگشت می‌نویسد، از نمونه‌های این آثار است.

دیدگاه‌ها دربارۀ اشغال فلسطین

1. امام خمینی

امام خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران معتقد بود که اسرائیل با تبانی و همفکری دولت‌های استعماری غرب و شرق زاییده شد و برای سرکوبی و استعمار ملت‌های مسلمان اسلامی به وجود آمد. به نظر وی رژیم صهیونیستی امروزه از طرف همه استعمارگران حمایت می‌شود و انگلیس و آمریکا با تقویت نظامی، سیاسی و با گذاشتن سلاح‌های مرگبار در اختیار اسرائیل، آن را به تجاوزات مکرر علیه عرب‌ها و مسلمانان و ادامۀ اشغال فلسطین و دیگر سرزمین‌های اسلامی وادار می‌کند. امام‌خمینی در ۱۳۴۷ش، در پاسخ به پرسش نمایندۀ الفتح دربارۀ جواز استفاده از وجوهات شرعی برای کمک به رزمندگان فلسطینی، بر دفاع همه‌جانبه از اسلام و جهاد در برابر اشغالگران صهیونیست و لزوم حمایت از نیروهای مبارز فلسطینی تأکید کرد و اختصاص بخشی از اموال شرعی، مانند زکات و سهم امام را به مجاهدین فلسطینی شایسته، بلکه واجب دانست.

2. اندیشمندان و علمای اسلامی

اندیشمندان مسلمان اشغال فلسطین توسط اسرائیل را نکوهش و از مقاومت مردم فلسطین در برابر صهیونیست‌ها حمایت کرده‌اند. برای مثال امام موسی صدر از مهم‌ترین شخصیت‌های اسلامی و شیعی حمایت از مقاومت فلسطین را رسالتی دینی می‌دانست و معتقد بود که کلیه کشورهای منطقه باید در برابر اسرائیل صف‌آرایی و با همیاری یکدیگر در راه آزادسازی فلسطین تلاش کنند. همچنین اسعد تمیمی امام جماعت سابق قدس از برجسته‌ترین روحانیون اهل‌سنت در زمینه مقاومت و ایستادگی در مقابل اقدامات رژیم صهیونیستی و استعمارگران انگلیسی، همواره در خطبه‌ها و نوشته‌های خود بر مسأله توطئه و خیانت برخی از کشورهای عربی در قبال سرنوشت فلسطین و قدس تأکید می‌کرد. بر اساس اسناد تاریخی، مراجع تقلید شیعه نیز همواره در خط مقدم حمایت از فلسطین در برابر اشغال اسرائیل بوده‌ و در طول اشغال فلسطین، به اتفاق آرا از حقوق مردم فلسطین، دفاع و بر آزادی قدس و فلسطین تأکید کرده‌اند. بسیاری از مراجع و عالمان شیعه مانند محسن حکیم، ابوالحسن اصفهانی، ابوالقاسم خویی، بروجردی، عبدالحسین شرف‌الدین و ابوالقاسم کاشانی از فلسطین و آزادی آن حمایت کردند.

3. برخی از دانشمندان یهودی

اشغال فلسطین توسط اسرائیل و اقدامات تجاوزکارانۀ این رژیم، حتی از طرف نخبگان یهودی نیز مذموم شناخته شده است. برای مثالف «نوآم چامسکی»، زبان‌شناس و فیلسوف آمریکایی یهودی‌تبار، اقدامات اسرائیلی‌ها در سرزمین‌های اشغالی را بسیار پست‌تر از آپارتاید می‌داند. «اریک فروم»، روانکاو و جامعه‌شناس آمریکایی-آلمانی یهودی‌تبار، نیز با تأکید بر اینکه ادعای یهودیان در مورد سرزمین اسرائیل نمی‌تواند یک ادعای واقعی سیاسی باشد، استدلال کرده است که اگر تمام ملل جهان مدعی سرزمین‌های نیاکان‌ خود شوند، جهان به «دارالمجانین» تبدیل خواهد شد.

فتوای علمای دین دربارۀ اشغال فلسطین

پس از طرح تقسیم فلسطین، علمای شیعۀ عراق به همراه عالمان اهل‌سنت در نامه‌ای اعتراضی به سازمان ملل، این طرح را ضربه به قلب اسلام و عرب دانستند.<refپاک‌نیا تبریزی، «علمای شیعه و دفاع از قدس شریف»، 1391ش، ص۱۶۶.</ref> «محمدحسین کاشف‌الغِطا» در 17 خرداد 1317ش با دیگر علمای شعیه در نجف، فتوای جهاد صادر کردند و جهاد در فلسطین را بر هر مسلمانی واجب دانستند. همچنین پس از تشکیل دولت اسرائیل و جنگ اعراب با اسرائیل عالمان شیعه مانند عبدالکریم زنجانی فتوای جهاد علیه اسرائیل صادر کردند. عده‌ای از مراجع تقلید مانند سید محمدهادی میلانی، امام خمینی و محمد فاضل لنکرانی هرگونه معامله و رابطه با اسرائیل را حرام و بعضی نیز آزادی فلسطین و قدس را واجب دانسته‌اند

راه حل مسئلۀ فلسطین

در جریان درگیری‌های فلسطین و‌ رژیم اشغالگر قدس، سازمان ملل، سران کشورهای عرب و کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا راه‌حل صلح ارائه کردند؛ اما این طرح‌ها به‌صورت غالب یک‌طرفه بود و در آن منافع طرف فلسطینی رعایت نشد و اگر گاهی دربردارندۀ منافع اندک ملت فلسطین و آوارگان فلسطینی بود، اسرائیل آن را رد کرده است. در این میان، از نظر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، راه‌حل منطقی در مسئلۀ فلسطین، همه‌پرسی و نظرخواهی از همه صاحبان حق در سرزمین فلسطین اعم از مسلمان، مسیحی و یهودی و همچنین فلسطینی‌های آواره دربارۀ ساختار نظام کشور، رژیم حاکم و مهاجران یهودی است. به نظر وی، هر طرحی که به تقسیم فلسطین منجر شود از جمله طرح دو دولتی، مردود است.

روز نکبت

روز تشکیل دولت جعلی اسرائیل، روز نَکْبَت یا فاجعه و سال ۱۹۴۸م، سال نکبت نام‌گذاری شده است. همچنین سال ۱۹۶۷م به‌دلیل شکست کشور‌های عربی شامل مصر، سوریه، اردن و عراق از اسرائیل، به سال نَکْسَه معروف شده است. این جنگ ۶ روز طول کشید که پس از شکست کشورهای عربی، کرانۀ باختری، غزه و برخی از مناطق کشورهای همسایۀ فلسطین توسط اسرائیل اشغال شد.

منابع

• «آشنایی با روند اشغال سرزمین فلسطین»، همهشری آنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• آغا، نبیل‌خالد، مدائن فلسطین، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر، ۱۹۹۳م.
• احمدی، حمید، ریشه‌های بحران در خاورمیانه، تهران، کیهان، ۱۳۷۷ش.
• ابوظریفه، وجیه، «الآثار السلبیه للمستوطنات»، مجلۀ الاستیطان الیهودی وأثره علی مستقبل الشعب الفلسطینی، عمان، مرکز الدراسات الشرق الأوسط، ۲۰۰۶م.
• اسدی، بیژن، «نقد و بررسی: دانشنامه جدید صهیونیسم و اسراییل»، مجلۀ مطالعات منطقه‌ای، شماره ۶، بهار۱۳۸۰ش.
• باقری، محمود، صهیونیسم جهانی و مسائل فلسیطن، تهران، نشر قبلۀ اول، 1387ش.
• «بمباران بیمارستان معمدانی و قتل عام صدها فلسطینی بی‌گناه»، وب‌سایت مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، تاریخ درج مطلب: 18 اکتبر 2023م.
• «بیانات در کنفرانس حمایت از انتفاضه فلسطین»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 9 مهر 1390ش.
• پاک‌نیا تبریزی، عبدالکریم، «علمای شیعه و دفاع از قدس شریف»، مجلۀ مبلغان، شمارۀ ۱۵۵، شهریور ۱۳۹۱ش.
• تمیمی، شیخ اسعد، زوال اسرائیل حتمیة قرآنیة، بیروت، انصار الثورة الاسلامیة فی فلسطین، 1988م.
• جزینی، علی، نقش سوریه در روند صلح خاورمیانه، سازش اعراب و اسرائیل، تهران، آذریون، ۱۳۷۷ش.
• «جلوه‌های مقاومت مردم فلسطین در کتاب‌های فارسی»، خبرگزاری ایبنا، تاریخ درج مطلب: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ش.
• «چرا فلسطین مسأله اصلی دنیای اسلام است؟»، وب‌سایت دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 19 مرداد 1393ش.
• «خوانندگانی که برای فلسطین خواندند»، وب‌سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ درج مطلب: ۲۶ مهر ۱۴۰۲ش.
• حسنی، مهدی، فلسطین و صهیونیسم، تهران، سپاه پاسداران، ستاد نمایندگی ولی فقیه، بی‌تا.
• حمیدی، فاطمه، «فلسطین»، مجلۀ موعود، شمارۀ 101، تیر ماه 1388ش.
• خامنه‌ای، سیدعلی، فلسطین از منظر حضرت ‌آیت‌الله العظمی سیدعلی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، به کوشش سعید صلح‌میرزایی، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، ۱۳۹۷ش.
• خان، ظفرالاسلام، تاریخ فلسطین قدیم، بیروت،‌ دارالنفائس، ۱۹۸۱م.
• خمینی، سیدروح‌الله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، 1379ش.
• درایسدل و اچ. بلیک، جغرافیای سیاسی خاورماینه و شمال آفریقا، ترجمۀ دره میرحیدر، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، 1370ش.
• دروزه، حکم، پرونده فلسطین، ترجمۀ کریم زمانی، تهران، بعثت، بی‌تا.
• «روایت مقاومت فلسطین از دریچه هنر هفتم/ سینمایی‌هایی که به قدس پرداختند»، خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 24 فروردین 1402ش.
• روحانی، حسن، آشنایی با کشورهای اسلامی، تهران، مشعر، ۱۳۸۷ش.
• زعیتر، اکرم، سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار، ترجمۀ علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، قم، موسسه بوستان کتاب، 1382ش.
• ساقی، سیدابوالفضل، اعلامیه بالفور: تاریخچه، اهداف و زمینه‌های صدور، تهران، پژوهش‌های حقوق و ادیان، 1398ش.
• سعید، ناصر، از کجا تا کجا (خاندان سعودی را بشناسیم)، ترجمۀ ابومیثم (وحید)، تهران، مؤسسه تحقیقاتی علمی الغدیر، 1360ش.
• «سنگ تمام ادبیات در حمایت از فلسطین»، وب‌سایت روزنامۀ خراسان، تاریخ درج مطلب: 25 مهر 1402ش.
• سهلی، نبیل ‌محمود، فلسطین أرض و شعب، دمشق، اتحاد الکتاب العرب، ۲۰۰۴م.
• سویدان، طارق‌محمد، دایرة المعارف مصور تاریخ یهودیت و صهیونیسم، ترجمه و تحقیق جمعی از مترجمان، تهران، سایان، ۱۳۹۱ش.
• شالیند، جرارد، نهضت‌های مقاومت فلسطین، ترجمۀ مهدی خسروی، تهران، سپهر، ۱۳۵۲ش.
• «شمار شهدای غزه به ۲۳۸۴۳ نفر رسید»، وب‌سایت رجا نیوز، تاریخ درج مطلب: 23 دى 1402ش.
• شوشی‌نسب، نفیسه، «بررسی تطبیقی گفتمان‌های اخوان‌المسلمین، حماس و جهاد اسلامی»، مجلۀ مطالعات فلسطین، شمارۀ ۱۶، ۱۳۹۱ش.
• صالح، محسن‌محمد، فلسطین، کوالالامپور، بی‌نا، ۲۰۰۲م.
• صدر، سید موسی، منبر و محراب، لبنان، دارالارقم، 1981م.
• صفاتاج، مجید، «پاسخ به شبهات تاریخی اشغال فلسطین؛آیا یهودیان در فلسطین حق تقدم ندارند؟»، مجلۀ پاسدار اسلام، شمارۀ 399، اردیبهشت و خرداد 1394ش.
• صفاتاج، مجید، دانشنامۀ، فلسطین، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 1382ش.
• صفاتاج، مجید، فلسطین از اشغال تا انتفاضه، تهران، مدرسه، ۱۳۸۹ش.
• «ضربۀ کاری مقاومت فلسطین به اقتصاد صهیونیست‌ها»، خبرگزاری ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۲۹ مهر ۱۴۰۲ش.
• طاهری آکردی، محمدحسین، یهودیت، قم، المصطفی، ۱۳۹۰ش.
• «طوفان الاقصی؛ خشم و غرور فلسطین در نقطه برگشت‌ناپذیر»، وب‌سایت دیگران، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1402ش.
• غوری، امیل، تاریخ شصت‌سالۀ فلسطین، ترجمه عبدالرسول جامعی، تهران، نشر ناشر، ۱۳۶۲ش.
• فعالان سیاسی صهیونیست، تهران، نداء زیتون، ۱۳۸۹ش.
• فوزبورغ، یوحنا، وصف الأراضی المقدسة فی فلسطین، ترجمۀ سعید البیشاوی، عمان،‌ دارالشروق، ۱۹۹۷م.
• قربانى، زینالعابدین، اسلام و حقوق بشر، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1375ش.
• کسمائی، علی‌اکبر، مقاوت فلسطینی از آغاز پیدایش صهیونیسم تا امروز، تهران، بعثت، بی‌تا.
• کلاته، حسن، پیوستن حماس به سازمان آزادیبخش فلسطین، ایجاب یا ایجاد؟، مجلۀ مطالعات فلسطین، شمارۀ ۱۳–۱۴، ۱۳۹۰ش.
• کیالی، عبدالوهاب، تاریخ نوین فلسطین، ترجمۀ محمد جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۶ش.
• صبری، گری، اعراب در اسرائیل، مجموعه کرامه 5، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
• محتشمی پور، سیدعلی‌اکبر، «مروری بر شکل گیری رژیم اشغالگر قدس»، مجلۀ حضور، شمارۀ 62، 1386ش.
• مظفری، محمدحسین، «اشغال نظامی از منظر حقوق بینالملل»، مجلۀ نقد کتاب فقه و حقوق، شمارۀ 7، پاییز 1395ش.
• منوهین، موشه: منتقدان یهودی صهیونیسم، ترجمۀ وارزیک درساهاکیان، بی‌نا، بی‌تا، تهران.
• ناس، جان‌بایر، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی‌اصغر حکمت، تهران، علمی و فرهنگی، ۱۳۹۰ش.
• «نخستین مواجهۀ عالمان شیعه با صهیونیسم»، وب‌سایت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم، تاریخ درج مطلب: 22 تیر 1402ش.
• «نگاهی به توان موشکی نیروهای مقاومت فلسطین»، وب‌سایت رجانیوز، تاریخ درج مطلب: 1 آبان 1402ش.
• «نمایشگاهی از آثار هنرمندان جهان اسلام با موضوع فلسطین افتتاح شد»، خبرگزاری مهر، تاریخ درج مطلب: ۳۰ مهر ۱۴۰۲ش.
• «نوزدهمین روز از عملیات طوفان الاقصی شمار شهدای غزه از 6 هزار نفر گذشت»، وب‌سایت شبکۀ العالم، تاریخ درج مطلب: 3 آبان 1402ش.
• «وال‌استریت ژورنال: 70 درصد ساختمان‌های غزه ویران شده‌اند»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: 9 دی 142ش.
• یوری، ایوانف، صهیونیسم، ترجمۀ ایراهیم یونسی، تهران، امیرکبیر، 1356ش.