افسانه صفوی

افسانه صفوی، چهره ماندگار ایران در دانش شیمی.

افسانه صفوی، نخستین زن ایرانی که در علوم پایه به رتبه استادی رسیده و هم‌اکنون استاد پایة دانشگاه شیراز است. وی در ششمین همایش چهره‌های نامدار، به‌عنوان چهرة ماندگار ایران معرفی شده ‌است.

از تولد تا جوانی

افسانه صفوي در 1334ش، در شهر شيراز به‌ دنیا آمد. دورة ابتدایی و دبیرستان را در همین شهر گذراند. افسانه صفوی در 1350ش تحصیلات کارشناسی خود را در رشتة شیمی در دانشگاه شیراز شروع کرد و در 1355ش با بورسیه‌شدن در رتبة اول وزارت علوم دانشگاه بیرمنگام راهی انگلستان شد. او در 1357ش دورة کارشناسی ارشد و در 1360ش دورة دکترای خود را در رشتة شیمی تجزیه، در این دانشگاه به پایان برد و پس از گرفتن مدرک دکتری به ایران بازگشت.

فعالیت‌های پژوهشی

1. انتشار بیش‌از 155 مقاله در مجلات علمی معتبر بین‌المللی؛

2. ارائة 130 مقاله در کنفرانس‌های داخلی و خارجی؛

3. عضویت در هیأت تحریریة مجلات علوم و فناوری ایران؛

4. عضویت در مجلة انجمن شیمی ایران؛

5. خدمت‌رسانی در نقش مشاور ادارة کل محیط‌زیست استان فارس؛

6. داوری مقالات و مجلات معتبر بین‌المللی؛

7. راهنمایی و سرپرستی 26 رسالة دکترا و 40 پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد.

فعالیت‌های آموزشی

افسانه صفوی از 1360ش همکاری خود را با بخش شیمی دانشگاه شیراز با رتبة استادیاری آغاز کرد و در 1367ش رتبة دانشیاری را کسب کرد و در 1371ش موفق شد به مرتبة استادی نایل شود. افسانه صفوی بعد از اتمام مقطع دکتری، وقت خود را صرف کارهای علمی کرده ‌است. او از کوچک‌ترین فرصت استفاده کرده و مقالات دانشجویان را تصحیح می‌کند، پایان‌نامه‌های آنها را می‌خواند و به پرسش‌های علمی‌ پاسخ می‌دهد. برخی از دانشجویان و شاگردان وی اکنون از دانشمندان برجستۀ بین‌المللی شیمی ایران هستند.

دیدگاه‌ها

خانم دکتر افسانه صفوي، خدمت به وطن را هدفی مقدس می‌داند و به‌عنوان عضوی از جامعه پرافتخار ایرانی کوشیده است به نسل جوان دانشجو خدمت کند. بزرگ‌ترین افتخار زندگی علمی‌ او مشاهدة موفقیت دانشجویان در عرصه‌های علمی، اجتماعی و فرهنگی است. وی از طرفداران استفاده دانشجویان از فرصت‌های مطالعاتی در خارج از ایران است و آن را زمینۀ رسیدن فرهیختگان ایرانی به خودباوری می‌داند؛ زیرا دانشجو پس از آشنا شدن با مراکز علمی و تحقیقاتی کشورهای دیگر درمی‌یابد که ایران در زمینة تحقیقات از دنیا عقب نیست و پژوهش‌های در دست انجام در ایران از پژوهش‌های کشورهای پیشرفتة دنیا دست کمی ندارد. افسانه صفوي پشرفت علمی ایران را افتخارآمیز دانسته و برای بهبود آن، خواستار استقلال دانشگاه‌ها، باور عمیق به توانایی متخصصان داخلی، حمایت بیشتر از محققان و ایجاد بانک نیازهای صنعتی کشور شده است.

رمز موفقیت

1. داشتن هدف و توکل؛ صفوی راه‌های کسب موفقیت را جنسیتی نمی‌داند و معتقد است که روش‌های موفقیت زنان و مردان فرقی ندارد؛ زيرا شرط موفقیت هر انسانی داشتن هدف مشخص، برنامه‌ریزی و تلاش در مسیر درست برای رسیدن به آن در سایۀ توکل به خداوند است. صفوی رسیدن به موقعیت‌های بلند علمی را قبل از هر چیز به کسب مرجعیت در رشتة علمی هر شخص منوط می‌کند و می‌گوید که در طول فعالیت‌های علمی خود هیچگاه به‌عنوان یک زن بیشتر از موانع که مردان با آن مواجه بوده، برخورد و احساس نکرده‌ است.

2. خانواده؛ او نقش خانواده را در رسیدن به موفقیت خود بسیار موثر دانسته است. صفوی تصریح می‌کند که کارهای علمی او هیچ‌وقت سبب نشده است که از امور خانواده غفلت کند بلکه همواره تلاش کرده است که همزمان وظایف خود را در ارتباط با امور کاري و زندگي خانوادگي به‌طور کامل و درست انجام دهد. وی معتقد است که این کار بدون تقبل از خودگذشتگي‌ها و زحمات ممکن نیست.

3. خودباوری؛ از نظر صفوی مانع جدی در مسیر رشد زنان در جامعة ایران وجود ندارد. شواهد روشن مبنی بر بالندگی زنان جامعة ایران در صحنه‌هاي مختلف علمي، فرهنگي و هنري وجود دارد. زمینه برای رشد و فعالیت بانوان ایرانی فراهم بوده و باید تلاش بیشتری صورت گیرد تا خودباوری در زنان ایران تقویت شود.

افتخارات

1. برندة جایزة علمی بین‌المللی پروفسور عبدالسلام در ایتالیا در رشتة شیمی؛

2. پرمقاله‌ترین دانشمند زن در کشورهای جهان سوم؛

3. برندة نشان دانش (سال 1383ش)؛

4. دارندة عنوان استاد نمونة کشوری سال1380ش؛

5. چهرة ماندگار سال 1385ش؛

6. دارندة چندین بورس، نشان و جایزة علمی داخلی و خارجی از جمله بورس هامبوست از کشور آلمان؛

7. برندة جایزة Medal Lecture آکادمی در سال 2018م؛

8. دانشمند ISI؛

9. برندة جایزة دوم تحقیق در جشنوارة خوارزمی؛

10. عضو کمیتة علمی مشورتی کمسیون علوم وتکنولوژی کشورهای جهان اسلام؛

11. اخذ عنوان برتر برای مقاله‌های خود در چندین همایش داخلی و خارجی؛

12. برگزیدة جایزة علمی علامه طباطبایی بنیاد ملی نخبگان سال1390ش؛

13. معرفی افسانه صفوی در کتاب عربی هفتم، درس سوم، صفحة 21؛

14. کسب نخستین جایزة زنان در علم؛

جمهوری اسلامی ایران جایزة «زنان در علم» را به زنان دانشمند و پژوهشگری که در زمینۀ گسترش دانش و ارزش‌های اجتماعی فعالیت شاخصی داشته باشند، اهدا می‌کند. تشویق و حمایت زنان تاثیرگذار در دانش و شناسایی تولیدات علمی زنان پژوهشگر در پیشبرد علم در جمهوری اسلامی ایران هدف این جایزه است و زنان پژوهشگر فعال در حوزة علم می‌توانند نامزد دریافت این جایزه شوند.

تصویرپردازی

مستند رمان افسانة کیمیا (روایت زندگی افسانه صفوی)، توسط حمید روزی‌طلب نوشته شده و اولین بار در سال 1396ش به چاپ رسید.

منابع

• «اعطای اولین جایزة زنان در علم به سرکار خانم پروفسور افسانه صفوی»، وب‌سایت انجمن شیمی ایران، تاریخ درج مطلب: 30 مرداد 1396ش.
• «افسانه صفوی بانوی شیمی ایران»، وب‌سایت آخرین خبر، تاریخ درج مطلب: 2 مهر 1399ش.
• «اهدا جایزة جهانی TWAS به افسانه افسانه‌ای، خانم پروفسور افسانه صفوی»، وب‌سایت انجمن شیمی ایران، تاریخ درج مطلب: 2 دی 1396ش.
• «ایران‌بانو؛ پروفسور افسانه صفوی»، خبرگزاری بین‌المللی تصویری ایران‌پرس، تاریخ درج مطلب: 6 بهمن 1399ش.
• «بیانات در دیدار استادان دانشگاه‌ها»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای، تاریخ درج مطلب: 22 مرداد 1391ش.
• دلپذیر، زهرا، «هیچ‌گاه در فعالیت‌های علمی خود مانعی حس نکردم»، وب‌سایت ویستا، تاریخ بازدید: 7 شهریور 1402ش.
• «رمان مستند روایت زندگی‌نامة ۴ استاد شامخ شیمی»، وب‌سایت انجمن شیمی ایران، تاریخ درج مطلب: 8 دی 1397ش.
• «زنان پرافتخار سرزمینم (افسانه صفوی؛ چهرة ماندگار شیمی كشور)»، وب‌سایت رادیو تهران، تاریخ درج مطلب: 4 بهمن 1401ش.
• «معرفی چهرة ماندگار کشور سرکار خانم پروفسور افسانه صفوی درکتاب عربی هفتم»، وب‌سایت انجمن شیمی ایران، تاریخ درج مطلب: 1 بهمن 1399ش.